Thu hút, đào tạo nâng cao chất lượng nguồn nhân lực để phát triển kinh tế tỉnh cà mau

TP. H Chí Minh, Nm 2015





T HOÀNG ÂN
THU HÚT, ÀO TO NÂNG CAO CHT LNG
NGUN NHÂN LC  PHÁT TRIN KINH T
TNH CÀ MAU
LUN VN THC S KINH T




B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH


T HOÀNG ÂN
THU HÚT, ÀO TO NÂNG CAO CHT LNG
NGUN NHÂN LC  PHÁT TRIN KINH T
TNH CÀ MAU
Chuyên nganh : Chính Sách Công
Mã ngành : 60340402
LUN VN THC S KINH T
Ngi hng dn khoa hc: TS. Nguyn Quc Khanh
TP. H Chí Minh, Nm 2015

LI CAM OAN
Tôi cam đoan rng lun vn này “THU HÚT, ÀO TO NÂNG CAO
CHT LNG NGUN NHÂN LC  PHÁT TRIN KINH T TNH CÀ
MAU” là bài nghiên cu ca chính tôi.
Ngoài tr nhng tài liu tham kho đc trích dn trong lun vn này, tôi cam
đoan rng toàn phn hay nhng phn nh ca lun vn này cha tng đc công b
hoc đc s dng đ nhn bng cp  nhng ni khác.
Không có sn phm/nghiên cu nào ca ngi khác đc s dng trong lun vn
này mà không đc trích dn theo đúng quy đnh.
Lun vn này cha bao gi đc np đ nhn bt k bng cp nào ti các trng
đi hc hoc c s đào to khác.

Tp. H Chí Minh, nm 2015



T Hoàng Ân

i


MC LC
Ta mc
Trang
Trang bìa
Li cam đoan
Mc lc i
Danh mc các t vit tt iii
Danh mc các bng, biu s liu iv
CHNG 1. GII THIU …………………….………………………. 1
1.1. t vn đ …………………………………………… 1
1.2. Mc tiêu nghiên cu………………………………………………… 4
1.2.1. Mc tiêu tng quát………………………………………………… 4
1.2.2. Mc tiêu c th…………………………………………………… 4
1.3. Câu hi nghiên cu …………………….………………………… 4
1.4. Phm vi nghiên cu…………………………………………………. 4
1.4.1. V ni dung………………………………………………………. 4
1.4.2. V thi gian………………………………………………………. 5
1.4.3. V đa đim………………………………………………………. 5
NG 2. C S LÝ LUN …………………………………… 6
2.1. Mt s khái nim ……………………… …………………… 6
2.1.1. Khái nim v ngun lc ……………………………………… 6
2.1.2. Khái nim ngun nhân lc …………………………… 6
2.1.3. Khái nim cht lng ngun nhân lc ……………………… 7
2.1.4. Khái nim ngi tài 8

2.1.5. Nâng cao cht lng ngun nhân lc 9
2.2. Nhân lc va là tài sn va là ngun vn ………………………… 9
2.2.1. Nhân lc là tài sn ……………….……………………… 9
2.2.2. Nhân lc là ngun vn ……………………………………… 10
2.2.3. Con ngi va là đng lc va là mc tiêu ca s phát trin ……. 12
2.2.4. Vai trò ca ngun nhân lc trong vic phát trin kinh t …… 12
2.2.5. Vai trò ca con ngi trong h.đnh, th.hin và k.tra k.hoch …… 13
2.3. Quan nim v qun tr ngun nhân lc ……………………… … 13
2.3.1. Con ngi đc coi nh mt loi công c lao đng …………… 14
2.3.2. Con ngi mun đc c x nh nhng con ngi….………… 15
2.3.3. Con ngi – ngun lc ct lõi ca t chc … ……………… 17
2.4. Các lý thuyt c bn v con ngi ……….………………………… 19
2.4.1. Lý thuyt đng c thúc đy và hành vi………………………… 19
2.4.2. Lý thuyt th bc nhu cu ……………………………. 23
2.4.3. Lý thuyt ERG ca Clayton Alderfer ……………….……… 27
2.4.4. Kích thích li ích vt cht và phi vt cht……………………… 28
2.4.5. Phân tích các yu t nh hng đn thu hút ngun nhân lc …… 33
2.5. Vai trò ca giáo dc - đào to đi vi cht lng ngun nhân lc 35
2.5.1. Giáo dc - đào to: Ngun gc ca cht lng ngun nhân lc 35
2.5.2. Giáo dc – đào to: nhân t quan trng đ phát trin ngun nhân lc 36
ii


2.6. Vai trò t đào to li đ nâng cao cht lng ngun nhân lc trong các đn v,
t chc 38
2.6.1. Nhu cu đào to và phát trin nhân viên 39
2.6.2. Tin trình đào to và phát trin nhân s 39
CHNG 3. PHNG PHÁP NGHIÊN CU……………………………… 41
3.1. Khung phân tích ……………………………………… ……. 41
3.2. Mô hình phân tích …………………….…………………. 41

3.3. D liu …………………………………………… ……… 42
3.3.1. Ngun d liu ca đ tài ……… ………………………. 42
3.3.2. Phng pháp ly mu ……………… ………………… 44
CHNG 4. PHÂN TÍCH KT QU NGHIÊN CU …………. 45
4.1. Gii thiu s lc v Cà Mau………………………………………… 45
4.1.1. S lc v lch s hình thành Cà Mau………………………… 45
4.1.2. a lý Cà Mau……………………………………………………. 45
4.1.3. B máy hành chính Cà Mau…………………………………… 46
4.1.4. Dân s và mt đ dân s Cà Mau……………………………… 46
4.1.5. Khái quát tình hình kinh t xã hi tnh Cà Mau nm 2014… … 46
4.1.6. Lc lng lao đng ti Cà Mau ………………………………. 48
4.1.7. Tình hình giáo dc đào to và dy ngh ti Cà Mau …… …… 49
4.1.8. c đim cht lng ngun nhân lc ti Cà Mau……… ……. 49
4.2. Phân tích thc trng tnh Cà Mau thu hút ngun nhân lc ………. 51
4.2.1. Chính sách thu hút ngun nhân lc ca tnh Cà Mau……………. 52
4.2.2. Kt qu thu hút ngun nhân lc 53
4.2.3. Nguyên nhân ………………… 53
4.2.4. Phân tích s liu nghiên cu ………… 54
4.3. Thc trng cht lng ngun nhân lc tnh Cà Mau 57
4.3.1. Thc trng ngun nhân lc 57
4.3.2. Phân tích s liu nghiên cu 59
CHNG 5. KT LUN VÀ KIN NGH ………………………… 69
5.1. Kt lun …………………………………………………………. 69
5.2. Kin ngh……………………………………………………………. 70
5.2.1. Kin ngh v giáo dc, đào to 70
5.2.2. Kin ngh v tin lng 72
5.2.1. Kin ngh v ci cách th tc hành chính 72
5.3. Mt s gii pháp thu hút, nâng cao cht lng ngun nhân lc … 73
5.3.1. Mt s gii pháp nâng cao hiu qu thu hút ngun nhân lc… 73
5.3.2. Mt s gii pháp nâng cao cht lng ngun nhân lc…… 75

