Các nhân tố tác động đến khả năng trả nợ vay của hộ gia đình tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn việt nam khu vực thành phố hồ chí minh

B GIÁO DCăVÀăÀOăTO
TRNGăI HC KINH T TP.HCM




LÊ HUYN TRÂM


CÁC NHÂN T TÁCăNGăN KH NNGăTR N VAY
CA H GIAăỊNHăTI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIP
VÀ PHÁT TRIN NÔNG THÔN VIT NAM
KHU VC THÀNH PH H CHÍ MINH





LUNăVNăTHC S KINH T






TP. H Chí Minh – Nm β015


B GIÁO DCăVÀăÀOăTO

TRNGăI HC KINH T TP.HCM




LÊ HUYN TRÂM


CÁC NHÂN T TÁCăNGăN KH NNGăTR N VAY
CA H GIAăỊNHăTI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIP
VÀ PHÁT TRIN NÔNG THÔN VIT NAM
KHU VC THÀNH PH H CHÍ MINH

CHUYÊN NGÀNH: TÀI CHÍNH ậ NGÂN HÀNG
MÃ S: 60340201


LUNăVNăTHC S KINH T


Ngiăhng dn khoa hc:
PGS.TS. TRM TH XUỂNăHNG


TP. H Chí Minh – Nm β015


LI CAM OAN
Tôi cam đoan lun vn này là kt qu ca quá trình hc tp, nghiên cu khoa hc đc
lp và nghiêm túc ca cá nhân.

Các s liu và kt qu nghiên cu trong lun vn là trung thc, có ngun gc rõ ràng,
đc trích dn và phát trin t các tài liu, các công trình nghiên cu đư đc công b, tham
kho các tp chí chuyên ngành.
Tác gi





Lê Huyn Trâm


















MC LC
Trang ph bìa

Li cam đoan
Mc lc
Danh mc các ch vit tt
Danh mc các bng biu
Danh mc các biu đ
LI M U 1
CHNGă1.ăCăS LÝ LUN V KH NNGăTR N VAY NGÂN HÀNG CA
H GIAăỊNH 4
1.1. Kh nngătr n ca h giaăđình 4
1.1.1. Khái nim h gia đình 4
1.1.2. c đim h gia đình 5
1.1.3. Vai trò ca h gia đình 7
1.1.3.1. óng góp quan trng vào GDP và tc đ tng trng kinh t 7
1.1.3.2. Góp phn chuyn dch c cu kinh t 8
1.1.3.3. óng góp cho Ngân sách Nhà nc 9
1.1.3.4. Góp phn phc hi và phát trin các ngành ngh truyn thng cng nh đóng
góp vào quá trình đy mnh vic ng dng công ngh mi 9
1.1.3.5. To công n vic làm cho xã hi, gim áp lc v t l tht nghip 9
1.1.4. Khái nim kh nng tr n vay ca h gia đình 10
1.1.5. Các phng pháp đánh giá kh nng tr n vay ca h gia đình 11
1.2. S cn thit phân tích các nhân t tácăđngăđn kh nngătr n vay ca h gia
đình 13
1.3. Các nhân t tácăđngăđn kh nngătr n vay ca h giaăđình 14
1.3.1. Nhân t thuc v môi trng 14
1.3.2. Nhân t thuc v khách hàng 16
1.3.3. Nhân t thuc v ngân hàng 17


1.3.4. Nhân t thuc v đc đim sn phm tín dng 19
1.4. Các nghiên cu v các nhân t tácăđngăđn kh nngătr n vay ca h gia

đình 20
1.4.1. Nghiên cu ca Deborah D. Godwin 20
1.4.2. Nghiên cu ca Burcu Duygan – Bump và Charles Grant 20
1.4.3. Nghiên cu ca C.A Wongnaa, D. Awunyo-Vitor 21
1.4.4. Nghiên cu ca tác gi Stefanie Kleimeirer và inh Th Huyn Thanh 23
Kt lunăchngă1 26
CHNGă2.ăPHỂNăTệCHăCÁCăNHỂNăT TÁCăNGăN KH NNGăTR N
VAY H GIAăỊNHăTI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIP VÀ PHÁT TRIN NÔNG
THÔN VIT NAM KHU VC THÀNH PH H CHÍ MINH 27
2.1. Khái quát và thc trng cho vay h giaăđìnhăti Agribank TPHCM 27
2.1.1. Khái quát v Agribank TPHCM 27
2.1.2. Hot đng cho vay h gia đình ca Agribank TPHCM 29
2.1.2.1. Thc trng h gia đình ti TPHCM 29
2.1.2.2. Thc trng hot đng cho vay h gia đình Agribank TPHCM 30
2.2. Các nhân t tácăđngăđn kh nngătr n vay ca h giaăđình 37
2.2.1. Nhân t thuc v môi trng 37
2.2.2. Nhân t thuc v khách hàng 38
2.2.3. Nhân t thuc v ngân hàng 40
2.2.3.1. Nhân s 40
2.2.3.2. Quy trình cp tín dng 41
2.2.3.3. Phng pháp đánh giá kh nng tr n vay ca h gia đình 43
2.2.4. Nhân t thuc v đc đim sn phm 45
2.3. ng dng môăhìnhălogităđ đoălng các nhân t tácăđngăđn kh nngătr n
vay ca h giaăđìnhăti Agribank TPHCM 46
2.3.1. t vn đ 46
2.3.2. Phng pháp nghiên cu 46


