Hiệu quả chi đầu tư phát triển của ngân sách TPHCM

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH



NGUYN QUNH ANH



HIU QU CHI U T PHÁT TRIN
CA NGÂN SÁCH THÀNH PH H CHÍ MINH



Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng
Mã s chuyên ngành: 60340201


LUN VN THC S KINH T


NGI HNG DN KHOA HC:
GS. TS. DNG TH BÌNH MINH



Tp. H Chí Minh - Nm 2015

LI CAM OAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cu khoa hc đc lp ca tôi.
Các thông tin, s liu và kt qu nghiên cu trong lun vn là trung thc và cha
tng đc công b trong bt k công trình nghiên cu nào khác.

Hc viên


Nguyn Qunh Anh



MC LC
2TTRANG PH BÌA2T
2TMC LC2T
2TDANH MC CH VIT TT2T
2TDANH MC BNG BIU2T
2TDANH MC HÌNH V2T
2TM U2T
2TCHNG 1: LÝ LUN C BN V CHI TPT VÀ HIU QU CHI TPT
CA NSNN
2T 6
2T1.1.2T 2TKhái nim chi TPT ca NSNN2T 6
2T1.1.1.2T 2TQuan đim th gii2T 6
2T1.1.2.2T 2TQuan đim Vit Nam2T 6
2T1.1.3.2T 2TPháp lut2T 7
2T1.1.4.2T 2TQuan đim tác gi2T 7

2T1.2.2T 2TNi dung chi TPT ca NSNN2T 8
2T1.3.2T 2THiu qu chi TPT ca NSNN2T 9
2T1.3.1.2T 2THiu qu kinh t2T 11
2T1.3.2.2T 2THiu qu xã hi2T 17
2T1.4.2T 2TCác nhân t nh hng đn hiu qu chi TPT ca NSNN2T 17
2T1.4.1.2T 2TNhóm các yu t điu kin t nhiên2T 17
2T1.4.2.2T 2TNhóm các yu t kinh t2T 18
2T1.4.3.2T 2TNhóm các yu t chính tr, vn hóa, xã hi2T 19
2T1.4.4.2T 2TNhóm các yu t nng lc ch đu t2T 19
2T1.5.2T 2TQun lý chi TPT ca NSNN2T 20
2T1.5.1.2T 2Tnh hng đu t2T 20
2T1.5.2.2T 2TChun b đu t2T 20
2T1.5.3.2T 2TThc hin đu t2T 22
2T1.5.4.2T 2TKt thúc d án đu t2T 22
2T1.5.5.2T 2TGiám sát, đánh giá đu t2T 22


2TCHNG 2: PHÂN TÍCH HIU QU CHI TPT CA NGÂN SÁCH TPHCM2T
23
2T2.1.2T 2TPhân tích nhu cu vn TPT ca ngân sách TPHCM2T 23
2T2.2.2T 2TThc trng chi TPT ca ngân sách TPHCM giai đon 2009 – 20132T 26
2T2.2.1.2T 2TQuy mô chi TPT ca ngân sách TPHCM2T 26
2T2.2.2.2T 2TT trng chi TPT ca ngân sách TPHCM2T 29
2T2.2.3.2T 2TC cu chi TPT ca ngân sách TPHCM2T 31
2T2.2.4.2T 2TTình hình gii ngân vn TPT ca ngân sách TPHCM2T 38
2T2.3.2T 2TPhân tích hiu qu chi TPT ca ngân sách TPHCM giai đon 2009 – 20132T
39
2T2.3.1.2T 2THiu qu kinh t2T 39
2T2.3.2.2T 2THiu qu xã hi2T 48
2T2.4.2T 2TPhân tích các nhân t nh hng đn hiu qu chi TPT ca ngân sách

TPHCM
2T 51
2T2.4.1.2T 2TNhóm yu t điu kin t nhiên2T 52
2T2.4.2.2T 2TNhóm yu t kinh t2T 52
2T2.4.3.2T 2TNhóm yu t chính tr, vn hóa, xã hi2T 57
2T2.4.4.2T 2TNng lc ca ch đu t, nhà thu, các đn v t vn2T 57
2T2.5.2T 2TThc trng qun lý chi TPT ca ngân sách TPHCM2T 59
2T2.5.1.2T 2TS K hoch và u t2T 59
2T2.5.2.2T 2TS Tài chính2T 59
2T2.5.3.2T 2TKho bc Nhà nc2T 60
2T2.5.4.2T 2TNhng mt đt đc và nhng tn ti trong qun lý chi TPT ca ngân
sách TPHCM
2T 61
2T2.6.2T 2Tánh giá hiu qu chi TPT ca ngân sách TPHCM giai đon 2009 – 20132T
62
2T2.6.1.2T 2Tu đim2T 62
2T2.6.2.2T 2THn ch2T 63
2T2.6.3.2T 2TNguyên nhân ca nhng hn ch2T 64
2TCHNG 3: CÁC GII PHÁP NÂNG CAO HIU QU CHI TPT CA NGÂN
SÁCH TPHCM
2T 66


2T3.1.2T 2Tnh hng chi TPT ca ngân sách TPHCM đn nm 20202T 66
2T3.1.1.2T 2TMc tiêu chi TPT ca ngân sách TPHCM2T 66
2T3.1.2.2T 2TNhng ni dung đnh hng chi TPT ca ngân sách TPHCM đn
nm 2020
2T 67
2T3.2.2T 2TCác kin ngh nâng cao hiu qu chi TPT ca ngân sách TPHCM đn nm
2020

2T 72
2T3.2.1.2T 2TKin ngh đi vi Nhà nc2T 72
2T3.2.2.2T 2TKin ngh đi vi TPHCM2T 75
2TKT LUN2T 80
2TTÀI LIU THAM KHO2T