Tài liu Tham kho ……………………………………………………
Bng 1: iu tra s b …………………
Bng 2: Ngi cha có vic làm …………………
Bng 3: Ngi đang làm vic ………
Bng 4: Cán b qun lý …

Bng hi sinh viên đã ra trng
Bng phng vn sinh viên
Bng ph lc các bng s liu
iii


DANH MC CÁC T VIT TT

T vit tt
T đy đ
BQ (bq)
Bình quân
CB
Cán b
CC
Công chc
C
Cao đng
DS
Dân s
H
i hc
T
ào to

VT (đvt)
n v tính
FDI
Foreign Direct Investment: u t trc tip nc ngoài
GD
Giáo dc
GDP
Gross domestic product: Tng sn phm ni đa
KHKT
Khoa hc k thut
KT
Kinh t
SV
Sinh viên
THPT
Trung hc ph thông
THCS
Trung hc c s
TP.HCM
Thành ph H Chí Minh
UNDP
United National Development Programme: Chng trình phát trin Liên
Hip Quc
USD
US Dollar : ng đô la M
UBND
U ban nhân dân
UNESCO
United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization: T
chc Giáo dc, Khoa hc và Vn hóa ca Liên hip quc

VN
Vit Nam
WB
World Bank: Ngân hàng th gii
WTO
World Trade Organization: T chc Thng mi Th gii
XH
Xã hi

iv



DANH MC HÌNH VÀ CÁC BNG S LIU


S bng Tên bng, biu Trang s
Hình 2.1
H thng thang th bc nhu cu ca Maslow
24
Bng 2.2
C cu ca tin lng, tin công và đãi ng
32
Hình 2.3
Vòng nhân qu ca nghèo đói và lc hu
38
Bng 4.1 Lc lng lao đng phân theo thành th và nông thôn qua các nm Ph lc
Bng 4.2 T l lao đng tht nghip Ph lc
Bng 4.3 S lng sinh viên, hc sinh Cà Mau Ph lc
Bng 4.4 Mc đ chng trình đào to đáp nng yêu cu ca ngi hc Ph lc

Bng 4.5 Mc tiêu ca vic hc Ph lc
Bng 4.6 Nhu cu đc hc nâng cao Ph lc
Bng 4.7 Lý do đc hc nâng cao Ph lc
Bng 4.8 Mong mun v tin lng Ph lc
Bng 4.9 Kt qu phân tích nhân t la chn công vic ca sinh viên Ph lc
Bng 4,10 Kt qu thi tuyn công chc, viên chc nm 2013 Ph lc
Bng 4.11 Loi hình đào to Ph lc
Bng 4.12 Kt qu hc tp Ph lc
Bng 4.13 Nguyên nhân mun hc thêm Ph lc
Bng 4.14 Nguyên tc qun lý trong đn v Ph lc
Bng 4.15 Mc đ hoàn thành công vic Ph lc
Bng 4.16 T trng lao đng chia theo nhóm gi làm vic trong tun, nm
2012
Ph lc
Bng 4.17 Mc đ phù hp gia công vic vi ngành đào to Ph lc
v


Bng 4.18 Mc đ chng trình đào to giúp ích trong công vic Ph lc
Bng 4.19 Mc đ phù hp vi thu nhp Ph lc
Bng 4.20 Mc thu nhp hàng tháng Ph lc
Bng 4.21 Mc đ hài lòng vi công vic Ph lc
Bng 4.22 Mong mun thay đi v trí vic làm Ph lc
Bng 4.23 Lý do mun thay đi v trí công vic Ph lc
Bng 4.24 Lý do đc tuyn dng Ph lc
Bng 4.25 B trí vic làm cho nhân viên mi tuyn Ph lc
Bng 4.26 Nguyên tc tuyn dng Ph lc
Bng 4.27 Nguyên tc điu đng, b nhim Ph lc
Bng 4.28 Thng xuyên đánh giá cht lng NNL Ph lc
Bng 4.29 Tiêu thc đánh giá cht lng NNL Ph lc

Bng 4.30 ánh giá cht lng NNL Ph lc





1
CHNG I - GII THIU
1.1. t vn đ
Theo hc thuyt tin hoá ca Charles Robert Darwin (1809 – 1882), loài ngi
đã tri qua hàng triu nm đ tin hoá đn con ngi hin đi ngày nay. Trong quá
trình đó, con ngi không ch đu tranh sinh tn, mà còn hoàn thin chính mình làm
tng thêm sc mnh con ngi, ch ng thiên nhiên, tng thêm đng lc cho s
phát trin kinh t - xã hi.
n nay, th gii đang din ra nhng bin đi nhanh chóng, sâu sc và phc
tp, cuc cách mng khoa hc và công ngh hin đi đang phát trin nh v bão,
đc bit là cách mng thông tin đã to ra s bin đi v cht cha tng có trong lc
lng sn xut, đa nhân loi tng bc quá đ sang mt trình đ vn minh mi –
vn minh trí tu. Bc vào th k XXI trí tu con ngi đã to nên s chuyn đi t
nn kinh t công nghip sang nn kinh t tri thc, điu đó đã làm thay đi cn bn
li sng, cách làm vic và cách thc t chc xã hi. Vai trò ca ca con ngi tr
nên quan trng hn bao gi ht.
Nh ta đã bit, bt c mt s phát trin nào cng đu phi có đng lc đ thúc
đy, mà phát trin kinh t - xã hi thì đc da trên nhiu ngun lc nh: nhân lc
(ngun lc con ngi); vt lc (ngun lc vt cht); tài lc (ngun lc tài chính tin
t), … Xét v mt xã hi, thì các ngun lc nh tài lc, vt lc, … đu b gii hn
v mt s lng, không gian, thi gian, … . i vi các ngun lc phát trin kinh t
- xã hi khác, thì so v mt s lng và tr lng, cht lng, các ngun lc đó có
th rt di dào, phong phú, nhng khi khai thác và s dng thì đn mt lúc nào đó,
chúng s tr nên cn kit. Khi y, nn kinh t vn c bn da vào ngun lc này s