2.3.2.1. Mc tiêu kho sát nghiên cu 46
2.3.2.2. i tng kho sát nghiên cu 46

2.3.2.3. Phm vi kho sát nghiên cu 47
2.3.2.4. Tiêu chun xây dng mô hình nghiên cu 47
2.3.2.5. Phng pháp xây dng mô hình nghiên cu 47
2.3.3. ánh giá s tác đng ca các nhân t đn kh nng tr n vay ca HG
Agribank TPHCM 56
2.3.3.1. Nhng u đim ca nhng nhân t tác đng đn kh nng tr n vay ca
HG ti Agribank TPHCM 56
2.3.3.2. Nhng hn ch ca nhng nhân t tác đng đn kh nng tr n vay ca HG
ti Agribank TPHCM 57
2.3.3.3. Nguyên nhân ca nhng hn ch 57
Kt lunăchngă2 58
Chngă3:ăGIIăPHÁPăTNGăKH NNGăTR N VAY CA H GIAăỊNHăTI
NGÂN HÀNG NÔNG NGHIP VÀ PHÁT TRIN NÔNG THÔN VIT NAM KHU
VC THÀNH PH H CHÍ MINH 60
3.1. nhăhng và mc tiêu phát trin caăAgribankăTPHCMăđnănmă2020 60
3.1.1. nh hng, mc tiêu chung 60
3.1.2. nh hng, mc tiêu v phát trin tín dng h gia đình 61
3.2. Gii pháp tng kh nngătr n vay caăHGăti Agribank TPHCM
61
3.2.1. i vi ngân hàng 61
3.2.1.1. Nhân lc 61
3.2.1.2. Quy trình nghip v tín dng 64
3.2.1.3. Chính sách tín dng 66
3.2.1.4. Kim soát sau cho vay 67
3.2.2. i vi sn phm 68
3.2.3. Kin ngh 69


3.2.3.1. i vi Ngân hàng nông nghip và phát trin nông thôn Vit Nam 69
3.2.3.2. i vi Ngân hàng nhà nc Vit Nam 70

3.2.3.3. i vi Chính Ph 71
Kt lunăchngă3 72
KT LUN 73
TÀI LIU THAM KHO
PH LC 1
PH LC 2
PH LC 3




















DANH MC T VIT TT
Agribank : Ngân hàng nông nghip và phát trin nông thôn Vit Nam
Agribank TPHCM : Ngân hàng nông nghip và phát trin nông thôn Vit Nam khu vc

Thành ph H Chí Minh
CBTD : Cán b tín dng
CIC : Credit Information Center - Trung tâm thông tin tín dng trc
thuc ngân hàng Nhà nc Vit Nam
CP : Chính Ph
KH : Khách hàng
GDP : Gross Domestic Product - Tng sn phm ni đa
HTD : Hp đng tín dng
HG : H gia đình
IPCAS : Intra-Bank Payment and Customer Accounting System - H thng
thanh toán ni b và k toán khách hàng
NH : Ngân hàng
NHNN : Ngân hàng Nhà nc
NHTM : Ngân hàng thng mi
TPHCM : Thành ph H Chí Minh
TCTD : T chc tín dng
TSB : Tài sn đm bo
UBND : y ban nhân dân
XHTD : Xp hng tín dng









DANHăMCăCÁCăBNGăBIU, HÌNH
Bng 1.1. Mi quan h gia kh nng tr n ca KH và s ngày quá hn 13

Bng 1.2. Tóm tt các nhân t tác đng đn kh nng tr n ca khách hàng HG 25
Bng 2.1: Ngun vn huy đng Agribank TPHCM thi gian t 2012-2014 28
Bng β.β . D n Agribank TPHCM thi gian t 2012-2014 29
Bng β.γ. D n phân theo thi gian vay 31
Bng β.4. D n HG phân theo hình thc đm bo 32
Bng 2.5. N quá hn, n xu h gia đình 33
Bng β.6. D n h gia đình phân tích theo nhóm n 33
Bng 2.7. D n xu HG Agribank TPHCM phân theo TSB 34
Bng β.8. D n HG phân theo mc đích vay vn 35
Bng β.9. C cu n ca h gia đình 36
Hình β.1. S đ quy trình xét duyt cp tín dng 42
Hình β.β. S đ đo lng kh nng tr n ca KH trc khi gii ngân 43
Bng 2.10. Bin đc lp s dng trong nghiên cu 49
Bng 2.11. Phân tích mu d liu theo kh nng tr n ca HG 51
Bng 2.12. Phân b giá tr các bin đnh lng 52
Bng 2.13. Tng hp các nhân t tác đng đn kh nng tr n vay ca HG 55
Hình 3.1. Thit k quy trình ng dng 64












DANHăMCăCÁCăBIUă

Biu đ 2.1. Th phn mng li ca Agribank TPHCM 27
Biu đ 2.2:Ngun vn huy đng Agribank TPHCM thi gian t 2012-2014 28
Biu đ β.γ . D n Agribank TPHCM thi gian t 2012-2014 29
Biu đ β.4. D n HG ti Agribank TPHCM thi gian t 2012-2014 30
Biu đ β.5. D n h gia đình phân theo thi gian vay 32



















