Phân tích trục trặc trong công việc tổ chức thực hiện chính sách bảo hiểm y tế trên địa bàn tỉnh phú yên đại học kinh tế 2015

B GIÁO DCăVÀăÀOăTO
TRNGăI HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH
CHNGăTRỊNHăGING DY KINH T FULBRIGHT









CHÂU CÔNG THÁI







PHÂN TÍCH TRC TRC TRONG VIC T CHC
THC HIN CHÍNH SÁCH BO HIM Y T
TRểNăA BÀN TNH PHÚ YÊN

LUNăVNăTHCăSăCHệNHăSÁCHăCỌNG









TP. H CHÍ MINH ậ NMă2015


B GIÁO DCăVÀăÀOăTO
TRNGăI HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH
CHNGăTRỊNHăGING DY KINH T FULBRIGHT





CHÂU CÔNG THÁI






PHÂN TÍCH TRC TRC TRONGVIC T CHC

THC HIN CHÍNH SÁCH BO HIM Y T
TRểNăA BÀN TNH PHÚ YÊN



Chuyên ngành: Chính sách công
Mã s: 60340402




LUNăVNăTHCăSăCHệNHăSÁCHăCỌNG


NGIăHNG DN KHOA HC
PGS. TS. PHMăDUYăNGHA




TP. H CHÍ MINH ậ NMă2015
-i-
LIăCAMăOAN
Tôi cam đoan lun vn nƠy hoƠn toƠn do tôi thc hin. Các đon trích dn vƠ s liu s
dng trong lun vn đu đc dn ngun vƠ có đ chính xác cao nht trong phm vi hiu
bit ca tôi. Lun vn nƠy không nht thit phn ánh quan đim ca Trng i hc Kinh
t ThƠnh ph H Chí Minh hay Chng trình Ging dy Kinh t Fulbright.

NgƠy tháng nm 2015
Tác gi

Châu Công Thái











-ii-


LIăCMăN
u tiên, tôi bƠy t lòng bit n sơu sc đi vi ba m, v vƠ nhng ngi thơn yêu trong
gia đình ca tôi, nhng ngi đƣ luôn sát cánh ng h, to điu kin cho tôi trong sut thi
gian ca khóa hc.
Tôi gi li cm n chơn thƠnh đn thy Phm Duy Ngha, ngi đƣ có nhng trao đi chơn
thƠnh, ci m vi tôi trong sut quá trình hc ti trng vƠ cho tôi nhng li khuyên b
ích, giúp tôi hoƠn thƠnh đc lun vn nƠy.
Tôi gi đn các cán b ca c quan Bo him xƣ hi tnh Phú Yên, S Y t, S Lao đng
ậ Thng binh vƠ Xƣ hi, S TƠi chính tnh Phú Yên li bit n sơu sc vì s giúp đ tn
tình trong tham gia phng vn vƠ cung cp thông tin giúp tôi hoƠn thƠnh lun vn nƠy.
Tôi chơn thƠnh cm n quỦ Thy Cô ca Chng trình Ging dy Kinh t Fulbright đƣ
nhit tình giúp đ, truyn đt cho tôi nhng kin thc vƠ kinh nghim quỦ báu, cng nh

to môi trng thun li cho tôi hc tp, nghiên cu ti trng.
VƠ sau cùng tôi gi li cm n đn các bn hc viên MPP6, nhng ngi đƣ luôn quan tơm
giúp đ tôi rt nhiu trong sut quá trình hc tp ti trng.

Ngày tháng nm 2015








-iii-


TịMăTT
Chính sách bo him y t (BHYT) là mt trong nhng chính sách an sinh xã hi quan trng
ca NhƠ nc, đc bt đu thc hin t nm 1992, lƠ c ch tài chính vng chc nhm
bo v, chm sóc sc khe ca nhân dân do NhƠ nc t chc thc hin.
Chính sách BHYT đƣ nhiu ln sa đi, nht là t khi có Lut BHYT (2008), quyn li ca
ngi tham gia BHYT đc đm bo và ngày càng m rng. c bit, t khi có Lut
BHYT sa đi, b sung (2014) có hiu lc t 01/01/2015, qu BHYT đã m rng phm vi
thanh toán dch v y t cho bnh nhân có th BHYT và ch yu cho các đi tng chính
sách, d b tn thng và ngi có thu nhp thp. Qua đó, chính sách BHYT đƣ thu ngƠy
càng nhiu đi tng tham gia và Vit Nam đang hng đn mc tiêu BHYT toàn dân và
giao cho các đa phng thc hin tùy theo điu kin kinh t - xã hi ca mình.
Tuy nhiên, cho đn nay Phú Yên mi ch bao ph đc 62,25% dân s tnh tham gia
BHYT. Qua quá trình nghiên cu cho thy, có các nguyên nhân chính dn đn vic hn ch
tham gia BHYT: mt là, ngi dân cha đc cung cp thông tin đy đ đ hiu ht các