gp khó khn, nu không mun nói là b đe do. Trái li, vi ngun lc con ngi,
tim nng sc lc, trí tu, thì luôn phát trin không ngng. Xét trên bình din xã
hi, có th khng đnh ngun lc con ngi là vô tn, và do vy, con ngi là
ngun lc c bn ca s phát trin bn vng.



2
Mt khác, ch có th thông qua ngun lc con ngi thì mi có th phát huy
đc các ngun lc kia. Ngay c trong điu kin đt đc tin b khoa hc k thut
hin đi nh ngày nay thì cng không th tách ri ngun lc con ngi bi l, chính
con ngi to ra nhng máy móc thit b hin đi đó, nó th hin mc đ hiu bit và
ch ng t nhiên ca con ngi; và đi vi máy móc thit b dù có hin đi đn đâu
đi na, nu thiu s điu khin, kim tra ca con ngi thì chúng ch là vt cht đn
thun. Ch có tác đng ca con ngi mi phát đng chúng và đa chúng vào hot
đng, phuc v cho con ngi.
Suy cho cùng, mc tiêu ca s phát trin xã hi cng chính là vic phc v con
ngi, phát trin con ngi ngày càng hoàn thin hn. Con ngi không ch là đng
lc ca s phát trin mà còn là mc tiêu ca s phát tin đó.
Trong giai đon hin nay, giai đon toàn cu hóa ngày càng sâu rng, nn kinh t
th k XXI đc gi là nn kinh t tri thc, thì vai trò ch yu trong vic nâng cao cht
lng con ngi và ngun nhân lc, càng tr thành yu t quyt đnh và là lnh vc u
tiên hàng đu trong chính sách phát trin ca mi quc gia, mi dân tc. ng và nhà
nc ta đã luôn khng đnh giáo dc là quc sách hàng đu ca đt nc.  Vit Nam
sánh vai cùng các cng quc nm châu, Ch tch H Chí Minh đã ch rõ ngun gc
ca s phát trin đó không ngoài vic hc tp ca các th h tr Vit Nam.
Vit Nam ta ngày nay xác đnh, công nghip hoá, hin đi hoá đt nc s
đc din ra trong s kt hp nhng bc đi tun t vi nhng bc nhy vt nhm
rút ngn khong cách phát trin gia nc ta vi mt s nc trong khu vc và trên
th gii. S nghip đy mnh công nghip hoá, hin đi hoá trong điu kin khoa

hc công ngh phát trin nh v bão và quá trình ch đng hi nhp kinh t quc t
đang đt ra đòi hi quan trng, cp bách hin nay là phi đáp ng yêu cu ngun
nhân lc c v s lng, cht lng và c cu. Vì vy phát trin ngun nhân lc là
mt nhim v trng yu, nhân t quyt đnh s thành công ca tin trình công
nghip hoá, hin đi hoá đt nc.



3
Cà Mau vn có điu kin thiên nhiên thun li, ngi Cà Mau phóng khoáng
vô t, ly vic khai thác tài nguyên thiên nhiên sn có mà n đnh cuc sng. Tuy
nhiên, qua s liu thng kê cho thy, tc đ phát trin kinh t Cà Mau trong nhiu
nm qua là không tng xng vi tim nng sn có. Tài nguyên thiên nhiên ngày
càng cn kit, trong khi dân s ngày càng tng, nhu cu li không ngng phát trin,
tt c nhng điu đó đã làm cho s phát trin ca Cà Mau thiu n đnh và thiu
tính bn vng. Nhìn ra th gii, có rt nhiu nc không có tài nguyên thiên nhiên
nh Vit Nam nhng có s phát trin vt bc nh Nht Bn, Hàng Quc, hay
singapore, … , s phát trin đó chính là nh h đã đu t đúng mc vào giáo dc.
Ngay trong nc,  các đô th phát trin nh Thành ph H Chí Minh, Bình Dng,
Biên Hoà, Cn Th, …, dù tài nguyên rng vàng bin bc không th sánh đc vi
Cà Mau, nhng h li có tc đ phát trin hn hn Cà Mau. Chính là nh h có
đc s đu t, thu hút đc ngun nhân lc có cht lng đ phát trin kinh t xã
hi ca đa phng mình.
Nhìn nhn và đánh giá đúng thc trng ca mình, tnh Cà Mau phi nhanh
chóng thc hin ch trng chính sách ca ng và Nhà nc trong vic tng bc
phát trin nn kinh t theo hng công nghip hoá, hin đi hoá.  thc hin đc
nhim v phát trin nn kinh t theo hng công nghip hoá, hin đi hoá, Cà Mau
cn phi xác đnh nhim v quan trng hàng đu ca tnh, chính là vic phi tht s
quan tâm đn con ngi, đu t cho con ngi mt cách toàn din, thông qua các
gii pháp thu hút, nâng cao cht lng ngun nhân lc, t đó làm nn tng vng

chc cho nn kinh t tnh Cà Mau phát trin bn vng.
Sau thi gian hc tp ti trng, đc s hng dn nhit tình ca Quý Thy
cô, bn thân đã tip thu các kin thc chuyên sâu và b ích, bn thân đã nhn thc
rõ hn v vai trò và tm quan trng ca ngun nhân lc đi vi s phát trin ca xã
hi. Vì vy, tôi đã chn đ tài lun vn tt nghip lp Chính sách công ca mình là:
“THU HÚT, ÀO TO NÂNG CAO CHT LNG NGUN NHÂN LC 
PHÁT TRIN KINH T TNH CÀ MAU”.



