Tiểu luận
SỰ THỐNG NHẤT TRONG TÍNH ĐA DẠNG
C
ỦA CÁC LÝ
THUYẾT XÃ HỘI HỌC
DANH SÁCH NHÓM :
1. Nguyễn Thị Bích Liên
2. Nguyễn Thanh Hải
3. Nguyễn Thị Đông
Xã hội
Vấn đề cơ bản ( nghiên cứu )
Đối tượng nghiên cứu
Con người
LÝ THUYẾT XÃ HỘI HỌC
Lý luận Quan niệm Thực tiễn
Phương pháp
Vi mô Vĩ mô
- Hành động xã hội
- Hành vi xã hội
- Tương tác xã hội
- Quá trình, động thái
của nhóm xã hội
….
- Thiết chế xã hội
- Cấu trúc xã hội
- Hệ thống xã hội
….
Cách tiếp cận tổng hợp hệ thống
Xã hội học là khoa học nghiên cứu các quy luật hình thành, vận động và
phát triển mối quan hệ giữa con người và xã hội. Các nhà xã hội học thường
sử dụng các lý luận, quan niệm, thực tiễn thông phương pháp tiếp cận vi mô
và phương pháp tiếp cận vĩ mô để nghiên cứu các vấn đề của xã hội học.
+ Phương pháp tiếp cận vĩ mô: Tức là khi xác định đối tượng nghiên cứu là
các qui luật của cả hệ thống xã hội.
Khó khăn của phương pháp này là những thay đổi ở cấp xã hội, dân tộc tổ
chức thường trải dài theo thời gian và không gian, thường diễn ra rất chậm
chạp và vì vậy rất khó quan sát nắm bắt. Do đó rất khó nghiệm chứng các
giả thuyết khoa học rút ra từ các khái niệm, các lí thuyết của xã hội học vĩ
mô.
+ Phương pháp tiếp cận vi mô: Tức là khi xác định đối tượng nghiên cứu là
các hiện tượng của cá nhân, nhóm như hành động xã hội và tương tác xã
hội…
Khó khăn của phương pháp luận xã hội học thuần túy vi mô không chỉ ở
chỗ các hiện tượng cá nhân diễn ra rất năng động, tinh vi, phức tạp, các cá
nhân cụ thể lại có những hành động rất khác nhau mà ở chỗ trong nhiều
trường hợp dù có nắm bắt được các đặc điểm cá nhân ta vẫn không thể giải
thích được hành vi của họ trong nhóm hay hành vi nhóm người. Mặt khác xã
hội học vi mô rất khó có thể giải thích hành vi xã hội của hàng nghìn hay
hàng triệu cá nhân nếu không sử dụng cách tiếp cận vĩ mô, bởi nhiều hành vi
diễn ra ở cấp vi mô nhưng lại có tầm ảnh hưởng ở cấp vĩ mô. Và hơn nữa rõ
ràng không chỉ mối tương tác cá nhân mới diễn ra ở cấp vi mô mà ngay cả
các quá trình của cấu trúc xã hội và thiết chế xã hội cũng diễn ra ở cấp vĩ
mô.
►Các nhà nghiên cứu có xu hướng kết hợp cả hai cấp phân tích vĩ mô và vi
mô. Trong những năm gần đây, một số nhà nghiên cứu như Pierre Bourdieu,
James Coleman, Jhon Elster đã cố gắng đã đưa ra những giải pháp theo
hướng “tích hợp” đặt cầu nối xã hội học vĩ mô với xã hội học vi mô.
