Bảo hộ thiết kế mạch bố trí mạch tích hợp bán dẫn tại việt nam

Đề tài: Bảo hộ thiết kế bố trị mạch tích hợp
bán dẫn tại Việt Nam
Mục lục
1
Lời mở đầu
Ngành công nghiệp mạch tích hợp đã phát triển vượt bậc kể từ khi nó được
giới thiệu rộng rãi trong các bóng bán dẫn năm 1951. Thị trường toàn cầu theo số liệu
sơ bộ được Gartner tiết lộ, tăng trưởng doanh thu năm 2014 của ngành bán dẫn toàn
cầu là 7,9%; đạt 339,8 tỷ đô. Cơ chế bảo hộ cho các mạch tích hợp là thật sự cần thiết
cho sự tăng trưởng nhanh chóng của ngành công nghiệp này trên thế giới. Bởi vì thiết
kế bố trí một mạch tích hợp là sự sáng tạo trí óc của con người, phải mất rất nhiều
thời gian và tiền bạc để tạo ra một thiết kế bố trí mạch tích hợp mới. Khuôn khổ pháp
lý về bảo hộ thiết kế bố trí mạch tích hợp đã được hình thành từ những năm 1984 tại
Mỹ để chống lại các hành vi xâm phạm bản quyền, kể từ đó hàng loạt đạo luật bảo hộ
thiết kế bố trí mạch tích hợp đã ra đời khắp nơi trên thế giới.
Trong đó, Hiệp ước về sở hữu trí tuệ liên quan đến mạch tích hợp bán dẫn
được ký kết tại Washington ngày 26/5/1989 và Hiệp định liên quan đến thương mại
của quyền sở hữu trí tuệ TRIPs đặt ra một cơ chế bảo hộ chung cho thiết kế bố trí
mạch tích hợp bán dẫn đối với các quốc gia gia nhập WTO. Là một thành viên của
WTO, Việt Nam cũng đã xây dựng một hệ thống bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ dựa trên
các tiêu chuẩn của Hiệp định TRIPs, trong đó có thiết kế bố trí mạch tích hợp bán dẫn
là một đối tượng của quyền sở hữu trí tuệ.
Trong giới hạn tìm hiểu của bài viết này, nhóm xin đưa ra một số nét khái quát
về bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ đối với thiết kế bố trí mạch tích hợp bán dẫn quy định
trong Luật Sở hữu trí tuệ Việt Nam hiện hành cũng như một số nhận xét về các quy
định này so với các quy định của thế giới.
2
I. Bảo hộ thiết kế bố trí mạch tích hợp bán dẫn tại Việt Nam:
Trước khi nghiên cứu bản chất của việc bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ đối với
thiết kế bố trí mạch tích hợp, cần tìm hiểu các khái niệm cơ bản về mạch tích hợp và
thiết kế bố trí của mạch tích hợp bán dẫn.

Theo khái niệm kĩ thuật thì một mạch tích hợp bán dẫn là một vật liệu bán dẫn
(Sillicon, Si ) làm nền trên đó các thiết bị bán dẫn được mắc với nhau theo nguyên lí
và chức năng riêng. Các thiết bị bán dẫn được cấp bằng sáng chế riêng. Với một mạch
tích hợp chứa hàng trăm hoặc hàng ngàn các thiết bị bán dẫn, một tuyên bố sở hữu
sáng chế một mạch tích hợp sẽ phải bao gồm hàng trăm hoặc hàng ngàn yếu tố cá
nhân.
Do đó, một tuyên bố bằng sáng chế đối với một mạch tích hợp có thể có hàng
trăm trang. Rõ ràng, mạch tích hợp không dễ dàng mô tả trong một mô tả sáng chế,
khiến cho cơ chế bảo hộ vô cùng phức tạp, rườm rà. Bên cạnh đó, công việc tham gia
sản xuất mạch tích hợp là việc phát triển bản chất chứ không phải là là một tính chất
sáng tạo để đủ điều kiện tạo ra một bằng sáng chế.
Một thiết kế mạch tích hợp bán dẫn cũng không được bảo hộ theo cơ chế
quyền tác giả bắt nguồn từ sự độc quyền cho chủ thể quyền tác giả: 75 năm kể từ bản
đầu tiên. Trong khi đó ứng dụng cho một thiết kế mạch tích hợp chỉ kéo dài một vài
năm. Nếu bảo hộ lâu dài theo cơ chế quyền tác giả sẽ khiến nền công nghiệp bán dẫn
không thể phát triển trong nền kĩ thuật tiên tiến cũng như áp dụng công nghiệp bán
dẫn vào các lĩnh vực công cộng. Thứ ba, thiết kế bố trí mạch tích hợp cũng không là
một kiểu dáng công nghiệp vì không thể xác định hình dáng bên ngoài của mạch tích
hợp, chỉ có thể xác định vị trí, tính chất vật lý của mỗi phần tử trong một mạch tích
hợp. Vì vậy, công nhận một thiết kế bố trí mạch tích hợp bán dẫn là một đối tượng
bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ là điều cần thiết.
1. Các khái niệm
Theo Điều 4 Luật Sở hữu trí tuệ Việt Nam định nghĩa:
Mạch tích hợp bán dẫn là sản phẩm dưới dạng thành phẩm hoặc bán thành
phẩm, trong đó các phần tử - với ít nhất một phần tử tích cực và một số hoặc tất cả các
3
mối liên kết được gắn liền bên trong hoặc bên trên tấm vật liệu bán dẫn và nhằm thực
hiện chức năng điện tử. "Mạch tích hợp" đồng nghĩa với "IC", "chip" và "mạch vi
điện tử"
Thiết kế bố trí mạch tích hợp bán dẫn là cấu trúc không gian của các phần tử

mạch và các mối liên kết các phần tử đó trong mạch tích hợp bán dẫn (sau đây gọi là
"Thiết kế bố trí").
Tác giả thiết kế bố trí là người hoặc những người tạo ra thiết kế bố trí bằng lao
động sáng tạo của mình. Những người chỉ giúp đỡ, hỗ trợ về kỹ thuật, vật chất, kinh
phí nhưng không góp phần tạo ra thiết kế bố trí bằng lao động sáng tạo của mình thì
không được coi là tác giả.
2. Điều kiện chung đối với thiết kế bố trí được bảo hộ
Theo Điều 68 Luật Sở hữu trí tuệ , thiết kế bố trí được bảo hộ nếu: có tính
nguyên gốc và tính mới thương mại.
Tính nguyên gốc có nghĩa là thiết kế bố trí là thành quả lao động sáng tạo, nỗ
lực trí tuệ của chính tác giả tạo ra và không mang tính phổ thông. Thiết kế bố trí có
tính phổ thông nếu đã được biết đến một cách rộng rãi và dễ dàng vào thời điểm tạo ra
thiết kế bố trí đó. Thiết kế bố trí mạch tích hợp bán dẫn là sự kết hợp các phần tử, các
mối liên kết thông thường chỉ được coi là có tính nguyên gốc nếu toàn bộ sự kết hợp
đó có tính nguyên gốc.
Thiết kế bố trí được coi là có tính mới thương mại nếu chưa được khai thác
thương mại tại bất kỳ nơi nào trên thế giới trước ngày nộp đơn đăng ký.
Tuy nhiên, thiết kế bố trí không bị coi là mất tính mới thương mại nếu đơn
đăng ký thiết kế bố trí được nộp trong thời hạn hai năm kể từ ngày thiết kế bố trí đó
đã được người có quyền đăng ký hoặc người được người đó cho phép khai thác
thương mại lần đầu tiên tại bất kỳ nơi nào trên thế giới. Khai thác thương mại ở đây
được hiểu là hành vi phân phối công khai nhằm mục đích thương mại đối với mạch
4
tích hợp bán dẫn được sản xuất theo thiết kế bố trí hoặc hàng hoá chứa mạch tích hợp
bán dẫn đó.
Lưu ý các đối tượng sau đây không được bảo hộ với danh nghĩa thiết kế bố trí:
Thứ nhất, các đối tượng Các nguyên lý, quy trình, hệ thống, phương pháp được
thực hiện bởi mạch tích hợp bán dẫn. Nếu bảo hộ những đối tượng trên thì không chủ
thể nào được sử dụng nguyên lý, quy trình, phương pháp đó vào nghiên cứu sản xuất
ra các sản phẩm là mạch tích hợp bán dẫn khác