1

LI M U
1. S cn thit caăđ tài:
Tín dng là hot đng mang li thu nhp cho NHTM đng thi là hot đng
tim n ri ro, có th dn đn phá sn nu vic qun lý không hiu qu. Cht lng

tín dng tác đng đn li nhun và đm bo cho s phát trin bn vng ca NH. Ti
Vit Nam, tín dng mang li thu nhp ch yu cho NHTM, chim t trng hn 80%
tng thu nhp do đó ri ro tín dng nu xy ra s có tác đng, nh hng trc tip
đn s tn ti và phát trin ca h thng NH và nn kinh t.
Agribank đc bit đn là mt trong nhng thng hiu NH ln nht Vit
Nam. Trong nhng nm va qua bên cnh vic phát trin tín dng doanh nghip
Agribank đư chú trng quan tâm đn HG nh là đi tng KH đy tim nng, là
chin lc phát trin ca NH. Theo đnh hng phát trin đó, Agribank TPHCM đư
không ngng đy mnh tip cn HG. Song song vi vic tng trng tín dng thì
nhn din và đánh giá các nhân t tác đng đn kh nng tr n vay ca HG là vn
đ cp bách nhm phát hin sm các nguy c ri ro tín dng giúp NH ch đng điu
chnh chính sách tín dng phù hp, kp thi nhm hn ch ri ro và gim thiu tn
tht khi ri ro xy ra.  mang li hiu qu cho hot đng NH t tín dng HG thì
vic phân tích và đánh giá các nhân t tác đng đn kh nng tr n vay ca HG,
đa ra nhng gii pháp, khuyn ngh v kh nng tr n vay là cp thit, bi vì:
- o lng kh nng tr n vay ca HG đánh giá mc đ ri ro ca HG,
t đó có chính sách tín dng phù hp vi tng đi tng HG đm bo tng trng
tín dng gn lin vi cht lng tín dng.
- Vic đánh giá và đo lng kh nng tr n ca HG hin ti da vào kinh
nghim ca CBTD đ phân tích thông tin HG cung cp, h thng XHTD, lch s
tr n vay ca HG t đó c lng xác sut HG không th hoàn tr n mt phn
hoc toàn b khi đn hn đư cam kt cha kt hp phân tích các nhân t tác đng đn
kh nng tr n vay ca HG t nhng nhóm HG có đc đim tng t đư và đang
2

có quan h tín dng ti NH đ đa ra nhng đánh giá v kh nng tr n ca khách
hàng, cha c lng kh nng tr n ca KH t lúc gii ngân đn khi thu n.
Chính vì nhng lỦ do đó mà tác gi chn nghiên cu đ tài “Các nhân t tác
đng đn kh nng tr n vay ca h gia đình ti ngân hàng nông nghip và phát
trin nông thôn Vit Nam khu vc Thành ph H Chí Minh”.

2. Mc tiêu nghiên cu
Mc tiêu nghiên cu ca đ tài bao gm các vn đ sau:
- Nghiên cu, phân tích nhng nhân t tác đng đn kh nng tr n vay ca
HG ti Agribank TPHCM nhm tr li nhng câu hi:
+ Nhng nhân t nào tác đng đn kh nng tr n vay ca HG ti Agribank
TPHCM.
+ Mc đ tác đng ca tng nhân t đn kh nng tr n vay ca HG ti
Agribank TPHCM.
- T kt qu nghiên cu, phân tích các nhân t tác đng đn kh nng tr n
vay ca HG ti Agribank TPHCM:
+ Áp dng cho công tác thm đnh, đánh giá kh nng tr n vay ca HG ti
Agribank TPHCM nhm giúp NH hn ch ri ro trong hot đng tín dng.
+ a ra nhng gii pháp tng kh nng tr n vay ca HG ti Agribank
TPHCM.
3.ăiătng và phm vi nghiên cu
 i tng nghiên cu:
Nghiên cu các nhân t tác đng đn kh nng tr n vay ca HG ti
Agribank TPHCM.
 Phm vi nghiên cu:
- Không gian nghiên cu: thc hin nghiên cu và đánh giá HG ti Agribank
TPHCM.
- D liu nghiên cu: đ tài gii hn d liu nghiên cu t nm β012 đn nm
2014.
4.ăPhngăphápănghiênăcu
3

S dng phng pháp chn mu ngu nhiên đ thu thp c s d liu HG
ti Agribank TPHCM.
S dng mô hình logit đ đo lng kh nng tr n vay ca HG:
Pr(D

i
= 1) = Pr(D*
o
>0) = F(
0
+ 
1
X
i1
+ … + 
n
X
in
+ 
i
)
Trong đó:
- D
i
= 1 nu HG tr đc n, D
i
= 0 nu HG không tr đc n.
- X
1
, … ,X
n
: các nhân t tác đng đn kh nng tr n vay ca khách hàng.
- 
1
, … , 

n
: các h s hi quy ca hàm Logit
- 
i
: sai s
5. Kt cu caăđ tài
Ngoài phn m đu và phn kt lun, đ tài nghiên cu đc chia thành 3
chng vi ni dung c th nh sau:
Chng 1. C s lý lun v kh nng tr n vay ngân hàng ca h gia đình
Chng β. Phân tích các nhân t tác đng đn kh nng tr n vay ca h gia
đình ti ngân hàng nông nghip và phát trin nông thôn Vit Nam khu vc thành ph
H Chí Minh
Chng 3. Gii pháp tng kh nng tr n vay ca h gia đình ti Ngân hàng
nông nghip và phát trin nông thôn Vit Nam khu vc Thành ph H Chí Minh