DANH MC CH VIT TT
BOT (Build – Operate – Transfer): Xây dng - Khai thác - Chuyn giao
BQLDA: Ban Qun lý d án
BT (Build – Transfer): Xây dng - Chuyn giao
DNNN: Doanh nghip Nhà nc
T: u t
TPT: u t phát trin
GDP (Gross National Product): Tng sn phm quc ni
GPMB: Gii phóng mt bng
HND: Hi đng nhân dân
ICOR (Incremental Capital Output Ratio): H s sut đu t
KBNN: Kho bc Nhà nc
KH&T: K hoch và đu t
NN: Nhà nc
NSNN: Ngân sách Nhà nc
PPP (Public Private Partnerships): Hp tác công – t
TPHCM: Thành ph H Chí Minh
UBND: y ban nhân dân
XDCB: Xây dng c bn

DANH MC BNG BIU
2TUBng 1.1: Khác bit gia thm đnh d án công và d án tU2T 11
2TUBng 2.1: T l đáp ng vn TPT ca ngân sách TPHCM (n v: t đng)U2T 24
2TUBng 2.2: Quy mô chi TPT ca ngân sách TPHCM giai đon 2009 – 2013U2T 26
2TUBng 2.3: S d án TPT ca ngân sách TPHCM giai đon 2009 – 2013U2T 28
2TUBng 2.4: T trng chi TPT ca ngân sách TPHCM trong tng vn T khu vc
Nhà nc, tng vn T toàn TPHCM, tng chi ngân sách TPHCM
U2T 29
2TUBng 2.5: C cu vn TPT ca ngân sách TPHCM tp trung theo đa bànU2T 31
2TUBng 2.6: C cu vn TPT ca ngân sách TPHCM phân cp cho qun huynU2T 32
2TUBng 2.7: C cu vn TPT ca ngân sách TPHCM theo lnh vcU2T 35
2TUBng 2.8: C cu vn TPT ca ngân sách TPHCM theo tính chtU2T 37
2TUBng 2.9: Tình hình gii ngân vn TPT ca ngân sách TPHCMU2T 38
2TUBng 2.10: ICOR chi TPT ca ngân sách TPHCM giai đon 2009 - 2013U2T 39
2TUBng 2.11: ICOR chi đu t toàn xã hi ca TPHCM giai đon 2009 - 2013U2T 40
2TUBng 2.12: D án xây dng 6 cu vt thépU2T 43
2TUBng 2.13: Hai ln điu chnh d án Cu Hoàng Hoa ThámU2T 46



DANH MC HÌNH V

2TUHình 2.1: Chi TPT ca ngân sách TPHCM và GDP Nhà nc ca TPHCM theo
giá thc t giai đon 2009 – 2013 (n v: t đng)
U2T 27
2TUHình 2.2: T trng chi TPT ca ngân sách TPHCM trong tng vn T khu vc
Nhà nc, tng vn T toàn TPHCM, tng chi ngân sách TPHCM
U2T 30

1

M U
1. Lý do chn đ tài
TPT là nhân t quyt đnh đn s tng trng và phát trin kinh t - xã hi
ca mi quc gia. Nhu cu TPT ca toàn b nn kinh t là rt ln  mi ni, mi
lnh vc. Trong đó, nhiu lnh vc có th huy đng vn t các t chc, cá nhân
trong và ngoài nc đ TPT, nhng cng có nhng lnh vc đòi hi nhu cu vn
ln, kh nng thu hi vn chm, li nhun thp, buc Chính ph phi đu t bng
ngun vn Nhà nc. Hot đng đó là TPT ca Nhà nc, hay còn gi là đu t
công. TPT ca Nhà nc gi vai trò quan trng góp phn thc hin các mc tiêu
n đnh v mô, to đòn by đ thúc đy tng trng kinh t, và x lý nhng bt n
khi nn kinh t gp phi các cú sc, nhm đm bo phát trin bn vng.
 hiu đc vì sao TPT ca Nhà nc có tác dng thúc đy tng trng
kinh t, có th xem xét mt ví d đn gin sau: Khi Nhà nc đu t xây dng các
công trình giao thông, bnh vin, trng hc,…, hot đng đó mt mt làm tng cu
v các hàng hóa vt liu xây dng, làm sn lng ca các mt hàng này tng lên,
mt khác to công n vic làm cho ngi lao đng tham gia vào các công trình xây
dng và nhng ngi trong ngành sn xut vt liu xây dng,
t đó góp phn phát
trin các ngành này và kéo theo tng trng ca các ngành khác.
Quy mô, kt cu khon chi TPT ca Nhà nc trong tng nm tài chính ph
thuc vào mc tng thu nhp quc dân và mc tiêu kinh t - xã hi ca Nhà nc
trong giai đon đó. Nhìn chung chi TPT ca Nhà nc chim t trng khá ln
trong tng chi TPT ca toàn xã hi và đóng vai trò “dn dt” hot đng đu t ca
các ch th khác trong nn kinh t.
NSNN là mt trong ba ngun vn cho hot đng TPT ca Nhà nc (bên
cnh vn tín dng TPT ca Nhà nc và vn TPT ca DNNN có ngun gc t
NSNN). Vi mc đ quan trng ca chi TPT ca Nhà nc nói chung và TPT
ca NSNN nói riêng, công tác qun lý chi TPT ca NSNN sao cho hiu qu là vô

