B GIÁO DC VẨ ẨO TO
TRNG I HC KINH T TP.H CHÍ MINH
HOÀNG MINH DUY
THÁI VẨ HẨNH VI NGI TIÊU DÙNG I
VI SN PHM GI THNG HIU THI
TRANG ậ TRNG HP TI KHU VC
TP. H CHÍ MINH
LUN VN THC S KINH T
TP. H Chí Minh – Nm 2015
B GIÁO DC VẨ ẨO TO
TRNG I HC KINH T TP.H CHÍ MINH
HOÀNG MINH DUY
THÁI VẨ HẨNH VI NGI TIÊU DÙNG I
VI SN PHM GI THNG HIU THI
TRANG ậ TRNG HP TI KHU VC
TP. H CHÍ MINH
CHUYÊN NGÀNH: KINH DOANH THNG MI
MÃ S: 60340121
LUN VN THC S KINH T
NGI HNG DN KHOA HC:
PGS.TS. BÙI THANH TRÁNG
TP. H Chí Minh – Nm 2015
LI CAM OAN
Tôi xin cam đoan lun vn “Thái đ và hành vi ngi tiêu dùng đi vi sn
phm gi thng hiu trong lnh vc thi trang – Trng hp ti khu vc thành
ph H Chí Minh” là kt qu ca quá trình t nghiên cu ca riêng tôi. Ngoi tr
các ni dung tham kho t các công trình khác nh đã nêu rõ trong lun vn, các s
liu điu tra, kt qu nghiên cu đa ra trong lun vn là trung thc và cha đc
công b trong bt k công trình nghiên cu nào đã có t trc.
TP.HCM, ngày 29 tháng 05 nm 2015
Tác gi
Hoàng Minh Duy
MC LC
Trang ph bìa
Li cam đoan
Mc lc
Danh mc các ký hiu, các ch cái vit tt
Danh mc các bng
Danh mc các hình v
CHNG 1: C S KHOA HC 1
1.1. Vn đ nghiên cu 1
1.2. Mc tiêu nghiên cu 2
1.3. i tng nghiên cu và phm vi nghiên cu 2
1.4. Phng pháp nghiên cu 3
1.5. Các nghiên cu liên quan 4
1.6. Ý ngha ca đ tài 5
1.7. Kt cu lun vn 5
CHNG 2: C S LÝ THUYT 7
2.1. Hàng gi và Hàng gi thng hiu 7
2.1.1. Khái nim hàng gi 7
2.1.2. Khái nim hàng gi thng hiu 8
2.2. Thc trng v hàng gi thng hiu thi trang 9
2.2.1. Th gii 9
2.2.2. Vit Nam và H Chí Minh 15
2.3. Thái đ và thái đ tiêu dùng vi hàng gi thng hiu 18
2.3.1. Khái nim thái đ 18
2.3.2. Khái nim thái đ ngi tiêu dùng đi vi hàng gi 18
2.3.3. Các yu t nh hng đn thái đ 19
2.4. Hành vi ngi tiêu dùng 20
2.4.1. Khái nim 20
2.4.2. Các yu t nh hng đn hành vi ca ngi tiêu dùng 21
2.5. Mt s nghiên cu v thái đ và hành vi ca ngi tiêu dùng đn hàng gi 22
2.5.1. Nghiên cu ca Rahpeima và cng s (2014) ti th trng Iran 22
2.5.2. Nghiên cu ca Koklic (2011) ti th trng Slovenia 23
2.5.3. Nghiên cu ca Boonghee Yoo và Seung-Hee Lee (2009) ti Hàn Quc . 24
2.5.4. Nghiên cu Matos và cng s (2007) ti th trng Bra-xin 26
2.6. Tóm tt ni dung ca các nghiên cu có liên quan 32
2.7. Mô hình nghiên cu đ xut 33
CHNG 3: PHNG PHÁP NGHIÊN CU 36
3.1. Quy trình nghiên cu 36
3.2. Nghiên cu đnh tính 36
3.2.1. Thit k nghiên cu đnh tính 36
3.2.2. Kt qu nghiên cu đnh tính 38
3.2.3. Mô hình nghiên cu điu chnh và các gi thuyt 43
3.3. Nghiên cu đnh lng 44
3.3.1. i tng nghiên cu 44
3.3.2. Kích thc mu 45
3.3.3. Thang đo và thit k bng câu hi 46
3.3.3.1. Thang đo 46
3.3.3.2. Thit k bng câu hi 47
3.3.4. Phng pháp thu thp thông tin 47
3.3.5. Phng pháp phân tích d liu 48
CHNG 4: KT QU NGHIÊN CU 52
4.1. Mô t mu nghiên cu 52
4.2. Phân tích h s tin cy Cronbach’s alpha 53
4.2.1. Thang đo các nhân t nh hng đn thái đ đi vi hàng gi 53
4.2.2. Thang đo thái đ đi vi hàng gi 55
4.2.3. Thang đo hành vi mua hàng gi 56
4.3. Phân tích nhân t khám phá (EFA) 57
4.3.1. Thang đo các nhân t nh hng đn thái đ đi vi hàng gi 57
4.3.2. Thang đo thái đ đi vi hàng gi 59
4.3.3. Thang đo hành vi đi vi hàng gi 60
4.4. Hiu chnh mô hình nghiên cu 61
4.5. Phân tích tng quan 61
4.6. Phân tích hi quy tuyn tính 63
4.6.1. Phân tích hi quy tuyn tính bi mi quan h gia các thành phn nhân t
nh hng đn thái đ đi vi hàng gi 64
4.6.1.1. Xác đnh bin đc lp, bin ph thuc 64
4.6.1.2. Phân tích hi quy tuyn tính bi 64
4.6.1.3. Kim đnh các gi đnh hi quy 65
4.6.1.4. ánh giá đ phù hp, kim đnh đ phù hp ca mô hình và hin tng
đa cng tuyn 69
4.6.1.5. Phng trình hi quy tuyn tính bi 69
4.6.2. Phân tích hi quy gia thái đ và hành vi đi vi hàng gi 69
4.6.2.1. Xác đnh bin đc lp, bin ph thuc 69
