Phân tích tình trạng nghèo và chính sách hỗ trợ cho hộ nghèo có công với cách mạng trên địa bàn tỉnh long an

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP H CHệ MINH





NG NGC TO





PHÂN TệCH TÌNH TRNG NGHÈO VÀ CHệNH SÁCH
H TR CHO H NGHÈO Cị CÔNG VI CÁCH MNG
TRÊN A BÀN TNH LONG AN





LUN VN THC S KINH T







TP H Chí Minh, nm 2015

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP H CHệ MINH




NG NGC TO


PHÂN TệCH TÌNH TRNG NGHÈO VÀ CHệNH SÁCH
H TR CHO H NGHÈO Cị CÔNG VI CÁCH MNG
TRÊN A BÀN TNH LONG AN



Chuyên ngành: Chính sách công
Mã s: 60340402


LUN VN THC S KINH T


NGI HNG DN KHOA HC
PGS.TS Nguyn Trng Hoài



TP H Chí Minh, nm 2015

LI CAM OAN

Tôi xin cam đoan lun vn này hoàn toàn do tôi thc hin. Các đon
trích dn và s liu s dng trong lun vn đu đc dn ngun và có đ
chính xác cao nht trong phm vi hiu bit ca tôi.
Lun vn này không nht thit phn ánh quan đim ca trng i hc
Kinh t Thành ph H Chí Minh.
Tp.H Chí Minh, ngày 30 tháng 3 nm 2015
Tác gi lun vn


ng Ngc To




LI CM N

Em xin chân thành cm n Quý thy, cô giáo Trng
i hc Kinh t thành ph H Chí Minh đã quan tâm dy d,
truyn th cho em nhng kin thc trong khóa hc va qua.
c bit, em bày t lòng bit n sâu sc ti PGS.TS
Nguyn Trng Hoài đã tn tình hng dn và giúp đ em trong
sut quá trình nghiên cu và thc hin đ tài: “Phân tích tình
trng nghèo và chính sách h tr cho h nghèo có công vi
cách mng trên đa bàn tnh Long An”.
ng thi, em cng xin chân thành cm n toàn th cán
b công chc UBND tnh Long An, y ban Mt trn T quc

Vit Nam tnh Long An, Hi Liên hip Ph n tnh Long An và
S Lao đng-Thng binh và Xã hi tnh Long An đã tn tình
giúp đ đ em hoàn thành lun vn tt nghip này.
Mc dù bn thân đã có s c gng n lc nhng không
tránh khi nhng thiu sót, rt mong s góp ý ca Quý thy, cô
giáo đ giúp em hoàn thin hn na.
Tp.H Chí Minh, ngày 30 tháng 3 nm 2015
Tác gi lun vn


ng Ngc To

DANH MC T VIT TT

1. BHYT: bo him y t.
2. GQVL-GN: gii quyt vic làm-gim nghèo.
3. L-TB&XH: Lao đng-Thng binh và Xã hi.
4. UBND: y ban Nhân dân.
5. XGN: xóa đói gim nghèo.

DANH MC CÁC BNG
Bng 3.1 S liu gim nghèo t nm 2010 đn 2014 35
Bng 3.2 Tng hp h nghèo và h nghèo ngi có công nm 2014 36
Bng 4.1 Thng kê h nghèo ngi có công theo gii tính và trình đ hc vn 47
Bng 4.2 Thng kê h nghèo ngi có công theo tiêu chí ngh nghip 50
Bng 4.3 Thng kê h nghèo ngi có công theo quy mô h và s ngi sng
ph thuc 51
Bng 4.4 Thng kê h nghèo ngi có công đc vay vn t đnh ch chính thc 54
Bng 4.5 Thng kê h nghèo ngi có công theo tiêu chí khong cách t nhà
đn ch và đng ô tô v đn nhà 56

Bng 4.6 Thng kê h nghèo ngi có công theo tiêu chí nhà v sinh và nc
sinh hot 58
Bng 4.7 Thng kê h nghèo ngi có công theo tiêu chí nhà  60
Bng 4.8 Thng kê h nghèo ngi có công theo tiêu chí tình hình kinh t so
vi các nm trc và nhu cu cn h tr 61
Bng 4.9 Thng kê h nghèo ngi có công theo tiêu chí nhng khó khn 63
MC LC
* * *
Trang ph bìa
Li cam đoan
Li cm n
Danh mc t vit tt
Danh mc các bng

Chng 1. PHN M U 1
Chng 2. TNG QUAN Lụ THUYT V CÁC NHÂN T NH
HNG N H NGHÈO NGI Cị CÔNG 6
2.1. Khái nim v ngi có công 6
2.2 Khái nim v nghèo 7
2.3 Phân loi nghèo 9
2.4 Khái nim h nghèo ngi có công 9
2.5 Mt s lý thuyt v nghèo 10
2.6. Nhóm yu t nh hng đn tình trng nghèo 10
2.7. Kinh nghim gim nghèo trên th gii 16
2.8. Kinh nghim gim nghèo ca mt s đa phng trong nc 20
2.9 Kt lun chng 2 29
Chng 3. PHÂN TệCH THC TRNG V CÔNG TÁC GIM
NGHÈO CÁC H NGI Cị CÔNG TRÊN A BÀN TNH LONG
AN GIAI ON 2010 – 2014 32
3.1. Gii thiu khái quát v tnh Long An 32