4

CHNGă1.ăCăS LÝ LUN V KH NNGăTR N VAY NGÂN HÀNG
CA H GIAăỊNH

1.1. Kh nngătr n ca h giaăđình
1.1.1. Khái nim h giaăđình
HG tn ti hu ht các nc trên th gii. HG đư tn ti qua nhiu phng
thc, vn đang tip tc phát trin vi nhiu quan nim khác nhau v HG.
Trong t đin chuyên ngành kinh t cng nh t đin ngôn ng, h là tt c
nhng ngi cùng sng trong mt mái nhà, nhóm ngi đó bao gm nhng ngi
chung huyt tc và ngi làm công.
Theo Haviland, W.A. (2003), đnh ngha HG đc hiu là household.
Household ngha là HG bao gm mt hay nhiu ngi sng trong cùng mt mái

nhà, các thành viên có cùng chung huyt thng hoc có cùng mi quan h vi pháp
lut, cùng nhau sn xut kinh doanh.
HG là mt ngi hoc mt nhóm ngi hoc nhóm ngi có cùng huyt
thng hoc không, sng chung trong mt gia đình, cùng lao đng mang li ngun
thu nhp (Isaac Dambula and Ephraim N.B. Chibwana, 2004).
H là mt nhóm ngi có chung huyt thng hoc không cùng chung huyt
thng  trong mt mái nhà, n chung mt mâm cm và có chung mt ngân qu (V
Hng Quang, 2008).
Ti Vit Nam, b lut Dân s nm β005 quy đnh: “HG mà các thành viên
có tài sn chung, cùng đóng góp công sc đ hot đng kinh t chung trong gia đình
nông, lâm, ng nghip hoc mt s lnh vc gia đình, kinh doanh khác do pháp lut
quy đnh là ch th khi tham gia quan h dân s thuc các lnh vc này.”
Có nhiu đnh ngha khác nhau v HG nhng đu có hai đim chung: mt
là, các thành viên có chung tài sn, hai là, cùng góp sc đ hot đng sn xut kinh
doanh và t chu trách nhim v kt qu hot đng sn xut kinh doanh ca mình.
5

Trong phm vi bài vit này, tác gi đnh ngha HG là mt nhóm ngi cùng
góp sc, tài sn cùng sn xut kinh doanh và t chu trách nhim v kt qu kinh
doanh ca mình.
1.1.2. căđim h giaăđình
- V vn:
Ngun vn ca HG ch yu là ngun vn t có do các thành viên ca HG
đóng góp.  có ngun vn đu t vào sn xut kinh doanh ch yu t ngun t có
và vay, mn bn bè, ngi thân hay t các t chc tài chính và phi tài chính trong
xã hi. Vic t huy đng vn ca HG đ đu t và phát trin sn xut là rt khó
khn do HG ch có th huy đng vn t các kênh: vn t có và vay mn. S
lng thành viên HG thng c đnh, ít bin đi nên ngun vn t có ca HG
đc xác đnh trc, ít có bin đi bt thng tr trng hp thành viên HG đc
nhn tài sn tha k mà đc tha thun là tài sn chung ca h. HG thông thng

sn xut kinh doanh nh l, không có phng án kinh doanh c th nh doanh
nghip nên kh nng tip cn ngun vn vay ca HG rt khó khn do phi có
phng án kinh doanh c th, kh thi mi đc NH chp nhn cho vay vn.
HG phi chu trách nhim dân s v vic thc hin quyn, ngha v dân s do
ngi đi din ca HG xác lp, thc hin nhân danh HG. HG chu trách nhim
dân s bng tài sn chung ca h; nu tài sn chung không đ đ thc hin ngha v
chung ca h thì các thành viên phi chu trách nhim liên đi bng tài sn riêng ca
mình. Tài sn chung ca HG do các thành viên đóng góp, cùng to lp nên hoc
đc tng cho chung, đc tha k chung và các tài sn khác mà các thành viên tha
thun là tài sn chung ca h.
- V laoăđng
Lao đng ca HG chính là các thành viên ca HG ch yu da trên kinh
nghim bn thân, thng không thuê đi ng ngi lao đng có trình đ tay ngh
thành tho. Bên cnh đó, do tính cht lao đng ca HG là các thành viên trong
HG t góp vn và sc lao đng đ cùng nhau sn xut nên trình đ qun lý còn hn
6

ch, thiu tính chuyên nghip do ch h va là ngi qun lý va là ngi trc tip
tham gia vào quá trình gia đình, còn mang nhiu “tính gia đình tr”.
Lao đng HG t qun lỦ, phân công lao đng, thi gian cho phù hp gia công
vic và thi gian ca tng thành viên HG, vic phân công này không mang tính bt
buc, các thành viên trong HG có th linh hot hoán chuyn cho nhau. Cha có s
tách bch rõ ràng v công vic, nhim v gia các thành viên. Ngi qun lý va là
ch h thiu kin thc v kinh t, xã hi, nm bt nhng thay đi ca th trng còn
chm, qun lý ch yu da trên kinh nghim, thiu kin thc.
Lao đng HG thông thng không qua đào to, ch da vào kinh nghim ca
bn thân và truyn đt trc tip t ngi đi trc, ngi lao đng s phn ng chm
trc nhng s c bt thng xy ra trong quá trình sn xut, ít có ci tin trong quá
trình sn xut.
Lao đng HG  Vit Nam chính là các thành viên ca HG, thông thng

không qua đào to, làm vic da vào kinh nghim đc truyn đt t ngi đi trc
và đúc kt kinh nghim ca bn thân.
Nh vy, ta thy rng đc trng c bn ca HG là s t nguyn ca tng thành
viên, trong đó mi thành viên va là ch th gia đình, va là ngi lao đng trc
tip, quá trình lao đng da vào lao đng ca HG.
- V quy mô
Quy mô gia đình ca HG ch yu là quy mô nh, do điu kin v ngun, kh
nng qun lý, sc cnh tranh trên th trng… nên HG rt khó m rng quy mô.
Thông thng quy mô ca HG ph thuc vào chu k sng ca gia đình. HG
thng có quy mô nh  giai đon hình thành mi quan h (hôn nhân,…) và sau đó
quy mô ca HG s m rng hn vi s xut hin ca nhng thành viên mi trong
gia đình (tr em,…).
Theo kt qu điu tra ca Tng cc điu tra dân s và nhà  ti Vit Nam
(β014), quy mô HG ti Vit Nam ch yu t 2-4 ngi, chim t trng 72%, trong
đó t trng này ti khu vc thành th chim 76%.
- V kh nngătip cn thông tin th trng
7