4.6.2.2. Kt qu phân tích hi quy 70
4.6.2.3. Kim đnh các gi đnh hi quy 71
4.6.2.4. ánh giá đ phù hp, kim đnh đ phù hp ca mô hình 73
4.6.2.5. Phng trình hi quy tuyn tính đn 74
4.7. Tng kt kt qu nghiên cu 74
4.8. Thng kê giá tr trung bình ca các bin quan sát 76
CHNG 5: KT LUN VẨ CÁC XUT 79
5.1. Kt lun 79
5.2. Các đ xut 80
5.2.1. Xây dng chin lc giá đa dng cho hàng chính hãng 80
5.2.2. Hình thành ý thc cho cng đng v vic không s dng hàng gi 82
5.2.3. Tng cng nhn thc v các tác hi, ri ro ca hàng gi thng hiu 83
5.2.4. Nâng cao tinh thn trách nhim khi mua hàng chính hãng 83
5.2.5. Xây dng hình nh s thành công phù hp cho mi tng lp 84
5.3. Hn ch và hng nghiên cu tip theo 85
Tài liu tham kho
Ph lc
DANH MC CH VIT TT
1. ACG: Nhóm chng đi hàng gi (Anti-Counterfeiting Group)
2. AIM: Hip hi các doanh nghip ti Marque, Pháp (Association des
Industries de Marque)
3. ANOVA: Phân tích phng sai (Analysis of variance)
4. CK: thng hiu Calvin Klein
5. DN: doanh nghip
6. EFA: Phân tích nhân t khám phá (Exploratory Factor Analysis)
7. KMO: H s Kaiser-Mayer-Olkin
8. LV: thng hiu Lousi Vuitton
9. PA81: Phòng An Ninh Kinh T Công An Tp Hà Ni
10. Pwc: T chc kho sát Pricewaterhouse Coopers ti Anh
11. QLTT: qun lý th trng
12. Sig: Mc ý ngha quan sát (Observed significance level)
13. SPSS: Phn mm thng kê khoa hc xã hi (Statistical Package for the
Social Sciences)
14. Tp.HCM: Thành ph H Chí Minh
15. TRA: Lý thuyt hành đng hp lý (theory of reasoned action)
16. TTXK: thi trang xut khu
17. USD: đn v tin t đô la M
18. VIF: H s nhân t phóng đi phng sai (Variance inflation factor)
DANH MC CÁC BNG
Bng 2.1: S liu c lng th phn ca các ngành hàng gi thng hiu nm 2005
ti th trng Pháp 12
Bng 2.2: Các thành phn tác đng đn thái đ ngi tiêu dùng đi vi sn phm
gi thng hiu 32
Bng 2.3: Mi liên h gia các thành phn tác đng đn thái đ ngi tiêu dùng đi
vi sn phm gi thng hiu và gia thái đ ngi tiêu dùng hàng gi thng hiu
đi vi hành vi tiêu dùng 33
Bng 3.1: Thang đo thái đ ca ngi tiêu dùng đi vi sn phm gi thng hiu
thi trang 40
Bng 3.2: Thang đo Likert v thái đ đi vi hàng gi 46
Bng 3.3: Thang đo Likert v hành vi đi vi hàng gi 47
Bng 4.1: Thông tin mu nghiên cu 52
Bng 4.2: H s Cronbach’s Alpha thang đo các nhân t nh hng đn thái đ
hàng gi 54
Bng 4.3: H s Cronbach’s Alpha thang đo thái đ đi vi hàng gi 56
Bng 4.4: H s Cronbach’s Alpha thang đo hành vi đi vi hàng gi 56
Bng 4.5: Kt qu phân tích nhân t EFA thang đo các nhân t nh hng đn thái
đ hàng gi 58
Bng 4.6: Kt qu phân tích nhân t EFA thang đo thái đ đi vi hàng gi 60
Bng 4.7: Kt qu phân tích nhân t EFA thang đo hành vi mua hàng gi 61
Bng 4.8: Ma trn tng quan gia các khái nim nghiên cu 62
Bng 4.9: Kt qu phân tích hi qui tuyn tính bi 64
Bng 4.10: Kt qu kim đnh tng quan hng Spearman 66
Bng 4.11: Kt qu phân tích hi quy đn 70
Bng 4.12: Kt qu kim đnh tng quan hng Spearman 72
Bng 4.13: Kt qu kim đnh các gi thuyt 76
Bng 4.14: Thng kê giá tr trung bình ca các bin quan sát thang đo thái đ ngi
tiêu dùng đi vi hàng gi 77
DANH MC CÁC HÌNH V
Hình 2.1: Biu đ th hin t l ngi tiêu dùng ti Anh đã tng mua hoc cha
mua sn phm gi thng hiu trong mt s ngành hàng 13
Hình 2.2: Biu đ th hin phn trm ngi tiêu dùng tr và ngi tiêu dùng đ
tui trung niên ti Anh thích s dng sn phm gi trong mt s ngành 13
Hình 2.3: Biu đ th hin t l ngi tiên dùng phn ánh cht lng và giá c ca
sn phm gi thng hiu 14
Hình 2.4: Mô hình hành vi ca ngi tiêu dùng 20
Hình 2.5: Mô hình các yu t nh hng đn hành vi mua ca ngi tiêu dùng 21
Hình 2.6: Mô hình nghiên cu ca Rahpeima và cng s (2014) 23
Hình 2.7: Mô hình nghiên cu ca Koklic (2011) 24
Hình 2.8: Mô hình nghiên cu ca Boonghee Yoo và Seung-Hee Lee (2009) 25
Hình 2.9: Mô hình nghiên cu ca Matos và cng s (2007) 27