4
1.2. Mc tiêu nghiên cu
1.2.1. Mc tiêu tng quát
Mc tiêu nghiên cu đ tài chính là tìm ra các gii pháp thu hút, nâng cao cht
lng ngun nhân lc đ phát trin kinh t  tnh Cà Mau.
1.2.2. Mc tiêu c th
- Phân tích hin trng ngun nhân lc tnh Cà Mau v s lng và cht lng.
-  ra mt s gii pháp điu chnh chính sách, ch đ đãi ng cán b, công
chc, viên chc và ngi lao đng theo hng thu hút, đào to nâng cao cht lng
ngun nhân lc, trong vic phát trin kinh t ca tnh Cà Mau.
1.3. Câu hi nghiên cu
 gii quyt đc mc tiêu mà đ tài đã đt ra, thì câu hi mà đ tài cn phi
gii quyt là: Gii pháp nào hiu qu trong vic thu hút, đào to nâng cao cht
lng ngun nhân lc đ phát trin kinh t  Cà Mau?
1.4. Phm vi nghiên cu
1.4.1. V ni dung
Do kh nng và trình đ có hn, nên đ tài thu hút, đào to nâng cao cht
lng ngun nhân lc này, ch gii hn  ngun lc con ngi có cht lng – hay
ngun lc con ngi đã qua đào to có trình đ t cao đng tr lên, và đ tài cng
ch đi sâu vào phân tích các khía cnh có liên quan đn vic thu hút và cht lng

ngun nhân lc trong phát trin kinh t. Tuy nhiên có quan đim cho rng, ngun
nhân lc đc hiu là toàn b trình đ chuyên môn mà con ngi tích ly đc có
kh nng đem li thu nhp trong tng lai. Mt quan đim khác li cho rng, ngun
nhân lc là tng th các tim nng lao đng ca mt nc hay mt đa phng, tc
là ngun lao đng đc chun b  các mc đ khác nhau sn sàng tham gia vào
mt công vic lao đng nào đó, đó là nhng ngi lao đng có k nng đáp ng



5
đc yêu cu ca chuyn đi c cu lao đng, chuyn đi c cu kinh t theo hng
công nghip hóa, hin đi hóa.
1.4.2. V thi gian
 tài nghiên cu trong khong thi gian t nm 2010 đn 2014.
1.4.3. V đa đim
a đim ca đ tài tp trung nghiên cu trên đa bàn tnh Cà Mau.

6
CHNG II - C S LÝ THUYT
2.1. Mt s khái nim
2.1.1. Khái nim v ngun lc
Ngun lc có th coi là nhng thành phn ct lõi đ phát trin nn kinh t ca
mt quc gia, vùng, lãnh th và c trong tng đn v, nó đm bo cho s phát trin
liên tc và bn vng. Ngun lc là tng hp các yu t vt cht và phi vt cht ca
mt đt nc và thúc đy nó phát trin.
Trong thi đi ngày nay, ngun lc ca mt nn kinh t gm 5 nhóm c bn:
- Ngun lc con ngi;
- Ngun lc tài nguyên;
- Ngun lc vn;
- Ngun lc khoa hc – công ngh; và
- Ngun lc phi vt cht.
Trong c cu các ngun lc, mi nhóm ngun lc có v trí, vai trò và tm quan
trng khác nhau, tu thuc vào thc trng và chin lc phát trin kinh t ca mi
quc gia. Tuy nhiên, khi khoa hc – công ngh ngày càng phát trin, tri thc đã tr
thành yu t quyt đnh ca s phát trin, thì ngun lc con ngi luôn là yu t
quan trng hàng đu trong vic phát trin kinh t, vì chính con ngi là ngun gc
ca s phát trin khoa hc – công ngh, con ngi cng là ngi s dng khoa hc
- công ngh đ phát trin kinh t, và cng chính là đ phc v li cho con ngi.
2.1.2. Khái nim ngun nhân lc
Hin nay có nhiu quan đim khác nhau v ngun nhân lc. Theo Liên Hp
Quc thì “Ngun nhân lc là tt c nhng kin thc, k nng, kinh nghim, nng
lc và tính sáng to ca con ngi có quan h ti s phát trin ca mi cá nhân và
ca đt nc”.

7
Còn theo Ngân hàng th gii thì cho rng: ngun nhân lc là toàn b vn con
ngi bao gm th lc, trí lc, k nng ngh nghip,… ca mi cá nhân con ngi.
Nh vy,  đây ngun lc con ngi đc coi nh mt ngun vn bên cnh các loi
vn vt cht khác: vn tin t, công ngh, tài nguyên thiên nhiên.
Nh vy, trong gii hn  đây ta có th hiu ngun nhân lc là bao gm kinh
nghim, k nng, trình đ đào to và s tn tâm hay bt c đc đim nào khác to
giá tr gia tng và nng lc cnh tranh cho t chc ca nhng ngi lao đng.
Phát trin ngun nhân lc chính là vic phát huy sc mnh toàn din ca con
ngi; là quá trình nâng cao nng lc con ngi v mi mt, đng thi phân b, s
dng và phát huy có hiu qu nht ngun nhân lc đ phát trin đt nc.
2.1.3. Khái nim cht lng ngun nhân lc
Cht lng ngun nhân lc thông thng đc xem xét đn 3 khía cnh c
bn đó là: th lc, trí lc và tâm lc.
- Th lc: Là tình trng sc kho ca con ngi, biu hin  s phát trin bình
thng, có kh nng lao đng. Có 2 ch tiêu c bn đ đánh giá cht lng ngun
nhân lc đó là chiu cao trung bình và cân nng trung bình. (Do kh nng, điu kin
thc t có hn nên đ tài không phân tích vào khía cnh th lc ngun nhân lc).
- Trí lc: Là nng lc trí tu, kh nng nhn thc và t duy mang tính sáng to
thích ng vi xã hi ca con ngi. Nói đn trí lc là nói đn yu t tinh thn, trình
đ vn hoá và hc vn ca con ngi, biu hin  kh nng vn dng nhng điu kin
vt cht, tinh thn vào hot đng thc tin nhm đt hiu qu cao, đng thi là kh
nng đnh hng giá tr hot đng ca bn thân đ đt đc mc tiêu.  đánh giá
cht lng ngun nhân lc v mt trí lc, các nhà nghiên cu s dng hai tiêu chí ch
yu sau:
+ Phm cht trí tu (kh nng nhn thc, tip thu kin thc, sáng to, ch s
thông minh,…);
+ Trình đ chuyên môn (trung cp, cao đng, đi hc, sau đi hc, …);