Xã h
ội học ở
các nước đang
phát triển
Xã hội học ở
các nước chậm
phát triển
Xã hội học
Xã h
ội học Pháp
(A.Comte,
E. Durkheim,
P.Bourdieu,…)
Xã h
ội học Mỹ
(H.mead, T.Parsons,
R.Merton,
G.Homans, P.Lau )
Xã h
ội học Đức
(Karl Marx,
M.Weber,
G.Simmel, …)
Xã h
ội học ở các
nước công nghiệp
phát triển
Xã h
ội học Anh
( H.Spencer,
A.Giddens,…)
Vấn đề phân kỳ lịch sử phát triển xã hội học
* Các giai đoạn phát triển của xã hội học:
Thế kỷ XIX Thế kỷ XX Nay
A.Comte
1838 Giai đoạn 1 1892 Giai đoạn 2 Giai đoạn 3
Giai đoạn 1: Xã hội học ra đời, và ngay lập tức phải đấu tranh vì quyền sống
của nó với tư cách là một khoa học có vị trí đặc biệt
Giai đoạn 2: Xã hội học khẳng định vị trí và vai trò của nó
Giai đoạn 3: Xã hội học đi vào cuộc sống
* Phân vùng lịch sử phát triển xã hội học
* Phân kỳ nhiệm vụ lịch sử của xã hội học
Nội dung chính
Giai đoạn
Nhiệm vụ
Phương pháp
Nửa cuối thế kỷ XIX
đến nửa đầu thế kỷ XX
- Tập trung trả lời câu hỏi về:
trật tự xã hội là gì? Biến đổi
xã hội là gì?
- Nghiên cứu các phạm trù cơ
bản như “ hệ thống xã hội”,
“thiết chế xã hội”, “cấu trúc
xã hội”.
- Phương pháp tiếp cận
vĩ mô.
- Phương pháp luận của
khoa học tự nhiên và
phương pháp trừu
tượng hóa, khái quát
hóa.
Khoảng giữa thế kỷ
XX
- Tập trung trả lời câu hỏi về
hành động xã hội của các
nhân
- Nghiên cứu phạm trù cơ bản
như: “ cấu trúc hành động”,
“tương tác biểu trưng”, “trao
đổi xã hội”…
- Phương pháp tiếp cận
vi mô – nghiên cứu
đời sống xã hội của cá
nhân và nhóm.
Những thập niên cuối
thế kỷ XX
Tập trung trả lời câu hỏi về
cơ chế liên hệ, quan hệ giữa
cá nhân, nhóm, tổ chức và
cộng đồng xã hội
Phương pháp tiếp cận
cầu nối vi mô-vĩ mô,
phương pháp tổng –tích
hợp để nghiên cứu cả
con người và xã hội.
Hiện nay
Xã hội học có những nhiệm
vụ mới đặt ra trong tình hình
mới. Nổi bật lên các câu hỏi
như: đặc điểm, tính chất của
mối quan hệ hài hòa giữa con
người và xã hội là gì? Mối
quan hệ hài hòa đó nảy sinh,
hình thành và diễn biến như
thế nào trong xu thế toàn cầu
hóa?
Xuất hiện các cơ sở và
các tiền đề lý luận và
phương pháp luận tiếp
cận các vấn dề xã hội
mới.
Kết luận:
Thực chất là cuộc tranh luận khoa học về các cặp chủ đề ‘con người- xã
hội’, hành động xã hội- cấu trúc xã hội’ và ‘vĩ mô- vi mô’ đều xoay
quanh các trục vấn đề triết học- xã hội học mối quan hệ giữa con người
và xã hội.
Sự phân kì lịch sử phát triển xã hội học bao gồm các giai đoạn phát
triển của xã hội học và sự phân vùng lịch sử phát triển xã hội học . Qua
việc nghiên cứu lịch sử xã hội học trên thế giới cho ta thấy được sự thống
nhất trong tính đa dạng, phong phú của các quan niệm, các lí thuyết xã
hội học mà hạt nhân của sự thống nhất các lí thuyết xã hội học tạo thành
hệ thống khoa học xã hội học là vấn đề cơ bản mang tính triết học của xã
hội học. Đó là vấn đề mối quan hệ giữa con người và xã hội.
Gắn liền với tiến trình phát triển kinh tế-xã hội của loài người, lịch sử
của sự cạch tranh bổ sung lẫn nhau giữa các lý thuyết xã hội học trong
việc đặt ra các câu hỏi nghiên cứu về sự nảy sinh, biến đổi, phát triển mối
quan hệ giữa con người và xã hội. Cách giải đáp những vấn đề đó đã
phân chia các lý thuyết, quan niệm xã hội học thành nhiều trường phái,
chủ thuyết xã hội học khác nhau. Ví dụ: chủ nghĩa cấu trúc, chủ nghĩa
chức năng, chủ nghĩa hành vi, thuyết mâu thuẫn thuyêt tương tác và
nhiều lý thuyết khác.