1
.
Thứ hai, thông tin phần mềm chứa trong mạch tích hợp bán dẫn. Bởi các thông
tin có thể được bảo hộ là sáng chế, phần mềm được bảo hộ theo quy định quyền tác
giả
2
.
3. Xác lập quyền sở hữu công nghiệp đối với thiết kế bố trí
3.1. Chủ thể có quyền đăng kí thiết kế bố trí
Theo Điều 86 Luật Sở hữu trí tuệ và Nghị định 42/2003/NĐ-CP về bảo hộ
quyền sở hữu công nghiệp đối với thiết kế bố trí mạch tích hợp bán dẫn:
Tổ chức, cá nhân Việt Nam; cá nhân nước ngoài tại Việt Nam; tổ chức cá nhân
nước ngoài có cơ sở sản xuất kinh doanh tại Việt Nam, có quyền nộp đơn đăng ký xác
lập quyền sở hữu công nghiệp đối với thiết kế bố trí tại Cục Sở hữu trí tuệ, hoặc trực
tiếp hoặc thông qua đại diện hợp pháp tại Việt Nam.
Cá nhân nước ngoài không thường trú tại Việt Nam, tổ chức cá nhân nước
ngoài không có cơ sở sản xuất kinh doanh tại Việt Nam nộp đơn thông qua đại diện
hợp pháp tại Việt Nam.
 Cá nhân, tổ chức có quyền đăng ký thiết kế bố trí là:
- Tác giả tạo ra thiết kế bố trí bằng công sức và chi phí của mình;
- Tổ chức, cá nhân đầu tư kinh phí, phương tiện vật chất cho tác giả dưới hình thức giao
việc, thuê việc, trừ trường hợp các bên có thoả thuận khác.
1 Giáo trình luật sở hữu trí tuệ-ĐH luật TpHCM, bài 5, mục 1.2,phần chú ý trang 343
2 Giáo trình luật sở hữu trí tuệ-ĐH luật TpHCM, bài 5, mục 1.2,phần chú ý trang 343
5
- Trường hợp nhiều tổ chức, cá nhân cùng nhau tạo ra hoặc đầu tư để tạo ra thiết kế bố
trí thì các tổ chức, cá nhân đó đều có quyền đăng ký và quyền đăng ký đó chỉ được
thực hiện nếu được tất cả các tổ chức, cá nhân đó đồng ý.
Nếu nhiều tổ chức, cá nhân độc lập với nhau tạo ra thiết kế bố trí trùng nhau
thì tất cả các tổ chức, cá nhân đó đều có quyền nộp đơn yêu cầu cấp Văn bằng bảo hộ

và các Văn bằng bảo hộ (nếu được cấp) có hiệu lực độc lập với nhau. (Khoản 4, Điều
10, Nghị định 42/2003).
Trường hợp có sự đầu tư kinh phí của nhà nước thì quyền đăng ký của nhà
nước đối với sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, thiết kế bố trí qui định tại Điều 9 Nghị
định 103/2006/NĐ-CP.
Người có quyền đăng ký thiết kế bố trí có quyền chuyển giao quyền đăng ký
cho tổ chức, cá nhân khác dưới hình thức hợp đồng bằng văn bản, để thừa kế hoặc kế
thừa theo quy định của pháp luật, kể cả trường hợp đã nộp đơn đăng ký.
Như vậy, pháp luật Việt Nam xác định quyền nộp đơn là chủ thể đầu tư tài
chính, phương tiện vật chất chứ không phải là của tác giả sáng tạo ra thiết kế bố trí
mạch tích hợp bán dẫn đó
3
.
Ví dụ: công ty A thuê B nghiên cứu sáng tạo ra thiết kế bố trí mạch tích hợp X
thì chủ thể có quyền nộp đơn là công ty A vì công ty là chủ thể đầu tư tài chính để tạo
ra đối tượng trên, trừ trường hợp các bên có thỏa thuận khác.
3.2. Yêu cầu về đơn đăng kí bảo hộ
Đơn đăng ký bảo hộ đối với thiết kế bố trí là tập hợp các tài liệu liệu liên quan
đến đối tượng bảo hộ gồm:
4
- Tờ khai đăng ký theo mẫu do Cục sở hữu trí tuệ phát hành
- Tài liệu, mẫu vật, thông tin xác định thiết kế bố trí mạch tích hợp bán dẫn.
- Bản vẽ, ảnh chụp thiết kế bố trí mạch tích hợp bán dẫn.
- Thông tin về chức năng, cấu tạo của mạch tích hợp bán dẫn sản xuất theo thiết kế bố
trí.
3 Giáo trình luật sở hữu trí tuệ-ĐH luật TpHCM, bài 5, mục 1.3.1,trang 344
4 Điều 100, Điều 104 Luật SHTT 2005
6
- Mẫu mạch tích hợp bán dẫn sản xuất theo thiết kế bố trí nếu thiết kế bố trí đã được
khai thác thương mại.

Ngoài những tài liệu trên trong đơn cần có:
- Giấy ủy quyền nếu đơn nộp thông qua đại diện.
- Tài liệu chứng minh quyền đăng ký nếu người nộp đơn được thụ hưởng quyền đó từ
người khác.
- Chứng từ nộp lệ phí, phí đăng ký.
- Tài liệu chứng minh quyền đăng ký.
- Các tài liệu khác để bổ trợ cho đơn.
Về nguyên tắc mỗi đơn đăng ký chỉ được yêu cầu cấp một văn bằng cho một
thiết kế bố trí.
5
Đơn đăng ký phải làm bằng tiếng Việt, trừ một vài tài liệu có thể được làm
bằng ngôn ngữ khác nhưng phải dịch ra tiếng Việt khi Cục Sở hữu công nghiệp có
yêu cầu.
6
3.3. Thủ tục xử lý đơn đăng kí và cấp văn bằng bảo hộ
Cơ quan nhà nước có thẩm quyền sẽ tiếp nhận đơn của cá nhân, tổ chức nếu có
ít nhất các thông tin và tài liệu sau đây
7
:
- Tờ khai đăng kí thiết kế bố trí trong đó có đầy đủ thông tin để xác định người nộp đơn
là người có quyền.
- Các chứng từ nộp lệ phí.
Ngày nộp đơn là ngày đơn được cơ quan quản lý nhà nước về quyền sở hữu
công nghiệp tiếp nhận hoặc là ngày nộp đơn quốc tế đối với đơn nộp theo điều ước
quốc tế.
Sau khi tiếp nhận đơn, Cục Sở hữu trí tuệ sẽ tiến hành thẩm định tính hợp lệ
của đơn trong thời hạn một tháng kể từ ngày nộp đơn, xem xét sự tuân thủ các yêu
cầu về số lượng, hình thức trình bày các tài liệu trong đơn để kiểm tra đơn có đáp ứng
các yêu cầu của đơn hợp lệ hay không.
Đơn đăng kí bị coi là không hợp lệ trong các trường hợp