8
Trí lc có th bm sinh nhng cng có th do quá trình đào to đ nâng t cao
trí lc cho bn thân.
- Tâm lc: là nhng giá tr chun mc đo đc, phm cht tt đp và s hoàn
thin nhân cách ca con ngi, đc biu hin trong thc tin lao đng sn xut và
sáng to cá nhân. Nhng giá tr đó gn lin vi nng lc t duy và hành đng c
th ca con ngi, to nên cht lng ngun nhân lc. Tâm lc to ra đng c bên
trong ca ch th, thúc đy và điu chnh hot đng ca con ngi. Hay, tâm lc
góp phn vào vic phát huy vai trò ca các yu t th lc, trí lc ca con ngi vi
t cách ngun nhân lc xã hi. Tâm lc đc nhn bit qua mt s ch tiêu nh:
+ Tác phong làm vic;
+ S cn cù, chu khó;
+ Tính tháo vát, tính nng đng, nhanh nhy;
+ Truyn thng lch s, nn vn hoá mà con ngi th hng, …
1.1.4. Khái nim ngi tài
Bên cnh khái nim ngun nhân lc có cht lng, ngi ta cng thng đ cp đn
khái nim nim ngi tài, và  mt mc đ nht đnh nào đó, ta cng có th xem
ngun nhân lc có cht lng là ngi tài.
Khái nim Ngi tài ca Thc s  Thành Nm, ch tch hi đng qun tr công
ty t vn và h tr chin lc Win – Win, trc ht phi là ngi có cái tâm, có tính
nhân bn, đo đc con ngi và phi là ngi bit sáng to, luôn to ra cái mi
mang li li ích thit thc. Ngi tài thng có sn t cht nht đnh và trong điu
kin nào đó s phát huy nng lc ca mình, to ra giá tr cao hn nhng ngi khác.
Còn theo Giáo s William J. Rothwell ca đi hc Pennsylvania ca M, con ngi
tài nng là xét xem trong công vic ca h, h có đc nng sut, sáng to nh th
nào. Tài nng không là mt cái gì đng đu cho mi ngi. Tài nng có th do bm

sinh, nhng vn có th t đào to và tái đào to.
“Mt tài liu đúc kt v nhng phm cht ca mt nhân tài do UNESCO thc
hin đa ra 3 nhóm yu t c bn sau: (i) có nng lc t duy (óc tng hp và din
dch, kh nng tng tng, kh nng tp trung và ghi nh; (ii) có nng lc chuyên



9
môn (có thiên hng ngh nghip rõ ràng th hin qua mc đ đam mê, kh nng
nm vng và hot đng có hiu qu trong lnh vc đam mê; và (iii) có cá tính làm
nn cho tài nng (t ch và quyt tâm nhng bit thích nghi vi môi trng, tc là
làm nhng gì mình thy có lý và sn sàng bo v nó cho đn khi nhn ra mình sai,
và quan trng không kém là tinh thn trách nhim vi cng đng và cá nhân)” .
2.1.5. Nâng cao cht lng ngun nhân lc
Trên c s khái nim v cht lng ngun nhân lc đã nêu, vic nâng cao cht
lng ngun nhân lc chính là vic nâng cao th lc, trí lc và tâm lc cho ngi
lao đng. Tuy nhiên, trong kh nng và gii hn ca đ tài, vic nâng cao cht
lng ngun nhân lc ch yu xem xét và phân tích  khía cnh trí lc  các đi
tng nghiên cu.
2.2. Nhân lc va là tài sn va là ngun vn, vai trò và tm quan trng
ca ngun nhân lc
2.2.1. Nhân lc là tài sn
Tài sn là ca ci vt cht dùng vào mc đích sn xut hoc tiêu dùng. Tài sn
đc s dng trit đ đ to ra li nhun ti đa. Còn tài sn trí tu là mt loi tài sn
vô hình, không th xác đnh bng các đc đim vt cht ca chính nó nhng li có giá
tr ln và có kh nng sinh ra li nhun. Nó là thc đo hiu qu kinh doanh, sc
cnh tranh và kh nng phát trin ca doanh nghip trc mt và trong tng lai. Các
loi tài sn hu hình nói chung, vic s dng tài sn đng ngha vi vic làm cho giá
tr tài sn gim đi. Tuy nhiên, đi vi tài sn trí tu, phm vi và đi tng s dng tài
sn càng rng thì giá tr tài sn càng ln.

Tài sn trí tu đóng vai trò nh là thc đo hiu qu kinh doanh, sc cnh tranh
và kh nng phát trin ca doanh nghip trong tng lai. Bng vic xây dng, phát
trin và s hu các tài sn trí tu, uy tín và v th ca doanh nghip luôn đc cng
c và m rng; kh nng cnh tranh và doanh thu ca doanh nghip đc nâng cao.
2.2.2. Nhân lc là ngun vn