Hình 2.10: Mô hình nghiên cu đ xut 34
Hình 3.1: Quy trình nghiên cu 36
Hình 3.2: Mô hình nghiên cu điu chnh 44
Hình 4.1: Biu đ tn s Histogram 68
Hình 4.2: Biu đ phân tán phn d 68
Hình 4.3: Biu đ tn s Histogram 72
Hình 4.4: Biu đ phân tán phn d 73
Hình 4.5: Mô hình kt qu nghiên cu (chun hoá) 75
1
CHNG 1
C S KHOA HC
1.1. Vn đ nghiên cu:
Ngành công nghip hàng gi ngày càng phát trin rng ln và nó đc c tính
rng 5% - 7% tng giá tr thng mi quc t là thuc v hàng gi. Trong đó, hàng
may mc và các ph kin thi trang là ngành hàng chim t trng ln nht trong th
trng hàng gi. n 2015, ngi ta d đoán rng giá tr ca hàng gi trên toàn th
gii s vt mc 1.700 t đô. Nu trc kia hàng gi đc buôn bán mt cách bí
mt nhng vi nhng công ngh và k thut cao hin nay, thì các bn sao có cht
lng tt hn và đc bày bán công khai ti các ca hàng, vi mc giá thp hn so
vi hàng tht rt nhiu. Ngi ta c tính rng các công ty qun áo và giày dép
châu Âu mt khong 9.8 t USD mi nm vì hàng gi thng hiu. Ngoài ra, ngành
công nghip hàng gi còn đc tin rng là mt trong nhng nhân t làm gia tng
các hot đng phm pháp nh buôn lu hay khng b trên toàn th gii.
Tuy đã có rt nhiu nghiên cu v hot đng ca ngành hàng gi nht là trong lnh
vc thi trang và nhng nh hng tiêu cc ca nó nhng vn còn rt ít nhng
nghiên cu v khía cnh khác ca vn đ này, đó là v thái đ và hành vi ca ngi
tiêu dùng đi vi hàng gi đc bit là Vit Nam. Mc dù hin nay báo chí và
chính ph các nc đu có nhng chính sách đ ngn chn hàng gi thi trang tràn
lan trên th trng nhng mi ngi đã quên rng ngi tiêu dùng chính là ngi có
quyn cao nht trong vn đ này vì ngi tiêu dùng vn tip tc s dng hàng gi
thng hiu thì vn nn hàng gi trên th trng vn còn. Do đó, tác gi đã quyt
đnh thc hin mt nghiên cu chuyên sâu v thái đ ngi tiêu dùng đi vi hàng
gi và qua đó phn nào đó giúp ngi đc có đc cái nhìn đa din hn v hàng gi
di góc nhìn ca ngi tiêu dùng.
có th phân tích rõ hn v các vn đ nêu trên, tác gi đã suy ngh la chn đ
tài: “Thái đ và hành vi ngi tiêu dùng đi vi sn phm gi thng hiu
trong lnh vc thi trang – Trng hp ti khu vc thành ph H Chí Minh”.
2
Qua bài nghiên cu này, tác gi cng hy vng các công ty thi trang và các c quan
chính quyn có th có cái nhìn toàn din hn v thái đ và hành vi ca ngi tiêu
dùng đi vi hàng gi thng hiu trong lnh vc thi trang. Trong đó, nghiên cu
s phân tích sâu v các nhân t có liên quan đn thái đ và hành vi s dng hàng gi
thng hiu cng nh tác đng ca các nhân t đó lên thái đ và hành vi ca ngi
tiêu dùng đi vi sn phm gi thng hiu. T đó, tác gi đa ra mt s đ xut đ
làm gim thiu vn nn này.
Do nhng hn ch v mt thi gian và quy mô ca bài nghiên cu nên tác gi quyt
đnh Thành ph H Chí Minh làm đa đim nghiên cu chính bi vì đây là thành
ph ln nht ca Vit Nam và cng chính là ni hot đng buôn bán hàng gi din
ra sôi đng nht. Bên cnh đó, gii vn phòng là đi tng kho sát chính ca bài
nghiên cu này bi vì đây là các đi tng có s hiu bit, kh nng tài chính cng
nh s tip xúc vi hàng gi thng hiu thi trang nhiu nht.
1.2. Mc tiêu nghiên cu
tài có ba mc tiêu nghiên cu chính
1. Tìm hiu và làm rõ các nhân t liên quan đn thái đ và hành vi ca ngi
tiêu dùng đi vi sn phm gi thng hiu.
2. o lng tác đng ca các nhân t lên thái đ và hành vi ca ngi tiêu
dùng ti khu vc thành ph H Chí Minh đi vi sn phm gi thng hiu.
3. xut và các hàm ý qun tr v sn phm gi thng hiu ti Tp. HCM.
1.3. i tng nghiên cu và phm vi nghiên cu
i tng kho sát
- Ngi tiêu dùng yêu thích sn phm qun áo thi trang trong đ tui t 24-
50 và có bit đn hàng gi thng hiu thi trang.
- i tng tham gia kho sát ch yu là nhân viên vn phòng đang làm vic
ti khu vc Tp. HCM.
- Các thng hiu đc nghiên cu trong đ tài: Levi’s, GAP, Calvin Klein
(CK), Tommy Hilfiger, Lacoste, Guess, Polo, Gucci and Louis Vuitton (LV).