quyn li và li ích ca vic tham gia BHYT mang li; hai là, cht lng h thng khám,
cha bnh ti các c s y t còn thp cha đáp ng nhu cu khám cha bnh ca ngi
dân; ba là, mc tuân th tham gia BHYT ca nhng đi tng bt buc nh doanh nghip
còn thp; bn là, kh nng chi tr phí tham gia BHYT còn hn ch ca đi tng ngi
cn nghèo vƠ lao đng phi chính thcdn đn tình trng la chn ngc, trong khi ngân
sách ca tnh còn hn hp khó đ có th h tr min phí cho h.
Do đó, đ Phú Yên thc hin l trình tin ti BHYT toàn dân mt cách hiu qu và bn
vng, đ tài tp trung nghiên cu các gii pháp vƠđa ra mt s khuyn ngh nh sau:
Th nht, chính quyn đa phng các cp ca tnh Phú Yên cn thit lp mô hình mng
li và hp tác gia c quan Bo him xã hi vi các c quan chuyên môn các cp trong
vic t chc thc hin chính sách BHYT nh tng cng các hot đng thông tin, tuyên
truyn v chính sách BHYT đn ngi dân; chia s thông tin đi tng có trách nhim
tham gia BHYT, thanh tra, kim tra, x pht và nâng cao cht lng khám cha bnh. T
đó xác lp trách nhim gii trình ca các cp chính quyn và các ngành.
Th hai, chính quyn tnh Phú Yên cn đu t ci thin v c bn cht lng khám cha
bnh ti các c s y t công lp trên đa bàn tnh và có c ch khuyn khích các c s y t
t nhân cung cp dch v khám cha bnh BHYT đ gim ti cho c s y t công lp.
Th ba, chính quyn tnh Phú Yên cơn đi ngun ngơn sách đa phng và ngun qu
BHYT kt d hƠng nm đc s dng đ h tr mc phí BHYT cho ngi có thu nhp
trung bình và đ xut vi Chính ph cn có s cam kt h tr min phí BHYT cho ngi
cn nghèo và h tr mt phn cho lao đng phi chính thc.
-iv-


MC LC

LI CAM OAN i
LI CM N ii
TịM TT iii
MC LC iv

CÁC KHÁI NIM vii
DANH MC HÌNH ix
DANH MC HP x
DANH MC PH LC xi
CHNG 1: PHN M U 1
1.1. Bi cnh và vn đ chính sách 1
1.2. Mc tiêu, câu hi nghiên cu 4
1.2.1. Mc tiêu ca đ tài 4
1.2.2. Câu hi nghiên cu 4
1.3. i tng và phm vi nghiên cu 4
1.3.1. i tng nghiên cu 4
1.3.2. Gii hn phm vi nghiên cu 5
1.4. Phng pháp nghiên cu 5
1.5. Cu trúc ca đ tài 6
CHNG 2: KHÁI QUÁT V CHÍNH SÁCH BO HIM Y T VÀ KINH
NGHIM T CHC THC HIN BO HIM Y T TOÀN DÂN 7
2.1. Khái quát v chính sách bo him y t 7
2.2. Khái quát kinh nghim t chc thc hin BHYT toàn dân 8
2.2.1. Kinh nghim các nc thc hin thành công bao ph BHYT toàn
dân 8
-v-


2.2.2. Kinh nghim ca mt s đa phng t chc thc hin l trình tin
ti bao ph BHYT toàn dân 11
CHNG 3: MI QUAN H PHI HP GIA C QUAN BO HIM XÃ
HI VI CHÍNH QUYN A PHNG TRONG VIC T CHC THC
HIN CHệNH SÁCH BHYT TRểN A BÀN TNH PHÚ YÊN HIN NAY 15
3.1. V trí, vai trò ca c quan Bo him xã hi tnh Phú Yên trong b máy
chính quyn đa phng tnh Phú Yên 15

3.2. Mi quan h gia c quan Bo him xã hi vi chính quyn đa phng
trong vic t chc thc hin chính sách BHYT trên đa bàn tnh Phú Yên
hin nay 18
3.2.1. Bao ph BHYT v dân s 19
3.2.1.1. Nhóm do ngi lao đng vƠ ngi s dng lao đng đóng 20
3.2.1.2. Nhóm do t chc bo him xã hi đóng 23
3.2.1.3. Nhóm do ngơn sách NhƠ nc đóng 24
3.2.1.4. Nhóm đc ngơn sách NhƠ nc h tr mc đóng 24
3.2.1.5. Nhóm tham gia BHYT theo h gia đình 28
3.2.2. Bao ph gói quyn li v BHYT hay phm vi dch v y t đc đm bo
và bao ph v chi phí hay mc đ đc bo him 31
CHNG 4: KT LUN VÀ KHUYN NGH CHÍNH SÁCH 36
4.1. Kt lun 36
4.2. Khuyn ngh chính sách 37
4.3. Hn ch ca đ tài 39
TÀI LIU THAM KHO 40
PH LC 46



-vi-


DANH MC CÁC T VIT TT
T vit tt T ting Vit

BHTN Bo him tht nghip
BHXH Bo him xã hi
BHYT Bo him y t
CQP Chính quyn đa phng

CBVC Cán b, viên chc
DN Doanh nghip
HCSN Hành chính s nghip
HND Hi đng nhân dân
HSSV Hc sinh sinh viên
L Lao đng
LTBXH Lao đng, Thng binh vƠ Xƣ hi
KCB Khám cha bnh
KT-XH Kinh t - Xã hi
Lut BHYT sa đi, b sung Lut sa đi, b sung mt s điu ca Lut bo him y t
NL Ngi lao đng
QLNN Qun lý NhƠ nc
UBND y ban nhân dân
WHO World Health Organization -T chc Y t Th gii



-vii-


CÁC KHÁI NIM
1.Cai qun bng mng li và hp tác: là quyt đnh có ý thc ca Chính ph bng cách
to ra mt mng li các t chc ngoài Chính ph đ thc hin chính sách thông qua
quyn lc đ hp đng, tài tr và bt buc. Vì th, mng li là s sáng to ca các nhà
hoch đnh chính sách ch không phi mt b phn xy ra mt cách t nhiên ca xã hi
rng ln. Theo đó, khu vc công s đc chuyn hóa t mt “Nhà nc cung ng dch v
sang mt ngi to điu kin thun li cho vic cung ng các dch v”.
1

2. Chính quyn đa phng

Theo Ngân hàng Phát trin Châu Á, chính quyn đa phng là nhng đn v ca chính
quyn trc tip cung cp dch v cho các công dân ti cp trung gian thp và thp nht.
2