Mt trong nhng yu t làm cho kh nng cnh tranh ca HG b hn ch là
tình trng thiu thông tin th trng v sn phm, th trng công ngh, máy móc
thit b nên s ci tin v phng thc gia đình cng nh sn phm cha thích ng
kp vi s thay đi ca th trng. Mt khác, HG thng không kp thi cp nht,
nm bt nhng bin đng ca tình hình kinh t - chính tr - xã hi nên HG thng
phn ng chm trc s bin đng ca th trng.
- V ngành ngh h giaăđình
HG hot đng kinh doanh trong nhiu ngành ngh: nông – lâm – ng – diêm
nghip – dch v - tiu th công nghip. Gn vi mi ngành ngh s chu nhng tác
đng khác nhau t môi trng bên ngoài t đó tác đng đn kh nng tr n vay ca
HG.
HG ti Vit Nam sn xut kinh doanh  hu ht các ngành ngh: nông nghip,

dch v, bán buôn… Tuy hin ti t trng HG nông nghip vn chim t trng cao
nhng đư có s chuyn dch c cu theo hng hin đi, điu này th hin  s gim
xung khá nhanh c v s lng và t trng ca nhóm HG nông – lâm- thy sn và
s tng lên ca nhóm HG công nghip – xây dng, dch v (Mai Th Thanh Xuân,
ng Th Thu Hin, 2013).
1.1.3. Vai trò ca h giaăđình
Là đn v kinh t đc lp, HG hoàn toàn làm ch các t liu sn xut. Chính vì
vy HG có th gii quyt đc các mc tiêu có hiu qu kinh t cao nht. Nhng
vai trò quan trng ca HG đc tng hp c th nh sau:
1.1.3.1. óng góp quan trng vào GDP và tc đ tng trng kinh t
Vi u th s lng nhiu và phân b rng khp trong các ngành, lnh vc và
đa phng nên HG đóng góp ln vào GDP và tng trng kinh t.
HG, bng quá trình sn xut kinh doanh ca mình đư cung cp mt khi lng
ln hàng hóa cho nn kinh t. Bên cnh đó, HG còn là đn v tiêu th hàng hóa
dch v, là mt th trng ln ca nn kinh t, gii quyt đu ra cho quá trình sn
xut, làm cho quá trình tái sn xut đc thông sut.
8

Theo Ducan Ironmonger (2000), HG t ch v sn xut kinh doanh, chu trách
nhim v kt qu sn xut kinh doanh ca mình. t đai, tài nguyên và các công c
lao đng cng đc giao khoán. Chính h s dùng mi cách thc, bin pháp s dng
chúng sao cho có hiu qu nht, bo qun đ s dng lâu dài. H cng bit t đt ra
đnh mc tiêu hao vt t k thut, khai thác mi tim nng k thut va to ra công
n vic làm, va cung cp đc sn phm cho tiêu dùng ca chính mình và cho toàn
xã hi.
 Vit Nam, HG đc phân b t nông thôn đn thành th, khi quyn qun lý
và s dng đt đai, tài nguyên lâu dài đc giao cho HG thì vai trò s dng lao
đng, tn dng tim nng đt đai, tài nguyên, kh nng thích ng vi th trng càng
rõ rt. HG có toàn quyn t chc sn xut kinh doanh, tiêu th sn phm, trc tip
hng kt qu lao đng sn xut, có trách nhim hn trong hot đng sn xut kinh

doanh, va to thu nhp cho HG va đóng góp vào GDP.
1.1.3.2. Góp phn chuyn dch c cu kinh t
S phát trin ca các HG s thu hút nhng ngi lao đng cha có vic làm và
có th thu hút lng ln lao đng thi v vào hot đng gia đình kinh doanh. HG là
ch th kinh t t do tham gia trên th trng, hoà nhp vi th trng, thích ng vi
quy lut trên th trng, do đó HG đư tng bc t ci tin, thay đi cho phù hp
vi c ch th trng.  theo đui mc đích li nhun, các HG phi làm quen và
dn dn thc hin ch đ hch toán kinh t đ hot đng gia đình có hiu qu, đa
HG đn mt hình thc phát trin cao hn.
Richard Swedberg (2011), kinh t HG có kh nng ngày càng thích ng vi
nhu cu ca th trng, t đó có kh nng đáp ng nhu cu ngày càng cao ca toàn
xã hi. HG cng là lc lng thúc đy mnh sn xut hàng hoá phát trin cao hn.
Ti Vit Nam, HG sn xut nông nghip tuy vn chim t trng cao nhng
trong nhng nm gn đây đư có s chuyn dch c cu kinh t theo hng hin đi:
chuyn dch c cu kinh t nông nghip, chuyn đi c cu cây trng vt nuôi có
hiu qu kinh t vi mc tiêu xây dng nn nông nghip đô th hin đi, bn vng,
có hàm lng cht xám cao; chuyn dch c cu kinh t t nông nghip sang dch v,
9

bán buôn….HG tng bc t thay đi đ thích ng vi s thay đi ca môi trng
kinh t-xã hi (Mai Th Thanh Xuân và ng Th Thu Hin, 2013).
1.1.3.3. óng góp cho Ngân sách Nhà nc
Vi mt lc lng sn xut hùng hu hot đng sn xut kinh doanh, mang li
giá tr cho nn kinh t là rt ln, là ngun thu cho Ngân sách Nhà nc thông qua các
chính sách qun lỦ, điu hành ca Nhà nc nh chính sách thu (HG va đóng vai
trò là ngi sn xut hàng hóa va đóng vai trò là ngi tiêu th hàng hóa). Nghiên
cu ca Morgan và Baerwaldt (1971) cho thy ngun vn luân chuyn ca HG
mang li ngun thu nhp ln cho Chính Ph.
 Vit Nam, HG là mt thành phn kinh t không th thiu ca nn kinh t, là
khách hàng quan trng ca các NHTM. Vi vai trò va là ngi sn xut va là

ngi tiêu th hàng hóa HG đư đóng góp vào ngun thu ngân sách Nhà nc thông
qua đóng thu; tiêu dùng ca HG…
1.1.3.4. Góp phn phc hi và phát trin các ngành ngh truyn thng cng nh
đóng góp vào quá trình đy mnh vic ng dng công ngh mi
Nh s phát trin ca các HG mà các ngành ngh truyn thng đc phc hi
và phát trin đng thi nhiu ngành ngh mi cng xut hin; lao đng th công
đc khôi phc và phát trin, nhiu sn phm th công, m ngh đc sn xut đ
phc v nhu cu xut khu. Bên cnh đó, vi tính linh hot ca mình, các HG đi
tiên phong trong vic áp dng các phát minh mi v công ngh mi cng nh các
sáng kin v k thut. Do áp lc cnh tranh nên các HG thng xuyên phi ci tin
công ngh, to s khác bit đ có th cnh tranh thành công.
HG là c s đ phát trin kinh t xã hi, là cu ni, trung gian đ chuyn t
kinh t t cung t cp sang nn kinh t hàng hóa ti nông thôn, đây cng là ni tích
t ngun vn nhàn ri, tip nhn nhng khoa hc công ngh mi trên c s gi gìn,
phát huy nhng truyn thng lâu đi.
1.1.3.5. To công n vic làm cho xã hi, gim áp lc v t l tht nghip
S xut hin ngày càng nhiu các HG  các thành ph, đa phng góp phn
gii quyt vn đ lao đng dôi d nhàn ri trong xã hi và n đnh kinh t - xã hi.
10

Vai trò ca các HG không ch th hin  giá tr kinh t mà nó to ra, quan
trng hn và có Ủ ngha then cht là to công n vic làm. HG là thành phn kinh
t to ra mt khi lng ln công n vic làm cho ngi lao đng giúp ngi lao
đng có điu kin làm vic, có thu nhp n đnh và có điu kin đ ci thin đi
sng. Xét  khía cnh khác HG còn đóng vai trò đm bo an ninh trt t, n đnh
chính tr xã hi, gim bt các t nn trong xã hi.
1.1.4. Khái nim kh nngătr n vay ca h giaăđình
Kh nng tr n vay ca HG xét trong mi quan h tín dng NH là vic
đánh giá HG có thc hin đy đ và đúng hn ngha v tr n vay cho NH trong
toàn b thi gian quan h tín dng hoc trong mt khong thi gian nht đnh hay

không. Vic xác đnh kh nng tr n vay ca HG thng da trên tiêu chun nht
đnh do bên cp tín dng la chn.
Trong Basle Committee on Banking Supervision – 2006, y ban Basel v
giám sát hot đng NH đnh ngha khách hàng không có kh nng tr n là nhng
khách hàng có mt trong các du hiu hoc tt c các du hiu sau:
- Khách hàng không có kh nng thc hin ngha v thanh toán đy đ khi đn
hn mà cha tính đn vic NH bán tài sn (nu có) đ hoàn tr;
- Khách hàng có các khon n xu có thi hn quá hn trên 90 ngày.
Hin ti, kh nng tr n vay ca khách hàng da trên biu hin ca khách
hàng đ đánh giá khách hàng không có kh nng tr n hoc có kh nng tr n. Ti
Vit Nam nhn đnh biu hin kh nng tr n ca khách hàng: trc khi cho vay thì
biu hin thông qua lch s tr n vay ca khách hàng trong quá kh đi vi nhng
khách hàng đư có quan h tín dng vi NH kt hp vi phân tích nhng thông tin do
khách hàng cung cp hay ch da trên nhng thông tin khách hàng cung cp kt hp
vi phân tích và kinh nghim ca cán b tín dng; Sau khi cho vay thì biu hin qua
thc t tr n vay ca khách hàng.
Nhóm chuyên gia t vn (Advisory Expert Group - AEG) – Liên hp quc đnh
ngha “v c bn mt khon n đc coi là n xu khi quá hn tr lãi và/ hoc gc
trên 90 ngày; hoc các khon lưi cha tr t 90 ngày tr lên đư đc nhp gc, tái
11

cp vn hoc chm tr theo tha thun; hoc các khon phi thanh toán đư quá hn
di 90 ngày nhng có lỦ do chc chn đ nghi ng v kh nng khon vay s đc
thanh toán đy đ”.
Theo Qu tin t quc t (IMF) đnh ngha: “Mt khon cho vay đc coi là
không sinh li (n xu) khi tin thanh toán lãi và/hoc tin gc đư quá hn t 90
ngày tr lên, hoc các khon thanh toán lưi đn 90 ngày hoc hn đư đc tái c cu
hay gia hn n, hoc các khon thanh toán di 90 ngày nhng có các nguyên nhân
nghi ng vic tr n s đc thc hin đy đ". Vi quan đim này, n xu đc xác
đnh da trên 2 yu t: thi gian quá hn và kh nng tr n đáng nghi ng. Nh vy,