3
Phm vi nghiên cu
- Không gian: Nhân viên ti các công ty có tr s ti các qun thuc khu vc
thành ph H Chí Minh
- Thi gian: nghiên cu t 01/01/2015 – 30/04/2015 và bài nghiên cu này s
s dng kt qu kho sát trong khong thi gian này đ phân tích và đánh
giá.
1.4. Phng pháp nghiên cu
Phng pháp thc hin nghiên cu
- Phng pháp đnh tính: sau khi tng hp các lý thuyt, tác gi thu thp ý
kin ca khách hàng và các chuyên gia thông qua k thut tho lun nhóm.
T kt qu ca nghiên cu đnh tính, tác gi xây dng bng câu hi và sau đó
tin hành phng vn th trên mt nhóm khách hàng đ kim tra mc đ rõ
ràng ca bng câu hi. Sau cùng, bng câu hi s đc điu chnh trc khi
tin hành kho sát chính thc.
- Phng pháp đnh lng: sau khi đã điu chnh bng câu hi t kt qu
phân tích trong phn nghiên cu đnh tính, tác gi tin hành nghiên cu điu
tra m rng vi mu n = 217 khách hàng nhm thu thp ý kin ca khách
hàng v các yu t cu thành nên cht lng dch v chng trình khách
hàng thân thit. S liu thu thp thông qua kho sát đc x lý bng phn
mm IBM SPSS 16.
Phng pháp thu thp d liu
- D liu th cp: các thông tin v hàng gi thng hiu thi trang, thc trng
trên th gii và Vit Nam v vic s dng hàng gi thng hiu đc thu
thp thông qua các trang báo đin t, các tp chí có liên quan…
- D liu s cp: các thông tin cn thit cho nghiên cu đc thu thp thông
qua bng câu hi kho sát.
Phng pháp phân tích s liu
- Phân tích thng kê mô t v đi tng nghiên cu các mt gii tính, đ
tui, thu nhp…
4
- X lý s liu, kim đnh thang đo, đánh giá thang đo, kim đnh các gi
thuyt…bng phn mm IBM SPSS 16.
1.5. Các nghiên cu có liên quan
Hin nay, các nghiên cu liên quan đn hàng gi thng hiu thi trang thng hiu
ti Vit Nam rt ít và đc bit liên quan các nhân t tác đng đn vic s dng hàng
gi thng hiu thi trang ca ngi tiêu dùng.
Tuy nhiên, cng đã có mt s nghiên cu tìm hiu v thái đ và hành vi ca ngi
tiêu dùng đi vi hàng gi thng hiu thi gian đã đc thc hin ti th trng
Iran, th trng Slovenia, th trng Hàn Quc và th trng Bra-xin qua các nghiên
cu nh nghiên cu ca Rahpeima và cng s (2014), nghiên cu ca Koklic
(2011), nghiên cu ca Boonghee Yoo và Seung-Hee Lee (2009), nghiên cu ca
Matos và cng s (2007).
Trong đó, nghiên cu ca Rahpeima và cng s (2014) nghiên cu trên 3 thành
phn tác đng đn thái đ và hành vi ca ngi tiêu dùng đi vi hàng gi thng
hiu, nghiên cu ca Koklic (2011) nghiên cu 2 thành phn (giá tr đo đc, cm
nhn ri ro) tác đng lên thái đ và đng thi tác đng lên hành vi mua hàng. Trong
khi đó, Boonghee Yoo và Seung-Hee Lee (2009) đã đ xut mô hình ý đnh mua
hàng gi vi ý đnh mua hàng hiu chính hãng gm 7 thành phn (chia thành 3
nhóm bin chính) và 58 bin quan sát trong khi đó nghiên cu ca Matos và cng
s (2007) tp trung nghiên cu đ xut mô hình v thái đ và hành vi ca ngi tiêu
dùng đi vi sn phm gi thng hiu vi 6 thành phn và 25 bin quan sát. Các
nghiên cu trên đã phân tích rõ các nhân t tác đng đn ý đnh mua hàng gi cng
nh thái đ và hành vi ca ngi tiêu dùng đi vi sn phm gi thng hiu trong
lnh vc thi trang đng thi nêu ra nhng tác đng ca các nhân t lên thái đ, ý
đnh và hành vi ngi tiêu dùng vi các sn phm gi thng hiu thi trang ra sao.
Trong phm vi bài nghiên cu này, tác gi tp trung ch yu vào nghiên cu ca
Matos và cng s (2007) đ phân tích các nhân t, s tác đng ca các nhân t đn
5
thái đ và hành vi ngi tiêu dùng ti th trng Vit Nam đi vi sn phm gi
thng hiu thi trang.
1.6. ụ ngha ca đ tài
Ý ngha v mt khoa hc
- Nghiên cu góp phn cung cp nhng lun c khoa hc v các nhân t có
liên quan đn thái đ, hành vi ca ngi tiêu dùng đi vi sn phm gi
thng hiu thi trang.
- Nghiên cu cng đa ra b thang đo các nhân t tác đng đn thái đ, hành
vi ca ngi tiêu dùng (nhân viên vn phòng) đi vi sn phm gi thng
hiu thi trang (qun áo). B thang đo này đã đc điu chnh và tho lun
nhóm chuyên gia đ phù hp vi th trng Vit Nam nói chung cng nh
vc Thành ph H Chí Minh nói riêng.
- tài đóng vai trò nh mt nghiên cu khám phá, làm tin đ cho các
nghiên cu tip theo trong vic phân tích sâu tng nhân t tác đng đn thái
đ, hành vi s dng hàng gi thng hiu hoc có th kt hp vi các nhân
t mi đ nghiên cu mt phm vi rng hn.
Ý ngha thc tin
- Kt qu nghiên cu đem li s hiu bit sâu hn v các nhân t tác đng đn
thái đ và hành vi ca ngi tiêu dùng đi vi hàng gi thng hiu thi
trang đ t đó có nhng bin pháp ngn chn nhu cu hàng gi, gim thiu
ri ro thit hi đn nn kinh t.