 Vit Nam, chính quyn đa phng đc khái nim là h thng các c quan NhƠ nc
 đa phng bao gm Hi đng nhân dân và y ban nhơn dơn, đc t chc  các đn v
hành chính ba cp (tnh, huyn và xã) nhm đm bo vic thi hành Hin pháp và pháp lut
ti đa phng, quyt đnh các vn đ ca đa phng do lut đnh, chu s kim tra, giám
sát ca c quan NhƠ nc cp trên.
3

3. Phân cp qun lý Nhà nc là quá trình chuyn giao quyn hn, trách nhim t các c
quan cp trung ng xung các c quan cp đa phng, hoc chuyn giao trách nhim đó
cho khu vc kinh t t nhơn, nh đó các quy trình điu hƠnh cng nh phc v có hiu qu
cao hn vƠ đáp ng nhanh hn các yêu cu ca xã hi.
4

Có ba mc đ phân cp trong lnh vc hành chính (mc đ phân chia quyn lc gia các
cp chính quyn):
i) Phi tp trung (hay tn quyn): là mc đ phân cp thp nht, các c quan cùng ngƠnh
trong phm vi c nc thc hin các chính sách do c quan trung ng ban hƠnh.
ii) y quyn: chính quyn đa phng đc trao quyn quyt đnh và qun lỦ theo hng
dn ca cp chính quyn cao hn.


1
Kamarck (2014) và xem Ph lc 1.
2
Ngân hàng Phát trin Châu Á (2003, tr. 148).
3

Quc hi (2013).
4
Ninh Ngc Bo Kim vƠ V ThƠnh T Anh (2008, tr. 9).
-viii-


iii) Phân quyn: là mc đ phân cp hành chính cao nht. Theo đó, chính quyn đa
phng đc chuyn giao hoàn toàn chc nng ra quyt đnh, qun lý và tài chính.
4. Thông tin bt cân xng:
Thông tin bt cân xng xy ra khi trong giao dch, mt bên có thông tin đy đ hn vƠ tt
hn bên còn li. Trong cuc sng ca cá nhân và xã hi, bt cân xng thông tin là trình
trng rt ph bin.
5

Thông tin bt cân xng gây ra nhng h qu nh la chn ngc hay la chn bt li,ri
ro đo đc hay tâm lý  li, vn đ ngi y quyn ậ ngi tha hành.
6

5. Trách nhim gii trình là vic s dng các thông tin chính xác và d tip cn đ lƠm c
s đánh giá công vic có thc hin tt hay không. Trách nhim gii trình cng bao gm các
c ch khen thng và x pht đ khuyn khích hiu qu công vic.
7
Có hai loi trách
nhim gii trình:
i) Trách nhim gii trình hng lên trên: Các cá nhân hay t chc chú trng vào các
nguyên tc, quy đnh và kim soát t trên xung, nhn mnh ti vic tuân th các quy đnh
vƠ hng dn trong h thng cp bc.
ii) Trách nhim gii trình theo hng xung di: Các cá nhân hay t chc chú trng ti
kt qu mà h đc giao vƠ có c ch khen thng khi hoàn thành tt nhim v và chu h
qu khi không hoàn thành nhim v đc giao.

6. Qun lý Nhà nc là hot đng ca các c quan qun lý NhƠ nc s dng quyn lc
NhƠ nc có tính cng ch đn phng đ thc thi quyn lc NhƠ nc tin hƠnh đi vi
tt c các cá nhân, t chc trong xã hi, trên tt c các mt ca đi sng xã hi nhm mc
tiêu phc v li ích chung ca c cng đng, duy trì n đnh, an ninh trt t vƠ thúc đy xã
hi phát trin theo mt đnh hng thng nht ca NhƠ nc.
8





5
ng Vn Thanh (2013).
6
Xem Ph lc 2.
7
Ngân hàng Th gii (2009).
8
Hc vin Chính tr Quc gia H Chí Minh (2014, tr. 5).
-ix-


DANH MC HÌNH
Hình 1.1:  bo ph BHYT v dân s ca c nc giai đon 1993 ậ 2013 1
Hình 1.2: T l tham gia BHYT ca các nhóm đi tng ti tnh Phú Yên
(2013) 2
Hình 1.3: So sánh mt s ch tiêu v cht lng khám cha bnh ca Phú Yên
vi mt đa phng 3
Hình 2.1: Khái nim không gian ba chiu ca bao ph BHYT toàn dân 7
Hình 3.1: V trí c quan BHXH tnh Phú Yên trong b máy chính quyn đa

phng tnh Phú Yên 17
Hình 3.2:  bo ph BHYT v dân s ca tnh Phú Yên giai đon 1993 -
2013 20
Hình 3.3: Phi hp khai thác thu BHYT đi vi lao đng trong doanh nghip
ngoài NhƠ nc 21
Hình 3.4: S đ khai thác thu BHYT đi vi ngi thuc h gia đình cn
nghèo 26
Hình 3.5: S đ khai thác thu BHYT đi vi ngi t đóng theo h gia đình 28
Hình 3.6: Tình hình cơn đi qu BHYT ca nhóm đi tng tham gia theo h
gia đình (2009 ậ 2013) 30







