Bài giảng di truyền phân tử các bệnh

Cấu trúc gen BetaThalassemia
Cụm gen beta nằm trên nhánh ngắn NST số
11 (11p15.5), mã số trên GenBank là U01317.

mARN tiền thân
AND
mARN thuần thục
ra tế bào chất
protein
giáng cấp
Hoạt động
Bất hoạt
yếu tố kiểm soát phiên mã
yếu tố kiểm soát quá trình ARN
yếu tố kiểm soát vận chuyển ARN
yếu tố kiểm soát giáng cấp
yếu tố kiểm soát dịch mã
yếu tố kiểm soát hoạt tính protein




Cấu tạo Hb

Heme
Protoporphyrin
Heme

Chuỗi Hemoglobin

Heme
globin
Chuỗi Hemoglobin

Thành phần globin của các Hb bình thường
 !!"!#!$%#&
' ())*( +,
-!!!$%#./0 ()1


Bệnh của hemoglobin do bất thường
chất lượng chuỗi globin
1. Bệnh hemoglobin S (Bệnh hồng cầu liềm)
Mã thứ 6 gen β globin là GAG (acid glutamic)
GTG (valin) làm biến đổi thành HbS
Bệnh di truyền theo quy luật alen lặn NST thường
-
Đồng hợp tử (SS) bệnh nhân có biểu hiện thiếu máu nặng, không có
khả năng gắn oxy, Hb kết tụ lại thành dạng tinh thể -> hc hình liềm
-> chết trước tuổi trưởng thành
- Dạng dị hợp tử (AS) không có biểu hiện triệu chứng, tăng sức đề
kháng với ký sinh trùng sốt rét
- Thể phối hợp SC, ST (HbS/thalassemia


Bệnh của hemoglobin do bất thường
chất lượng chuỗi globin
2. Bệnh hemoglobin C
Mã thứ 6 gen β globin là GAG (acid glutamic)
AAG (lyzin ) làm biến đổi thành HbS

Bệnh di truyền theo quy luật alen lặn NST thường
-
Đồng hợp tử (CC) thiếu máu tan huyết nhẹ, lách to,trong máu nhiều
hồng cầu hình bia và một ít hồng cầu nhỏ
- Dạng dị hợp tử không có biểu hiện triệu chứng,

The shape of red blood cells in Hb C disease

234
•
56β7891,
:;<=<>!?@A==<>B-?
•
CBD!E& ':;
•
.:;35FG>44?HIJK
'3 5JIK6*
LM3"NK4
•
.:;"OG4>=4?HIJK'
3 53"KP=
4
•
0'(G4Qβ!! !'3
6*!*E

Điện di
Hb
Sắc ký lỏng HC cao áp
(HPLC)

RFLP

• Xét nghiệm tiêu bản
máu xem hình thể hồng
cầu
• Xét nghiệm thể tích
trung bình của hồng
cầu, Hb trung bình của
hồng cầu
• Đo sức bền thẩm thấu
hồng cầu ở dung dịch
natriclorua 0,35%

•
Gien HbE bị biến đổi thường thấy ở người gốc Đông
Nam Á (Thái Lan, Miến Điện,Campuchia, Việt
Nam, Lào và Inđô), Sri Lanka, Anh
•
-dự tính có con  thử máu để xác định xem mình
có phải là người có gien bệnh hay không, nếu gia
đình của một trong hai người có gốc từ những vùng
nêu trên; hoặc nếu gia đình họ có tiền sử bị bất cứ
bệnh rối loạn máu hoặc thiếu máu nào.


Trong thời
kỳ đầu của
thai kỳ 
xét nghiệm
thai nhi trong

12 tuần đầu
 chấm dứt
thai kỳ hoặc
chấp nhận
Sinh thiết nhau thai Chọc dò dịch ối
Siêu âm

CHỨNG METHEMOGLOBIN
Do thiếu enzym methemoglobin reductase do
đó MetHb không chuyển thành Hb gây nên triệu
chứng xanh tím và rối loạn oxy hoá tế bào.
Histidin ở vị trí 58 của chuỗi α -> Tyrozin -> HbM Boston
Histidin ở vị trí 63 của chuỗi β ->
tyrozin -> HbM Saskatoon
HbM Milwaukee thì
Valin ở vị trí 67 của
chuỗi β -> glutamic

Methemoglobinemia - Hiện tượng người da xanh
Nó xảy ra với một nhóm người ở Kentucky, Mỹ. Đó là dòng họ
Fugate hay còn gọi là dòng họ người da xanh Kentucky.
Căn bệnh này do một gene lặn trong cơ thể gây ra
Ông LorenzoDowFugate - người có làn da màu xanh dương

BÖnh α thalassemia
23"6RE
6IJK
α%K!
>!?(SGα


BÖnh β thalassemia.
23"56P
E8TU!β
"V56PEIJ
SG5:Gβ

Beta-Thalassemia
Không hoặc giảm tổng hợp
chuỗi beta Globin

NGUYÊN NHÂN
(1) t bi n gây m t hoàn toàn chu i Độ ế ấ ỗ β globin,
g i là ọ β
0
thalassemia:
+ Nonsense mutations
+ frame shift mutations
+ t bi n m t o n độ ế ấ đ ạ
(2) Đột biến gây giảm tổng hợp chuỗi β globin, gọi
là β
+
thalassemia
đb
đb
đb
đb


Nonsense mutations