8
:
- Đơn không đáp ứng các yêu cầu về hình thức
- Đối tượng nêu trong đơn là đối tượng không được bảo hộ.
5 Khoản 1, Điều 101 Luật SHTT 2005
6 Khoản 2, Điều 100 Luật SHTT 2005
7 Điều 108 Luật SHTT 2005
8 Khoản 2 Điều 109 Luật SHTT 2005
7
- Người nộp đơn không có quyền đăng kí.
- Người nộp đơn không đúng quy định của pháp luật.
- Người nộp đơn chưa nộp phí và lệ phí.
Ngoài ra đơn đăng kí cấp văn bằng bảo hộ thiết kế bố trí được coi là không hợp
lệ trong trường hợp Đơn đăng kí được nộp sau khi đã hết thời hiệu quy định, là hai
năm, kể từ ngày tiến hành việc khai thác thương mại nêu trên lần đầu tiên tại bất kỳ
nơi nào trên thế giới.
9
Nếu đơn đăng kí đủ điều kiện theo luật định, thì cơ quan nhà nước có thẩm
quyền sẽ ra thông báo chấp nhận đơn. Đơn đăng ký được công bố dưới hình thức tra
cứu trực tiếp tại Cục Sở hữu trí tuệ, nhưng không được sao chép. Đối với bí mật trong
đơn thì chỉ cơ quan có thẩm quyền mới được phép tra cứu. Các thông tin cơ bản về
đơn đăng kí thiết kế bố trí và văn bằng bảo hộ thiết kế bố trí sẽ được công bố trong
thời hạn hai tháng kể từ ngày cấp văn bằng bảo hộ.
Kể từ ngày được công bố trên Công báo sở hữu công nghiệp đến trước ngày ra
quyết định cấp văn bằng bảo hộ. Bất kỳ người thứ ba nào cũng có quyền ý kiến với cơ
quan quản lý nhà nước về việc cấp hay không cấp văn bằng bảo hộ đối với đơn đó
10
.
Đơn đăng kí thiết kế bố trí không được thẩm định nội dung đơn và chỉ bị từ
chối cấp văn bằng bảo hộ nếu không đáp ứng các yêu cầu về hình thức tại Điều 109

Luật Sở hữu trí tuệ.
11
Thông báo từ chối được gửi cho đương sự trong đó nêu rõ lý do
của việc từ chối. Người bị từ chối có quyền khiếu nại hoặc khởi kiện trước Tòa án.
Nếu đơn đăng kí không thuộc trường hợp từ chối do luật định và người nộp
đơn nộp lệ phí đầy đủ thì cơ quan nhà nước về quyền sở hữu công nghiệp quyết định
cấp văn bằng bảo hộ và ghi nhận vào Sổ đăng kí quốc gia về sở hữu công nghiệp.
9 Khoản 2 Điều 14 Nghị định 42/2003
10 Điều 112 Luật SHTT 2005
11 Khoản 2 Điều 114 và Khoản 2 Điêu 117 Luật SHTT 2005
8
3.4. Văn bằng bảo hộ- Thời gian bảo hộ
3.4.1. Thời gian bảo hộ
Nếu đơn yêu cầu bảo hộ được chấp nhận, Cục Sở hữu trí tuệ sẽ cấp cho
đương sự văn bằng bảo hộ dưới hình thức Giấy chứng nhận đăng ký thiết kế bố trí
mạch tích hợp bán dẫn.
Giấy chứng nhận có hiệu lực từ ngày cấp và chấm dứt vào ngày sớm nhất trong
số những ngày sau đây
12
:
- Kết thúc mười năm kể từ ngày nộp đơn;
- Kết thúc mười năm kể từ ngày thiết kế bố trí được người có quyền đăng ký hoặc
người được người đó cho phép khai thác thương mại lần đầu tiên tại bất kỳ nơi nào
trên thế giới;
- Kết thúc mười lăm năm kể từ ngày tạo ra thiết kế bố trí.
3.4.2. Chấm dứt hiệu lực của văn bằng bảo hộ:
Văn bằng bảo hộ bị chấm dứt hiệu lực trong các trường hợp sau đây, quy định
tại Điều 95 Luật Sở hữu trí tuệ và Điều 16 Nghị định 42/2003:
- Chủ văn bằng bảo hộ tuyên bố từ bỏ quyền được hưởng theo văn bằng bảo hộ. Thời
điểm chấm dứt hiệu lực của văn bằng bảo hộ được tính từ ngày tuyên bố từ bỏ của

chủ văn bằng bảo hộ.
- Chủ sở hữu không còn tồn tại mà không có người kế thừa hợp pháp. Thời điểm chấm
dứt hiệu lực của văn bằng bảo hộ được tính từ ngày chủ sở hữu chấm dứt tồn tại.
3.4.3. Hủy bỏ hiệu lực của văn bằng bảo hộ:
Mọi tổ chức, cá nhân có quyền nộp đơn yêu cầu Cục Sở hữu trí tuệ hủy bỏ hiệu
lực của Văn bằng bảo hộ. Căn cứ vào kết quả xem xét đơn yêu cầu, Cục trưởng Cục
Sở hữu trí tuệ ra Quyết định hủy bỏ một phần hoặc toàn bộ hiệu lực Văn bằng bảo hộ
hoặc thông báo từ chối chấp nhận yêu cầu hủy bỏ hiệu lực Văn bằng bảo hộ trong các
trường hợp sau
13
:
 Hủy bỏ toàn bộ hiệu lực của văn bằng bảo hộ khi:
12 Khoản 5 Điều 93 Luật SHTT 2005
13 Điều 96 Luật SHTT 2005
9
- Chủ văn bằng là người không có thẩm quyền đăng ký (Không là đối tượng tại Điều 86
Luật Sở hữu trí tuệ).
- Thiết kế bố trí được bảo hộ không đáp ứng điều kiện bảo hộ (Không đáp ứng Điều
68, Điều 69, Điều 70, Điều 71 Luật Sở hữu trí tuệ).
 Hủy bỏ một phần hiệu lực của văn bằng trong trường hợp phần đó không đáp ứng
được điều kiện bảo hộ.
3.4.4. Sửa đổi văn bằng bảo hộ:
Chủ văn bằng bảo hộ có quyền yêu cầu Cục Sở hữu trí tuệ sửa đổi những nội
dung sau trong văn bằng bảo hộ.
- Nội dung yêu cầu sửa đổi không xuất phát từ lỗi của của cơ quan quản lý nhà nước về
quyền sở hữu công nghiệp. Nội dung được sửa đổi bị hạn chế theo quy định tại Khoản
1 Điều 97 Luật Sở hữu trí tuệ.
- Nội dung yêu cầu sửa đổi xuất phát từ lỗi của của cơ quan quản lý nhà nước về quyền
sở hữu công nghiệp. Nội dung được sửa đổi không bị hạn chế theo quy định tại Khoản
2 Điều 97 Luật Sở hữu trí tuệ.