khách hàng phát sinh n xu đng ngha vi khách hàng không có kh nng tr n
(IMF’s Compilation Guide on Financial Soundness Indicators β004 (Guide)).
Trong tài liu này, hc viên s dng thng nht cách hiu kh nng tr n vay
ca HG đc xác đnh da trên thc trng tr n thc t ca HG.
1.1.5. Cácăphngăphápăđánhăgiáăkh nngătr n vay ca h giaăđình
ánh giá kh nng tr n vay ca khách hàng da trên c s nhn bit nhng
nhóm khách hàng khác nhau trong mt tng th, trong đó không th nhn din đc
nhng đc đim ca các cá th trong cùng mt nhóm mà ch có th nhn din đc
s khác nhau tng đi gia các nhóm.
ánh giá kh nng tr n vay ca KH bng cách tip cn c bn ban đu ch đn
thun da trên phng pháp đánh giá cá nhân, da trên thông tin KH cung cp (qua
mt mu đn bao gm các câu hi thng nht) đ đa ra quyt đnh chp nhn hoc
không chp nhn cp tín dng. Do vy các quyt đnh cho vay thng mang tính cht
ch quan và da vào các nguyên lý phân loi tng quát.
Ngày nay, đánh giá kh nng tr n ca khách hàng bên cnh phân tích và đánh
giá nhng thông tin mà khách hàng cung cp còn da trên phng pháp: Mt mu
các khách hàng s đc thu thp, quy mô mu có th t mt vài nghìn đn hàng trm
khách hàng. i vi mi đn v mu, các thông tin cá nhân và lch s tín dng s
đc thu thp trong khong thi gian 1β,18 hay β4 tháng. Khi đó, NH có th xác
đnh xem mt h s nh vy có th chp nhn đc vi mc đ ri ro nh th nào,
12

và cui cùng tin hành loi b nhng khách hàng không có kh nng tr n. ng
nhiên mt thc t cn đc xem xét đn là không th tin hành phân loi đc mt
s khách hàng vì lch s tín dng ca h cha đ dài, hay các thông tin cá nhân ca
h cha đ rõ ràng đ đa ra các kt lun chính xác. Do vy, các trng hp này s
đc loi ra ngoài mu xem xét.
Chm đim xp hng tín nhim: đây là phng pháp đánh giá thông qua các
ch tiêu tài chính và phi tài chính kt hp vi thông tin t trung tâm tín dng, NH tin
hành phân tích, đánh giá kh nng tr n vay ca HG da trên mt s tiêu chí ca

NH, tng ng vi mi tiêu chí s có thang đim c th. Sau khi, đánh giá tt c các
tiêu chí s phân loi và xp hng khách hàng vào tng nhóm khách c th, mi nhóm
HG s có mc cp tín dng cùng vi các điu kin tín dng khác nhau. Phng
pháp khá ph bin, có nhiu li th: tn dng đc kinh nghim và kin thc chuyên
sâu ca CBTD, các chuyên gia tài chính đ phân tích các ch tiêu tài chính. Vic
phân tích da trên công ngh đn gin, h thng lu tr thông tin n đnh, s dng
h s sn có, s dng các yu t không mang tính lng hóa. Song bên cnh đó, kt
qu đánh giá ph thuc vào mc đ chính xác ca ngun thông tin thu thp, kh
nng d báo cng nh trình đ phân tích, đánh giá, kinh nghim ca cán b tín dng,
ph thuc và vic đánh giá các ch tiêu phi tài chính ph thuc vào ý ch quan ca
cán b tín dng.
Vn dng nguyên tc 6C đ thm đnh KH (Timothy W. Koch, S. Scott
MacDonald, Bank Management, 2009):
- T cách ngi vay (Character): CBTD phi chc chn rng ngi vay có mc
đích tín dng rõ ràng và có thin chí nghiêm chnh tr n khi đn hn.
- Nng lc ca ngi vay (Capacity): ngi đi vay phi có nng lc pháp lut
và nng lc hành vi dân s
- Thu nhp ca ngi vay (Cashflow): xác đnh ngun tr n ca khách hàng
vay.
- Bo đm tin vay (Collateral): là ngun thu th hai có th dùng đ tr n vay
cho NH.
13

- Các điu kin (Conditions): NH quy đnh các điu kin tùy theo chính sách tín
dng tng thi k.
- Kim soát (Control): đánh giá nhng nh hng do s thay đi ca pháp lut,
quy ch hot đng, kh nng khách hàng đáp ng các tiêu chun ca NH.
Tính s ngày quá hn: đi vi nhng KH đang có quan h tín dng vi NH đ
đo lng, đánh giá kh nng tr n vay ca KH thông thng NH s thông qua thc
t tr n ca KH, tính s ngày KH cha thanh toán gc/lãi NH đ phân loi kh nng

tr n ca KH, ta có th thy mi quan h gia s ngày quá hn ca KH và kh nng
tr n vay ca KH thông qua bng sau:
Bng 1.1. Mi quan h gia kh nng tr n ca KH và s ngày quá hn
STT
Kh nngătr n
S ngày quá hn
1
Có kh nng
- Không quá hn
- Quá hn < 10 ngày
2
Suy gim kh nng
- NQH t 10 ngày đn 90 ngày
3
Không có kh nng
- NQH > 90 ngày
Ngun: Basle Committee on Banking Supervision
Có th thy rng có nhiu phng pháp đánh giá kh nng tr n vay ca KH
đư và đang đc áp dng. Tùy vào đc thù ca mi NH, đc đim ca tng KH đ
la chn phng pháp phù hp. Tuy nhiên, dù la chn phng pháp nào cng cn
xây dng mt h thng thông tin KH đáp ng yêu cu: khoa hc, đy đ, cp nht,
chính xác và đc ly t nhiu ngun thông tin khác nhau. Các phng pháp đánh
giá đu da trên các thông tin tài chính và phi tài chính đ đánh giá KH có kh nng
tr n vay hoc không có kh nng tr n vay đ t đó đa ra quyt đnh cho vay
hoc không cho vay.
1.2. S cn thit phân tích các nhân t tácăđng đn kh nngătr n vay ca h
giaăđình
Kh nng tr n vay ca HG chu s tác đng nht đnh ca môi trng xung
quanh, nh hng trc tip đn thu nhp ca NH. Trong môi trng cnh tranh khc
14