3.2 Phân tích thc trng v công tác gim nghèo các h ngi có công
trên đa bàn tnh Long An giai đon 2010-2014 35
3.3 Kt lun chng 3 45
Chng 4. PHÂN TÍCH CÁC NHÂN T NH HNG TI TÌNH
TRNG NGHÈO CA CÁC H NGI Cị CÔNG TRÊN A BÀN
TNH LONG AN 47
4.1 Các yu t xã hi tác đng ch quan 47
4.2 Các yu t xã hi tác đng khách quan 65
4.3 Kt lun chng 4 67
Chng 5. KT LUN, GI ụ CHệNH SÁCH VÀ CÁC GII PHÁP
GIM GHÈO NGI Cị CÔNG 71
5.1 Các kt lun ch yu t nghiên cu 71
5.1.1 Các kt lun t phân tích thc trng công tác gim nghèo các h
ngi có công trên đa bàn tnh Long An giai đon 2010-2014 71
5.1.2 Các kt lun t phân tích các nhân t nh hng ti tình trng
nghèo ca các h ngi có công trên đa bàn tnh Long An 72
5.2 Gi ý chính sách 74
5.2.1 Các chính sách nhm ci thin thc trng công tác gim nghèo các
h ngi có công trên đa bàn tnh Long An 74
5.2.2 Các chính sách liên quan đn nhân t nh hng ti tình trng nghèo
ca các h ngi có công trên đa bàn tnh Long An 75
5.3 Các bài hc chính sách t các đa phng khác mà Long An cn hc
hi nhm gim h nghèo ngi có công bn vng 77
5.4 Gi ý các gii pháp 78
KT LUN 83
TÀI LIU THAM KHO
Hình nh minh ha
Ph lc bng câu hi kho sát
1

Chng 1
PHN M U
1.1 t vn đ
Long An là mt đa bàn chin lc trên chin trng min Nam qua các
thi k kháng chin chng thc dân Pháp, đ quc M và bo v T quc. ng
b và nhân dân Long An đã có nhiu đóng góp xng đáng vào s nghip kháng
chin cu nc chung ca dân tc. Xng danh vi 8 ch vàng “Trung dng
kiên cng, toàn dân đánh gic”. Trong các cuc đu tranh gii phóng dân tc,
bo v T quc và làm ngha v quc t, đã có hàng chc ngàn ngi con ca
quê hng trc tip ra mt trn. Vi đo lý “Ung nc nh ngun”, “n qu
nh ngi trng cây”, trong nhng nm qua, ng và Nhà nc đã ban hành
Pháp lnh u đãi Ngi có công vi cách mng và Pháp lnh quy đnh danh hiu
vinh d Nhà nc “Bà m Vit Nam anh hùng”. Phong trào “n n đáp ngha”
đc cng đng xã hi quan tâm, tng bc góp phn nâng cao đi sng v vt
cht và tinh thn cho các đi tng chính sách.
i tng ngi có công ngày càng đc m rng, ch đ u đãi tng
dn hàng nm, đm bo s công bng và đng thun ca xã hi. n nay, toàn
tnh Long An đã xác nhn gn 30 ngàn lit s, trên 10 ngàn thng bnh binh, gn
4 ngàn Bà m Vit Nam anh hùng, trên 25 ngàn ngi và gia đình có công vi
cách mng, trên 1 ngàn ngi hot đng kháng chin và con đ ca h b phi
nhim cht đc hóa hc, hn 2 ngàn ngi tham gia hot đng cách mng, hot
đng kháng chin b đch bt tù đày. Hin nay, tnh đang qun lý chi tr ch đ tr
cp hàng tháng cho gn 22 ngàn đi tng ngi có công vi cách mng, vi s
tin tr cp hàng nm trên 300 t đng. Nhng đi tng ngi có công đang
hng tr cp u đãi hàng tháng ca Nhà nc vi mc tr cp luôn đc điu
chnh phù hp trên c s mc tiêu dùng bình quân xã hi và s phát trin ca kinh
t đt nc. Bên cnh ch đ tr cp u đãi ca Nhà nc, các hot đng chm
sóc đi sng ngi có công đc duy trì thng xuyên, hu ht ngi có công và
thân nhân ca h đã đc hng các ch đ u đãi v chm sóc sc khe, ci
2

thin nhà , u đãi trong giáo dc và đào to, dy ngh, to vic làm… Tuy nhiên,
vn còn mt b phn ngi có công thuc din h nghèo. Toàn tnh Long An có
384.958 h dân c. S h nghèo là 11.480 h (t l 2,98%). Trong đó h nghèo
thuc đi tng chính sách ngi có công là 130 h (t l 0,034%) (S Lao đng-
Thng binh và Xã hi, 2014).
Có s khác bit đc bit gì gia h nghèo nói chung và h nghèo
ngi có công vi cách mng khin tác gi quan tâm đn đ tài?
Th nht, h nghèo ngi có công vi cách mng đã có ít nht mt thành
viên trong h đc hng tr cp u đãi hàng tháng ca Nhà nc, mc cao nht
khong 7.000.000 đng/tháng, mc thp nht là 684.000 đng/tháng. Vi mc thp
nht thì cng cao hn mc chun h nghèo hin nay (nông thôn 400.000
đng/ngi/tháng, thành th 500.000 đng/ngi/tháng). Vy ti sao h vn nghèo,
đây là mt câu hi ln thôi thúc tác gi tìm li gii đáp.
Th hai, nhng ngi có công vi cách mng là nhng ngi đã hy sinh
tui thanh xuân, xng máu hoc mt phn thân th ca mình đ giành ly cuc
sng đc lp, t do, m no hnh phúc cho chúng ta ngày hôm nay. Máu đào ca
các Anh hùng lit s đã tô thm trang s vàng ca dân tc Vit Nam anh hùng.
Vy mà đã 40 nm trôi qua, k t ngày gii phóng hoàn toàn min Nam, thng
nht đt nc (30/4/1975 - 30/4/2015), nhng vn còn nhng h ngi có công
vi cách mng ri vào din h nghèo.
Bn thân tác gi đang công tác ti S Lao đng - Thng binh và Xã
hi tnh Long An, đ đ xut các gii pháp giúp cho các h ngi có công vi
cách mng ca tnh Long An thoát nghèo, tác gi chn thc hin đ tài “Phân
tích tình trng nghèo và chính sách h tr cho h nghèo có công vi cách
mng trên đa bàn tnh Long An”.
1.2 Mc tiêu nghiên cu:
1.2.1 Mc tiêu tng quát:
Trên c s nghiên cu lý lun và điu tra, kho sát thc tin, tác gi
phân tích và tìm ra các nhân t nh hng ti tình trng nghèo ca các h