2

cùng cn thit nhm đt đc các mc tiêu v mô ca Nhà nc, tác đng tích cc
đn nn kinh t và đm bo ngun vn ngân sách đc s dng hiu qu. Chi TPT
ca NSNN nu không đc kim soát cht ch s dn ti tht thoát, lãng phí vn
đu t t NSNN, đu t dàn tri, không hiu qu, góp phn dn ti lm phát.
Bên cnh nhng mt tích cc, thc t chi TPT ca NSNN vn tn ti nhiu
bt cp, mang tính kém hiu qu, dàn tri, cha đng đu, do đó kt qu mang li
cha đc nh mong đi. Cn bnh kinh niên ca chi ngân sách  nc ta là bi chi
và thâm ht ngân sách vi t l cao nht khu vc. C ch xin - cho thiu minh bch
và tâm lý  li ca mt s đa phng, không phát huy tính t chu trách nhim,
nng đng, ch đng khai thác các tim nng phát trin ca đa phng. Vic chp
hành k lut thu - chi ca các đn v rt thp t khâu lp d toán đn quyt toán
ngân sách. Tình trng chi lãng phí, lm dng ngân sách din ra ph bin, lâu dài và
chm đc ci thin mà không có ràng buc v hiu qu đt đc. Thc t qun lý
chi TPT ca NSNN hin nay quá phc tp, th tc còn rm rà, do có quá nhiu
cp, nhiu ngành tham gia qun lý, nhng s chng chéo đó li không đm bo hiu
qu
và cht ch. Nhng hn ch đó là rào cn ln đi vi hiu qu đu t, tng
trng và cht lng tng trng.
TPHCM nm trong vùng kinh t trng đim phía nam, là đu tàu trong công
cuc phát trin kinh t - xã hi ca c nc vi tc đ tng trng kinh t luôn dn
đu, đóng góp 23% GDP và 30% ngân sách ca c nc.
Trong quá trình phát trin và hi nhp, TPHCM luôn khng đnh vai trò là mt
trung tâm kinh t, tài chính, thng mi, dch v ca c nc, là vùng đng lc cho
công cuc phát trin kinh t - xã hi  đa bàn Nam b và c nc theo chin lc
công nghip hoá, hin đi hoá. Vi v trí và vai trò cc kì quan trng nh vy, nhu
cu TPT ca TPHCM cng rt ln, tng xng vi quy mô ca nn kinh t đa
phng. Tuy nhiên, thc t TPT ca ngân sách TPHCM còn bc l nhiu bt cp,
thiu sót, hiu qu cha cao và cha tng xng vi tim nng, cng nh cha phát

huy đc vai trò dn dt đi vi đu t toàn thành ph.
3

Trong trào lu ci cách chung trên th gii cng nh công cuc ci cách sâu
rng trong nc mà ci cách tài chính công là mt vn đ trng tâm, trc nhu cu
cp thit ca TPHCM v nâng cao hiu qu chi TPT ca NSNN nhm thúc đy
phát trin kinh t trên đa bàn, vic tp trung nghiên cu làm rõ lun c, ni hàm,
phng thc cng nh thc tin chi TPT ca ngân sách TPHCM là rt cn thit c
trên phng din lý lun và thc tin. ó chính là c s đ tác gi nghiên cu đ tài
“Hiu qu chi đu t phát trin ca ngân sách Thành ph H Chí Minh”.
2. Mc tiêu nghiên cu
Mc tiêu nghiên cu ca lun vn là nâng cao hiu qu chi TPT ca ngân
sách TPHCM thông qua vic nâng cao hiu qu qun lý chi TPT.  đt đc
mc đích đó cn hoàn thành các mc tiêu c th sau:
- Phân tích hiu qu chi TPT ca ngân sách TPHCM
- ánh giá hiu qu chi TPT ca ngân sách TPHCM
- Kin ngh tng cng hiu qu chi TPT ca ngân sách TPHCM
3. Các công trình nghiên cu liên quan:
TPT nói chung và TPT ca NSNN nói riêng là mt vn đ đc các nhà
nghiên cu Vit Nam và quc t rt quan tâm. Nhìn chung các nghiên cu đã có đu
thng nht rng  Vit Nam, TPT có vai trò quan trng đc bit và đã góp phn
tích cc vào vic tng trng kinh t, phát trin đt nc. Thc t  Vit Nam,
ngun lc ngân sách còn thi
u ht, hiu qu TPT ca NSNN còn hn ch, cn tip
tc đc nâng cao.
Bàn v vn đ qun lý chi tiêu công, sách chuyên kho “Qun lý chi tiêu công
 Vit Nam - Thc trng và gii pháp” ca tác gi Dng Th Bình Minh nm 2005
đã h thng đc tng quan v qun lý chi tiêu công, khái quát tình hình kinh t - xã
hi Vit Nam, phân tích thc trng qun lý chi tiêu công mà đin hình là chi NSNN
Vit Nam, nêu đc quá trình kim soát chi NSNN qua KBNN và đánh giá qun lý

chi NSNN  Vit Nam giai đon 1991-2004. T đó tác gi ch ra nhng kt qu đt
đc, hn ch và nguyên nhân ca hn ch làm c s cho các đ xut gii pháp.
4

 cp đn chi NSNN nói chung, Lun án tin s kinh t “i mi qun lý chi
NSNN trong điu kin kinh t th trng  Vit Nam” ca Nguyn Th Minh nm
2008 đã h thng hoá và làm rõ thêm đc các vn đ lý lun v NSNN, chi và
qun lý chi NSNN trong nn kinh t th trng, trình bày mt cách khái quát thc
trng qun lý chi ngân sách ca nc ta v phng thc qun lý chi theo yu t đu
vào; theo chng trình mc tiêu, d án; theo kt qu đu ra và chu trình ngân sách
trong khuôn kh chi tiêu trung hn. T đó, tác gi rút ra nhng kt qu đt đc,
nhng hn ch và nhng nguyên nhân ca vic qun lý chi NSNN trong nhng nm
va qua, nht là t khi có Lut Ngân sách ra đi.
óng góp thêm cho vn đ này, Lun án tin s kinh t “Hoàn thin qun lý
chi NSNN nhm thúc đy phát trin kinh t xã hi trên đa bàn tnh Qung Ninh”
nm 2009 ca tác gi Trn Vn Lâm, Lun án tin s kinh t ca tác gi Tô Thin
Hin “Nâng cao hiu qu qun lý NSNN tnh An Giang giai đon 2011 – 2015 và
tm nhìn đn 2020” nm 2012, Lun án tin s kinh t ca tác gi Bùi Th Qunh
Th “Hoàn thin qun lý chi NSNN tnh Hà Tnh” nm 2013 đã làm rõ thc tin và
đ xut các gii pháp hoàn thin qun lý ngân sách ti mt s đa phng.
Bàn v chi TPT ca NSNN, Lun án tin s kinh t ca tác gi Bùi Mnh
Cng “Nâng cao hiu qu TPT t ngun vn NSNN  Vit Nam” nm 2012 đã
làm rõ nhng vn đ v c s lý lun và c s thc tin ca TPT ca NSNN, xây
dng h thng ch tiêu và phng pháp đánh giá hiu qu TPT t ngun vn
NSNN đ t
 đó đánh giá hiu qu kinh t và hiu qu xã hi  Vit Nam giai đon
2005-2010. Qua đó, tác gi đ xut đnh hng, h thng gii pháp nâng cao hiu
qu hot đng TPT t ngun vn NSNN  Vit Nam trong thi k công nghip
hóa, hin đi hóa đt nc đn nm 2020.
Tuy nhiên, cho đn nay cha có công trình nào nghiên cu v chi TPT ca

ngân sách ti mt đa phng, c th là nghiên cu hiu qu chi TPT ca ngân
sách TPHCM - đu tàu kinh t đóng góp quan trng cho s phát trin ca nn kinh
t Vit Nam. Do đó, đ tài “Hiu qu chi đu t phát trin ngân sách Nhà nc
Thành ph H Chí Minh” là mt vn đ cp thit cn đc nghiên cu.
5