4. Quyền và nghĩa vụ của chủ sở hữu thiết kế bố trí
4.1. Các quyền của chủ sở hữu thiết kế bố trí
4.1.1. Quyền sử dụng thiết kế bố trí của chủ sở hữu
Chủ sở hữu thiết kế bố trí mạch tích hợp bán dẫn là tổ chức, cá nhân được cơ
quan có thẩm quyền cấp văn bằng bảo hộ đối với thiết kế bố trí
14
.
Theo khoản 3, Điều 124, Luật sở hữu trí năm 2005 đã được sửa đổi, bổ sung
năm 2009 có quy định chi tiết các hành vi sau được xem là sử dụng thiết kế bố trí của
chủ sở hữu thiết kế bố trí; chủ sở hữu có quyền sử dụng, định đoạt, cho phép người
khác sử dụng:
- Sao chép thiết kế bố trí; sản xuất mạch tích hợp bán dẫn theo thiết kế bố trí được bảo
hộ;
14 Khoản 1 Điều 121 Luật SHTT 2005
10
- Bán, cho thuê, quảng cáo, chào hàng hoặc tàng trữ các bản sao thiết kế bố trí, mạch
tích hợp bán dẫn sản xuất theo thiết kế bố trí hoặc hàng hoá chứa mạch tích hợp bán
dẫn sản xuất theo thiết kế bố trí được bảo hộ.
- Nhập khẩu bản sao thiết kế bố trí, mạch tích hợp bán dẫn sản xuất theo thiết kế bố trí
hoặc hàng hoá chứa mạch tích hợp bán dẫn sản xuất theo thiết kế bố trí được bảo hộ.
4.1.2. Quyền ngăn cấm của chủ sở hữu
Chủ sở hữu thiết kế bố trí được cấp bằng bảo hộ có quyền ngăn cấm người
khác không sử dụng thiết kế bố trí trong trường hợp thiết kế bố trí bị chiếm đoạt, sử
dụng trái pháp luật trong thời hạn có hiệu lực của văn bằng bảo hộ. Tuy nhiên, quyền
này bị giới hạn trong các trường hợp sau đây
15
:
- Việc sử dụng thiết kế bố trí chỉ nhằm phục vụ nhu cầu cá nhân hoặc mục đích phi
thương mại, nghiên cứu, giảng dạy.
- Lưu thông, nhập khẩu, khai thác công dụng của sản phẩm được đưa ra thị trường, kể

cả thị trường nước ngoài một cách hợp pháp.
- Sử dụng thiết kế bố trí nhằm mục đích duy trì hoạt động của các phương tiện vận tải
của người nước ngoài đang quá cảnh hoặc tạm thời nằm trong lãnh thổ Việt Nam.
- Sử dụng thiết kế bố trí không biết hoặc không có nghĩa vụ phải biết thiết kế bố trí đó
được bảo hộ.
Đối với các trường hợp trên, tại Điều 28 Nghị định 42/2003/NĐ-CP về bảo hộ
quyền sở hữu công nghiệp đối với thiết kế bố trí mạch tích hợp bán dẫn quy định cụ
thể các hành vi không bị xem là xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp đối với người
sử dụng thiết kế bố trí mà không biết thiết kế bố trí đó đã được bảo hộ:
- Phân phối, nhập khẩu bản sao thiết kế bố trí được bảo hộ, mạch tích hợp bán dẫn sản
xuất theo thiết kế bố trí được bảo hộ hoặc hàng hoá chứa mạch tích hợp bán dẫn sản
xuất theo thiết kế bố trí được bảo hộ khi không biết hoặc không có cơ sở để biết rằng
thiết kế bố trí đang được bảo hộ;
- Phân phối, nhập khẩu bản sao thiết kế bố trí được bảo hộ, mạch tích hợp bán dẫn sản
xuất theo thiết kế bố trí được bảo hộ hoặc hàng hoá chứa mạch tích hợp bán dẫn sản
xuất theo thiết kế bố trí được bảo hộ đã được tiếp nhận hoặc đặt hàng khi không biết
hoặc không có cơ sở để biết rằng thiết kế bố trí đang được bảo hộ.
15 Khoản 2 Điều 125 Luật SHTT 2005
11
- Người sử dụng thiết kế bố trí có tính nguyên gốc được tạo ra trên cơ sở phân tích,
đánh giá thiết kế bố trí được bảo hộ, hoặc thiết kế bố trí do người khác độc lập tạo ra
trùng với thiết kế bố trí được bảo hộ.
Tuy nhiên, hành vi phân phối hoặc nhập khẩu trên nếu được thực hiện
sau khi đã biết về việc thiết kế bố trí đó đã được bảo hộ, người sử dụng phải trả cho
chủ sở hữu một khoản tiền đền bù tương đương với khoản thanh toán cho việc chuyển
giao quyền sử dụng thiết kế bố trí đó theo quy định về quyền tạm thời của chủ sở hữu.
 Các hành vi sau đây bị coi là xâm phạm quyền của chủ sở hữu thiết kế bố trí
16
:
- Sử dụng thiết kế bố trí được bảo hộ hoặc bất kỳ phần nào có tính nguyên gốc của thiết

kế bố trí đó trong thời hạn hiệu lực của văn bằng bảo hộ mà không được phép của chủ
sở hữu.
- Sử dụng thiết kế bố trí mà không trả tiền đền bù theo quy định về quyền tạm thời quy
định tại Luật Sở hữu trí tuệ.
Chế tài xử lý đối với các hành vi vi phạm trên quy định tại Nghị định số
99/2013/NĐ-CP ngày 29/8/2013 Nghị định quy định xử phạt vi phạm hành chính
trong lĩnh vực sở hữu công nghiệp: quy định hình thức xử phạt, mức phạt, biện pháp
khắc phục hậu quả; thủ tục nộp đơn yêu cầu xử lý vi phạm; thẩm quyền, thủ tục giải
quyết đơn yêu cầu xử lý vi phạm; thẩm quyền, thủ tục xử phạt và thi hành quyết định
xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực sở hữu công nghiệp.
“Điều 10. Xâm phạm quyền đối với sáng chế, giải pháp hữu ích, thiết kế bố trí
1. Phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 500.000 đồng đến 2.000.000 đồng đối với
một trong các hành vi sau đây vì mục đích kinh doanh trong trường hợp giá trị hàng
hóa vi phạm đến 3.000.000 đồng:
16 Điều 126 Luật SHTT 2005
12
a) Bán; chào hàng; vận chuyển, kể cả quá cảnh; tàng trữ; trưng bày để bán sản
phẩm xâm phạm quyền đối với sáng chế, giải pháp hữu ích, thiết kế bố trí hoặc sản
phẩm được sản xuất từ quy trình xâm phạm quyền đối với sáng chế, giải pháp hữu ích
13. Phạt tiền bằng 1,2 lần mức tiền phạt quy định từ Khoản 1 đến Khoản 12
Điều này nhưng không vượt quá 250.000.000 đồng đối với một trong các hành vi sau
đây vì mục đích kinh doanh:
a) Sản xuất bao gồm: Thiết kế, xây dựng, chế tạo, gia công, lắp ráp, chế biến,
đóng gói sản phẩm, hàng hóa xâm phạm quyền đối với sáng chế, giải pháp hữu ích,
thiết kế bố trí;
b) Áp dụng quy trình xâm phạm quyền đối với sáng chế, giải pháp hữu ích;
c) Nhập khẩu sản phẩm xâm phạm quyền đối với sáng chế, giải pháp hữu ích,
thiết kế bố trí hoặc sản phẩm được sản xuất từ quy trình xâm phạm quyền đối với
sáng chế, giải pháp hữu ích;
d) Đặt hàng, giao việc, thuê người khác thực hiện hành vi quy định tại các