3

ngi có công vi cách mng trên đa bàn tnh Long An. T đó giúp cho vic
đa ra các chính sách nhm thoát nghèo bn vng.
1.2.2 Mc tiêu c th:
- Phân tích thc trng nhóm đi tng h nghèo ngi có công cn
đc s quan tâm, h tr ca nhà nc ti Long An.
- Xác đnh các nhân t nh hng ti tình trng nghèo ca các h ngi
có công vi cách mng trên đa bàn tnh Long An.
-  xut mt s gii pháp và kin ngh đi vi công tác gim nghèo
trong h ngi có công.
1.3 Câu hi nghiên cu:
 đt đc mc tiêu nghiên cu ca đ tài, lun vn phi làm sáng t
đc các câu hi sau:
1.3.1 Thc trng h nghèo có công ti tnh Long An đang din ra nh
th nào?
1.3.2 Nhng yu t chính nào tác đng đn tình trng h nghèo ngi
có công ti tnh Long An?
1.3.3 Các gii pháp ch yu nhm gim nghèo đi tng ngi có công
ti tnh Long An?
1.4 i tng nghiên cu:
i tng nghiên cu là nhng nhân t chính nh hng đn đi tng
ngi có công nghèo  tnh Long An.
1.5 Phm vi nghiên cu:
1.5.1 Không gian: Phm vi nghiên cu tp trung ch yu vào các h
ngi có công sinh sng trên đa bàn tnh Long An.
1.5.2 Thi gian:
D liu nghiên cu thc trng t nm 2010 đn nm 2014.
D liu nghiên cu các nhân t nh hng đn h nghèo có công đc
thu thp  tnh Long An nm 2014.

1.6 Phng pháp nghiên cu: Phng pháp phân tích, thng kê
4

1.6.1 Phng pháp thu thp s liu
- S liu th cp đc thu thp t 2 ngun:
+ T các sách, công trình nghiên cu, các báo cáo khoa hc v đy
mnh s nghip CNH-HH nông nghip, nông thôn và XGN.
+ T các Ngh quyt đi hi tnh ng b Long An, các báo cáo tng
kt ca UBND tnh Long An, S L-TB&XH tnh Long An.
- S liu s cp: thc hin điu tra trc tip các h ngi có công
nghèo, các h mi tái nghèo bng b câu hi son tho sn.
1.6.2 Phng pháp x lý s liu thng kê
Vic xây dng h thng bng biu, h thng ch tiêu, tính toán s liu
đc thc hin trên chng trình phn mm Excel làm c s cho nhng kt
lun phc v mc tiêu nghiên cu ca đ tài.
1.7 Cu trúc đ tài
Nhm đt đc tính cht ch trong vic trình bày, kt ni các ni dung
giúp cho ngi đc có th tham kho các vn đ và kt qu ca quá trình
nghiên cu, ni dung ca đ tài đc trình bày trong các chng nh sau:
Chng 1. Phn m đu
Gii thiu các ni dung tng quát ca đ tài, đt vn đ nghiên cu,
mc tiêu nghiên cu, cng nh gii thiu s lc v phng pháp và phm vi
nghiên cu ca đ tài.
Chng 2. Tng quan lý thuyt v các nhân t nh hng đn h
nghèo ngi có công
- Khái nim ngi có công vi cách mng; khái nim v nghèo; phân loi nghèo;
- Mt s lý thuyt v nghèo: Lý thuyt v phát trin kinh t; Lý thuyt
tng trng nông nghip và s nghèo đói  nông thôn; Lý thuyt v nông
nghip vi phát trin kinh t.
- Nhóm yu t nh hng đn tình trng nghèo: các công trình nghiên

cu ti Vit Nam trc đây;  xut các nhân t nh hng đn h nghèo
ngi có công vi cách mng t các chuyên gia  tnh Long An.
5

- Kinh nghim xóa đói gim nghèo mt s nc trên th gii và ca
mt s đa phng trong nc.
Chng 3. Phân tích thc trng công tác gim nghèo các h ngi
có công trên đa bàn tnh Long An giai đon 2010-2014
- Gii thiu khái quát v tnh Long An.
- Phân tích thc trng công tác gim nghèo các h ngi có công vi
cách mng trên đa bàn tnh Long An giai đon 2010-2014.
Chng 4. Phân tích các nhân t nh hng ti tình trng nghèo
ca các h ngi có công trên đa bàn tnh Long An
- Các nhân t ch quan: gii tính, trình đ hc vn, ngh nghip, quy
mô h, s ngi sng ph thuc, quy mô vn vay t các đnh ch chính thc,
kh nng tip cn c s h tng.
- Các nhân t khách quan: hu qu ca chin tranh, khng hong kinh
t, s tham gia ca cng đng.
Chng 5. Kt lun, gi ý chính sách và các gii pháp gim nghèo
ngi có công
- Các kt lun ch yu t nghiên cu.
- Gi ý chính sách.
- Gi ý gii pháp.
Kt lun chung
6