1.7. Kt cu lun vn
Lun vn đc kt cu thành nm chng nh sau:
- Chng 1: C s khoa hc.
- Chng 2: C s lý thuyt.
- Chng 3: Phng pháp nghiên cu.
- Chng 4: Kt qu nghiên cu.
- Chng 5: Kt lun và các đ xut
6
Tóm tt chng 1
Qua chng đu tiên, chúng ta có th thy th trng hàng gi hin nay phát trin
rt mnh và ngày càng chim mt t trng không nh trong nn kinh t. iu này
gây thit hi rt nhiu cho các công ty thi trang ni ting vi tng giá tr c tính
đn vài t USD và quan trng hn ht đó chính là ngi tiêu dùng, chúng ta cn
nghiên cu sâu hn v ngi tiêu dùng và hàng gi thng hiu, vì có “cu” thì mi
có “cung”. Mà đn thi đim hin nay, các nghiên cu liên quan đn đ tài rt ít. Do
đó, vic nghiên cu thái đ, hành vi ca ngi tiêu dùng đi vi hàng gi thng
hiu trong lnh vc thi trang qua bài nghiên cu này là điu rt quan trng, góp
phn cho các công ty thi gian, c quan qun lý th trng, nhà nc có cái nhìn
sâu hn v các nhân t có tác đng lên thái đ và hành vi s dng hàng gi thng
hiu ca ngi tiêu dùng. ng thi, kt qu nghiên cu k vng giúp cho các t
chc này có nhng bin pháp hu hiu đ gim thiu thit hi cho t chc đó cng
nh là nn kinh t.
7
CHNG 2
C S LÝ THUYT
2.1. Hàng gi và Hàng gi thng hiu
2.1.1. Khái nim hàng gi
Ti Vit Nam, v mt pháp lut, hàng gi đc đnh ngha là "nhng sn phm,
hàng hóa đc sn xut ra trái pháp lut có hình dáng ging nh nhng sn phm,
hàng hóa đc Nhà nc cho phép sn xut, nhp khu và tiêu th trên th trng;
hoc nhng sn phm, hàng hóa không có giá tr s dng đúng vi ngun gc, bn
cht t nhiên, tên gi và công dng ca nó". Khái nim hàng gi theo quy đnh ca
chính ph gm 4 trng hp: gi v ni dung, gi v hình thc, gi mo v s hu
trí tu và trng hp các sn phm là tem, nhãn, bao bì gi.
Gi mo v ni dung: hàng hóa không có giá tr s dng, công dng hoc có
giá tr s dng, công dng không đúng vi ngun gc bn cht t nhiên, tên
gi ca hàng hóa; Có giá tr s dng, công dng không đúng vi giá tr s
dng, công dng đã đc đng ký hoc công b.
Gi mo v mt hình thc: hàng hóa có nhãn hàng hóa, bao bì hàng hóa gi
mo tên thng nhân, đa ch ca thng nhân khác; Gi mo tên thng
mi, tên thng phm hàng hóa, mã s đng ký lu hành, mã vch hoc bao
bì hàng hóa ca thng nhân khác; Hàng hóa có nhãn hàng hóa, bao bì hàng
hóa ghi ch dn gi mo v ngun gc, ni sn xut, đóng gói và ni lp ráp
hàng hóa.
Gi mo v s hu trí tu: đc quy đnh ti iu 213 Lut s hu trí tu
nm 2005.
Trng hp các sn phm là tem, nhãn, bao bì gi cng đc coi là hàng gi.
Hàng gi đc sn xut trên mi lnh vc bao gm dc phm, đ đin t, thi
trang, hàng gia dng, phân bón hóa hc, linh kin máy móc, chng trình phn
mm và thm chí là tin t. Vic liên tc buôn bán và s dng hàng gi gây ra rt
8
nhiu mi đe da nguy him cho ngi s hu nhãn hiu, nhà bán l và ngi s
dng.
2.1.2. Khái nim hàng gi thng hiu
Trên th gii, có rt nhiu khái nim v hàng gi thng hiu đã đc s dng.
Trong phm vi bài vit này, chúng tôi s dng đnh ngha đc đa ra bi
Chaudhry và các cng s (2005) "bt k s sn xut trái phép hàng hóa nào mà các
đc đim ca nó đc bo v bi quyn s hu trí tu (nh là tên thng mi, bng
sáng ch, bn quyn) đu đc đnh ngha là hàng gi".
Không ging nh các sn phm nh linh kin đin t hay sn phm y t, hàng gi
trong lnh vc thi trang không gây ra bt c s tn hi v mt sc khe cho ngi
s dng. Tuy nhiên, chúng li làm tn hi giá tr và tài sn vô hình nh quyn s
hu trí tu hay nhãn hiu ca các công ty s hu nhãn hiu bng cách làm xói mòn
ngun vn, danh ting và v trí ca các công ty đó trên th trng. S xói mòn này
có th làm mt đi s tin tng ca khách hàng đi vi các công ty đó (Green &
Smith, 2002). Vi s phát trin nhanh chóng ca hàng gi, nhng nhà qun lý và s
hu các nhãn hàng chính hãng đi phó vi vn đ này bng rt nhiu cách đ gim
thiu đn mc thp nht nhng thit hi v li nhun, danh ting và nim tin ca
khách hàng. Tóm li, hàng gi đc xem nh mt vn nn xã hi khi nó làm nh
hng nim tin ca khách hàng vào hàng chính hãng và phá hy danh ting ca
nhãn hàng (Veloutsou & Bian, 2008). Bên cnh đó, hàng gi cng đt các công ty
vào tình trng ri ro khi đu t nhiu tin vào nghiên cu và phát trin sn phm
mi do s cnh tranh không công bng vi hàng gi có mt trên th trng
(Maldonado & Hume, 2005) và nhng mt mát v doanh thu (Grosman & Ahapiro,
1988).