Điểm a, b và c Khoản này.
14. Hình thức xử phạt bổ sung:
Đình chỉ hoạt động sản xuất, kinh doanh hàng hóa vi phạm từ 01 tháng đến 03
tháng đối với hành vi vi phạm quy định từ Khoản 1 đến Khoản 13 Điều này.
15. Biện pháp khắc phục hậu quả:
a) Buộc loại bỏ yếu tố vi phạm và tiêu hủy yếu tố vi phạm đối với hành vi vi
phạm quy định từ Khoản 1 đến Khoản 13 Điều này;
13
b) Buộc tiêu hủy tang vật, phương tiện vi phạm nếu không loại bỏ được yếu tố
vi phạm đối với hành vi vi phạm quy định từ Khoản 1 đến Khoản 13 Điều này;
c) Buộc đưa ra khỏi lãnh thổ Việt Nam hàng hóa quá cảnh xâm phạm quyền sở
hữu công nghiệp đối với hành vi vi phạm quy định từ Khoản 1 đến Khoản 12 Điều
này;
d) Buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp có được do thực hiện hành vi vi phạm quy
định từ Khoản 1 đến Khoản 13 Điều này.”
4.1.3. Quyền định đoạt thiết kế bố trí của chủ sở hữu
Chủ sở hữu có quyền định đoạt thiết kế bố trí mạch tích hợp bán dẫn thông qua
việc chuyển giao quyền sở hữu công nghiệp đối với thiết kế bố trí và chuyển nhượng
quyền sử dụng thiết kế bố trí.
17
Việc chuyển nhượng quyền sử dụng thiết kế bố trí mạch tích hợp bán dẫn phải
được lập thành hợp đồng bằng văn bản. Hợp đồng này theo quy định tại Điều 143
Luật Sở hữu trí tuệ có hai dạng:
- Hợp đồng độc quyền theo đó trong phạm vi và thời hạn chuyển nhượng, bên nhận
chuyển nhượng được độc quyền sử dụng thiết kế bố trí, bên chuyển quyền không
được kí kết hợp đồng sử dụng thiết kế bố trí này với bất kì bên thứ ba nào, và chỉ
được sử dụng thiết kế bố trí nếu được bên nhận chuyển quyền cho phép.
- Hợp đồng không độc quyền theo đó trong phạm vi và thời hạn chuyển giao quyền sử
dụng, bên chuyển nhượng vẫn có quyền sử dụng thiết kế bố trí đó, quyền kí kết hợp
đồng sử dụng không độc quyền với người khác.

Việc chuyển giao quyền sở hữu công nghiệp đối với thiết kế bố trí được thực
hiện dưới hình thức chuyển nhượng theo thoả thuận, để thừa kế, chuyển dịch trong
trường hợp sáp nhập, hợp nhất, chia tách pháp nhân. Trường hợp quyền sở hữu công
17 Chương X, Luật SHTT 2005
14
nghiệp đối với thiết kế bố trí thuộc sở hữu chung,việc chuyển giao phải được sự đồng
ý của tất cả các chủ sở hữu chung. Việc chuyển nhượng phải tuân thủ theo quy định
của pháp luật về sở hữu trí tuệ và phải được thực hiện dưới hình thức hợp đồng bằng
văn bản.
4.1.4. Quyền tạm thời đối với thiết kế bố trí
18
Đối với thiết kế bố trí đã được người có quyền đăng ký hoặc người được người
đó cho phép khai thác thương mại trước ngày cấp Giấy chứng nhận đăng ký thiết kế
bố trí mạch tích hợp bán dẫn, nếu người có quyền đăng ký biết rằng thiết kế bố trí đó
đang được người khác sử dụng nhằm mục đích thương mại thì người đó có quyền
thông báo bằng văn bản về quyền đăng ký của mình đối với thiết kế bố trí đó cho
người sử dụng để người đó chấm dứt việc sử dụng thiết kế bố trí hoặc tiếp tục sử
dụng.
Trong trường hợp đã được thông báo mà người được thông báo vẫn tiếp tục sử
dụng thiết kế bố trí thì khi Giấy chứng nhận đăng ký thiết kế bố trí mạch tích hợp bán
dẫn được cấp, chủ sở hữu thiết kế bố trí có quyền yêu cầu người đã sử dụng thiết kế
bố trí phải trả một khoản tiền đền bù tương đương với giá chuyển giao quyền sử dụng
thiết kế bố trí đó trong phạm vi và thời hạn sử dụng tương ứng.
4.2. Nghĩa vụ của chủ sở hữu thiết kế bố trí
4.2.1. Nghĩa vụ trả thù lao cho tác giả thiết kế bố trí
Chủ sở hữu thiết kế bố trí có nghĩa vụ trả thù lao cho tác giả thiết kế bố trí
mạch tích hợp bán dẫn theo quy định như sau:
- Trong suốt thời hạn hiệu lực của Giấy chứng nhận đăng ký thiết kế bố trí, chủ thiết kế
bố trí có nghĩa vụ trả thù lao cho tác giả thiết kế bố trí theo quy định sau đây, trừ
trường hợp chủ thiết kế bố trí và tác giả thiết kế bố trí có thỏa thuận khác:

- Mức thù lao tối thiểu trả cho tác giả là 10% số tiền làm lợi thu được trong mỗi năm sử
dụng thiết kế bố trí hoặc 15% tổng số tiền mà chủ thiết kế bố trí nhận được trong mỗi
lần nhận tiền thanh toán do chuyển giao quyền sử dụng thiết kế bố trí.
18 Điều 131 Luật SHTT 2005
15
- Trong trường hợp thiết kế bố trí do nhiều tác giả tạo ra, mức thù lao nói trên là mức
dành cho tất cả các đồng tác giả, các đồng tác giả tự thỏa thuận về việc phân chia số
tiền thù sao do chủ thiết kế bố trí trả.
- Nếu giữa chủ sở hữu và tác giả không có thỏa thuận khác, việc thanh toán tiền thù lao
được thực hiện không muộn hơn 30 ngày, kể từ ngày chủ sở hữu nhận được tiền thanh
toán do chuyển giao quyền sử dụng hoặc kể từ ngày chủ sở hữu thu được lợi sau mỗi
đợt sử dụng thiết kế bố trí, nếu thiết kế bố trí được sử dụng liên tục thì mỗi đợt thanh
toán không được quá 6 tháng, kể từ ngày kết thúc đợt thanh toán trước.
4.2.2. Quyền của tác giả thiết kế bố trí
Tác giả là người trực tiếp sáng tạo ra thiết kế bố trí, trong trường hợp có hai
người trở lên cùng nhau trực tiếp sáng tạo thiết kế bố trí thì họ là đồng tác giả.
Các tác giả có các quyền nhân thân và quyền tài sản quy định tại Điều 122
Luật Sở hữu trí tuệ.
- Quyền nhân thân của tác giả thiết kế bố trí bao gồm các quyền: được ghi tên là tác giả
trong Giấy chứng nhận đăng kí thiết kế bố trí mạch tích hợp bán dẫn; được nêu tên là
tác giả trong các tài liệu công bố, giới thiệu thiết kế bố trí
- Quyền tài sản của tác giả thiết kế bố trí là quyền được nhận thù lao theo quy định tại
Điều 135 Luật Sở hữu trí tuệ. Trong trường hợp đồng tác giả thì thù lao được trả là
mức dành chung cho tất cả các tác giả. Thời gian trả thù lao là suốt thời gian bảo hộ
thiết kế bố trí .
II. Bảo hộ quốc tế về thiết kế bố trí mạch tích hợp bán dẫn
Hầu hết mọi người Mỹ đều biết, các thiết bị điện tử như máy tính, điện thoại di
động đều chứa các con chip (còn gọi là mạch tích hợp bán dẫn, IC). Ngoài ra, mạch
tích hợp bán dẫn còn được tìm thấy trong hàng loạt các sản phẩm gia dụng như máy
ảnh, điều hòa nhiệt độ thậm chí cả các dụng cụ nhà bếp. Điều này cho thấy tầm