10
Nhng biu hin d thy ca ngun vn là  dng vt cht, nh công c, nhà
xng, phng tin vn chuyn, nhng th đc s dng trong quá trình sn xut.
Ít ra là k t thp niên 1960, các nhà kinh t hc dn tng s chú ý đn nhng dng
phi vt cht ca ngun vn. Ngun vn cá nhân là u đim trong mi con ngi,
đc bo v bi xã hi và đem trao đi đ thu v s tin cy hoc tin bc. Nhng
khái nim gn vi nó là “tài nng”, “s tháo vát”, “s lãnh đo”, “nhng kin thc
đc đào to”, hoc “nhng kh nng bm sinh”. ây là ngun vn không d to ra
đc bng cách kt hp các dng t bn vt cht và phi vt cht k trên.
Trong kinh t hc c đin, ngun vn cá nhân đn gin ch nm trong khái nim
lao đng. Tuy nhiên vi, giáo s tin s Gary Becker li phân tích theo hng nhân
lc là ngun vn ca doanh nghip bng Hc thuyt v ngun vn nhân lc (Human
capital theory) và đã nhn đc Gii thng Nobel v kinh t nm 1992.
Ngun vn đc xem nh là huyt mch ca doanh nghip, vì vy có vn ri, ta
ch cn s dng ngun vn đó mt cách hiu qu thì s có lãi m đ lãi con. Vì sao
ngun vn nhân lc đc xem là thit yu? T thi khai hoang lp đa, chính con
ngi là ngun vn ln nht đ to dng s nghip. H t xoay s, lao đng bng
chính bàn tay và khi óc ca mình đ to ra ca ci, phng thc sn xut, t liu sn
xut và d nhiên có th mua đc trí tu con ngi. Chính vì th nên xem nhân lc là
ngun vn thì mi thy giá tr và tm quan trng ca ngun nhân lc. T đó, các nhà
doanh nghip mi có th s dng ngun nhân lc mt cách hiu qu hn.
Vn trí tu n tàng trong mi con ngi, doanh nghip cn phi có chin lc

xây dng và phát trin tài sn y cho mình. Chúng ta phi làm sao đ giáo dc cho
hc sinh ngay t thi ph thông bit đc vai trò cng nh tm quan trng ca vn trí
tu nhm đnh hng cho các em phát huy nhng kh nng t duy sáng to, nng lc
tim n trong chính bn thân mình.
Nhn thc đúng đn và đy đ v ngun nhân lc, xem ngun nhân lc là tài
sn đ các c quan đn v có đc nhng chính sách s dng và bo v tài sn ca



11
mình mt cách hiu qu nht; xem ngun nhân lc là ngun vn, đ các đn v đnh
hng đu t cho ngun vn sinh sôi và phát trin.
2.2.3. Con ngi va là đng lc, va là mc tiêu ca s phát trin
Con ngi là đng lc quan trng nht trong vic phát trin, nhng đng thi
s phát trin đó chính là đ phc v li cho con ngi, mà nhu cu ca con ngi
thì ngày mt nâng cao và không có gii hn, chính do nhu cu này là tin đ, to ra
đng lc cho s phát trin liên tc, không ngng.
Phát trin kinh t - xã hi là nhm mc tiêu phc v con ngi, làm cho cuc
sng con ngi ngày càng tt hn, xã hi ngày càng vn minh. Con ngi là lc
lng tiêu dùng ca ci vt cht và tinh thn ca xã hi, nó th hin rõ nét nht mi
quan h gia sn xut và tiêu dùng. Mc dù mc đ phát trin ca sn xut quyt
đnh mc đ tiêu dùng, song nhu cu tiêu dùng ca con ngi li tác đng mnh m
ti sn xut, đnh hng phát trin sn xut thông qua quan h cung cu hàng hoá
trên th trng. Nhu cu con ngi vô cùng phong phú, đa dng và thng xuyên
tng lên, bao gm nhu cu vt cht, nhu cu tinh thn, v s lng và chng loi hàng
hoá càng ngày càng phong phú và đa dng, điu đó tác đng ti quá trình phát trin
kinh t xã hi.
Con ngi không ch là mc tiêu, đng lc ca s phát trin, th hin mc đ
ch ng t nhiên, bt thiên nhiên phc v cho con ngi, mà còn to ra nhng điu
kin đ hoàn thin chính bn thân con ngi.

Nu xem xét đi góc đ phát trin bn vng, bao gm tng trng kinh t, an
toàn xã hi và bo v môi trng, thì phát trin ngun vn con ngi, vn nhân lc là
ngun lc, là mc tiêu cui cùng, là đnh cao ca quá trình phát trin  mi quc gia.
Nh vy, tm quan trng ca ngun nhân lc không ch dng li  nhn thc lý
lun,  t duy ca nhà lãnh đo, các nhà hoch đnh chính sách, mà luôn đc khng
đnh trong cuc sng sinh đng. Ngun lc con ngi, đc bit ngun nhân lc cht
lng cao, luôn là ngun lc to ln ca s phát trin kinh t - xã hi, là yu t quan
trng nht, quyt đnh nht ca lc lng sn xut, ca nn kinh t, ca xã hi cng



12
nh ca vic s dng các tin b khoa hc, công ngh mi vào quy trình sn xut – và
vì vy, nó là mt trong nhng yu t quyt đnh nht ca tng trng kinh t.
2.2.4. Vai trò ca ngun nhân lc trong vic phát trin kinh t
Các lý thuyt tng trng kinh t gn đây đã ch ra rng, mt nn kinh t mun
tng trng nhanh  mc cao và bn vng phi đc da trên ít nht ba thành phn
c bn chính là: áp dng khoa hc - công ngh mi; phát trin h tng c s và nâng
cao cht lng ngun nhân lc. Trong đó, yu t cng là đng lc quan trng nht
ca s tng trng kinh t bn vng chính là ngun lc con ngi, đc bit ngun
nhân lc cht lng cao, tc là nhng nhân lc đc đu t phát trin, to lp k
nng, kin thc, tay ngh, kinh nghim, nng lc sáng to đ tr thành “ngun vn
con ngi, vn nhân lc”. iu đó hoàn toàn đúng bi l:
- Th nht: trong 5 nhóm ngun lc đ phát trin thì kh nng phát trin trí tu
con ngi là vô hn, trong khi các ngun lc khác li có hn. Tài nguyên thiên nhiên
có đa dng phong phú đn đâu đi na thì sau quá trình khai thác, s dng cng s đn
lúc b cn kit. Vn có nhiu đn bao nhiêu, thì cng b gii hn  mt s lng nht
đnh và cng khó đáp ng đ nhu cu phát trin vô hn ca con ngi. Công ngh có
hin đi đn đâu đi na, thì cng s b lc hu vi thi gian. Duy ch có trí tu con
ngi là phát trin mãi vi thi gian.