Da vào nhn thc ca khách hàng, hàng gi thng hiu có th đc phân thành 2
loi chính: mua hàng gi có nhn thc (non-deceptive) và không có nhn thc
(deceptive). Mt s ngi tiêu dùng mua mt sn phm gi thng hiu mà không
nhn thc đc rng h đang vi phm lut s hu trí tu, và đây đc xem là mt
9
sn phm cha đc nhn bit là gi thng hiu “a deceptive counterfeit product”
(Eisend & Guler, 2006). Nhng ngi sn xut loi hàng gi thng hiu này la
ngi mua rng h đang mua hàng chính hãng nhng trên thc t chúng là hàng
đc sn xut và bán bt hp pháp. Ngc li, có nhng khách hàng nhn thc
đc rng h đang mua hàng gi thng hiu, và đây đc đnh ngha là hành vi
mua mt sn phm đc nhn bit là gi thng hiu “a non-deceptive counterfeit
product”. Bi vì ngi tiêu dùng bit ràng h đang mua hàng gi thng hiu nên
nhà sn xut và ngi bán hàng có th không b buc ti la gt ngi tiêu dùng
(Ang và các cng s, 2001). Hành đng mua hàng gi thng hiu có ý thc này là
tin đ thúc đy tác gi đi sâu vào nghiên cu thái đ ca ngi tiêu dùng đi vi
hàng gi thng hiu và các nhân t nh hng đn thái đ đó.
2.2. Thc trng v hàng gi thng hiu thi trang
2.2.1 Th gii
Th trng hàng gi thng hiu đc c tính chim t 5%-7% tng sn phm
giao dch trên toàn cu, hoc đt khong 500 t đô đn 600 t đô hàng nm- gp 2
ln tng li nhun mà hot đng buôn bán thuc lu trên toàn cu mang li (321 t
đô). Hng nm, nhng ch s hu các thng hiu toàn cu mt xp x 10% doanh
thu ca h cho hàng gi, và s lng nhãn hiu chính hãng b nh hng ca hàng
gi ngày càng gia tng vi tc đ cao. ã qua ri cái thi mà hàng thi trang gi
ch yu đc buôn bán các khu ch hay các con đng mua sm ni ting. Ngày
nay, doanh s bán l trc tuyn tng trung bình 20% tr lên mi nm, và theo Vn
phòng đi din Thng mi Hoa K thì s lng hàng gi đc bán trc tuyn s
nhanh chóng vt qua s lng hàng gi đc bán bi các nhà buôn đng ph và
các khu ch. Internet không nhng mang li nhng li ích to ln cho ngành công
nghip bán hàng, nó còn mang li li ích ln hn cho ngành công nghip hàng gi.
C th hn, Internet giúp cho hàng gi d dàng tip cn lng khách hàng khng l
trên toàn th gii. Hàng gi có th to ra s o tng v mt ngành kinh doanh hp
pháp vì nó có th s dng nhng trang web có v chuyên nghip mà không mt quá
10
nhiu chi phí đ qung bá sn phm và do đó hàng gi có th tip cn nhng h
thng marketing và bán hàng nh hàng tht. Tóm li, Internet đã thúc đy hot đng
sn xut và buôn bán hàng gi hiu qu hn và tinh vi hn. Thng mi đin t
dng bán đu giá, bán s, bán l đã to điu kin cho các nhà kinh doanh nghip d
vi s vn nh và không có mi liên h vi các kênh bán hàng gi truyn thng có
th d dàng hot đng trong ngành hàng gi hn. Nhng ngi bán hàng gi mi
này có th d dàng mua hàng gi vi s lng ln thông qua Internet và thm chí có
th bán hàng mà không cn trc tip nhp hàng bng cách s dng "dropping
shipping"- đó là 1 cách thc kinh doanh mà ngi bán nhn đn hàng, chp nhn
thanh toán và cung cp đn hàng bng cách yêu cu nhà cung cp gi hàng trc tip
cho khách hàng. Nhng hàng hóa đc chuyn theo hình thc cá nhân thì gây ra
nhiu khó khn hn cho các c quan hi quan trong vic phát hin và ngn chn
hn là hàng gi kin ln. Hot đng sn xut và buôn bán hàng gi không ngng
gia tng làm cho nhng n lc chng li hàng gi các chính ph b tiêu tan. Bán
hàng gi trc tip cho ngi tiêu dùng đã loi b các nhà trung gian và điu đó làm
cho hàng gi ít b các c quan thc thi pháp lut phát hin hn.
Nu trc đây hàng gi ch nhm vào thng hiu thi trang cao cp nh Louis
Vuiton hay Hermes thì ngày nay do nh hng ca khng hong kinh t th gii và
s thun tin trong tip th và giao dch hàng hóa qua mng, hàng gi đã đánh thêm
vào phân khúc ca các nhãn hàng trung lu. Lý do đu tiên là có ít ri ro hn trong
th trng hàng thi trang trung lu: nhng nhãn hàng xa x rt kiên trì trong vic
chng li hàng gi ca nhãn hiu ca h và điu đó làm cho hàng gi có th chu
nhng thit hi ln và b đnh ti nghiêm trng trc pháp lut, trong khi đó nhng
thng hiu nh hn có th không có n lc trong hành đng ngn chn. Th hai đó
là s sa sút ca nn kinh t đã làm cho nng lc sn xut ca các nhà máy Trung
Quc d tha nghiêm trng và sn xut hàng gi là mt cách đ các nhà máy gii
quyt vn đ này. Th ba là các nhà buôn hàng gi thng hiu có th đa ra mc
gi cho các nhãn hiu trung lu tng đng vi hàng gim giá ca hàng chính
hãng- ví d gim giá t 25% đn 50%. Bán đc s lng ln hàng giá thp gn
11
bng vi giá bán l thm chí có th mang li nhiu li nhun hn bán hàng gi cao
cp nhng mc gi thp hn giá bán l đáng k. Cui cùng, khng khong kinh t
đã làm cho ngi tiêu dùng ct gim chi tiêu và thm chí nhng nhãn hàng trung
lu vn nm ngoài kh nng ca h.
Mt nghiên cu đc thc hin bi MarkMoniter đã ch ra rng trong khi mt
ngi mua sm đang tìm kim hàng gi, 20 ngi khác đang sn hàng gim giá, và
1/5 s ngi ngi sn hàng gim giá thì b nh hng bi nhng trang web chuyên
v hàng gi thng hiu. Hàng gi thng hiu rt tích cc trong vic tn dng các
phng tin truyn thông xã hi và nhng công c marketing trên mng trc tuyn.
Google và các công c tìm kim khác là nguyên nhân c bn cho s ra đi ca
thng mi đin t, và hàng gi rt d dàng giành đc v trí hàng đu trên danh
mc tìm kim ca Google bng cách s dng các công c ti đa hóa v trí tìm kim.
Ngoài ra, hàng gi cng rt tích cc trong vic thit lp các video trên Youtube đ
tip th các sn phm và đa các thông đip qung cáo cho ngi dùng Youtube
nhm nhanh chóng khuch trng hot đng ca chúng.
Mt s thông tin d liu liên quan đn hàng gi thng hiu thi trang (sn phm
qun áo) ti các th trng trên th gii.
- Theo thông tin ca website Felix đánh giá v nhng s liu liên quan đn
hàng gi thng hiu trong bài báo “All counterfeiting statistics are bullshit”
(tm dch là “Tt c các thng kê v hàng gi thng hiu thi trang đu b
đi”) đng ngày 09/06/2005 đã thng kê c lng th phn hàng gi thng
hiu chim dng trên th trng qun áo và giày dép ti Pháp là 11%.
12
Bng 2.1: S liu c lng th phn ca các ngành hàng gi thng hiu nm
2005 ti th trng Pháp
Ngành
ACG (Nhóm chng đi hàng già)
/AIM (Hip hi các ngành công
nghip ti Marque, Pháp)
Qun áo và giày dép
11%
Nc hoa và sn phm v sinh
10%
chi và đ th thao
12%
Dc phm
6%
Ngun: ACG và AIM Pháp
- Theo kt qu nghiên cu t bài vit “Del Boy's fake goods go mainstream:
Middle-classes admit buying counterfeit designer handbags, watches and
DVDs” (tm dch là “Hàng gi thng hiu Del Boy đang tr thành xu
hng: Tng lp trung lu tha nhn rng h đã mua các sn phm gi
thng hiu nh: túi xách, đng h và bng DVD”) ca tác gi Larisa Brown
cho trang báo Daily Mail đng ngày 02/10/2013 đã nhn đnh rng: 90%
ngi dân ti Anh cho rng vic mua hàng gi thng hiu là vô đo đc
nhng vic tiêu th hàng gi vn tip tc gia tng. Theo bng s liu bên
di thì trong lnh vc qun áo và ph kin có đn 41% ngi tiêu dùng đã
tha nhn rng h đã mua các sn phm gi thng hiu.
13
Hình 2.1: Biu đ th hin t l ngi tiêu dùng ti Anh đã tng mua hoc cha
mua sn phm gi thng hiu trong mt s ngành hàng
Ngun: T chc Pricewaterhouse Coopers, Anh
- Bài báo cng đã ch ra rng t l ngi tr có xu hng thích tiêu th hàng
gi thng hiu hn ngi trung niên cao hn rt nhiu. Trong đó, lnh vc
thi trang thì s ngi tr thích tiêu th hàng gi thng hiu nhiu hn 0.5
ln so vi ngi trung niên thích tiêu th hàng gi thng hiu.
Hình 2.2: Biu đ th hin phn trm ngi tiêu dùng tr và ngi tiêu dùng đ
tui trung niên ti Anh thích s dng sn phm gi trong mt s ngành.
Ngun: T chc Pricewaterhouse Coopers, Anh
60%
58%
28% 28%
20%
19%
35% 35%
14%
11%
13%
11%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
Phim và âm
Qààà
à
Ru
T Làà-tô Tà
18 - à ààà
14
- Ti Anh, t chc Pwc đã thc hin kho sát liên quan đn vic ngi tiêu
dùng nhn thc v giá c và cht lng ca hàng gi thng hiu. Kt qu đã
cho thy s bt ng v vic yu t giá c và cht lng nh hng đn hành
vi tiêu dùng sn phm. (Theo bài vit “Fashion fakes go mainstream”, tm
dch “Thi trang hàng gi thng hiu tr thành xu hng” ca Kevin
Rozario đng ngày 03/10/2103 trên báo The Travel Retail Business).
Hình 2.3: Biu đ th hin t l ngi tiên dùng phn ánh cht lng và giá c ca
sn phm gi thng hiu.
Ngun: T chc Pricewaterhouse Coopers, Anh
Qua biu đ đã th hin rng cht lng và giá c là yu t có sc nh hng đn
vic tiêu th các sn phm gi thng hiu ti th trng Anh.
- Mt nghiên cu ca Cc Dân s Italia vào nm 2012 đã ch ra rng ngi Ý
chi 6,5 t euro cho các sn phm gi thng hiu tt c các lnh vc. Trong
đó, sn phm gi thng hiu thi trang chim gn 1/3 giá tr tiêu th hàng
gi thng hiu ca ngi Ý, tc khong gn 2.25 t euro. Các ni phân
phi và buôn bán các sn phm gi thng hiu ti Ý rt đa dng nh ca
31%
26%
25%
18%
5%
4%
1%
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
35%
Không bit
là sn phm
gi thng
hiu
Sàà
chính hãng
giá quá cao
Kàà
ààà
àà
hãng
Sn phm
gi thng
hiu là đúng
đn
Sn phm
gi thng
hiu d tip
cn
Sn phm
gi thng
hiu là nn
nhân không
phi ti
phm
Khác
15
hàng, chung c,… và c 10 ngi Ý thì có 8 ngi mua sn phm gi
thng hiu thi trang trên các đng ph.
2.2.2. Vit Nam vƠ H Chí Minh
- úc kt thông tin t bài vit “Hàng gi: Tinh vi hn, quy mô hn” ca tác
gi Nguyn Hi đng trên báo Ngi Lao ng ngày 19/10/2007 đa ra
nhn đnh v hàng gi nh sau: hàng gi thng hiu khó phân bit vì k
thut cao cng nh v quy mô sn xut rng ln nh nhp khu t nc
ngoài, làng ngh sn xut hàng gi.
Ti hi tho quc t v chng hàng gi - hàng nhái - qung bá thng hiu và bo
v quyn li ca doanh nghip - khách hàng do Hip hi Chng hàng gi và Bo v
thng hiu Vit Nam t chc ti Tp. HCM trong tháng 10 nm 2007, các c quan
chc nng tha nhn hàng gi, hàng nhái hin nay tràn ngp th trng nhng các
bin pháp x lý còn hn ch, qua loa nên hiu qu chng hàng gi rt thp.
Cng theo Chi cc Qun lý Cht lng Hàng hóa Min Nam, hàng gi, hàng nhái,
hàng kém cht lng hin rt đa dng và tinh vi. Hàng gi không ch sn xut trong
nc mà còn đc sn xut t nc ngoài, tr thành ngành công nghip có quy mô
ngày càng ln. Tuy nhiên, hin ch có khong 10% DN là bit t bo v mình, còn
90% ch bit trông ch vào c quan chc nng nên hiu qu chng hàng gi, hàng
nhái cha cao.
- Theo thông tin t bài báo “Nhp nhèm thi trang xut khu” ca tác gi
Hoàng Vit trên báo Nhân dân đng ngày 12/12/2014 có ch ra mt s thc
trng nh sau: Nhng ca hàng thi trang xut khu xut hoc "Made in
Vietnam" (sn xut ti Vit Nam) hin khp ph phng Hà Ni. Ti mt
ca hàng thi trang xut khu (TTXK) nm ngay mt đng ợin Biên Ph,
chúng tôi không khi "choáng" bi ni đây bày bán bt ngàn các loi qun,
áo ca nhng thng hiu thi trang ln nh Zara, Mango, Levi's, và đu
gn nhãn "Made in Vietnam". Theo li gii thiu ca nhân viên bán hàng, tt
c qun áo ti đây đu là hàng xut khu, đc các doanh nghip (DN) trong
16
nc gia công theo đn đt hàng ca công ty thi trang nc ngoài. Ch mt
ca hàng TTXK khác trên ph Tô Hiu "bt mí": Qun áo bán ca hàng
này đu là hàng xut khu "xn", là nhng sn phm tha, hoc b li ca các
công ty may xut khu tun ra ngoài bán, ch có ngi thân quen mi có th
đt và ly hàng. Tuy nhiên, giám đc mt DN dt may xut khu tit l, khi
các công ty nc ngoài ký hp đng gia công hàng may mc vi DN Vit
Nam, đu kim tra, giám sát, nghim thu cht lng và s lng sn phm
theo quy trình ht sc cht ch, nhng mt hàng li b "tun" ra th trng
nu có s lng cng rt ít. Các DN dt may xut khu chính thng vi c s
sn xut đc đu t ln và hin đi, s không bao gi di dt sn xut hàng
nhái vì nu "v l" s phi chu mc pht rt cao, mt uy tín và nh hng
xu đn hot đng kinh doanh lâu dài ca DN. Vì vy, có th trên th trng
vn bán nhng mu qun áo, giày dép, là hàng xut khu tht, nhng s
lng không th "cht cao nh núi" ti các ca hàng.
Hàng nhái, hàng lu, nht là hàng gi "đi lt" hàng TTXK đang din ra tràn lan và
có xu hng ngày càng gia tng. Ch trong hai ngày 6 và 7-12 va qua, Công an Tp
Hà Ni đã bt gi đc hn 40 tn hàng lu, trong đó ch yu là các sn phm qun
áo, giày dép, túi xách thi trang. Nu không b phát hin, rt có th s hàng hóa này
s đc "phù phép" thành hàng "Made in Vietnam", "chui" qua các ca hàng TTXK
đ đn tay ngi tiêu dùng. Nhiu k đã li dng nim tin ca ngi tiêu dùng,
ngang nhiên buôn bán hàng gi, hàng nhái kim li bt chính, bt chp nhng h
ly nguy hi. Theo Phó Ch tch kiêm Tng Th ký Hip hi Dt may Vit Nam
ợng Phng Dung, hàng gi, hàng nhp lu đang hy hoi và làm trit tiêu nhng
c gng ca nhiu DN dt may trong nc. Các DN dt may khó có th cnh tranh
v giá, thng phi "né" sang nhng mng ít "sc ép" hn, khin hiu qu kinh
doanh gim và hn ch phát trin. Ngoài vic gây tht thu ngân sách nhà nc, hàng
gi, hàng lu còn là nguyên nhân khin th trng ri lon và khó kim soát. Bên
cnh đó, các mt hàng này còn tim n nguy c gây hi ti sc khe ngi tiêu
dùng do ngun gc sn phm không đc bo đm.