quan trọng của IC đang thâm nhập vào mọi khía cạnh cuộc sống của họ.
Hàng chục năm qua, các nhà khoa học đã phát triển các IC với bề mặt nhỏ hơn,
ứng dụng IC và nhiều sản phẩm hơn để các sản phẩm hoạt động ngày một hiệu quả.
Tuy nhiên, trình độ phát triển khoa học không phải là rào cảo duy nhất cho nền công
16
nghiệp sản xuất IC phát triển. Kể từ năm 1970, các hành vi sao chép mạch tích hợp
bán dẫn để tránh việc nghiên cứu tốn kém ngày một nhiều.
Viêc sao chép một IC giúp họ bán được một chip giống hệt với giá thấp hơn so
với các công ty thiết kế ban đầu. Điều này khiến các công ty thiết kế hợp pháp phải
giảm giá chip để cạnh tranh với chip vi phạm bản quyền và còn tước đoạt của họ các
khoản tiền cần thiết để thực hiện việc nghiên cứu và phát triển để xây dựng thế hệ
chip tiếp theo.
Đến năm 1984, hầu như không có một đạo luật nào bảo về quyền sở hữu trí
tuệ đối với thiết kế bố trí mạch tích hợp vì vậy vi phạm bản quyền thiết kế bố trí mạch
tích hợp trở thành vấn đề nghiêm trọng trong nền công nghiệp này.
1. Sự ra đời của Hiệp ước Washington (Hiệp ước IPIC) và Hiệp định TRIPs về bảo
hộ sở hữu trí tuệ đối với mạch tích hợp.
Năm 1984, để đáp ứng với các khiếu nại của ngành công nghiệp bán dẫn,
Quốc hội Mỹ nhận ra rằng các hình thức bảo vệ là cần thiết và thông qua Đạo luật
Bảo vệ Chip bán dẫn. Hoa Kỳ cũng là quốc gia đầu tiên thông qua luật bảo vệ Chip
bán dẫn.
Trong khi bảo hộ bằng sáng chế đã có bảo hộ một số khía cạnh của các mạch
tích hợp, thì SCPA tạo ra một chế độ sở hữu trí tuệ mới để bảo vệ cả thiết kế bố trí
mạch tích hợp này. Đạo luật này cho phép bảo hộ mạch tích hợp chỉ dành cho các
nước bảo hộ tương hỗ mạch tích hợp của công dân Hoa Kỳ với các điều kiện tương tự
chế độ bảo hộ của SCPA. Các nhà lập pháp của các nước phát triển hàng đầu chỉ ra
rằng SCPA phần lớn đã hoàn thành mục đích của Hoa Kỳ là lôi kéo các nước khác
thông qua luật bảo vệ mạch tích hợp dưới áp lực của Hoa Kỳ.
Mặc dù nhiều quốc gia đã ban hành luật lệ dựa trên SCPA như Nhật Bản, Úc,
Cộng đồng Châu Âu, năm năm sau, một số nước đang phát triển tiếp tục tránh việc

17
soạn thảo các điều luật về bảo vệ mạch tích hợp và thiết kế bố trí của nó. Vì vậy, một
giải pháp về hiệp ước đa phương đã được đặt ra
19
.
Các nỗ lực của vòng đàm phán đa lục địa trong việc thống nhất về bảo hộ
mạch tích hợp được diễn ra tại Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới WIPO ở Hội nghị
ngoại giao ở Washington DC vào năm 1989. WIPO cuối cùng đã thông qua dự thảo
của Hiệp ước cho các quốc gia thành viên. Hiệp ước này được gọi là Hiệp ước
Washington về bảo hộ sở hữu trí tuệ đối với mạch tích hợp.
Hiệp ước này ngay từ đầu đã thất bại do sự phản đối của Hoa Kỳ và Nhật Bản,
hai nhà sản xuất mạch tích hợp hàng đầu thế giới. Sự phản đối trên là kết quả của
việc Hiệp ước Washington được sửa đổi để làm giảm bớt gánh nặng cho các nước
đang phát triển trước những áp lực từ phía Nhật Bản và Hoa Kỳ, đó là việc sử dụng
không cần sự đồng ý của người nắm giữ quyền để bảo vệ một mục đích quốc gia được
coi là quan trọng bởi chính quyền đó.
Mặc khác, Hoa Kỳ và Nhật Bản cũng lo ngại về cơ chế giải quyết tranh chấp
và bồi thường của hiệp ước, bởi vì các nước đang phát triển không cân xứng với sức
mạnh kinh tế so với các nước này. Kết quả là, hiệp ước Washington không có hiệu lực
và hầu như không ảnh hưởng đến việc bảo hộ mạch bán dẫn trên thế giới.
20
Hiệp ước Washington đã được xem xét lại trong vòng đàm phán Uruguay 1994
của GATT, và được đưa vào Hiệp định TRIPs với sự chấp thuận của Nhật Bản và
Hoa Kỳ.
19 Part 1, page 3, Sixteen Years After the Passage of the US Semiconductor Chip Protection Act: Is
International Protection Working. By Leon Radomsky.
< />20 Trang 3, dòng 11, Bản dịch TÀI LIỆU GIẢNG DẠY VỀ SỞ HỮU TRÍ TUỆ, Giáo sư Michael
Blakeney, Viện nghiên cứu Sở hữu trí tuệ Queen Mary Đại học London, < />giang-day-ve-so-huu-tri-tue-5545/>, ngày 01/06/2013.
18
Các điểm chưa thỏa đáng nhận thấy được của Hiệp ước Washington được giải

quyết bằng việc bổ sung các Điều từ 36 đến 39 của Hiệp định TRIPs .
Trong đó, Hiệp ước về sở hữu trí tuệ đối với mạch tích hợp bao gồm định
nghĩa “mạch tích hợp” và “thiết kế bố trí”, các điều kiện bảo hộ, các độc quyền,
những giới hạn và khai thác, đăng ký, mở thiết kế bố trí mạch tích hợp. Các quy định
về thiết kế bố trí mạch tích hợp trong Hiệp định TRIPS bổ sung bốn vấn đề quan
trọng đáng kể cho Hiệp ước Washington về sở hữu trí tuệ đối với mạch tích hợp. Đó
là:
- Khả năng bảo hộ sản phẩm chứa thiết kế bố trí bất hợp pháp (Điều 36)
- Xử lý người vi phạm không có lỗi, đó là người thực hiện hành vi nhập khẩu, bán hoặc
phân phối dưới hình thức khác nhằm mục đích thương mại mạch tích hợp chứa thiết
kế bố trí bị sao chép bất hợp pháp hoặc bất kỳ sản phẩm nào chứa mạch hợp như vậy
nếu tại thời điểm tiếp nhận mạch tích hợp hoặc sản phẩm chứa mạch tích hợp đó mà
không biết hoặc không có căn cứ hợp lý để biết rằng trong đó chứa thiết kế bố trí bị
sao chép bất hợp lý (Điều 37.1)
- Áp dụng các quy định tại Điều 31 Hiệp định TRIPS đối với chuyển giao không tự
nguyện quyền sử dụng thiết kế bố trí hoặc sử dụng thiết kế bố trí do Chính phủ thực
hiện mà không được phép của chủ thể nắm giữ quyền, thay cho các quy định về bắt
buộc chuyển giao quyền sử dụng thiết kế bố trí (li-xăng bắt buộc) trong Hiệp ước về
sở hữu trí tuệ đối với thiết kế bố trí mạch tích hợp (Điều 37.2).

2. Đối tượng bảo hộ
Đối tượng bảo hộ theo TRIPs tương tự như Hiệp ước Washington, mạch tích
hợp được bảo hộ dưới hình thức thiết kế bố trí tại Điều 2 (ii) như: là sự sắp xếp trong
19
không gian ba chiều thể hiện dưới bất kỳ hình thức nào của các phần tử với ít nhất
một phần tử tích cực, và của một số hoặc tất cả các mối nối của một mạch tích hợp,
hoặc sự sắp xếp trong không gian ba chiều như vậy của một mạch tích hợp được thiết
kế để sản xuất mạch tích hợp.
Hiệp định TRIPs bảo vệ toàn thể các lớp mạch tích hợp, không phải bảo hộ
từng lớp riêng biệt, dưới bất kì hình thức nào như là một photolithographic mask, một

bản vẽ thiết kế hoặc một vi mạch thực tế
21
.
3. Các hành vi vi phạm
Điều 36 của Hiệp định TRIPS bổ sung cho Điều 6, Khoản 1 (a) (ii) của Hiệp
ước Washington, Hiệp định TRIPS đưa ra một hành vi ngăn cấm bổ sung đối với
những hành vi được liệt kê trong Hiệp ước Washington, đó là bất kỳ hành vi nào liên
quan tới vật phẩm có chứa một mạch tích hợp, song chỉ khi vật đó còn tiếp tục chứa
đựng một thiết kế bố trí bị sao chép bất hợp pháp.
Điều 37.1 của Hiệp định TRIPS tương tự như khoản 907 của SCPA trong việc
cho phép thu hồi tiền bản quyền cho "hành vi xâm phạm vô tội."
Chủ sở hữu có thể thu hồi tiền bản quyền từ sử dụng sản phẩm chứa mạch tích
hợp hoặc thiết kế bố trí mà không biết đang vi phạm sau khi có thông báo vi
phạm. Điều này không có điều khoản tương ứng trong Hiệp ước Washington.
Điều 37.2của Hiệp định TRIPS kết hợp bằng cách tham chiếu Điều 31 của
Hiệp định TRIPS, cho phép chủ sở hữu thiết kế bố trí có thể thu hồi được một khoản
tiền hợp lý khi một chính phủ quốc gia sử dụng thiết kế bố trí đó.
4. Các hành vi không được xem là vi phạm quyền
21 Page 5, IDEA: The Journal of Law and Technology,38 IDEA 105. THE NEED TO ABOLISH
REGISTRATION FOR INTEGRATED CIRCUI TOPOGRAPHIES UNDER TRIPS, CARL A.
KUKKONEN, III, 1997
20
Kỹ thuật phân tích ngược: Điều 6.2.a của Hiệp ước Washington cho phép sử
dụng, sao chép không cần xin phép chủ sở hữu nhằm mục đích cá nhân hoặc nhằm
một mục đích duy nhất phân tích, đánh giá, nghiên cứu hoặc giảng dạy. Nếu trên cơ
sở phân tích và đánh giá đó mà một chủ thể tạo ra được một thiết kế bố trí nguyên
gốc, hiệp ước cho phép kết hợp thiết kế bố trí đó trong một mạch tích hợp hoặc thực
hiện một hành vi bất kỳ tại giai đoạn phân tích, đánh giá mà không bị coi là xâm
phạm quyền của chủ sở hữu sản phẩm được phân tích, đánh giá;
Tạo ra một cách độc lập: Hiệp ước không cho phép chủ thể có quyền đối với

thiết kế bố trí (cách sắp xếp) thực hiện quyền của mình đối với một thiết kế trùng lặp
nhưng được tạo ra một cách độc lập.
Xâm phạm do vô tình/không cố ý: Điều 6.4 của Hiệp ước Washington cho
phép các bên ký kết không coi các hành vi là trái nếu khi tiếp cận mạch tích hợp nói
trên, người thực hiện hoặc người ra lệnh thực hiện hành vi đó không biết hoặc không
có cơ sở để biết rằng mạch tích hợp đó mang thiết kế bố trí bị sao chép một cách bất
hợp pháp. Điều 37 Hiệp định TRIPS bổ sung: không coi là vi phạm điều cấm quy
định trong Điều 36 đối với các hành vi nhập khẩu, bán hoặc phân phổi theo cách khác
vì mục đích thương mại một mạch tích hợp chứa thiết kế bố trí sao chép bất hợp pháp
hoặc một sản phẩm bất kỳ chứa một mạch tích hợp “khi người thực hiện hoặc người
ra lệnh thực hiện hành vi đó không biết hoặc không có cơ sở để biết mạch tích hợp đó
mang thiết kế bố trí bị sao chép một cách bất hợp pháp”
22
. Đối với bất kỳ li-xăng
không tự nguyện nào về thiết kế bố trí đó, hoặc việc sử dụng thiết kế bố trí đó mà
không được phép của người nắm giữ quyền do Chính phủ thực hiện hoặc do người
khác thực hiện cho Chính phủ thì áp dụng các điều kiện quy định tại các điểm từ điểm
(a) đến điểm (k) Điều 31.
23
22 Phần 5, Bản dịch TÀI LIỆU GIẢNG DẠY VỀ SỞ HỮU TRÍ TUỆ, Giáo sư Michael Blakeney, Viện
nghiên cứu Sở hữu trí tuệ Queen Mary Đại học London, < />so-huu-tri-tue-5545/>, ngày 01/06/2013.
21
5. Nghĩa vụ bảo hộ thiết kế bố trí
Nghĩa vụ bảo hộ các thiết kế bố trí được quy định tại Điều 3.1 của Hiệp ước
Washington . Hiệp ước bắt buộc các bên ký kết phải bảo đảm chế độ bảo hộ sở hữu trí
tuệ đối với các thiết kế bố trí phù hợp với Hiệp ước ,kể cả việc cấm các hành vi bất
hợp pháp và quy định các chế tài pháp lý thích hợp để xử lý các hành vi đó ( Điều
3.1.a ). Việc bảo hộ theo Hiệp ước sẽ được áp dụng bất luận mạch tích hợp đó có nằm
trong sản phẩm hay không ( Điều 3.1.b ). Hiệp ước cũng cho phép các bên không bảo
hộ thiết kế bố trí mạch tích hợp cho đến khi thiết kế bố trí đó được khai thác thương

mại một cách riêng rẽ hoặc được kết hợp với một mạch tích hợp tại một nơi nào đó
( Điều 3.1.c ).
Điều 7.1 Hiệp ước Washington cho phép các Bên ký kết không bảo hộ thiết kế
bố trí cho đến khi thiết kế bố trí đó được khai thác thương mại thông thường một cách
riêng rẽ hoặc được kết hợp trong một mạch tích hợp ở bất cứ một nơi nào đó trên thế
giới.
6. Yêu cầu về tính nguyên gốc
Yêu cầu của Hiệp ước đối với sản phẩm được bảo hộ là phải có tính nguyên
gốc theo nghĩa các thiết kế bố trí là thành quả của sự sáng tạo, không phải là kiến thức
thông thường tại thời điểm sáng tạo.( Điều 3.2.a) Và Điều 3.2.b cho phép bảo hộ các
phần tử thông thường của thiết kế bố trí nếu sự kết hợp các phần tử là nguồn gốc theo
nghĩa nêu tại điểm (a) trên đây. Có nghĩa là một thiết kế bố trí có tính nguyên gốc nếu
như sự kết hợp của nó là kết quả của nỗ lực trí tuệ của chính tác giả, thiết kế bố trí sẽ
chứa các yếu tố đã có mà sự kết hợp các yếu tố đó đã không được kết hợp trong cùng
một cách chính xác như vậy.
23 Bảo hộ quốc tế về thiết kế bố trí mạch tích hợp bán dẫn, 25/07/2008
< />2008072411156593.htm>.
22
7. Hình thức bảo hộ pháp lý:
Căn cứ theo điều 4 của Hiệp ước Washington về SHTT mạch tích hợp thì mỗi
bên ký kết được tự do thực hiện các nghĩa vụ của mình theo Hiệp ước này bằng:
- Một luật riêng về thiết kế bố trí.
- Luật của mình về quyền tác giả, patent (bằng sáng chế), mẫu hữu ích, kiểu dáng công
nghiệp, cạnh tranh không lành mạnh.
- Bất cứ luật nào khác hoặc dưới hình thức kết hợp giữa các luật đó.
8. Thời hạn bảo hộ:
Khi đăng kí là điều kiện bắt buộc của việc bảo hộ, Điều 38 của Hiệp định
TRIPS quy định rằng: Tại những Thành viên quy định rằng đăng ký là điều kiện bảo
hộ, thời hạn bảo hộ thiết kế bố trí không được kết thúc trước khi kết thúc 10 năm tính
từ ngày nộp đơn đăng ký hoặc từ ngày việc khai thác nhằm mục đích thương mại xảy