Chng 2
TNG QUAN LÝ THUYT V CÁC NHÂN T NH HNG
N H NGHÈO NGI Cị CÔNG
Trong chng này, tác gi s nêu lên mt s khái khái nim ngi có công vi

cách mng, khái nim v nghèo, phân loi nghèo; cng nh mt s lý thuyt v nghèo
nh lý thuyt v phát trin kinh t, lý thuyt tng trng nông nghip và s
nghèo đói  nông thôn, lý thuyt v nông nghip vi phát trin kinh t. Sau đó
nêu lên nhóm yu t nh hng đn tình trng nghèo t các công trình nghiên
cu ti Vit Nam trc đây và t đ xut các nhân t nh hng đn h nghèo
ngi có công vi cách mng t các chuyên gia  tnh Long An. Cui chng
s nêu kinh nghim xóa đói gim nghèo ca mt s đa phng giáp ranh vi
đa bàn tnh Long An.
2.1. Khái nim v ngi có công
Ngi có công là ngi có cng hin đc bit hoc hy sinh cao c cho s
nghip dng nc và gi nc, bo v hnh phúc cuc sng bình yên ca nhân
dân. Là ngi có đóng góp công lao hoc hy sinh tính mng, hy sinh mt phn
thân th trong thi k trc cách mng tháng Tám nm 1945, trong các cuc gii
phóng dân tc, bo v T quc và ngha v quc t đc c quan, t chc có
thm quyn công nhn.
Theo Pháp lnh u đãi Ngi có công vi cách mng s 26/2005/PL-
UBTVQH 11 ngày 29/6/2005 ca y ban Thng v Quc hi thì ngi có
công vi cách mng bao gm:
 Ngi hot đng cách mng trc ngày 01 tháng 01 nm 1945;
 Ngi hot đng cách mng t ngày 01 tháng 01 nm 1945 đn
ngày khi ngha tháng Tám nm 1945;
 Lit s;
 Bà m Vit Nam anh hùng;
 Anh hùng Lc lng v trang nhân dân;
 Anh hùng Lao đng trong thi k kháng chin;
7

 Thng binh, ngi hng chính sách nh thng binh;
 Bnh binh;
 Ngi hot đng kháng chin b nhim cht đc hóa hc;

 Ngi hot đng cách mng, hot đng kháng chin b đch bt tù, đày;
 Ngi hot đng kháng chin gii phóng dân tc, bo v T quc và làm ngha v quc t;
 Ngi có công giúp đ cách mng.
Nhà nc có ch đ u đãi mt ln hoc hàng tháng đi vi h hoc thân
nhân gia đình h k t nm 1947. (Sc lnh s 20/SL do Ch tch nc Vit
Nam Dân ch Cng hoà ký ngày 16-2-1947, sau đó đc b sung bng Sc lnh
s 242/SL ngày 12-10-1948, quy đnh tiêu chun xác nhn thng binh, truy
tng “t s”, thc hin ch đ “lng hu thng tt” đi vi thng binh, ch
đ “tin tut” đi vi gia đình lit s.
2.2 Khái nim v nghèo
2.2.1 Khái nim chung
ói nghèo là mt hin tng kinh t xã hi mang tính cht toàn cu. Nó
không ch tn ti  các quc gia có nn kinh t kém phát trin, mà nó còn tn
ti ngay ti các quc gia có nn kinh t phát trin. Tuy nhiên tùy thuc vào
điu kin t nhiên, th ch chính tr xã hi và điu kin kinh t ca mi quc
gia mà tính cht, mc đ nghèo đói ca tng quc gia có khác nhau. Nhìn
chung mi quc gia đu s dng mt khái nim đ xác đnh mc đ nghèo
kh và đa ra các ch s nghèo kh đ xác đnh gii hn nghèo kh. Gii hn
nghèo kh ca các quc gia đc xác đnh bng mc thu nhp ti thiu đ
ngi dân có th tn ti đc, đó là mc thu nhp mà mt h gia đình có th
mua sm đc nhng vt dng c bn phc v cho vic n, mc,  và các nhu
cu thit yu khác theo mc giá hin hành.
Ti hi ngh v chng nghèo đói do y ban Kinh t xã hi khu vc
Châu á - Thái Bình Dng (ESCAP) t chc ti Bangkok, Thái Lan vào tháng
9 nm 1993, các quc gia trong khu vc đã thng nht cao và cho rng:
“Nghèo kh là tình trng mt b phn dân c không có kh nng tha mãn
8

nhng nhu cu c bn ca con ngi mà nhng nhu cu y ph thuc vào
trình đ phát trin kinh t xã hi, phong tc tp quán ca tng vùng và nhng

phong tc y đc xã hi tha nhn”.
Theo khái nim này không có chun nghèo chung cho mi quc gia,
chun nghèo cao hay thp ph thuc vào điu kin c th ca tng quc gia
và nó thay đi theo thi gian và không gian.
Chun nghèo là thc đo đ phân bit ai nghèo, ai không nghèo t đó
có chính sách bin pháp tr giúp phù hp và đúng đi tng.
Ti Hi ngh thng đnh th gii và phát trin xã hi t chc ti
Copenhagen (an Mch) nm 1995 đnh ngha “Nghèo là tt c nhng ai mà thu
nhp thp hn 1 đôla (USD) mt ngày cho mi ngi, s tin đc coi nh đ đ
mua sn phm thit yu đ tn ti (trích theo Nguyn Trng Hoài, 2007).
Theo inh Phi H (2006), bn thân khái nim nghèo nó cng bao hàm mc
đ nghèo khác nhau, vì trong các nhóm dân c có ngi thuc nhóm nghèo nhng
cha phi là nghèo nht trong xã hi mà b ri vào tình trng đói kém. Do đó, cách
tip cn khác nhau v tình trng thiu thn s phân bit ngng nghèo khác nhau.
Nhà kinh t hc M Galbraith cng quan nim: “Con ngi b coi là nghèo
kh khi mà thu nhp ca h, ngay dù thích đáng đ h có th tn ti, ri xung rõ
rt di mc thu nhp cng đng. Khi đó h không th có nhng gì mà đa s
trong cng đng coi nh cái cn thit ti thiu đ sng mt cách đúng mc”.
Còn nhóm nghiên cu ca UNDP, UNFPA, UNICEF trong công trình
“Xoá đói gim nghèo  Vit Nam-1995” đã đa ra đnh ngha: “Nghèo là tình
trng thiu kh nng trong vic tham gia vào đi sng quc gia, nht là tham
gia vào lnh vc kinh t”.
2.2.2 Khái nim nghèo ca Vit Nam
Ti Vit Nam, Chính ph đã tha nhn đnh ngha chung v đói nghèo
do Hi ngh chng đói nghèo khu vc Châu Á-Thái Bình Dng do ESCAP
t chc ti Bangkok, Thái Lan vào tháng 9 nm 1993.
9