4. D liu và phng pháp nghiên cu:
Lun vn s dng d liu th cp ca TPHCM hng nm giai đon 2009 –
2013 t ngun S KH&T TPHCM, Tng cc thng kê và Cc thng kê TPHCM.
Các phng pháp đc s dng trong lun vn: thng kê mô t, phân tích,
tng hp, d báo, biu đ,…
5. i tng và phm vi nghiên cu:
i tng nghiên cu: Chi TPT ca ngân sách TPHCM.
Phm vi: Chi đu t xây dng các d án, công trình CSHT kinh t-xã hi.
Không gian: TPHCM.
Thi gian: T nm 2009 đn nm 2020.
6. im mi ca lun vn:
So vi các công trình nghiên cu đã có đa phn ch nghiên cu chung v vn
đ chi NSNN, lun vn s nghiên cu c th hn, h thng hóa khung lý thuyt c
bn v chi TPT ca NSNN và đi vào đánh giá hiu qu chi TPT ca ngân sách
TPHCM trên c s tìm hiu thc trng chi TPT ca ngân sách TPHCM trong giai
đon 2009 - 2013.
Cui cùng, tng kt t thc tin chi TPT ca ngân sách TPHCM trong giai
đon 2009 – 2013, cng nh cn c vào đnh hng chi TPT ca NSNN và mc
tiêu phát trin kinh t - xã hi ca TPHCM đn nm 2020, lun vn đ xut gii
pháp và kin ngh
đn các nhà qun lý đ hoàn thin và nâng cao hiu qu chi
TPT ca ngân sách TPHCM.
7. Kt cu lun vn:
Ngoài phn m đu, kt lun và danh mc tài liu tham kho, lun vn bao

gm các ni dung ch yu th hin  3 chng sau:
Chng 1: Lý lun c bn v chi TPT và hiu qu chi TPT ca NSNN
Chng 2: Phân tích hiu qu chi TPT ca ngân sách TPHCM
Chng 3: Các gii pháp nâng cao hiu qu chi TPT ca ngân sách TPHCM
6

1. CHNG 1: LÝ LUN C BN V CHI TPT VÀ HIU
QU CHI TPT CA NSNN
1.1. Khái nim chi TPT ca NSNN
1.1.1. Quan đim th gii
Chi TPT ca NSNN là hot đng đu t t ngun vn Nhà nc đem li li
ích trong tng lai, bao gm chi tiêu vào tài sn vt cht đ Chính ph s dng (ví
d nh các tòa nhà, vn phòng) hoc đ giúp tng cng phát trin khu vc t nhân
(ví d nh đu t vào h thng giao thông và h thng nc), và các tài sn vô hình
(ví d nh đu t cho giáo dc và nghiên cu) (Davina F. Jacobs, 2009).
Theo Liên hp quc, chi TPT ca NSNN là vic đu t ca Nhà nc nhm
phát trin CSHT, y t, giáo dc đ t đó phát trin kinh t, xã hi.
1.1.2. Quan đim Vit Nam
TPT là hot đng đu t nhm tng thêm hoc to ra tài sn mi cho xã hi,
nhm mc đích phát trin tài sn c đnh, nhân lc, sn phm khoa hc công
ngh,… (Bùi Mnh Cng, 2012) t đó làm tng tim lc sn xut kinh doanh và
mi hot đng sn xut khác, là điu kin ch yu to vic làm, nâng cao đi sng
ngi dân trong xã hi.
TPT là hot đng đu t vào khu vc sn xut, vào CSHT kinh t - xã hi,
làm thay đi c cu kinh t - xã hi ca đt nc vi mc tiêu to ra c s vt cht
k thut cho nn kinh t, làm tng CSHT kinh t - xã hi, to ra ca ci vt cht và
thúc đy tng trng kinh t (Dng Th Bình Minh, 2005).
TPT ca NSNN là hot đng đu t t ngun vn NSNN hng ti mc tiêu
ti đa hóa li ích kinh t, phúc li xã hi và đm bo môi trng trong s quan h
cht ch vi phát trin bn vng; c th là phát trin, cân đi v mô, khc phc

khuyt tt ca th trng, đm bo an sinh xã hi, hng ti công bng bình
đng,… (Bùi Mnh Cng, 2012).
Chi TPT ca NSNN có nhng đc trng c bn sau:
- Chi TPT ca NSNN là khon chi ln và không ngng tng lên. Nhu cu,
phm vi và mc đ đu t hàng nm chu s quyt đnh bi mc tiêu phát trin kinh
7

t - xã hi ca Nhà nc trong tng thi kì, s d án và mc đ đu t cho các d
án trong nm, kh nng ngun vn ca NSNN.
- Chi TPT ca NSNN là khon chi mang tính cht tích ly, gn vi vic to
ra ca ci vt cht xã hi. Thành qu ca nó làm c s to điu kin cho nn kinh t
phát trin n đnh và tng trng, tng tích ly cho NSNN.
1.1.3. Pháp lut
Lut NSNN nm 2002 phân bit và quy đnh rõ nhim v chi TPT ca ngân
sách trung ng và ngân sách đa phng  điu 31 và điu 33.
Theo điu 31 Lut NSNN nm 2002, nhim v chi TPT ca ngân sách trung
ng gm:
a) u t xây dng các công trình kt cu h tng kinh t - xã hi không có
kh nng thu hi vn do trung ng qun lý;
b) u t và h tr cho các doanh nghip, các t chc kinh t, các t chc tài
chính ca Nhà nc; góp vn c phn, liên doanh vào các doanh nghip thuc lnh
vc cn thit có s tham gia ca Nhà nc;
c) Chi b sung d tr Nhà nc;
d) Các khon chi khác theo quy đnh ca pháp lut.
Theo điu 33 Lut NSNN nm 2002, nhim v chi TPT ca ngân sách đa
phng gm:
a) u t xây dng các công trình kt cu h tng kinh t - xã hi do đa
phng qun lý;
b) u t và h tr cho các doanh nghip, các t chc kinh t, các t chc tài
chính ca Nhà nc theo quy đnh ca pháp lut;

c) Các khon chi khác theo quy đnh ca pháp lut.
1.1.4. Quan đim tác gi
Tip thu các quan đim nêu trên, tác gi rút ra khái nim chi TPT ca NSNN
nh sau: Chi TPT ca NSNN là hot đng đu t ca Nhà nc bng mt phn
vn tin t đã đc to lp thông qua hot đng thu ca NSNN đ to ra tài sn mi
cho xã hi, mà ch yu là các công trình kt cu h tng kinh t - xã hi, giúp tng
8

tim lc nn kinh t và nâng cao đi sng ngi dân. Chi TPT ca NSNN mang
tính tích ly và thng phát huy tác dng sau mt thi gian dài.
1.2. Ni dung chi TPT ca NSNN
Chi TPT ca NSNN là ngun vn đu t ht sc quan trng nhm đm bo
thc hin các mc tiêu n đnh và tng trng ca nn kinh t. Da trên c s iu
33 Lut NSNN nm 2002, chi TPT ca ngân sách TPHCM gm các ni dung:
- Chi đu t xây dng các công trình kt cu h tng kinh t - xã hi: Bao gm
chi đu t xây dng mi, ci to nâng cp các công trình không có kh nng thu hi
vn hoc thu hi vn chm nh công trình giao thông, đê điu, bnh vin, trng
hc,… nhm phát trin c s vt cht phc v các hot đng giáo dc, đào to, y t,
vn hóa, bo v môi trng, to điu kin cho các t chc, cá nhân thuc các thành
phn kinh t đu t m rng sn xut kinh doanh, thúc đy tng trng và phát trin
kinh t - xã hi bn vng. Ngoài ra, khon chi này có vai trò quyt đnh trong vic
to th cân đi cho nn kinh t – xã hi, có tính cht “mi”, thu hút các ngun vn
khác đ thúc đy tng trng kinh t. Vi mc đ quan trng nh vy nên tt yu
khon chi này chim t trng ln trong chi TPT. Nhìn chung, các quc gia luôn có
s u tiên NSNN cho chi TPT, nht là các quc gia đang phát trin, CSHT còn
cha đy đ và hoàn chnh.
- Chi đu t h tr các doanh nghip Nhà nc, đu t góp vn c phn vào
các doanh nghip hot đng trong lnh vc cn thit cho nn kinh t: Nhà nc ch
đu t vi nhng ngành quan trng có quy mô ln đ dn dt nn kinh t theo mc
tiêu phát trin ca nhà nc. Chng hn, các c s sn xut ra t liu sn xut ch

yu, đc bit là nhng mt hàng còn ph thuc nhiu vào nhp khu, các sn phm
liên quan đn quc phòng, an ninh, các doanh nghip công ích.
- Chi d tr Nhà nc: Khon chi này nhm mc đích ngn chn, hn ch và
bù đp nhng tn tht bt ng xy ra đi vi nn kinh t do thiên tai, dch bnh,…;
điu tit nn kinh t trc các tht bi ca th trng nhm thc hin n đnh kinh t
v mô đc bit khi nn kinh t gp phi các cú sc t bên ngoài.
Chi TPT ca Nhà nc đc to thành t 3 ngun vn:
9

- NSNN cp phát dành cho TPT: bao gm vn t ngun thu trong nc ca
NSNN phân cho các B, ngành, đa phng và vn cho các chng trình mc tiêu.
- Vn vay: bao gm tín dng đu t ca Nhà nc, vn Nhà nc vay trong và
ngoài nc.
- Vn đu t ca các DNNN: bao gm vn ca doanh nghip mà phn quan
trng có ngun gc t ngân sách Nhà nc và vn doanh nghip vay vi s bo
lãnh ca Chính ph.
Trong đó, vn t ngun thu trong nc ca NSNN phân cho các B, ngành,
đa phng thng hng vào đu t các d án xây dng kt cu h tng kinh t -
xã hi, phát trin ngun nhân lc, bo v môi trng mà không có kh nng thu hi
vn hoc thu hi vn rt chm, cng nh các khon đu t duy tu bo dng các
công trình công cng. Lun vn ch nghiên cu hiu qu TPT t ngun vn này.
1.3. Hiu qu chi TPT ca NSNN
Bt ngun t thc t là s gii hn ca ngun lc tài chính nên quá trình s
dng vn TPT ca NSNN cn phi đc qun lý và kim soát cht ch nhm đm
bo s dng vn hp lý, tit kim và hiu qu.
Hiu qu s dng ngun vn đu t là mt phm trù kinh t phn ánh trình đ
s dng ngun vn đu t sn có đ thc hin tt nht các mc tiêu đ ra vi mc
chi phí thp nht và đc lng hóa bng cách so sánh gia kt qu đu ra và chi
phí đu vào (Dng Th Bình Minh, 2005).
Hiu qu chi TPT ca NSNN trc ht là hiu qu s dng vn, th hin qua

s phân b hp lý, có tính trng tâm, trng đim cho các công trình kinh t - xã hi.
Mt khác, vì ch th đu t là Nhà nc, do vy phi xem xét  tm v mô, Nhà
nc có hoàn thành các mc tiêu đã đt ra cho công cuc TPT đó, đem li li ích
gì v kinh t, xã hi, an ninh, quc phòng,… (Bùi Mnh Cng, 2012)
Vic thm đnh d án công phi cung cp đy đ thông tin và trình bày nhng
phân tích v nhiu khía cnh: đóng góp ca d án vào đi sng kinh t - xã hi,…
Cn xem xét vic thc hin d án có giúp đt nc đt các mc tiêu chung không,
d án còn hiu qu tài chính hay không khi đt các mc tiêu xã hi, nu không thc
10

hin d án thì nn kinh t và đi sng cng đng đc gì hoc b thit hi nh th
nào,…(Nguyn Hng Thng, 2010).
Nh vy, hiu qu chi TPT ca NSNN là hiu qu tng hp ca hiu qu
kinh t và hiu qu xã hi trong mi quan h cht ch vi đm bo môi trng và
phát trin bn vng. Hiu qu kinh t đc th hin qua con s (đnh lng), còn
hiu qu xã hi th hin qua mô t (đnh tính).
Nghiên cu ca Phó Th Kim Chi và cng s (2013) cho bit hin nay có 3
phng pháp đnh lng đ đánh giá đu t công  vit Nam. ó là: (1) S dng h
s ICOR; (2) Phng pháp s dng VECM; (3) Phng pháp hàm sn xut (ch s
MP). Trong đó, ICOR là phng pháp thông dng và ph bin nht hin nay  Vit
Nam nhng thc t khó có th kt lun v hiu qu đu t ch bng vic s dng
riêng h s ICOR, đc bit trong giai đon nn kinh t có nhiu bin đng, hay ngn
hn. Phng pháp hàm sn xut đã đc s dng ph bin ti nhiu nc đ đánh
giá hiu qu đu t công nhng ti Vit Nam phng pháp này li cha đc
nghiên cu nhiu.
Theo TS. Edgar Morgenroth, Vin nghiên cu Kinh t và Xã hi (ESRI) Ai
Len, không có phng pháp nào hoàn ho đ đánh giá hiu qu đu t công. Vì th,
cn phi s dng nhiu phng pháp khác nhau đ
kim chng.
Bên cnh các phng pháp đnh lng trên, đ đánh giá hiu qu chi TPT

ca NSNN, cn thc hin đánh giá hiu qu tng d án TPT ca NSNN trên đa
bàn. Vì ngun vn TPT ca NSNN đc s dng cho các d án này, nên d án
hiu qu đng ngha vi vic đng vn TPT ca NSNN đc chính quyn đa
phng s dng hp lý và chi TPT ca NSNN có hiu qu. Vic đánh giá hiu
qu tng d án nh vy cn cn c trên nhng quy trình thm đnh cht ch ca các
c quan chc nng, t giai đon nghiên cu tin kh thi đn giai đon thit k và
đu t, trên c s vn dng phng pháp phân tích li ích - chi phí
Theo E.V.K FitzGerald, Mario du Preez và các tác gi khác, thm đnh d án
công manh nha xut hin vào khong gia th k XIX, nhng mãi đn nhng nm
1930 thì mi thc s có sc sng khi mt công ty ca M s dng công c phân
11

tích li ích - chi phí làm phng pháp lun đánh giá d án thy đin cho Quc hi.
T đó, phân tích li ích – chi phí tr thành phng pháp thông dng trong thm
đnh các d án tài các nc đã phát trin.  các nc đang phát trin, di s h tr
chính thc ca Ngân hàng th gii, Liên Hp Quc và các t chc quc t, phng
pháp này ngày càng đc áp dng rng rãi và thm chí còn đc khu vc t áp
dng (Nguyn Hng Thng, 2010).
Khác vi d án t, d án công thng quan tâm đn nhng tác đng có tm
nh hng quc gia và lâu dài. Vic đnh lng đu ra và giá tr ca d án công rt
phc tp vì không có th trng ca các yu t đu ra (ví d nh các đu ra: không
khí trong lành, cuc sng an toàn,…). Do vy, thm đnh d án công và d án t
cng có nhiu khác bit, th hin  Bng 1.1.
Bng 1.1: Khác bit gia thm đnh d án công và d án t

Thm đnh d án công
Thm đnh d án t
Quan đim
thm đnh
Quan đim ngân hàng, ch đu t,

ngân sách quc gia, quc gia
Quan đim ngân hàng và
ch đu t
Phng pháp
thm đnh
Phng pháp tài chính, kinh t, phân
phi thu nhp và nhu cu c bn
Phng pháp tài chính
Sut chit
khu
Chi phí c hi kinh t ca vn công
Chi phí c hi kinh t ca
vn t nhân
Giá/chi phí
Giá hoc chi phí kinh t
Giá hoc chi phí tài chính
Nhng vn
đ khác
Sc ép chính tr, công lun,…
Sc ép cnh tranh, tn
vong,…
1.3.1. Hiu qu kinh t
D án công hng đn li ích ca c quc gia, toàn th dân c trong mt nn
kinh t ch không ch li ích ca mt nhóm cá nhân riêng bit. Do đó, bên cnh
phân tích tài chính thì phân tích kinh t cng gi vai trò quan trng trong đánh giá
toàn din d án công. Trong khi thm đnh tài chính xem xét d án t quan đim
phúc li ca mt b phn nh dân c thì thm đnh kinh t gp chung li ích và chi
12