ra lần đầu tiên ở bất kỳ nơi nào trên thế giới.
Tại những Thành viên không quy định đăng ký là điều kiện để bảo hộ, các thiết
kế bố trí phải được bảo hộ trong thời hạn không dưới 10 năm tính từ ngày việc khai
thác nhằm mục đích thương mại xảy ra lần đầu tiên ở bất cứ nơi nào trên thế giới.
Bất kể khoản 1 và khoản 2 trên đây, Thành viên có thể quy định rằng thời hạn
bảo hộ sẽ chấm dứt khi hết 15 năm kể từ khi tạo ra thiết kế bố trí.
III. Nhận xét về cơ chế bảo hộ thiết kế bố trí của Việt Nam so với quốc tế
1. Phân tích cơ chế bảo hộ thiết kế bố trí của Việt Nam so với quốc tế.
Khi gia nhập WTO, Việt Nam sẽ phải tuân thủ các quy định về sở hữu trí tuệ
theo hiệp định liên quan đến thương mại của quyền sở hữu trí tuệ (TRIPs). Vì Hiệp
định TRIPS đòi hỏi mọi quốc gia thành viên của WTO phải xây dựng hệ thống bảo hộ
Sở hữu trí tuệ theo các tiêu chuẩn tối thiểu thống nhất. Một cách tổng quát, các tiêu
chuẩn tối thiểu ấn định trong Hiệp định TRIPS nhằm bảo đảm cho mỗi quốc gia thành
viên có một hệ thống bảo hộ Sở hữu trí tuệ đầy đủ và có hiệu quả.
23
Việc thực hiện Hiệp định TRIPs có thể mang lại những tác động tích cực đối
với tình hình đầu tư của Việt Nam. Cụ thể, TRIPs sẽ mang lại cảm giác an toàn cho
các nhà đầu tư từ đó giúp làm tăng vốn đầu tư đồng thời thúc đẩy quá trình chuyển
giao công nghệ diễn ra mạnh mẽ hơn. Ngoài ra, quyền sở hữu trí tuệ được tôn trọng
cũng sẽ giúp khuyến khích các sáng tạo, nghiên cứu cải tiến sản xuất trong nước. Có
thể hy vọng rằng trong khi hoạt động này nhanh chóng trở nên quy cũ và chuyên
nghiệp hơn.
Chính vì vậy, xây dựng và vận hành một hệ thống bảo hộ quyền Sở hữu trí tuệ
quốc gia theo chuẩn mực của Hiệp định về các khía cạnh liên quan đến thương mại
của quyền Sở hữu trí tuệ là một trong những yêu cầu tiên quyết để được kết nạp vào
WTO. Theo yêu cầu của Hiệp định TRIPS, mỗi quốc gia thành viên hoặc xin gia nhập
WTO phải dành sự bảo hộ quyền Sở hữu trí tuệ một cách đầy đủ và hữu hiệu cho
công dân của các thành viên WTO khác theo nguyên tắc đối xử quốc gia và tối huệ
quốc. Cụ thể là các thành viên phải có hệ thống pháp luật và bộ máy để bảo hộ quyền
Sở hữu trí tuệ (quyền tác giả và các quyền liên quan, sáng chế, bí mật kinh doanh,

nhãn hiệu, kiểu dáng công nghiệp, thiết kế bố trí mạch tích hợp, chỉ dẫn địa lý và
quyền chống cạnh tranh không lành mạnh) đáp ứng các chuẩn mực tối thiểu của Hiệp
định TRIPS về nội dung, phạm vi, thời hạn và bảo đảm thực thi quyền.
24
Những phân tích sau có thể cho thấy Luật Sở hữu trí tuệ là luật có vẻ hoàn
chỉnh và đầy đủ nhất trong hệ thống pháp luật ở Việt Nam, và có thể nói là quy định
về bảo hộ thiết kế bố trí mạch bán dẫn nói riêng cũng dựa vào những nguyên tắc
chuẩn mực tối thiểu của Hiệp định TRIPs để ban hành và các tiêu chí bảo hộ thiết kế
24 Ts. Nguyễn Như Quỳnh, Phó Chánh thanh tra Bộ Khoa học và công nghệ, bài viết NỘI DUNG
CHÍNH CỦA HIỆP ĐỊNH TRIPS, < />chinh-c-a-hi-p-d-nh-trips, ngày 6/3/2015>
24
bố trí mạch tích hợp bán dẫn được quy định trong pháp luật Việt Nam khá tương đồng
với Hiệp ước Washington về sở hữu trí tuệ liên quan đến mạch tích hợp năm 1989:
Theo Hiệp định TRIPS, việc bảo hộ thiết kế bố trí mạch tích hợp dựa trên các
quy định của Hiệp ước Washington (Điều 35) và một số quy định bổ sung của Hiệp
định TRIPS (Điều 36 đến Điều 38). Trong đó, Hiệp ước Washington định nghĩa
“mạch tích hợp” và “thiết kế bố trí”, các điều kiện bảo hộ, các độc quyền, những giới
hạn và khai thác, đăng ký, mở thiết kế bố trí mạch tích hợp.
Các quy định về bảo hộ thiết kế bố trí mạch bán dẫn ở Việt Nam cũng dựa theo
các quy định của quốc tế để hình thành các định nghĩa về mạch tích hợp và thiết kế bố
trí, điều kiện bảo hộ, đối tượng, thời hạn, các hành vi không hợp pháp…
- Đối với việc xác định đối tượng bảo hộ: Là một thành viên của Hiệp định TRIPs,
Việt Nam buộc phải tuân theo qui định tại Điều 2 đến Điều 7, trừ Điều 6.3 của Hiệp
ước Washington, vì vậy Luật sở hữu trí tuệ Việt Nam đã lựa chọn một phương án an
toàn là nêu ra định nghĩa tương đồng với định nghĩa mạch tích hợp, thiết kế bố trí
mạch tích hợp.
- Bảo hộ thiết kế bố trí mạch tích hợp bán dẫn chỉ được bảo hộ nếu được đăng ký. Để
được bảo hộ thì theo Hiệp ước Washington: thiết kế bố trí đó phải có tính nguyên gốc.
Điều 70 Luật Sở hữu trí tuệ Việt Nam định nghĩa về tính nguyên gốc của một
thiết kế bố trí chỉ đơn thuần tiếp thu từ Điều 3.2 Hiệp ước Washington mà không giải

thích rõ ràng hơn trong các văn bản liên quan về tính nguyên gốc của một thiết kế bố
trí. Điển hình trong Đạo luật bảo hộ thiết kế bố trí mạch tích hợp bán dẫn Ấn Độ
2000, công nhận rằng
25
: Một sự kết hợp để tạo nên một thiết kế bố trí được coi là
25 Page 5, Journal of Intellectual Property Rights, Vol 10, November 2005, pp 474-479, Integrated
Circuits and Intellectual Property Rights in India, Atul Gupta, Received 2 May 2005, revised 8 September
2005< 10(6) 474-479.pdf>
25