Ngày 30/01/2011 Chính ph Vit Nam bàn hành Quyt đnh
09/2011/Q-TTg v vic ban hành chun h nghèo, h cn nghèo áp dng

cho giai đon 2011 - 2015 nh sau:
- H nghèo  nông thôn là h có mc thu nhp bình quân t 400.000
đng/ngi/tháng (t 4.800.000 đng/ngi/nm) tr xung.
- H nghèo  thành th là h có mc thu nhp bình quân t 500.000
đng/ngi/tháng (t 6.000.000 đng/ngi/nm) tr xung.
2.2.3 Mc chun h nghèo ca tnh Long An
- H nghèo  nông thôn là h có mc thu nhp bình quân t 400.000
đng/ngi/tháng (t 4.800.000 đng/ngi/nm) tr xung.
- H nghèo  thành th là h có mc thu nhp bình quân t 540.000
đng/ngi/tháng (t 6.480.000 đng/ngi/nm) tr xung.
2.3 Phân loi nghèo
2.3.1 Nghèo tuyt đi:
Theo Ngân hàng th gii, khái nim nghèo tuyt đi đc hiu là mt
ngi hoc mt h gia đình khi mc thu nhp ca h thp hn tiêu chun ti
thiu (mc thu nhp ti thiu) đc qui đnh bi mt quc gia hoc t chc
quc t trong khong thi gian nht đnh.
2.3.2 Nghèo tng đi:
Theo inh Phi H (2006), nghèo tng đi là tình trng mà mt ngi
hoc mt h gia đình thuc v nhóm ngi có thu nhp thp nht trong xã hi
xét theo không gian và thi gian nht đnh. Nh vy, nghèo tng đi đc
xác đnh trong mi tng quan xã hi v tình trng thu nhp vi nhóm ngi.
 bt k xã hi nào, luôn luôn tn ti nhóm ngi có thu nhp thp nht trong
xã hi, do đó theo khái nim này thì ngi nghèo tng đi s luôn hin din
bt k trình đ phát trin kinh t nào.
2.4 Khái nim h nghèo ngi có công
Theo tác gi: h nghèo ngi có công vi cách mng là h nghèo và
trong h có ít nht mt thành viên là đi tng ngi có công vi cách mng,
10

có mc thu nhp bình quân t 400.000 đng/ngi/tháng tr xung ( nông

thôn), mc thu nhp bình quân t 500.000 đng/ngi/tháng tr xung (
thành th).
2.5 Mt s lỦ thuyt v nghèo
2.5.1 LỦ thuyt v phát trin kinh t
Theo Nguyn Trng Hoài (2007), phát trin kinh t, hiu mt cách đy
đ, thng bao hàm nhng thay đi toàn din, liên quan đn nhng vn đ
chính tr, vn hóa xã hi và th ch. Mt khái nim khác thng đc đ cp
đn trong giai đon hin nay đó là phát trin bn vng. Trong Hi ngh Rio de
Janerio, 1992, khái nim này đc nhn mnh nh sau: phát trin bn vng là
phát trin đáp ng nhng nhu cu ca hin ti nhng không gây tr ngi cho
vic đáp ng các nhu cu ca th h mai sau.
2.5.2 LỦ thuyt tng trng nông nghip và s nghèo đói  nông thôn
Rao C.H.H và Chopra K (1991) tranh lun v mi quan h này nh sau:
trong quá trình tng trng nông nghip, hai phng thc ch yu đc th
hin là qung canh (tng sn lng do m rng din tích) và thâm canh (tng
nng sut trên đn v din tích bng cách tng cng s dng các yu t đu
vào do ngành công nghip hóa cht sn xut).
Shepherd A (1998) cho rng ngay c vic đm bo không suy thoái tài
nguyên môi trng bng k thut tt cng xut hin s nghèo đói, do đc đim
t nhiên khác nhau theo vùng và hiu qu áp dng tin b k thut cng đem
li kt qu khác nhau. Giai đon đu áp dng k thut mi, do đòi hi tng
nhanh đu t v ging, phân bón, thuc sâu, làm đt, thy nông ni đng …
nên cng gn vi ri ro cao và nh vy ch các h giàu  vùng nông thôn mi
có kh nng thc hin và hng li ích ln t vic đi tiên phong đu t các k
thut mi. Sau đó vi s h tr ca nhà nc thông qua tài tr giá đi vi các
yu t sn xut đu vào và u đãi v tín dng thì nông dân nghèo mi có điu
kin áp dng rng rãi nhng k thut đó. Tuy nhiên khi đi b phn nông dân
có th áp dng mô hình này, sn lng s tng nhanh và giá s rt xung làm
11

gim hiu qu đu t ca nông dân. Nu quá trình này tip tc, h s ri vào
gánh nng n nn, t b vic đu t trong khi dân s tng làm tng tình trng
tht nghip và tình trng nghèo đói s trm trng.
2.5.3 LỦ thuyt v nông nghip vi phát trin kinh t
Nông nghip là mt trong nhng ngành sn xut vt cht quan trng
ca nn kinh t quc dân. Hot đng này không nhng gn lin vi các yu t
kinh t, xã hi mà còn gn lin vi các yu t t nhiên. Nông nghip nu xét
theo đi tng sn xut ca nó s bao gm các ngành: trng trt, chn nuôi,
lâm nghip và thy sn.
Lý gii cho tình trng tt hu ca nhiu nc đang phát trin, các nhà
kinh t mô t “vòng lun qun ca nghèo đói”:









Góc đ xã hi Góc đ kinh t
Ngun: Rao và Chopra (1991)
2.6. Nhóm yu t nh hng đn tình trng nghèo
2.6.1 Các công trình nghiên cu ti Vit Nam trc đây
Madajewicz M. (1999), Minot, N.(2004), Khandker, R. (2009), WB
(2007), inh Phi H và Nguyn Trng Hoài (2007), Baker J.L. (2000), đã nhn
din có 8 yu t nh hng đn nghèo.
2.6.1.1 Ngh nghip, tình trng vic làm: ngi nghèo thng không có
vic làm, làm thuê hoc làm vic trong nông nghip, trong khi ngi giàu
Sinh

sn
nhiu
Bnh
tt
ông
con
Thiu
dinh
dng
Tht
hc
Nng
sut
u t
Thu nhp
thp
Tích
ly
12

thng có vic làm trong nhng lnh vc có thu nhp cao và tng đi n
đnh nh buôn bán, dch v, công chc.
2.6.1.2 Trình đ hc vn: vì không có đ tin đ trang tri cho chi phí
hc tp nên con cái h thng b hc rt sm hay thm chí không đi hc.
Hn na, ngi nghèo không nhng thiu hiu bit mà còn thiu kh nng
tip thu kin thc chuyên môn cn thit trong hot đng kinh t. H qu là ri
vào cái by: ít hc – nghèo.
2.6.1.3 Gii tính ca ch h:  vùng nông thôn, nhng h gia đình có
ch h là n có nhiu kh nng nghèo hn nhng h có ch là nam. iu đó
do n thng có ít c hi làm vic vi thu nhp cao mà thng làm vic nhà

và sng da vào ngun thu t ngi nam trong gia đình.
2.6.1.4 Quy mô h: quy mô mt h gia đình càng ln thì h có chi tiêu bình
quân đu ngi thp hn. Do đó, có nhiu kh nng nghèo hn h có ít ngi.
2.6.1.5 S ngi sng ph thuc: t l ngi n theo càng cao, h phi
gánh chu nhiu chi phí hn cho hc hành, khám cha bnh. Do đó có nhiu
kh nng nghèo hn h có ít ngi ph thuc.
2.6.1.6 Quy mô din tích đt ca h gia đình:  nông thôn, đt là t liu
sn xut ch yu ca nông nghip, ngun to ra thu nhp. Không có đt hoc
quy mô đt ít thng đi đôi vi nghèo.
2.6.1.7 Quy mô vn vay t đnh ch chính thc: thiu vn đu t dn
đn nng sut thp, kéo theo thu nhp h gia đình thp. Do đó, vay vn t
đnh ch chính thc là công c quan trng giúp h nông thôn thoát nghèo.
2.6.1.8 Kh nng tip cn c s h tng: c s h tng nông thôn bao
gm đng giao thông, đin, ch, nc sch, h thng thông tin liên lc. C s
h tng nông thôn phát trin, nht là thông qua thc hin các d án phát trin c
s h tng, s to nhiu c hi vic làm cho ngi nghèo  vùng nông thôn.
Trong 8 yu t nh hng đn nghèo nêu trên, tác gi đu s dng đ
phân tích h nghèo ngi có công ca tnh Long An. Tuy nhiên chú trng
nhiu đn yu t quy mô h, s ngi sng ph thuc và kh nng tip cn c
13

s h tng. Bi vì ngi có công vi cách mng h đã có ngun thu nhp c
đnh hàng tháng đó là tr cp u đãi ca nhà nc, mc thp nht là 684.000
đng/tháng cng cao hn mc chun h nghèo.
2.6.2  xut các nhân t nh hng đn h nghèo ngi có công
vi cách mng t các chuyên gia  tnh Long An
Tác gi đã trc tip phng vn các chuyên gia ph trách lnh vc gim
nghèo trên đa bàn tnh Long An: bà Trn Th Nhanh, Phó ch tch UBND
tnh Long An; ông Hoa Thanh Niên, Phó giám đc S Lao đng-Thng binh
và Xã hi tnh Long An; ông Nguyn Vn Hin, Phó ch tch y ban Mt

trn T quc Vit Nam tnh Long An; bà  Thái Mi, Phó ch tch Hi
Liên hip Ph n tnh Long An.
Các chuyên gia đã nêu lên các nhân t nh hng ti tình trng nghèo ca
các h ngi có công vi cách mng trên đa bàn tnh Long An, c th nh sau:
2.6.2.1 Các yu t xã hi tác đng:
- Hu qu ca chin tranh, khng hong kinh t:
Xut phát đim v kinh t thp, kt hp vi chin tranh lâu dài, gian
kh, c s vt cht b tàn phá, ngun lc b gim sút do mt mát trong chin
tranh. ng thi nh hng ca nhiu cuc khng hong kinh t trên th gii,
đã tác đng rt ln đn đi sng ngi dân, trong đó có các h ngi có công
vi cách mng. Ngi có công vi cách mng là đi tng đã mt mát rt
nhiu trong các cuc kháng chin, do đó rt d b tn thng do các yu t
môi trng kinh t bt li tác đng đn.
- S tham gia ca cng đng:
+ Nhà nc: th ch chính sách đi vi ngi có công nghèo còn có
nhng mt bt cp chng hn nh: chính sách đu t c s h tng (đng, đin,
nc …), chính sách khuyn khích phát trin sn xut, to vic làm, h tr giáo
dc, xóa đói gim nghèo, chính sách tr giúp cho gia đình chính sách còn thiu
… cha khuyn khích cho ngi nghèo tham gia tích cc vào quá trình sn xut
14

và ci thin cuc sng. Cha có các chính sách riêng đi vi h nghèo thuc
din u đãi ngi có công vi cách mng.
+ Các t chc chính tr-xã hi: có nh hng rt ln đn công tác gim
nghèo. Các hip hi cùng các S ngành, đoàn th vi nhiu hình thc nh
Qu Vì ngi nghèo, phong trào phng dng Bà m Vit Nam anh hùng,
ng h gia đình có hoàn cnh đc bit khó khn, phong trào xây dng nhà
tình ngha, tng s tit kim tình ngha, xóa nhà tranh tre dt nát … Tuy nhiên
s đóng góp h tr còn hn ch, cha th khc phc đc hin tng nghèo
vn đang tip din.

Phong trào phng dng Bà m Vit Nam anh hùng, phong trào xây
dng nhà tình ngha, tng s tit kim tình ngha là 3 phong trào dành riêng
cho đi tng ngi có công. Các nm qua 3 phong trào này đã phát huy
đc sc mnh ca toàn xã hi, đã nhn nuôi dng Bà m Vit Nam anh
hùng đn cui đi (ngoài khon tr cp ca nhà nc), giúp đ nhiu h
nghèo không có nhà hoc nhà  tm b, dt nát có đc mái m gia đình,
giúp h n đnh cuc sng và thoát nghèo.
2.6.2.2 Nguyên nhân do điu kin t nhiên:
- t đai cn ci, cha ch đng hoàn toàn v nc.
- Thi tit khí hu khc nghit gây khó khn cho sn xut. Bão l, hn
hán, dch bnh thng xuyên xy ra.
- Xa trung tâm kinh t ca tnh, giao thông đi li khó khn.
2.6.2.3 ói nghèo do hn ch ca chính ngi nghèo và gia đình h:
- Gia đình đông con ít lao đng: quy mô h gia đình là “mu s” quan
trng có nh hng đn thu nhp bình quân ca các thành viên trong h, đông
con va là nguyên nhân va là h qu ca đói nghèo. H nghèo không có điu
kin tip cn vi các bin pháp sc khe sinh sn, cha có k hoch hóa gia
đình. Quy mô gia đình ln làm cho t l ngi n theo cao và điu này đng
ngha vi vic rt thiu ngun lc lao đng nên dn đn thiu lao đng.
15

- Thiu vn hoc không có vn đ kinh doanh, chi tiêu không có k
hoch: Ngi nghèo thng thiu nhiu ngun lc, h b ri vào vòng lun
qun ca nghèo đói và thiu ngun lc nên không th đu t vào ngun vn
nhân lc, điu này cn tr h thoát khi đói nghèo. Ngi nghèo thiu kh
nng tip cn các ngun tín dng do không có tài sn th chp đ vay. Mt
khác đa s ngi nghèo không có k hoch sn xut c th hoc s dng
ngun vn vay không đúng mc đích. Ngun thu nhp bp bênh, tích lu kém
nên h khó có kh nng chng chi vi các bin c xy ra trong cuc sng.
- Do trình đ hc vn thp, vic làm thiu và không n đnh: ngi nghèo

là nhng ngi có trình đ hc vn thp, ít có c hi kim đc vic làm tt nên
mc thu nhp ch đáp ng nhu cu dinh dng ti thiu, không có điu kin
nâng cao trình đ ca mình trong tng lai đ thoát nghèo. Hc vn thp nh
hng đn các quyt đnh v giáo dc, sinh đ, nuôi dng con cái….
- Do bnh tt sc khe yu kém và bt bình đng gii: vn đ bnh tt
và sc kho kém nh hng trc tip đn thu nhp và chi tiêu ca ngi
nghèo làm h ri vào vòng lun qun ca đói nghèo. H phi gánh chu hai
gánh nng: mt là mt đi thu nhp t lao đng, hai là gánh chu chi phí cho
khám cha bnh đy h đn ch vay mn, cm c tài sn đ có tin trang
tri chi phí, dn đn tình trng càng có ít c hi cho ngi nghèo thoát khi
vòng đói nghèo. Bt bình đng làm sâu sc hn tình trng đói nghèo, ph n
ít có c hi tip cn vi khoa hc, k thut công ngh mi, h phi gánh nng
vic gia đình, thu nhp thp hn nam gii.
- Ngi nghèo không có kh nng tip cn vi pháp lut, cha đc bo v
quyn li hp pháp: Ngi nghèo thng có trình đ hc vn thp nên không có
kh nng gii quyt các vn đ vng mc có liên quan đn pháp lut. Nhiu vn
bn pháp lut có c ch thc hin phc tp, ngi nghèo khó nm bt, mng li
các dch v pháp lý, s lng các lut gia, lut s hn ch, phân b không đu.
- Nguy c d b tn thng do nh hng ca thiên tai và các ri ro khác:
Các h gia đình nghèo rt d b tn thng bi nhng khó khn hàng ngày và
16

nhng bin đng bt thng xy ra vi cá nhân, gia đình hay cng đng. Do
ngun thu nhp ca h rt thp, bp bênh, kh nng tích ly kém nên h có khó
kh nng làm vic, thiên tai, mt ngun lao đng, mt sc kho…).
Tóm li:
Trong 8 yu t nh hng đn nghèo t các công trình nghiên cu ti Vit
Nam trc đây và các nhân t nh hng đn h nghèo ngi có công vi cách
mng t các chuyên gia  tnh Long An. Tác gi tp trung vào các nhân t nh
hng đn h nghèo ngi có công vi cách mng trên đa bàn tnh Long An

c th là: gii tính ca ch h; Trình đ hc vn thp; Ngh nghip: Quy mô h
gia đình; S ngi sng ph thuc; Quy mô vn vay t đnh ch chính thc;
Kh nng tip cn c s h tng; Hu qu ca chin tranh, khng hong kinh
t; s tham gia ca cng đng. Tuy nhiên tác gi chú trng nhiu đn yu t
quy mô h, s ngi sng ph thuc và kh nng tip cn c s h tng. Bi vì
ngi có công h đã có ngun thu nhp c đnh hàng tháng đó là tr cp u đãi
ca nhà nc, mc thp nht là 684.000 đng/tháng cng cao hn mc chun
h nghèo, vy nguyên nhân vì sao h vn nghèo.  tr li câu hi này, tác gi
tin hành kho sát 130 h nghèo ngi có công trên đa bàn tnh Long An.
2.7. Kinh nghim gim nghèo trên th gii
2.7.1. Kinh nghim ca mt s t chc quc t
Cuc đu tranh tn công nghèo đói đang là vn đ toàn cu rt cp
bách ca xã hi loài ngi, là nhim v quan trng ca tt c các quc gia
trên th gii hin nay. Chính vì th, XGN trc tiên là thuc v trách nhim
ca Chính ph các nc, bên cnh đó các t chc quc t nh Ngân hàng th
gii (WB), Qu tin t quc t (IMF), Hip hi phát trin quc t (IDA),
chng trình phát trin ca Liên hip quc (UNDP) gi nhng vai trò quan
trng h tr, giúp các quc gia gim bt gánh nng nghèo đói.
Bin pháp quan trng đc các t chc quc t thng dùng là chu
cp các khon vay có gn vi các điu kin gii ngân theo các chng trình
17

XGN. ây là mt bin pháp trc tip và có nhiu yu t tích cc nên hn
ch đc lãng phí và tham nhng ca các quan chc trung gian.
Tip theo là nhng n lc ca các quc gia công nghip phát trin,
Hi ngh thng đnh RIO nm 1992 đã đ ra mt công c chung, theo đó
vin tr phát trin cho các quc gia nghèo thuc th gii th 3 cn phi chim
ít nht 0,7% tng sn phm xã hi ca các quc gia công nghip phát trin vi
mt mc tiêu đóng góp vào vic gim s ngi nghèo trên th gii. Mt bin
pháp na là tp trung vào các gii pháp giãn n, gim n đi vi nhng quc

gia ri vào cnh nghèo đói đn ni mt kh nng tr n. Trong s các s kin
liên quan đn vic này, trc ht phi k đn các hi ngh thng niên ca
WB và IMF v x lí n cho các nc nghèo, các câu lc b nh: Câu lc b
Luân ôn, Pari ti hi ngh  Oa-Sinh-Tn tháng 10/1996 đã quyt đnh gim
ít nht 5,6 t USD n ca khong 20 nc nghèo nht th gii và đn nhng
nm gn đây con s gim n đã lên đn hàng chc t USD.
Các bin pháp thng gii quyt nhng vn đ phát sinh ln nh: bo
him, thit lp mt h thng can thip ca các công ty bo him và Nhà nc
vào nhng thit hi ln do thiên tai gây ra. Ngoài ra, còn có hot đng ca các
t chc nhân đo nh Hi ch thp đ quc t, UNICEP… cng thng t
chc các hot đng nhân đo, tiêm chng m rng, cung cp nc sch,
hng các hot đng vào ngi nghèo, ly ngi nghèo làm trung tâm, đi
tng đ trin khai các d án h tr và giúp đ.
2.7.2 Kinh nghim xóa đói gim nghèo ca mt s nc trên th gii
*Tuy-Ni-Di: Trong 25 nm cui ca th k XX Tuy-Ni-Di đã tng
GDP lên gp đôi, không nhng th còn gim đc mc tng dân s xung
di 2%/nm, gim đáng k t l tht nghip. Ngi đói nghèo  Tuy-Ni-Di
đc hng tr cp lng thc t Chính ph, theo quan đim ca Chính ph
Tuy-Ni-Di vic duy trì chính sách tr cp lng thc cho ngi nghèo đói là
mc tiêu lâu dài cha th xóa b ngay đc, điu đó xut phát t nhu cu thit
thc nhm n đnh chính tr - xã hi và phát trin kinh t. Các chính sách ci
18

cách kinh t ca Chính ph đu gn lin vi các chng trình kinh t - xã hi
và chính sách xã hi đã thc s có nhng tác đng tích cc tr li.
Chng hn, do phát trin y t và giáo dc mà ngun nhân lc đc ci
thin, do chú trng đu t vào c s h tng kinh t - xã hi nên kinh t có
điu kin phát trin khp các vùng nông thôn đn thành th, thc thi có hiu
qu nhng chính sách nhm hng ti nâng cao mc sng cho ngi nghèo.
Chính vì vy mà b máy lãnh đo chính tr nhn đc s ng h ca nhân

dân, h tích cc tham gia vào các chng trình hành đng ca Chính ph.
Nh đó Nhà nc truyn thng ca Tuy-Ni-Di vn duy trì n đnh, phát huy
tt hiu lc, gim t l tham nhng.
* ảàn Quc: Trc nhng nm 60 Hàn Quc có xut phát rt nghèo v
vn, tài nguyên thiên nhiên và công ngh, khi thc hin các chính sách chin lc
phát trin kinh t theo hng xut khu, các chính sách y ha hn rng đói nghèo
s đc loi b trong quá trình tng trng GDP. Kt qu là Hàn Quc đã đt mc
tng trng GDP k lc khong 9%/nm trong sut thi k 1962-1988, bình quân
GDP/ngi ca Hàn Quc nm 1988 là 4.127 USD.
Riêng lnh vc nông nghip trong thi k đó cng có tc đ tng
trng khá cao khong 5,3%/nm. Và nu cn c chun nghèo tuyt đi ca
Hàn Quc cho các h dân là 525 USD/nm thì t l h nghèo đói nm đó đã
gim xung còn 6,5% so vi 33,7% nm 1967.
* Thái Lan: T nhng nm 80 đn nay, Thái Lan áp dng mô hình
phát trin chính sách quc gia gn lin vi chính sách phát trin nông thôn
thông qua vic hình thành và phát trin xí nghip  làng quê nghèo, phát trin
doanh nghip va và nh, m rng trung tâm dy ngh  nông thôn đ gim
bt nghèo kh vi s hot đng ca: Ban phát trin nông thôn (IBIRD), T
chc hip hi dân s và phát trin cng đng (CAD). Theo báo cáo trình
Chính ph tháng 6/2003 ca y ban quc gia phát trin kinh t - xã hi
(NESDP) nm 2001 Thái Lan vn còn 8,2 triu ngi nghèo, 80% s này
sng  nông thôn.