-x-


DANH MC HP
Hp 3.1: Tình hình tham gia BHYT đi vi DN ngoƠi NhƠ nc 21
Hp 3.2: Thanh tra, x pht hành chính v lnh vc BHYT đi vi DN ngoài
quc doanh 22
Hp 3.3: H tr đóng BHYT cho các đi tng t ngơn sách đa phng 25
Hp 3.4: Tình hình trin khai thu BHYT đi vi hc sinh, sinh viên do NSNN
h tr 25
Hp 3.5: Kh nng chi tr phí BHYT nh hng đn vic tham gia BHYT ca
h gia đình cn nghèo 27
Hp 3.6: S phi hp gia c quan BHXH vi S Y t trong vic thc hin

chính sách BHYT 33














-xi-


DANH MC PH LC
Ph lc 1: Lý thuyt v thông tin bt cân xng 46
Ph lc 2: Lý thuyt v t chc và qun lý công 48
Ph lc 3: Tình hình thu NSNN ca tnh Phú Yên giai đon 2009 ậ 2013 50
Ph lc 4: Các nhóm đi tng tham gia BHYT nm 2013 ti Phú Yên 51
Ph lc 5: Danh mc các vn bn ch đo t trung ng đn đa phng v vic
thc hin bo him y t toàn dân 52
Ph lc 6: Kinh nghim ca các nc t chc thc hin BHYT toàn dân 54
Ph lc 7: Biên ch ngành BHXH tnh Phú Yên đn thi đim 31/12/2013 56
Ph lc 8: L trình bao ph các đi tng có trách nhim tham gia BHYT t
1992 - 2014 57
Ph lc 9: Mc đóng góp ca tng nhóm đi tng vào qu BHYT (Nm

2013) 58
Ph lc 10: Tình hình kho sát DN ngoài NhƠ nc thc hin chính sách BHYT
trên đa bàn tnh Phú Yên đn ngày 31/3/2014 59
Ph lc 11: Tình hình thanh tra, kim tra đi vi doanh nghip ngoƠi NhƠ nc
giai đon 2009 - 2013 60
Ph lc 12: Kinh phí hot đng thông tin, truyn thông chính sách BHXH,
BHYT, BHTN giai đon 2009 ậ 2013 61
Ph lc 13: Tng hp tình hình khám cha bnh BHYT giai đon 2009 - 2013 62
Ph lc 14: Quyn li ca mt s đi tng có th BHYT đc m rng theo
Lut BHYT sa đi b sung (2014) so vi Lut BHYT (2008) 63
Ph lc 15: Lut BHYT sa đi, b sung (2014) nâng mc hng chi phí KCB
ca mt s đi tng đc qu BHYT thanh toán 64
Ph lc 16: Danh sách phng vn 66

-1-
CHNGă1: PHN M U
1.1. Bi cnh và vnăđ chính sách
Bao ph bo him y t (BHYT) toàn dân là mc tiêu mà nhiu nc đang theo đui nhm
đm bo công bng trong tip cn dch v y t có cht lng và phòng nga ri ro tài chính
khi không may b bnh tt, m đau.Theo T chc Y t Th gii (WHO), đn nay trong s
hn 60 nc thc hin c ch tài chính thông qua BHYT thì đƣ có 27 nc đƣ thƠnh công
bao ph BHYT toƠn dơn nh Nht Bn, Hàn Quc, Thái Lan, Trung Quc vƠ các nc
Tây Ểuầ
9

 Vit Nam, chính sách BHYT bt đu thc hin t nm 1992.
10
Sau hn 20 nm thc
hin, chính sách BHYT đƣ đt đc nhng thành tu quan trng và là mt trong nhng
chính sách quan trng trong h thng an sinh xã hi, lƠ c ch tài chính vng chc nhm

bo v, chm sóc sc khe nhân dân khi không may gp ri ro bnh tt, m đau.
11
Qua đó
góp phn tích cc trong n đnh đi sng ca nhân dân, thc hin công bng, n đnh
chính tr - xã hi, thúc đy kinh t - xã hi (KT-XH) phát trin ca đt nc. BHYT đƣ thu
hút ngày càng nhiu đi tng tham gia (nm 1993: 3,79 triu ngi, đn nm 2013: hn
61 triu ngi chim gn 70% dân s c nc) (Hình1.1).
Hình 1.1:  bo ph BHYT v dân s ca c nc giai đon 1993 ậ 2013

Ngun: Bo him xã hi Vit Nam (2013); Bo him xã hi Vit Nam (2014).

9
Trung tâm Thông tin Khoa hc - Vin nghiên cu lp pháp (2013).
10
Quc Hi (1992) và Hi đng B trng (1992).
11
y ban thng v Quc hi (2013).
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
0
10
20
30

40
50
60
70
80
90
100
1993
1998
2005
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Tng dơn s
S ngi tham gia BHYT
T l dơn s tham gia BHYT (%)
triu ngi
-2-


Vi kt qu trên, đ thc hin mc tiêu tin ti BHYT toàn dân, chính quyn trung ng
giao cho các đa phng có trách nhim t chc thc hin l trình tin ti BHYT toàn dân
tùy vƠo điu kin KT-XH ca mình.
12

Phú Yên là mt tnh thuc vùng Duyên hi Nam Trung B, vi dân s khong 883.200
ngi, trong đó 76,7% dơn s sng  nông thôn vƠ lƠ mt tnh có s thu ngơn sách thp.

13

Phú Yên cng đƣ trin khai thc hin chính sách BHYT t nm 1992. Vic t chc thc
hin chính sách BHYT do c quan Bo him xã hi (BHXH) Phú Yên đm nhim, lƠ c
quan trung ng đóng trên đa bàn tnh. Sau 20 nm thc hin chính sách, toàn tnh mi
ch bao ph 62,25% dân s tham gia BHYT. i tng không tham gia ch yu là ngi
lao đng (NL) trong các doanh nghip (DN) ngoài NhƠ nc; ngi cn nghèo đcngân
sách NhƠ nc (NSNN) h tr mt phn mc phí BHYT; đi tng t đóng BHYTtham
gia theo h gia đình, gm lao đng (L) phi chính thc, thơn nhơn NL (Hình 1.2).
14

Hình 1.2: T l tham gia BHYT ca các nhóm đi tng ti tnh Phú Yên (2013)

Ngun: Bo him xã hi tnh Phú Yên (2014).
Vic quyt đnh tham gia BHYT ca ngi dân còn ph thuc vào nhiu yu t nh kh
nng chi tr mc phí, cht lng khám cha bnh (KCB), chi phí KCB đc bo him hay
quyn li đc bo him, đ tui, thông tin v chính sách BHYT, nhn thc v chm sóc


12
Th tng Chính ph (2013).
13
Xem Ph lc 3.
14
Xem Ph lc 4.
0%
20%
40%
60%
80%

100%
i
tng t
đóng
theo h
gia đình
H cn
nghèo
Doanh
nghip
Hc sinh
sinh viên
Hành
chính s
nghip
i
tng do
NSNN
đóng
i
tng do
c quan
BHXH
đóng
-3-


sc khe.
15
 đm bo quyn li và thu hút nhiu ngi tham gia BHYT, chính sách

BHYT ngày càng m rng phm vi thanh toán chi phí KCB cho ngi có th BHYT và có
nhiu chính sách h tr mua th BHYT cho các đi tng d tn thng, thu nhp thp t
ngun NSNN. Tuy nhiên, nhiu ngi dơn cha nm bt thông tin v chính sách BHYT,
không có kh nng chi tr phí BHYT. Bên cnh đó, hin trng v h tng y t c s và cht
lng dch v y t cha đáp ng đc nhu cu ngi dơn nh tình trng quá ti ca bnh
vin, th tc hƠnh chính trong KCB rm rà, ngun nhân lc y t c s vn còn thiu.
16
So
vi mt bng chung c nc vƠ các đa phng tng đng v điu kin phát trin KT-XH,
tnh Phú Yên vn còn nhiu hn ch v c s h tng y t và cht lng KCB (Hình 1.3).
Hình 1.3: So sánh mt s ch tiêu v cht lng khám cha bnh ca Phú Yên vi mt đa
phng


Ngun: Tng cc thng kê (2009 ậ 2013).
Theo kinh nghim quc t, hu ht các quc gia đƣ thc hin BHYT toƠn dơn đu do Nhà
nc có vai trò ch đo, điu hành và có s tham gia ca mi thành phn trong xã hi.
17

Vic Chính ph u tiên v m rng din bao ph v dân s hn m rng quyn li thì có
th là mt rào cn đi vi vic m rng din bao ph cng đng.
18
Do đó, đ khc phc
tình trng trên, đòi hi cn s can thip ca NhƠ nc mà c th cn có s phi hp gia


15
Bhat & Jain (2006).
16
B Y t & nhóm đi tác (2013).

17
Trung tâm Thông tin Khoa hc - Vin nghiên cu lp pháp (2013).
18
Kwon (2009), trích trong Somanathan Aparnaa vƠ đ.t.g (2014).
0
10
20
30
40
50
2009
2010
2011
2012
2013
C nc
Phú Yên
Ninh thun
Qung tr
0
2
4
6
8
10
12
Bác s
Y s
Y tá
N h

sinh
C nc
Phú Yên
Ninh thun
Qung tr
a) S ging bnh/vn dân (2009-2013)
b) S cán b y t/vn dân (2013)
-4-


c quan BHXH vi chính quyn đa phng (CQP) tnh Phú Yên trong vic t chc thc
hin chính sách BHYT trên đa bàn tnh vi hai mc tiêu chính đc trung ng giao lƠ
va m rng đ bao ph BHYT v dân s và va nâng cao cht lng dch v KCB.
Do đó, vi ngun lc hn ch ca tnh Phú Yên, vn đ đt ra là làm th nƠo đ công tác
phi hp gia c quan BHXH vi các c quan chc nng trên đa bàn tnh hiu qu hn
hng ti thc hin chính sách BHYT toàn dân nhm đm bo ngun tài chính y t cho
vic chm sóc sc khe nhân dân mt cách hiu qu và bn vng.
1.2. Mc tiêu, câu hi nghiên cu
1.2.1. Mc tiêu caăđ tài
 tài này nghiên cu v nhng trc trc trong vic t chc thc hin chính sách BHYT
trên đa bàn tnh Phú Yên hin nay.
Trên c s đó, tìm nhng gii pháp nâng cao cht lng trong vic t chc thc hin chính
sách BHYT, cng nh nhng gii pháp nhm hng ti thc hin chính sách BHYT toàn
dân mt cách hiu qu và bn vng.
1.2.2. Câu hi nghiên cu
Câu hi 1: Nhng trc trc nào trong vic t chc thc hin chính sách BHYT trên đa bàn
tnh Phú Yên hin nay?
Câu hi 2: Nhng gii pháp nƠo đ ci thin cht lng công tác t chc thc hin chính
sách BHYT trên đa bàn tnh Phú Yên đ hng ti thc hin l trình BHYT toàn dân mt
cách hiu qu và bn vng?

1.3. iătng và phm vi nghiên cu
1.3.1. iătng nghiên cu
i tng nghiên cu ca đ tài là vic t chc thc hin chính sách BHYT trên đa bàn
tnh Phú Yên.



-5-


1.3.2. Gii hn phm vi nghiên cu
 tƠi nƠy không hng đn nghiên cu đánh giá v chính sách BHYT mà ch yu tp
trung nghiên cu mi quan h gia CQP vi c quan BHXH trong vic t chc thc hin
chính sách BHYT trên đa bàn tnh Phú Yên, t đó tìm các gii pháp ci thin cht lng
công tác phi hp nƠy, cng nh các gii pháp nhm hng đn BHYT toàn dân.
 tài quan sát và thu thp s liu t nm 2009 đn nm 2013 đ dùng cho phân tích.
1.4. Phngăphápănghiên cu
 thc hin tr li nhng câu hi nghiên cu, đ tài s dng phng pháp nghiên cu
đnh tính:
(i) S dng khung phân tích kinh t đ chng minh, nh lý thuyt kinh t hc v thông
tin bt cân xng; lý thuyt qun tr NhƠ nc v qun lý NhƠ nc, phân cp, phân
quyn và lý thuyt qun lý công: Cai qun bng mng li và hp tác.
(ii) S dng khái nim bao ph BHYT toàn dân ca WHO (2010) đ lƠm cn c đánh
giá vic thc hin chính sách BHYT  tnh Phú Yên.
(iii) Nghiên cu các vn bn lut vƠ di lut quy đnh chc nng, quyn hn ca c
quan BHXH và các s, ban, ngành, các vn bn lut, báo cáo ca các c quan liên
quan đn vic t chc thc hin chính sách BHYT.
(iv) Phng vn sâu các cán b ca các s, ban, ngƠnh liên quan đn vic t chc thc
hin chính sách BHYT.
(v) Phng pháp so sánh vic t chc thc hin chính sách BHYT ca tnh Phú Yên vi

kinh nghim các nc trên th gii và kinh nghim ca các đa phng trong nc
đƣ t chc thc hin thành công BHYT toàn dân, đt trong bi cnh c th. T đó rút
ra bài hc kinh nghim trong vic nâng cao hiu qu mi quan h gia c quan
BHXH vi CQP trong vic t chc thc hin chính sách BHYT, cng nh nhng
gii pháp đ tin ti BHYT toàn dân.



-6-


1.5. Cu trúc caăđ tài
Kt cu đ tài bao gm 4 Chng. Trong chng 1, tác gi gii thiu bi cnh chính sách,
mc tiêu nghiên cu, t đó xác đnh câu hi chính sách vƠ trình bƠy phng pháp cng
nh gii hn và phm vi nghiên cu ca đ tài. Trong chng 2, tác gi trình bày khái quát
v chính sách BHYT và kinh nghim t chc thc hin chính sách BHYT toàn dân. Trong
chng 3, tác gi nghiên cu mi quan h gia c quan Bo him xã hi vi chính quyn
đa phng trong vic t chc thc hin chính sách BHYT trên đa bàn tnh Phú Yên hin
nay. Trong chng cui, tác gi tóm tt quá trình nghiên cu vƠ vƠ trên c s đó, tác gi
đa ra nhng khuyn ngh chính sách đ đt đc mc tiêu tin ti BHYT toàn dân mt
cách hiu qu và bn vng.

-7-


CHNGă2: KHÁI QUÁT V CHÍNH SÁCH BO HIM Y T VÀ KINH
NGHIM T CHC THC HIN BO HIM Y T TOÀN DÂN
2.1. Khái quát v chính sách bo him y t
Theo WHO, BHYT nhm to ra dch v y t tt hn vƠ công bng hn v mt tƠi chính đ
bo v sc khe cho ngi tham gia và bo v trc ri ro v kinh t do m đau, bnh
tt.
19
Do vy, hng đn BHYT toàn dân lƠ đ đm bo tt c ngi dân có th phòng
nga đc ri ro v sc khe, tip cn các dch v KCB có cht lng mà không có nguy
c ri ro v tài chính  hin ti vƠ trong tng lai.
20

BHYT toàn dân ca WHO (2010) đc tip cn đy đ trên c ba phng din v chm
sóc sc khe: (1) Bao ph v dân s, tc là t l dân s tham gia BHYT; (2) Bao ph gói
quyn li v BHYT, tc là phm vi dch v y t đc đm bo; và (3) Bao ph v chi phí
hay mc đ đc bo him đ gim mc chi tr t tin túi ca ngi bnh (Hình 2.1).
Hình 2.1: Khái nim không gian ba chiu ca bao ph BHYT toàn dân

Ngun: World Health Organization (2010).
 Vit Nam, BHYT là mt chính sách xã hi do NhƠ nc t chc thc hin, nhm huy
đng s đóng góp ca ngi s dng lao đng, các t chc vƠ cá nhơn, đ thanh toán chi
phí KCB cho ngi tham gia BHYT khi không may b m đau. BHYT mang tính xã hi,


19
Lê Th Hng Phng (2005).
20
WHO (2013).
Tngăt
l chi tr
Tngăt l
bao ph
M rng
gói dch
v
3. T
l chi
phí
đc
chi tr
2. Dch
v đc
bao ph

1. T l dân s đc bao ph
Qu đóngăgópă
hin ti
-8-


không vì mc tiêu li nhun, hng ti mc tiêu công bng, hiu qu trong KCB và toàn
dân tham gia.
21

Vai trò ca chính sách BHYT:
22

 Chính sách BHYT có vai trò đi vi s phát trin ca con ngi. BHYT góp phn
n đnh, nâng cao sc khe ca nhân dân mà không b ri ro v tài chính, t đó giúp to ra
ca ci vt cht và tinh thn xã hi, tái hòa nhp xã hi và n đnh sn xut kinh doanh ca
cá nhân và xã hi. Khi ngi dân an tâm, tin tng vào chính sách ca NhƠ nc thì n
đnh xã hi s bn vng.
 Chính sách BHYT có vai trò đi vi vic thc hin công bng xã hi. BHYT đm
bo an sinh xã hi trên phng din chm sóc sc khe, to s công bng trong chm sóc
sc khe gia các tng lp dơn c trong xƣ hi.
 Chính sách BHYT có vai trò đi vi xã hi hóa công tác y t. Ngun thu ca qu
BHYT đc đm nhim mt phn kinh phí y t. BHYT đang đóng vai trò tích cc trong h
thng y t Vit Nam, gia tng c hi tip cn dch v y t ca ngi dân thông qua h
thng phát trin dch v y t NhƠ nc vƠ t nhơn, t đó to điu kin thun li cho ngi
dân tip cn dch v y t.
Nh vy, BHYT là mt chính sách an sinh xã hi, to ngun tài chính quan trng trong
công tác chm sóc sc khe nhân dân, góp phn tích cc trong n đnh đi sng ca nhân
dân, thc hin công bng xã hi, n đnh chính tr - xã hi, thúc đy KT-XH phát trin. Do
đó, thu hút s tham gia BHYT ca ngi dân tin ti bao ph BHYT toàn dân là mc tiêu

mà Vit Nam theo đui phù hp vi tin trình đi mi phát trin ca đt nc.
23

2.2. Khái quát kinh nghim t chc thc hin BHYT toàn dân
2.2.1. Kinh nghimăcácănc thc hin thành công bao ph BHYT toàn dân
Bao ph chm sóc sc khe toàn dân nhm đ mi ngi dơn đu đc tip cn dch v y
t cn thit khi m đau mƠ không chu các gánh nng v tài chính. BHYT toàn dân là mt


21
Chính ph (2005).
22
Trng i hc Lao đng ậ Xã hi (2007, tr.126) trích t Nguyn Thanh Huyn (2011).
23
y ban thng v Quc hi (2013).
-9-


trong nhng phng tin đ đt bao ph chm sóc sc khe toàn dân và là mc tiêu mà
nhiu quc gia trên th gii đang hng đn.
24

Theo WHO, trong s hn 60 quc gia đang thc hin c ch tài chính thông qua BHYT thì
ch có 27 nc đt mc tiêu bao ph BHYT toƠn dơn, trong đó có mt s nc trong khu
vc Chơu Á có đ bao ph t 80-90% dân s nh Nht Bn, Trung Quc, Thái Lan, Hàn
Qucầ Hu ht các quc gia đƣ thc hin BHYT toƠn dơn đu có đc đim chung là có
tng sn phm trong nc bình quơn đu ngi đt t 1.500 USD/ngi tr lên và Nhà
nc có vai trò ch đo, điu hành và s tham gia ca mi thành phn trong xã hi.
25

Qua nghiên cu trng hp các quc gia thành công trong vic thc hin BHYT toàn dân,
có th rút ra mt s bài hc kinh nghim sau:
(i) Cam kt mnh m chính tr
Vic m rng bao ph BHYT toàn dân s khó khn nu thiu đi s tham gia mnh m ca
CQP cp tnh và huyn. ng thi, Chính ph phi có s điu hƠnh vƠ lƣnh đo mnh m
đ đm bo hài hòa chc nng vƠ quyn hn gia trung ng vƠ đa phng. Chng trình
BHYT nông thôn mi ca Trung Quc là mt kinh nghim tt v s ch đo ca Chính ph
đ va đt mc tiêu bo v tài chính và va bao ph BHYT trên c s giao ch tiêu cho
chính quyn đa phng.
26
Qu BHYT tp trung  trung ng s có u đim và hiu qu
hn qu BHYT phân tán  các đa phng.
27

(ii) H tr tham gia BHYT t ngun NSNN
Cho đn nay, cha quc gia nƠo đt đc mc tiêu bao ph BHYT toàn dân mà da vào
hình thc tham gia t nguyn
28
. Do vy, nhng nc thành công trong vic m rng din
bao ph đi vi nhóm khó tip cn nh ngi cn nghèo, lao đng phi chính thc bng
vic áp dng ch đ bt buc tham gia và có h tr t ngun NSNN toàn b hay mt phn
mc phí nh Trung Quc, Nht, Hàn Quc, Ơi Loan, Thái Lan.
29



24
Trung tâm Bi dng i biu Dân c (2014).
25
Trung tâm Thông tin Khoa hc - Vin nghiên cu lp pháp (2013).

26
Xem Ph lc 6.
27
Kwon (2011), trích trong Aparnaa vƠ đ.t.g (2014).
28
Kutzin (2012), trích trong Aparnaa vƠ đ.t.g (2014).
29
Xem Ph lc 6.
-10-


S dng NSNN đ tng din bao ph khu vc phi chính thc tham gia BHYT có nhiu li
ích nh hiu qu hành chính, tránh nguy c la chn ngc vƠ đơy lƠ c ch tài chính tin
b hn khi thông qua thu thu.
30

(iii) Tham gia BHYT h giaăđình
Tham gia BHYT h gia đình nhm tng tính chia s ri ro và gii quyt nguy c la chn
ngc. ơy lƠ hình thc mà nhng quc gia ông Á ậ Thái Bình Dng đƣ thc hin
thành công trong vic m rng bao ph toàn dân và có s khuyn khích tham gia BHYT
theo h gia đình.
31

Tuy nhiên, BHYT h gia đình dn đn tng chi tiêu, vi mc phí tng gp đôi đ ngi
ph thuc tham gia.  Thái Lan, ngi ph thuc ch tham gia sau khi qu BHYT có kt
d ln và hin nay, đa s các thƠnh viên gia đình đc tham gia chng trình bao ph toàn
dân.  Trung Quc, các thƠnh viên gia đình tuy đc tr cp theo Chng trình BHYT
nông thôn nhng đ tham gia BHYT vn phi tr cùng mc phí nh thƠnh viên chính.
32

(iv)ăCng ch tham gia BHYT bt buc trong khu vcălaoăđng chính thc
Vic không tuân th là mt đc trng ca nhiu h thng BHYT, là rào cn trong vic thc
hin bao ph vi đi tng cn nghèo, lao đng chính thc, cng nh bao ph toàn dân nói
chung.  Côlômbia, trn đóng BHYT gơy thit hi 836 triu đô la cho ngơn sách, ch yu
bng hình thc khai thp thu nhp vƠ không đóng phí.
33
 Philippin, trn đóng BHYT
thng xy ra  doanh nghip nh, ch có khong 30% doanh nghip tham gia BHYT.
34

Mt h thng thông tin tt, qun tr và t chc tt các khơu thu đóng phí gm thu thu
nhp và phí BHYT có Ủ ngha quan trng trong vic đm bo tuân th tham gia BHYT.
35





30
Aparnaa vƠ đ.t.g (2014).
31
Xem Ph lc 6.
32
Aparnaa vƠ đ.t.g (2014).
33
Esobar, M-L vƠ Panopoulu P. (2012), trích trong Aparnaa vƠ đ.t.g (2014).
34
Jowett M, Hsiao WC.(2007), trích trong Aparnaa vƠ đ.t.g (2014).
35
Aparnaa vƠ đ.t.g (2014).

-11-


(v) M rng quyn li và nâng cao chtălng chmăsócăsc khe choăngi tham gia
BHYT
M rng quyn li và nâng cao cht lng chm sóc sc khe cho ngi tham gia BHYT
có Ủ ngha quan trng trong vic thu hút đi tng tham gia. Kinh nghim ca Hàn Quc
cho thy đ tng kh nng tip cn ca ngi dân tham gia vào h thng BHYT và khuyn
khích h tip tc duy trì tham gia BHYT cn cung cp gói quyn li KCB tt.
36
Khi các
chng trình BHYT quc gia  Hàn Quc bt đu vi mt gói quyn li thp và phm vi
đc m rng tng bc, vic Chính ph u tiên v m rng din bao ph v dân s hn
m rng quyn li thì có th là mt rào cn đi vi vic m rng din bao ph cng
đng.
37
VƠ điu này khin đ bao ph BHYT s thiu chiu sâu và các h gia đình d b
tn thng do phi chi tr nhiu t tin túi.
38

(vi) Thông tin, giáo dc và truyn thông
Vic quyt đnh tham gia và s dng BHYT b nh hng mnh m bi các yu t nhn
thc, giáo dc vƠ vn hóa.  Kenya, s cn tr tham gia BHYT ca khu vc lao đng phi
chính thc là s thiu nhn thc v qu BHYT quc gia. Còn  Indonesia, rào cn trong
tip cn BHYT là do thiu thông tin v các la chn có sn. Do vy, vic ph bin thông
tin vƠ tng tính nhn thc v quyn li BHYT là cn thit cho tính hiu qu ca vic bao
ph.
39
Vic thông tin, truyn thông đóng góp vai trò rt ln trong vic m rng bao ph
BHYT toàn dân  các nc nh Trung Quc, Thái Lan.

40

2.2.2. Kinh nghim ca mt s đaăphngă t chc thc hin l trình tin ti bao
ph BHYT toàn dân
Vi ch trng ca trung ng giao cho đa phng có trách nhim t chc thc hin l
trình tin ti BHYT toàn dân nhm đt đc hai mc tiêu chính là m rng din bao ph
BHYT v dân s và nâng cao cht lng công tác KCB.
41
Theo đó, tùy vƠo điu kin
KT-XH ca mi đa phng vƠ cách thc trin khai ca các cp chính quyn mà vic thc


36
Kwon (2011), trích trong Aparnaa vƠ đ.t.g (2014).
37
Kwon (2009), trích trong Aparnaa vƠ đ.t.g (2014).
38
Aparnaa vƠ đ.t.g (2014).
39
Aparnaa vƠ đ.t.g (2014).
40
Xem Ph lc 6.
41
Th tng Chính ph (2013).
-12-


hin l trình bao ph BHYT toƠn dơn đt đc nhng kt qu khác nhau. n thi đim
2012, mt s tnh đt bao ph BHYT trên 75% dân s nh Ơ Nng, Tha Thiên Hu,
Qung Nam, Qung Ninh, Bc Kn, Cao Bng, in Biên, HƠ Giang, Hòa BìnhầHu ht

các đa phng đƣ bao ph BHYT trên 75% dân s đu là nhng tnh có s thu ngân sách
ln hoc nhng tnh nm  vùng cao, vùng khó khn đƣ bao ph 100% đi tng do
NSNN đóng vƠ h tr.
42
Ơ Nng là mt trong nhng đa phng đin hình đƣ thc hin
thành công BHYT toàn dân. Nm 2012 đƣ bao ph 91,66% dân s tham gia BHYT.
43
Qua
nghiên cu trng hp Ơ Nng, có th rút ra mt s bài hc kinh nghim sau:
(i) Cam kt chính tr: T nm 2011, Ơ Nng có s cam kt mnh m mt cách đng b
và quyt lit t cp thành ph đn cp qun, huyn, xƣ, phng thc hin l trình tin ti
BHYT toàn dân. Quy ch phi hp gia c quan BHXH vi các c quan chuyên môn và
Hi, đoƠn th trong vic thc hin chính sách BHYT đc y ban nhân dân (UBND) các
cp ban hành mt cách đng b và cht ch theo đa bàn qun lý, giao trách nhim c th
cho tng c quan lƠ đu mi theo lnh vc ph trách đ phi hp vi các c quan liên quan
trong vic t chc thc hin chính sách BHYT. ng thi, giao ch tiêu bao ph BHYT
hƠng nm cho CQP các cp trong k hoch chng trình phát trin KT-XH ca đa
phng. Qua đó, xác lp trách nhim gii trình các cp, các ngành trong vic thc hin bao
ph BHYT toàn dân.
44

Quá trình phân cp và xác lp trách nhim gii trình gia các cp chính quyn:



(ii) H tr tham gia BHYT t ngun NSNN: Ơ Nng lƠ đa phng có điu kin ngun
thu ngân sách tt và đƣ h tr toàn b phí BHYT cho ngi cn nghèo (nm 2012: 11.916
ngi).
45

42
y ban Thng v Quc Hi (2013).
43
Ơ Nng là mt trong nhng đa phng đc chn báo cáo tham lun v thc hin BHYT toàn dân trong
Hi ngh trc tuyn Tng kt công tác Y t nm 2012 do B Y t t chc ngày 24/01/2013.
44
Lê Anh Nhân (2012).
45
Lê Anh Nhân (2012).
CHÍNH PH
CP TNH
CP HUYN
CP XÃ