lit, thng xuyên bin đng vic phân tích các nhân t tác đng đn kh nng tr n
vay ca HG là cn thit, bi vì:
- NH cho HG vay mt khon tin và phi thu hi đc lãi và gc nhng
không phi lúc nào NH cng thu đc toàn b khon tin cho vay hoc thu hi
không đúng hn mà HG đư cam kt. HG không có kh nng hoàn tr và tr thành
n khó đòi (n xu). T l n xu càng tng thì li nhun NH s gim, NH s mt
vn đ x lý các khon n này.
- Hot đng phân tích nhng nhân t tác đng đn kh nng tr n vay ca
HG có vai trò tích cc trong gii quyt các vn đ khó khn trong quá trình huy
đng kinh doanh. C th:
+ Xác đnh đúng nhân t tác đng đn kh nng tr n vay ca HG đng ngha
vi xác đnh đúng thc trng cho vay HG t đó có chính sách tín dng phù hp,
đóng góp tích cc vào hot đng kinh doanh ca NH.
+ Xác đnh đúng nhân t giúp NH hn ch ri ro tín dng, xây dng thng hiu
ca NH, có nhng đnh hng phát trin phù hp.
- Trình đ dân trí ngày càng tin b, mt mt nng lc HG ngày mt nâng cao
mt mt HG có kh nng chun b h s hoàn chnh đ có th vay vn NH, chính
vì vy xác đnh đúng nhân t giúp NH đánh giá chính xác hn đc kh nng tr n
ca HG, đa ra quyt đnh cho vay hoc không cho vay và mc cho vay bao nhiêu.
- Môi trng kinh t xã hi bin đng liên tc, xác đnh đúng nhân t t đó s
có nhng d đoán, đánh giá chính xác tác đng ca môi trng kinh t xã hi cng
nh mi tng quan gia các ngành đn ngành sn xut ca HG, t đó tác đng
đn kh nng tr n vay ca HG.
1.3. Các nhân t tácăđng đn kh nngătr n vay ca h giaăđình
1.3.1. Nhân t thuc v môiătrng
- Môi trng v mô:
Kh nng tr n vay ca HG chu nh hng ca môi trng v mô tác đng
đn nh ch s tht nghip, tc đ tng trng GDP, chính sách kinh t, ch đ chính
tr, t giá, lm phát Môi trng v mô thay đi theo chiu hng tt tác đng tích

15

cc đn kh nng tr n vay ca KH ngc li tác đng không tt đn kh nng tr
n vay ca KH.
- Môi trng chính tr, xã hi: Scholes và Whittington (β005), xác đnh s n
đnh ca chính ph, chính sách thu, các quy đnh thng mi quc t và phúc li xã
hi, chính sách là yu t chính đóng mt vai trò quan trng trong môi trng chính
tr. Tình hình chính tr n đnh thúc đy s phát trin ca các hot đng kinh t, đy
mnh các hot đng thu hút vn đu t nc ngoài, tng thu nhp quc dân, tng tit
kim và khuyn khích đu t. Nh đó có tác đng tích cc đn hot đng cng nh
kh nng tr n vay ca HG. Ngc li, tình hình chính tr bt n s kìm hãm s
phát trin ca các hot đng kinh t, các hot đng đu t, gim thu nhp quc dân.
Vì th, tác đng đn kh nng tr n vay ca HG.
Ngành NH là mt trong nhng ngành chu s chi phi ca nhiu quy đnh 
mc đ cao nhm đm bo mt mng li hot đng tài chính an toàn, bo v ngi
dân và t chc do đây là ngành d b tn thng nht khi xy ra bin đng hay khng
hong kinh t. Khi các quy đnh, chính sách qun lý các gii hn trong hot đng ca
NHTM đc ni lng có th khuyn khích các NHTM mnh dn m rng phm vi
và đi tng cp tín dng. Nhng điu đó cng to ra nhiu ri ro khó mà đo lng
cho NHTM. Nu  các nc phát trin, ngi tiêu dùng có nhiu s la chn và nhà
nc có nim tin và kh nng t n đnh cân bng, hot đng theo c ch th trng
thay cho s can thip ca chính ph (Asher, 1998) thì  nc đang phát trin, th
trng cha hoàn thin, ngi tiêu dùng vn da trên s can thip ca Nhà nc đ
bo v quyn li (Al-Ghamdi, Sohail, & Al-Khaldi, 2007). Chính vì vy, khi có s
thay đi nh quy đnh v t l d tr, chính sách t giá, lãi sut, tín dng…qua các
công c nh lưi sut, t giá, các quy đnh hành chính…s nh hng đn quyt đnh
đu t, hot đng sn xut ca ngi tiêu dùng.
- Môi trng pháp lý: trong nn kinh t th trng mi thành phn kinh t đu
chu s chi phi ca Pháp lut, nu nhng quy đnh ca pháp lut không rõ ràng và
đng b, có nhiu k h thì s rt khó khn cho hot đng ca các thành phn kinh t

điu này tác đng không tt đn hot đng cho vay ca NH cng nh hot đng sn