phí trên tt c c dân quc gia đ xem d án có ci thin mc phúc li kinh t ca

toàn b quc gia không. Vì vy, phân tích kinh t thng chuyn các thc đo t
giá tài chính sang các thc đo bng giá kinh t và xem xét tác đng ca d án trên
phng din li ích toàn nn kinh t.
Lun vn xem xét hai phng pháp đ đánh giá hiu qu chi TPT ca NSNN
v mt kinh t là phng pháp s dng h s ICOR và phng pháp phân tích li
ích – chi phí.
1.3.1.1. Phng pháp s dng h s ICOR
 đo lng hiu qu kinh t ca chi TPT ca NSNN  tm v mô, thông
thng ngi ta s dng h s sut đu t (Incremental Capital Output Ratio -
ICOR), hay còn gi là h s s dng vn, h s đu t tng trng, hay t l vn
trên sn lng tng thêm.
H s ICOR phn nh mi quan h gia vn và đu ra, c th là cn bao nhiêu
đng vn tng thêm đ to ra mt đn v tng lên ca GDP. Nu ICOR ln thì
chúng ta phi mt mt lng t bn ln đ to ra mt giá tr GDP gia tng, do đó h
s ICOR cao đng ngha vi hiu qu s dng vn đu t thp.
ICOR đc xác đnh qua công thc sau:
ICOR = Vn đu t tng thêm/GDP tng thêm
= u t trong kì/GDP tng thêm
= (Vn đu t/GDP)/Tc đ tng trng GDP
Trên thc t, vic gia tng GDP có th nh nhiu nhân t ch không ph
i ch
nh gia tng vn đu t. Chính vì th, vic tính ICOR thng gi đnh rng mi
nhân t khác không thay đi và ch có gia tng vn dn ti gia tng GDP.
H s ICOR cao có th do nhiu nguyên nhân:
- C cu đu t, vic chn và quyt đnh đu t cha hp lý.
- Quá trình đu t b tht thoát, lãng phí.
- Cht lng công trình đu t kém, dn đn đu t không to c hi cho phát
trin, đc bit là phát trin bn vng.
13

Có nhng trng hp đu t cha đem li hiu qu ngay nh đu t vào các
d án trung và dài hn, đu t vào CSHT. Chính do đc đim có đ tr trong hiu
qu đu t nên h s ICOR thng đc d tính cho các k hoch phát trin dài
hn, thng là 5 nm.
 u đim ca phng pháp s dng h s ICOR:
- em li cái nhìn tng th v hiu qu s dng tng vn đu t ca c nn
kinh t.
- Cho bit hiu qu s dng mt đng vn.
- Có th so sánh hiu qu đu t gia các nn kinh t và gia các thi kì.
 Nhc đim ca phng pháp s dng h s ICOR:
- Là ch s đc đn gin hóa nên khó đánh giá các hiu qu kinh t - xã hi.
- u t  đây ch là đu t tài sn hu hình, còn đu t tài sn vô hình, tài sn
tài chính không đc tính đn, nên phn ánh cha trung thc nh hng ca đu t
ti thu nhp quc dân.
- ICOR không biu hin đc rõ ràng trình đ k thut ca phía sn xut.
Chng hn mt bên có k thut sn xut kém hn, vi mt lng đu t tng đi
cng có th ci thin ch s ICOR xp x vi bên có trình đ k thut cao hn, do k
thut càng cao thì càng chm ci tin.
- ICOR không tính đn yu t đ tr thi gian ca kt qu và chi phí nên khó
phn ánh hiu qu đu t trong ngn hn.
- Vic tính h s ICOR thng gi đnh mi nhân t khác không đi, và ch có
gia tng vn dn đn gia tng GDP, trong khi thc t các yu t sn xut khác cng
to ra GDP tng thêm.
- Phng pháp tính h s ICOR ch tính đn hiu qu ca vn đu t trong
vic gia tng GDP, cha tính đn các li ích khác ngoài gia tng GDP.
1.3.1.2. Phng pháp phân tích li ích – chi phí
Phng pháp phân tích li ích - chi phí đc s dng đ xác đnh xem mt d
án có s dng hiu qu các ngun lc khan him không bng cách lng hóa bng
tin tt c các li ích và chi phí trên quan đim xã hi. Ht nhân ca phân tích li
14

ích – chi phí là thit lp mt quy trình tính toán mang tính h thng đ đánh giá v
tng th d án có đem li li nhun không, và li nhun bao nhiêu, t đó giúp các
nhà hoch đnh chính sách có c s so sánh các d án cng nh quyt đnh có nên
thc hin đu t d án hay không. Nu d án đem li li ích có giá tr ln hn chi
phí, d án đó s đc coi là đáng giá và nên đc trin khai. Trong trng hp phi
chn mt trong s nhiu d án đc đ xut, phng pháp này s giúp chn đc
d án đem li li ích ròng ln nht.
Phân tích chi phí – li ích đo lng nhng tác đng tích cc ln tiêu cc ca
d án, bao gm:
- Tác đng đn các bên tham gia và ngi s dng
- Tác đng đn các bên không tham gia cng không phi ngi s dng
- Các ngoi tác
- Các li ích xã hi khác
Quy trình tính toán ca phng pháp này s dng k thut nh khu vc t, vi
li ích và chi phí đc th hin bng tin, có xét đn giá tr tin t theo thi gian.
Dòng li ích và chi phí ca d án đu t xut hin  nhng thi gian khác nhau –
hin ti và tng lai, nên cn đc gn kt li vi nhau thông qua vic chit khu
theo hin giá.
Gi s, d án có tui th là n nm, chi phí ban đu là I
R
o
R tng ng vi khong
thi gian hin hành, chi phí C
R
1
R, CR
2
R,…, CR
n

R và li ích BR
1
R, BR
2
R,…, BR
n
R phát sinh theo
tui th ca d án, t sut chit khu r thì li ích thun ca d án đc hin giá nh
sau:
 = 
0
+

( )

(1 + )


=1

Vic xác đnh và tính toán li ích, chi phí và t sut chit khu trong khu vc
công không ging khu vc t. Khu vc t thng đt mc tiêu ti đa hóa li nhun,
còn mc tiêu ca khu vc công là ti đa hóa phúc li xã hi. Do đó, khu vc t tính
thu nhp, chi phí và t sut chit khu theo giá th trng, còn khu vc công quan
15

tâm đn chi phí xã hi, li ích xã hi và t sut chit khu xã hi. S khác bit v
mc tiêu dn đn khác bit ca các d án đu t công v:
- Quan đim v li ích và chi phí
- Nguyên tc đnh giá li ích và chi phí

- Cách la chn t sut chit khu
o lng chi phí xã hi không đn gin là tính tng tt cà các yu t đu vào
mà Chính phú chi tr, mà phi tính chi phí c hi. Chi phí c hi ca mt ngun lc
là giá tr mà ngun lc này to ra nu ngun lc đó không đc s dng cho d án.
i vi đo lng li ích xã hi, đ lng hóa thành tin nhng li ích vô hình
nh thi gian, sinh mng con ngi cn thc hin các phng pháp đc bit nh
phng pháp kho sát, biu l s thích cá nhân hoc da vào tin lng.
i vi d án công, chi phí là ngn hn trong khi li ích hu nh là dài hn.
Do đó, la chn t sut chit khu có tính cht quan trng đi vi li ích trong
tng lai. T sut chit khu xã hi đc xác đnh da trên t sut chit khu khu
vc t, đc điu chnh gim da trên các quan đim:
- Chính ph quan tâm đn th h tng lai: Các nhà hoch đnh chính sách
công quan tâm đn phúc li xã hi không ch cho th h hin ti mà còn c th h
tng lai, nên t sut chit khu xã hi thng thp hn t sut chit khu ca khu
vc t vn ch quan tâm đn phúc li ca mình nên dành ít ngun lc cho tit kim.
- Thuyt gia trng: Con ngi có tính t li hp hòi nên thiu tm nhìn xa đ
cân nhc đy đ li ích trong tng lai, do đó thng tính chit khu các khon li
ích tng lai vi t sut rt cao.
- Tính kém hiu qu ca th trng: Th trng luôn có tht bi trong vic
cung cp không đy đ hàng hóa cho xã hi. Vì vy, thông qua vic s dng t sut
chit khu thp hn t sut chit khu th trng, chính ph có th khc phc tính
kém hiu qu này ca th trng.
 Quy trình phân tích li ích – chi phí tng quát gm các bc sau:
1. a ra các gi đnh
16

2. Lp danh mc các phng án thay th, so sánh gia có và không có d án
(thc cht là xét chi phí c hi ca các ngun lc thc hin d án)
3. Xác đnh các bên liên quan: nghiên cu này do ai làm, ai là ngi hng
li, ai là ngi chu trách nhim chi tr các chi phí (làm rõ vn đ v th)

4. Nhn dng các li ích xã hi và chi phí xã hi trong giai đon có liên quan
5. Lng hóa các li ích xã hi và chi phí xã hi ra giá tr bng tin
6. Th hin các dòng li ích xã hi, chi phí xã hi theo thi gian
7. Áp dng sut chit khu xã hi đ hin giá toàn b li ích, chi phí
8. Tính toán giá tr hin ti ròng ca d án: so sánh chi phí và li ích đ xem
giá tr hin ti ròng ca d án có mang giá tr dng không
9. Phân tích ri ro: vic thay đi các mc giá tr khác nhau có tác đng nh th
nào đn đánh giá d án
10. Kim tra các gi đnh
11. Kin ngh, ra quyt đnh da trên kt qu phân tích
 u đim ca phng pháp phân tích li ích – chi phí:
- Cung cp thông tin v giá tr thc ca mt d án và các d án tng t.
- Giúp tng hp và lng hóa bng tin các tác đng khác nhau, k c ngoi
tác mt cách có h thng đ có th so sánh li ích và chi phí ca d án.
- Cung cp cái nhìn toàn din, không phn ánh li ích riêng ca mt cá nhân,
t chc hay nhóm nào.
 Nhc đim ca phng pháp phân tích li ích – chi phí:
- Rt khó xác đnh dòng li ích và dòng chi phí ca c đi d án; khó đnh giá,
lng hóa nhng chi phí và li ích vô hình nh an ninh quc gia, thi gian, sc
khe, mng sng con ngi, hay làm trong sch môi trng,…
- Vic la chn t sut chit khu không d dàng, mang tính ch quan và
thng ít đt đc s nht trí gia các nhà hoch đnh chính sách.
- Lng hóa bng tin các li ích và chi phí đôi khi không thc hin đc do
nhng hn ch trong lý thuyt, d liu.
- Phi thc hin đánh giá tng d án.
17

- Chi phí thc hin rt ln.
Nh vy, mi phng pháp đu có nhng u đim và hn ch riêng. Do đó, tt
nht nên s dng c hai phng pháp đ đánh giá hiu qu chi TPT ca NSNN

tng quan hn, phát huy u đim và hn ch nhc đim ca tng phng pháp.
1.3.2. Hiu qu xã hi
 đánh giá hiu qu xã hi ca chi TPT ca NSNN cn xem xét kt qu, li
ích các d án đem li thông qua vic so sánh s thay đi xã hi trc và sau khi có
d án: s gia tng CSHT kinh t - xã hi ti đa phng, to vic làm, tng thu
nhp, nâng cao mc sng ngi dân, gim đói nghèo,
TPT ca NSNN thng hng vào các lnh vc khó hoc không th thu hi
vn, nên vic xem xét hiu qu chi TPT ca NSNN ch yu xét đn vic phân b
ngun vn hp lý, hoàn thành các mc tiêu đ ra, đem li li ích cho ngi dân.
1.4. Các nhân t nh hng đn hiu qu chi TPT ca NSNN
 nâng cao hiu qu đu t thì trc khi đu t, các nhà qun lý cn xác đnh
rõ các yu t nh hng đn hiu qu đu t, xem xét, đánh giá và nhn đnh tình
hình, thun li, khó khn, ri ro đ chun b trc các bin pháp phòng nga.
1.4.1. Nhóm các yu t điu kin t nhiên
iu kin t nhiên bao gm v trí đa lý, đa hình, khí hu, tài nguyên thiên
nhiên,…, là yu t khách quan có tác đng ln trong vic thi công, khai thác và vn
hành, đa vào s dng các d án đu t.
Trên thc t, các d án đu t XDCB thng đc tin hành ngoài tri, do đó
luôn chu nh hng ca điu kin t nhiên ni mà các d án đc xây dng và
trin khai. Mi vùng, mi lãnh th có điu kin t nhiên khác nhau, t đó mà các d
án xây dng khai thác phi có kin trúc phù hp vi điu kin thc t.
iu kin t nhiên thun li góp phn làm gim chi phí đu vào, chi phí trong
quá trình thc hin d án và chi phí đa sn phm đu t vào phc v cuc sng;
làm tng nhanh tc đ thc hin d án, tc đ đa sn phm đu t đn ngi tiêu
dùng, góp phn nâng cao hiu qu đu t. Ngc li, điu kin t nhiên không