- Th hai: con ngi là ch th sáng to ra khoa hc, công ngh k thut. Thông
qua quá trình lao đng ca mình, con ngi đã to ra khoa hc, công ngh, k thut
đ phc v li ích ca con ngi. Vì th, trong tng thi k, trí tu con ngi phát
trin ti đâu s to ra trình đ công ngh k thut đn đó.
- Th ba: các ngun lc khác không th t phát huy đc tác dng nu không có
s tác đng ca con ngi. Vn, tài nguyên thiên nhiên, khoa hc, k thut, công
ngh có tiên tin đn đâu đi na, nhng nu không có con ngi thì các ngun lc đó
cng ch là ngun lc đn thun, nhng vt cht vô tri vô giác, không h có giá tr gì
trong s phát trin. Nhng mt khi các ngun lc đó thông qua bàn tay, khi óc con



13
ngi, thì các ngun lc đó tr nên sinh đng, đóng góp phn ln vào quá trình phát
trin xã hi.
2.2.5. Vai trò ca con ngi trong vic hoch đnh, thc hin và kim tra k
hoch
Trong quá trình phát trin ca th gii, đã cho ta thy có nhiu nc tài nguyên
thiên nhiên b hn ch nh Nht bn, Singiapore, Hàn Quc, …, nhng nu đt nc đó
có đc thiên tài trong vic hoch đnh, kim tra và thc hin k hoch đúng đn thì đt
nc đó s có đc s phát trin vt bc. Hoc ngay trong nc,  rt nhiu tnh, thành
ph không h có đc ngun tài nguyên thiên nhiên di dào nhng phát trin mnh v
vn hoá, giáo dc thì  đó s phát trin.
Nh vy, có đc ngun nhân lc cht lng đã khó, nhng vic điu phi, s
dng ngun nhân lc đó đ đt đc mc tiêu ca t chc càng khó hn, nó đòi hi
ngi lãnh đo phi là ngi bit cách s dng ngi tài, phi bit khai thác ngun
nhân lc và phi hp s hot đng ca con ngi trong hot đng ca mình. Yu t
hn ch trong hu ht mi trng hp làm vic kém hiu qu chính là s thiu thn
v cht lng và sc mnh ca nhà qun tr không bit cách khai thác ngun nhân
lc. Qun tr ngun nhân lc là mt chc nng c bn ca quá trình qun tr, bi con

ngi bao gi cng là yu t quan trng nht đi vi mt t chc.
Thc hin qun tr hiu qu theo quan nim xem con ngi là ngun tài sn, là
ngun vn quý báu ca t chc, s thúc đy làm cho con ngi đc tho mãn,
nhân viên đc đu t tho đáng đ phát trin các nng lc riêng nhm tho mãn
các nhu cu cá nhân, đng thi to ra hiu qu làm vic cao và s dng ti đa các
k nng ca nhân viên trong vic điu hành, đi mi t chc. T đó thúc đy t
chc đt đc nng sut lao đng cao thông qua vic khách hàng đc tho mãn tt
nht và tt yu làm tng tính sinh li dài hn cho t chc.
2.3. Quan nim v qun tr ngun nhân lc
Các quan nim v qun tr ngun nhân lc là nhng t tng, quan đim ca
ngi ch doanh nghip – cp lãnh đo cao nht, v cách thc qun lý con ngi



14
trong t chc, trong doanh nghip. Nó có tác dng trc tip đn hiu qu, tinh thn
và thái đ làm vic ca mi ngi trong t chc, t đó tác đng s phát trin ca t
chc.
Qun tr ngun nhân lc đã tri qua nhiu giai đon phát trin. n nay, qun tr
ngun nhân lc trong phm vi ca các t chc, doanh nghip đã có nhiu thay đi
theo hng m rng các quan h vi con ngi, Nhìn li lch s hình thành và phát
trin qun tr ngun nhân lc, ta thy 3 cách tip cn này tng ng vi 3 quan
nim chính nh sau:
2.3.1. Con ngi đc coi nh mt loi công c lao đng
Vào cui th k th XIX, trên th gii cha áp dng đnh mc lao đng trên c
s khoa hc, tt c các nhân viên đu đc coi là có nng lc làm vic nh nhau.
Trong khi gii ch doanh nghip mong mun gia tng ti đa li nhun bng cách kéo
dài thi gian lao đng, tng công sut máy móc, tng cng đ lao đng ca công
nhân, “vt kit m hôi sc lc ca ngi lao đng”. Do đó, trong các xí nghip công
nghip, nhân viên không mun nâng cao nng sut lao đng vì s gii ch doanh

nghip tip tc nâng cao đnh mc. Ngi ch thuê lao đng và các đc công phi s
dng các bin pháp kim tra, giám sát cht ch và đe do đui vic nhân viên nhm
thúc ép nhân viên làm vic tt hn. Lúc đó, các bin pháp này đc xem là hu hiu
đ qun tr nhân viên. T đó xut hin quan nim xem bn cht con ngi không
mun làm vic, ngi lao đng ch quan tâm nhiu đn cái h kim đc ch không
phi là công vic.
Phong trào qun tr trên c s khoa hc do Frederich Taylor khi xng, và
đc nhiu nhà khoa hc khác nng nhit k tc, tích cc phát trin nh Gilbreth,
H. Fayol, Gantt, … đã m đng cho vic nghiên cu hp lý hoá phng pháp làm
vic, xây dng đnh mc lao đng khoa hc và ci tin cách thc t chc, qun lý xí
nghip, các đc công không cn phi giám sát nhân công cht ch, mà công nhân
vn phi làm vic ct lc mi đáp ng yêu cu ca ch. H thng t chc ca Taylor
ni ting vi mt s nguyên tc sau:



15
- Chia nh quá trình sn xut thành các bc công vic, các thao tác, chuyn
đng và tin hành loi b các đng tác, các chuyn đng tha.
- Xác đnh nhim v, đnh mc c th và tin hành luyn tp cho công nhân v
phng pháp, thao tác hp lý thông qua bm gi, chp nh ngày làm vic. Công nhân
cn thit phi bit không nhng cn phi làm gì mà còn cn phi làm nh th nào cho
tt nht.
- S dng trit đ ngày làm vic, bo đm cho ni làm vic có các điu kin cn
thit đ thc hin nhim v trên c s các bng ch dn công vic.
- Gii phóng công nhân khi chc nng qun lý.
Phng pháp qun tr trên c s khoa hc đc áp dng rng rãi và mang li nhiu
kt qu to ln v nng sut lao đng và sn lng. Nhc đim ch yu ca phng
pháp này là không quan tâm đn quyn li ca ngi lao đng, h thp vai trò ca ngi
công nhân xung ngang tm vi máy móc, thit b và các yu t khác ca quá trình sn

xut. Công nhân trong h thng ca Taylor không cn có trình đ vn hoá, k thut cao
và không có c hi tham gia vào quá trình qun tr xí nghip hay đánh giá các đc công.
2.3.2. Con ngi mun đc c x nh nhng con ngi
T gia nhng nm 1930, phong trào qun tr trên c s khoa hc đc thay
th bng phong trào qun tr các mi quan h con ngi. Hai c s nn tng ca
phong trào qun tr các mi quan h con ngi là kt qu thành công ca các thí
nghim Hawthorne và s phát trin ca phong trào công đoàn.
Nghiên cu Hawthorne do Elton Mayo và F.J. Roethisberger khi đu nm 1924
và kéo dài nhiu nm nhm nghiên cu các nh hng ca điu kin v sinh lao đng
nh ánh sáng ni làm vic, đ dài thi gian làm vic, chu k làm vic và ngh ngi; các
nh hng ca nhóm lên các cá nhân; phong cách lãnh đo và s thoi mái ca công
nhân ti ni làm vic đi vi nng sut lao đng. Kt qu cho thy không ch có các
thit k mu công vic, cách tr lng, thng mà c các yu t tâm sinh lý cng nh
hng đn nng sut lao đng. Các yu t ca điu kin môi trng làm vic nh quan



16
h nhóm, phong cách lãnh đo, … đã tác đng mnh m đn tình cm, nhit tình ca
ngi lao đng và là ngun gc nâng cao hiu qu làm vic. Chính kt qu này đã dn
đn s áp dng rng rãi các phng pháp, k thut nghiên cu khoa hc hành vi đi x
trong công nghip.
ng thi, nm 1935 đo lut Wagner ra đi  M cho phép công nhân có quyn
t chc và thng tho tp th v các vn đ v lng bng và các điu kin lao đng
khác. o lut này giúp cho các t chc công đoàn phát trin mnh và buc ngi s
dng lao đng phi quan tâm hn đn điu kin làm vic và các chng trình phúc
li cho công nhân.
Quan nim này đ cao các qui lut chi phi thái đ c x ca con ngi trong
quá trình làm vic, ngi qun lý phi to ra mt bu không khí t, đi, dân ch,
lng nghe ý kin ngi lao đng. Quan nim này có mt s nguyên tc sau:

- Phân quyn, trách nhim cho cp di;
- Cho nhân viên tham gia, đóng góp vào công vic chung;
-  cao vai trò đng viên ca ngi qun lý;
- Xây dng các mi quan h da trên lòng tin hn là da vào quyn lc;
- Phát trin tinh thn trách nhim, t kim tra;
- To ra s gn bó, đng cm gia con ngi;
- ào to nhà qun lý thành các nhà tâm lý hc lao đng, gii đng viên, xây
dng các mi quan h con ngi.
Phong trào các mi quan h con ngi đã góp phn ci thin môi trng làm
vic nhng li ch đt đc kt qu rt hn ch trong vic nâng cao nng sut lao
đng và s tho mãn trong công vic ca công nhân. Nhc đim ca phng pháp
này là:
- n gin hoá khái nim v hành vi ca con ngi trong t chc.



17
- Không quan tâm đn s khác bit ca các cá nhân. Nhân viên có th có các
đng c kích thích khác nhau và trng thái vui v ca h  ni làm vic có th nh
hng ít hoc thm chí không nh hng đn nng sut lao đng.
- Quan h con ngi ch là mt trong nhng yu t có th kích thích nhân viên
nâng cao nng sut lao đng, hiu qu làm vic. Nó không th thay th cho các yu t
khác đc.
2.3.3. Con ngi – ngun lc ct lõi ca t chc
T cui nhng nm 1970, vn đ cnh tranh gay gt trên th trng cùng vi
s chuyn đi t quá trình sn xut công nghip theo li truyn thng sang quá trình
sn xut theo công ngh k thut hin đi, nhng bin đi trong c cu ngh nghip,
vic làm và nhu cu ngày càng nâng cao ca nhân viên đã to ra cách tip cn mi
v qun tr con ngi trong mt t chc, doanh nghip. Vn đ qun tr con ngi
trong t chc, doanh nghip không còn đn thun ch là vn đ qun tr hành chính

nhân viên. Nhim v qun tr con ngi là ca tt c các qun tr gia, không còn
đn thun ca trng phòng nhân s hay t chc cán b nh trc đây. Vic cn
thit phi đt đúng ngi cho đúng vic là phng tin quan trng nhm phi hp
thc tin qun tr con ngi vi mc tiêu phát trin ca t chc, doanh nghip.
Quan nim này cho rng, bn cht con ngi không phi là không mun làm
vic, h mun đóng góp phn thc hin mc tiêu, h có nng lc đc lp, và sáng to.
Ngi qun lý phi bit đng viên, khuyn khích đ h đem ht kh nng tham gia
gii quyt công vic. Cho h quyn đc lp, t kim soát và bit tôn trng h, h s
phát huy ht tim nng bn thân đ cng hin cho đn v. Quan đim ch đo  đây
là: con ngi không còn đn thun ch là mt yu t ca quá trình sn xut kinh
doanh mà là mt ngun tài sn quý báu ca t chc, doanh nghip, các doanh nghip
chuyn t tình trng “tit kim chi phí lao đng đ gim giá thành” sang “đu t vào
ngun nhân lc đ có li th cnh tranh cao hn, có li nhun cao hn và hiu qu
cao hn”. Quan nim này đc đi din bi Maichael Porter, Alvin Toffler, Heidi
Toffer, … vi nguyên tc: