Xây dựng hệ thống bài tập và hướng dẫn giải bài tập vật lý chương dòng điện xoay chiều lớp 12 nhằm phát huy tính tích cực, năng lực sáng tạo của học sinh


ĐẠIHỌCQUỐCGIAHÀNỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC






NGUYỄN VĂN THIỆN






XÂY DỰNG HỆ THỐNG BÀI TẬP VÀ HƯỚNG DẪN GIẢI BÀI TẬP
VẬT LÝ CHƯƠNG “ DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU” LỚP 12, NHẰM
PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC, NĂNG LỰC SÁNG TẠO CỦA HỌC
SINH



LUẬN VĂN THẠC SĨ SƯ PHẠM VẬT LÝ

HÀ NỘI – 2014


ĐẠIHỌCQUỐCGIAHÀNỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC







NGUYỄN VĂN THIỆN






XÂY DỰNG HỆ THỐNG BÀI TẬP VÀ HƯỚNG DẪN GIẢI BÀI TẬP VẬT LÝ
CHƯƠNG “DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU” LỚP 12, NHẰM PHÁT HUY TÍNH TÍCH
CỰC, NĂNG LỰC SÁNG TẠO CỦA HỌC SINH



LUẬN VĂN THẠC SĨ SƯ PHẠM VẬT LÝ

CHUYÊN NGÀNH: LÝ LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC
( BỘ MÔN VẬT LÝ)
Mã số: 60.14.01.11



Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. NGUYỄN VĂN NHÃ





HÀ NỘI - 2014


i
LỜI CẢM ƠN

Trongsuốtquátrìnhhọctậphoànthànhkhóahọcvàthựchiệnđề tài
này,tôiđãnhậnđượcrấtnhiềusựủnghộ,giúpđỡcủacácquíthầycôgiáo,các
cánbộphụtrách,cácemhọcsinh,bạnbèvànhữngngườithâncủatôi.
 Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo trong Ban giám hiệu,
Phòngđàotạosauđạihọc,trườngĐạihọcGiáoDục-ĐạihọcQuốcGiaHà
Nộiđãnhiệttìnhthamgiagiảngdạyvàquantâmgiúpđỡ,tạođiềukiệnthuận
lợichotôihoànthànhluậnvăn
 Đặcbiệttôixinđượcbàytỏlòngbiếtơnsâusắctớingườithầyđáng
kínhPGS.TS. Nguyễn Văn Nhãngườiđãhết lònggiúp đỡ,hướngdẫntận
tình,độngviênvàtạomọiđiềukiệnthuậnlợichotôitrongsuốtquátrìnhthực
hiệnđềtài.

 TôicũngxingửilờicảmơntớiBangiámhiệu,cácthầycôgiáogiảng
dạybộmônVậtlívàcácemhọcsinhtrườngTHPTThanhLiêmA-Huyện
ThanhLiêm-TỉnhHàNamnơitôiđãtiếnhànhthựcnghiệmsưphạm.Các
thầycôvàcácemhọcsinhđãcộngtác,độngviêngiúpđỡvàchỉbảochotôi
rấtnhiềutrongthờigianthựcnghiệmsưphạmtạitrường.
 Cuốicùng,tôixingửilờicảmơnchânthànhtớigiađìnhvàbạnbètôi
đãluônởbênđộngviên,giúpđỡvàtạomọiđiềukiệntốtnhấtgiúptôitrong
suốtquátrìnhhọctậpvàhoànthànhluậnvăn.

Hà Nội, tháng 11 năm 2014
Tác giả


NguyễnVănThiện




ii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT



Viếttắt Viếtđầyđủ

BT Bàitập
BTVL Bàitậpvậtlý
ĐC Đốichứng

GV Giáoviên

HS Họcsinh

SBT Sáchbàitập
THPT Trunghọcphổthông
TN Thựcnghiệm

TNSP Thựcnghiệmsưphạm
SGK Sáchgiáokhoa

iii
MỤC LỤC

 Trang
Lờicảmơn

i
Danhmụcviếttắt

ii
Mụclục

iii
Danhmụccácbảng


vi
Danhmụccáchình

vii

MỎ ĐẦU

1
Chương 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI
NGHIÊN CỨU

7
1.1.Bàitậpvậtlí,vaitròvàmụcđíchsửdụngtrongdạy
họcvậtlí
7
1.1.1.Bàitậpvậtlí


7
1.1.2.Mụcđíchsửdụngbàitậpvậtlí

8
1.1.3.Vaitròcủabàitậpvậtlítrongdạyvàhọc


9
1.2.Cácdạngbàitậpvậtlí

11
1.2.1.Phânloạitheophươngphápgiải


12
1.2.2.Phânloạitheonộidung

14
1.2.3.Phânloạitheomụcđíchlýluậndạyhọc


15
1.2.4.Phânloạitheohìnhthứclàmbài

15
1.3.PhươngphápgiảibàitậpVật

16
1.3.1.CácbướcgiảibàitậpVậtlí

16
1.3.2.MộtsốđiểmlưuýkhihọcsinhbàitậpvàbàithiVậtlí

19
1.4.Sửdụnghệthốngbàitậpvậtlýnhằmpháttriểntưduy,năng
lựcsángtạocủahọcsinh

20
1.4.1.Tưduysángtạo

20
1.4.2. Xây dựnghệ thống bàitập vật lý, nhằm phát triển tư duy
sángtạocủahọcsinh

21
1.4.3.Sửdụnghệthốngbàitập

22
1.5.Vaitròcủagiáoviênvàhọcsinhtrongdạyvàhọcbàitậpvậtlý


23
1.5.1.Vaitròcủagiáoviên

23
1.5.2.Vaitròcủahọcsinh


25
1.6.Thựctrạngvềdạyhọcbàitậpvậtlýởtrườngphổthônghiệnnay

26

iv
1.6.1.Tìnhhìnhhọctậpcủahọcsinh


26
1.6.2.Tìnhhìnhgiảngdạycủagiáoviên

27
1.6.3.Nguyênnhânvàhướngkhắcphục


28
1.7. Cácbiện pháp phát triển tư duy, nănglực sángtạo của học
sinhkhidạybàitậpvậtlý

30
1.8.KếtluậnChương1

31
Chương 2: XÂY DỰNG HỆ THỐNG BÀI TẬP VÀ ĐƯA RA
PHƯƠNG PHÁP GIẢI BÀI TẬP CHƯƠNG ‘‘DÒNG ĐIỆN
XOAY CHIỀU’’ VẬT LÝ 12, THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN
TƯ DUY CỦA HỌC SINH

33
2.1.Vịtrí,cấutrúcchương“Dòngđiệnxoaychiều”

33
2.1.1.

Vịtrívàvaitròcủachương“Dòngđiệnxoaychiều”


33
2.1.2.Cấutrúcnộidungchương“Dòngdiệnxoaychiều”

33
2.2.ThangnănglựcnhậnthứccủaBLOOM”


35
2.3.Nhữngyêucầuvềkiếnthứcvàkỹnănggiảibàitập

36

2.3.1.Vềnộidungkiếnthức,trìnhđộnhậnthức


36
2.3.2.Vềkỹnăng

40
2.4.Cácchủđềbàitậpcủachương‘‘Dòngđiệnxoaychiều’’vậtlý12

41
2.4.1.Bàitậpviếtphươngtrìnhvàtínhcácđạilượngtứcthời

42
2.4.2.Tìmtổngtrở,cácgiátrịhiệudụngU,I,Pvàđộlệchphacủa
cácđạilượngxoaychiềucủamạchR,L,C

47
2.4.3.Phươngphápdùnggiảnđồvectơquay

56
2.4.4.BàitậpvềcácđạilượngR,LC,

biếnthiên

62
2.4.5.Dạngbàitínhcôngsuấtcủadòngđiện

68
2.4.6.Dạngbàitínhđiệnlượng

72
2.4.7.Bàitậpvềhộpđen

73
2.4.8.Bàitậpvềmáybiếnthếvàtruyềntảiđiệnnăng

78
2.5.KếtluậnChương2

83
Chương 3: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM

84
3.1.Mụcđích,nhiệmvụ,đốitượngvàphươngphápcủaTNSP

84
3.1.1.Mụcđíchvànhiệmvụcủathựcnghiệmsưphạm


84
3.1.2.Nhiệmvụcủathựcnghiệmsưphạm

84
3.1.3.Đốitượngvàphươngphápthựcnghiệmsưphạm


84

v
3.2.Phântích,đánhgiávàxửlíkếtquảTNSP

86
3.2.1.Xâydựngtiêuchíđểđánhgiá

86
3.2.2.Phântíchcáckếtquảvềmặtđịnhtính


86
3.2.3.Phântíchcáckếtquảvềmặtđịnhlượng

87
3.3.Đánhgiáchungvềthựcnghiệmsưphạm

94
3.4.KếtluậnChương3

95
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ

96
TÀI LIỆU THAM KHẢO

98
PHỤ LỤC

100

vi

DANH MỤC CÁC BẢNG

 Trang
Bảng2.1:Bảngphânphốichươngtrìnhcủachương“Dòngđiệnxoay
chiều”vậtlý12-cơbản

35
Bảng3.1:Thôngtinvềcáclớphọcsinhthamgiatrongquátrình
TNSP

85
Bảng3.2:Bảngphânphốitầnsố,tầnsuấtvàtầnsuấttíchlũybài
kiểmtrasố1


89
Bảng3.3:Bảngxếploạihọctậplần1

90
Bảng3.4:Bảngphânphốitầnsố,tầnsuấtvàtầnsuấttíchlũybài
kiểmtrasố2

91
Bảng3.5:Bảngxếploạihọctậplần2

92
Bảng3.6:Bảngtổnghợpcácthamsốđặctrưngsau2bàikiểmtra

93


vii
DANH MỤC CÁC HÌNH



Trang
Hình1.1:Chutrìnhsángtạo

21
Hình2.1:Sơđồcấutrúcnộidungcủachương

34
Hình3.1:Đồthịtầnsốtíchlũybàikiểmtrasố1củacáclớpĐCvàTN

90
Hình3.2:Biểuđồxếploạihọctậplần1

90
Hình3.3:Đồthịtầnsốtíchlũybàikiểmtrasố2củacáclớpĐCvàTN

91
Hình3.4:Biểuđồxếploạihọctậplần2

92




















1
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài

Ngàynay,chúngtađangsốngtrongkỷnguyênmàđộnglựcchủyếuđể
pháttriểnkinhtế,xãhộilàtrithức.TrongnềnkinhtếtrithứccủathếkỷXXI,
nềngiáodụcphảiđàotạoranhữngconngườicótrítuệpháttriển,giàutính
sángtạovànhânvăn.ỞnướctaĐảngvàNhànướcđãxácđịnh“Giáodụclà
quốcsáchhàngđầu”.Điềunàyđãđượcxácđịnhtrongnghịquyếttrungương
4khoáVII,nghịquyếttrungương2khoáVIII,đượcthểchếtrongluậtgiáo
dục (2005). Luật giáo dục, điều 28.2 đã ghi “Phương pháp giáo dục phổ
thông phải phát huy tích cực, tự giác, chủ động sáng tạo của học sinh, phù
hợp với đặc điểm từng lớp học môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học, khả
năng làm việc theo nhóm, rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn,
tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui hướng thú và trách nhiệm học tập
của học sinh”.Nhưvậy,quátrìnhdạyhọckhôngchỉnhằmmụcđíchtrangbị
kiếnthứcmàcầnhướngđếnpháthuyhếttiềmnăngcủangườihọc.Ngườihọc
luôntíchcực,chủđộngtìmhiểu,chiếmlĩnhkiếnthức,đặcbiệthọđượctựdo
sángtạo,tựdotưduydướisựđịnhhướngcủangườithầy.Từđóhọcóthểphát
huykhảnăngtựhọcvàduytrìviệchọclâudài,tínhtíchcựctronghọctậplàtích
cực trongnhận thức,được thể hiện bằng động cơ, hứng thú học tập, tiền đề
củatựgiác,độclậpvàsángtạo.Đểngườihọctíchcựcchủđộngtronghọctập
thìngườithầycầncóphươngphápdạyhọctíchcực,nghĩalàtậptrungvàoviệc
pháthuytínhtíchcựccủangườihọc.Muốnđổimớicáchhọcphảiđổimớicách
dạyvàcó sự phốihợpnhịpnhànghoạtđộng dạy vớihoạtđộnghọcthìmới
thànhcông.
Trongquátrìnhdạyhọcnóichung,dạyhọcmônvậtlýnóiriêng,córất
nhiềuphươngphápdạyhọctíchcựcđểnângcaochấtlượngtronghọctập,phát
triểnnănglựctưduyđộclập,nângcaohiệuquảtựhọccủahọcsinh.Trongsố
đó,phươngphápsửdụnghệthốngbàitậplàmộtphươngphápphổbiến,được
sửdụngthườngxuyênvàmanglạihiệuquảcao.Đặcbiệt,mônVậtlílàmột

2
mônkhoahọctựnhiênthìđiềuđólạicàngđượcthểhiệnrõnét.Bàitậpchínhlà

mộtphươngtiệnđểtiếpcậnkiếnthức,rènluyệnkhảnăngtưduyvànângcaokĩ
năngthựcnghiệmtrongdạyhọcmônVậtlíởtrườngphổthông.
Hiệnnay,tàiliệuvềhệthốngbàitậpmônVậtlíởtrườngphổthôngrất
phongphúđadạng,mặtkháctrongphânphốichươngtrìnhsốtiếtdạybàitập
lạiíthơnsovớinhucầucầncủngcốkiếnthứccủahọcsinh.Đặcbiệt,hiện
nayđangápdụngcáchìnhthứcthitrắcnghiệm,vớicácbàitậptrắcnghiệm
đòihỏigiảibàitậpnhanhvàchínhxác,nênnhiềuhọcsinhchỉvậndụngmột
cáchmáymóccácbướcgiảibàitập,nhậndạngbàitập,ápdụngcôngthứcvà
sửdụngmáytínhđểtínhtoánvớitốcđộnhanhvàchínhxác,dovậyviệcphát
triểntưduyvàsựsángtạocủahọcsinhtrongviệcgiảibàitậpvậtlícònhạn
chế.Mộtvấnđềđặtralàngườigiáoviêncầnphânloạicácdạngbàitậpvà
cócácphươngphápgiảibàitập,hướngdẫnhọcsinhgiảibàitậpvớitốcđộ
nhanh,chínhxác,đồngthờigiúphọcsinhpháttriểntínhtưduy,sángtạo.
Trongkhuônkhổđềtàinày,chúngtôiđặcbiệtquantâmđếnviệcxâydựng
hệthốngvàhướngdẫngiảibàitậpsaochophùhợpvớinănglựcnhậnthứccủa
họcsinh.VớikinhnghiệmquamộtsốnămthamgiagiảngdạyởtrườngTHPT,
tôichọnchương“Dòngđiệnxoaychiều”trongchươngtrìnhVậtlí12làđềtài
nghiêncứu.Đốivớihọcsinhphổthôngđâylànộidungkiếnthứcrấtquantrọng,
vớikhốilượngkhálớnvàtrừutượng,cónhiềuvấnđềliênquanđếnthựctếđời
sống,đặcbiệtlàlượngkiếnthứcchiếmmộtphầnkhôngnhỏtrongcácđềthi
quốcgia.Chínhvìvậyxuấtpháttừthựctếtrênvàđiềukiệnnghiêncứucủa
bảnthân,tácgiảchọnđềtài:“Xây dựng hệ thống bài tập và hướng dẫn
giải bài tập vật lý chương “Dòng điện xoay chiều” lớp 12, nhằm phát huy
tính tích cực, năng lực sáng tạo của học sinh”sẽgiúphọcsinhcómộthệ
thốngbàitập,cóphươngphápgiảicụthểcủatừngdạngvớihướngdẫngiải
chitiếtmộtsốbài.Từđógiúphọcsinhcóthểhiểurõhơnvềchươngdòng
điện xoay chiều. Đồngthờithông qua việcgiải bài tập, họcsinh được rèn

3
luyệnvềkĩnănggiảibàitập,pháttriểntínhtíchcực,chủđộng,tưduysáng

tạovànănglựctựlàmviệccủabảnthân.
2. Mục tiêu nghiên cứu
Dựatrênnhucầuthựctiễnhiệnnay,đềtàiđãtậptrungxâydựngmộthệ
thốngbàitậpvậtlýtheotừngdạng,vàhướngdẫnphươngphápgiảicácdạng
bàitậpcủachương“Dòngđiệnxoaychiều”.Từđóvạchratiếntrìnhhướng
dẫnhoạtđộngdạyhọc,(gồmhoạtđộngcủagiáoviênvàhoạtđộngcủahọc
sinh),nhằmgiúphọcsinhnắmvữngkiếnthứcvềchươngnày.Trêncơsởđó
họcsinhcóthểtựlựcvậndụngkiếnthứcmộtcáchlinhhoạt,sángtạođểgiải
cácbàitậpcùngdạngởcácchươngkháctheophươngphápđãđưara.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứucơ sởlý luận của đềtài. Trongphần này, đề tài sẽhệ
thốnghóacơsởlýluậnvàthựctiễnvềviệcdạybàitậpvậtlýởtrongcác
trườngphổthônghiệnnay.
-Nghiêncứunộidungchương“Dòngđiệnxoaychiều”chươngtrình
sáchgiáokhoavậtlý12cơbản,nhằmxácđịnhnộidungkiếnthứccơbảnhọc
sinhcầnnắmvững,vàcáckĩnănggiảibàitậpcơbảnhọcsinhcầnrènluyện.
- Soạn thảohệ thống bàitập về nộidung kiến thứcphần Dòng điện
xoay chiều, phù hợp với đặc trưng lớp theo từng dạng, rồi đưa ra phương
phápgiảitheotừngdạngtheohướngpháthuytínhsángtạocủahọcsinh,đề
xuấttiếntrìnhhướngdẫnhọcsinhgiảibàitậptronghệthốngbàitậpnày.
-Thựcnghiệmsưphạmvàđánhgiáhiệuquảcủacácphươngphápđã
đưara.
4. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
4.1. Khách thể nghiên cứu
Quátrìnhdạyvàhọcmônvậtlý12THPTvàchương“Dòngđiệnxoay
chiều”Vậtlýlớp12củagiáoviênvàhọcsinh.
4.2. Đối tượng nghiên cứu
Nghiêncứu,xâydựnghệthốngbàitậpchương“Dòngđiệnxoaychiều”
Vậtlýlớp12theotừngdạngnhằmgúphọcsinhcómộtphươngpháptổng


4
quanđểgiảicácbàitậpchương‘‘Dòngđiệnxoaychiều’’từđópháthuytính
tíchcực,chủđộng,sángtạocủahọcsinh.
5. Vấn đề nghiên cứu
Đềtàinàytậptrungnghiêncứucácvấnđềcơbảnsau:
-Vaitròcủabàitập,vàviệcgiảibàitậptrongquátrìnhdạyvàhọcmôn
vậtlýnhưthếnào?
-Lýluậnvềbàitậptrongdạyhọcvậtlívàphươngphápsửdụngbài
tậptrongdạyhọctíchcực
-Xâydựnghệthốngcácbàitậptrongchương“Dòngđiệnxoaychiều”
vàđềxuấtcácphươngángiảinhưthếnàođểpháthuytínhtưduy,sángtạo,
vàkhảnăngtựhọccủahọcsinh?
6. Giả thuyết khoa học
Nếuxâydựngđượchệthốngbàitậpchương“Dòngđiệnxoaychiều”
đồngthờithiếtkếđượctiếntrìnhdạyhọccáckiếnthứcthuộcchươngvớiviệc
sửdụnghệthốngbàitậpđótheomộtchiếnlượchợplý,phùhợpvớinănglực
nhậnthứccủaHSthìsẽpháthuyđượctưduysángtạovànănglựcgiảiquyết
vấnđềcủaHS.
7. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu
Nghiêncứucơsởlýluậnvàthựctiễnđểxâydựnghệthốngbàitậpvà
hướngdẫnhọcsinhgiảicácbàitậpcủachương‘‘Dòngđiệnxoaychiều’’
lớp12chươngtrìnhcơbản,theohướngpháthuytínhtưduysángtạocủa
ngườihọc.
8. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
- Ý nghĩa lý luận của đề tài :
Trongphạmvicủađềtàinàysẽcungcấpmộthệthốngcơsỏlýluận
củabàitậpvậtlývàtácdụngcủaviệcgiảibàitậpvậtlýtrongdạyvàhọc.
- Ý nghĩa thực tiễn của đề tài :
Việcxâydựnghệthốngcácdạngbàitập,vàđưaracácphươngpháp
giảitheohướngpháthuytínhtựhọcvàtínhsángtạocủangườihọcđượcáp

dụngrộngrãivàocáctrườngphổthônghiệnnay.

5
9. Phương pháp nghiên cứu
Luậnvănsửdụngmộtsốphươngphápnghiêncứusau:
9.1. Nghiên cứu lí luận
-Nghiêncứucơsởlíluậnvềdạyhọcbàitậpvậtlý,đểlàmsángtỏvai
tròcủanótrongdạyvàhọc.
- Nghiên cứu chương trình vật lí phổ thông, các giáo trình, tài liệu
hướngdẫnvềhọcphầnnày,nộidungsáchgiáokhoavànhữngtàiliệutham
khảocóliênquanđểxácđịnhmứcđộnộidungvàyêucầucầnnắmvững.
- Xâydựnghệ thống các bàitập, vàhướng dẫn giải các bàitậpcủa
chương‘‘Dòngđiệnxoaychiều’’vậtlý12.
9.2. Nghiên cứu thực tiễn
-Khảosátthựctiễnvềviệcdạybàitậpvậtlýởcáctrườngphổthông
trongđịabàntỉnhHàNam.
-Điềutra,phỏngvấnvềviệcphânloạicácdạngbàitậpvàhướngdẫn
giảicácbàitậpcủachương‘‘Dòngđiệnxoaychiều’’ởtrườngphổthônghiện
nay.
-TraođổiýkiếnvớicácGVcónhiềukinhnghiệmtrongcôngtácgiảng
dạymônVậtlívềnộidung,sốlượng,hìnhthứccủacácloạibàitập,đềthitự
luậnvàtrắcnghiệmkháchquan,đồngthờixemxétbàigiảngvàphươngpháp
sửdụngvàhiệuquảcủahệthốngcácbàitậptrongquátrìnhdạyhọcmônVật
línóichungvàphần“Dòngđiệnxoaychiều”nóiriêng.
9.3. Thực nghiệm sư phạm
- Tiến hành giảng dạy song song nhóm đối chứng và nhóm thực
nghiệmởtrườngTHPTThanhLiêmAtheophươngánđãxâydựng.
-Trêncơsởphântíchđịnhtínhvàđịnhlượngkếtquảthuđượctrong
quátrìnhthựcnghiệmsưphạmđểđánhgiátínhkhảthivàtínhhiệuquảcủa
cácbiệnphápdođềtàiđưara.


6
10. Cấu trúc của luận văn
Ngoàiphầnmởđầu,kếtluậnvàkhuyếnnghị,tàiliệuthamkhảovàphụ
lục,nộidungchínhcủaluậnvănđượctrìnhbàytheo3chương:
Chương 1:Cơsởlíluậnvàthựctiễncủađềtàinghiêncứu.
Chương 2:Xâydựnghệthốngcácbàitậpvàđưaracácphươngphápgiảibài
tậpcủachương‘‘Dòngđiệnxoaychiều’’lớp12chươngtrìnhcơbản,theo
hướngpháthuytínhtựhọc,sángtạocủahọcsinh.
Chương 3:Thựcnghiệmsưphạm.












7
CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU
1.1. Bài tập vật lí, vai trò và mục đích sử dụng trong dạy học vật lí
1.1.1. Bài tập vật lí
Trongthựctiễndạyhọccũngnhưtrongcáctàiliệugiảngdạy,cácthuật
ngữ:‘‘Bàitập,bàitậpvậtlý’’thườngđượcsửdụngcùngvớicácthuậtngữ
‘‘bàitoán’’,‘‘bàitoánvậtlý’’.TrongcuốnĐạitừđiểntiếngviệt,‘‘bàitập”

và“bàitoán”đượcđịnhnghĩakháchẳnnhau.Bàitậplàcácbàirađểluyện
tập,vậndụngkiếnthứcđãhọcđểgiảiquyếtvấnđề.Còn“bàitoán”làvấnđề
cầngiảiquyết,tìmralờigiảibằngcácđịnhluật,quytắcmới[13,tr.25].Cũng
nhưvậy,mộtsốýkiếnchorằngcầnphânbiệthaithuậtngữ“bàitậpvậtlý”
và“bàitoánvậtlý”.Bàitậpvậtlýcóýnghĩalàvậndụngcáckiếnthứclý
thuyếtđãhọcvềvậtlývàotrongnhữngtrườnghợpcụthểđểgiảiquyết.Còn
bàitoánvậtlýđượcsửdụngđểhìnhthànhnhữngkiếnthứcmớitrongkhigiải
quyếtvấnđềđượcđặtrachưacócâutrảlời,hoặcđềramộtphươngphápgiải
quyếtmới.
Hiệnnay,doquanniệmbàitậpchỉđơnthuầnlàvậndụngkiếnthứcđã
biếtnênnhiềugiáoviênđãsửdụngbàitậpđểrènluyệnkỹnăngvậndụng
kiếnthứccũmàcoinhẹchứcnăngtìmkiếmkiếnthứcmới,giảiquyếtvấnđề
mới.Theoquanđiểmhiệnđạiviệctìmkiếmkiếnthứcmớicũnglàmộtbài
tậpchohọcsinh,trongquátrìnhtìmkiếmkiếnthứcmớihọcsinhkhôngphải
thụđộngtiếpthucáchgiảiquyếtvấnđềmộtcáchmáymóc.Họcsinhcũng
phảitậpcáchànhđộng,cácphươngphápđểchiếmlĩnhkiếnthứcmớinhư:
quansát,phântíchhiệntượng,đolường,sosánh,kháiquáthóa,tìmmốiquan
hệnhânquảgiữacáchiệntượng, Điềuđócónghĩalàhọcsinhphảichủđộng
chiếmlĩnhkiếnthứcmớithôngquacáchoạtđộngcủachínhmình,dướisự
hướngdẫncủagiáoviên.
TrongtàiliệuSGKcũngnhưcáctàiliệubộmôn[3],ngườitathường
hiểucácbàitậpluyệntậpđượclựachọnmộtcáchphùhợpvớimụcđíchchủ

8
yếu,lànghiêncứucáchiệntượng,hìnhthànhcáckháiniệm,pháttriểntưduy
vậtlýcủahọcsinhvàrènluyệnkỹnăngvậndụngkiếnthứcvàothựctiễn.Về
bản chấtmỗivấnđề xuấthiệnkhi nghiêncứutrongcáctài liệugiáokhoa
trongcácbàihọcvậtlýđềucóthểcoilàmộtbàitậpđốivớiHS.Địnhnghĩa
“bàitậpvậtlý’’nhưtrênđượcnhiềunhàlýluậndạyhọc,vàcácgiáoviên
giảngdạytánthành,chấpnhận.Theođịnhnghĩađó,bàitậpvậtlýcóhaichức

năngchínhđólàvậndụngkiếnthứccũđểgiảiquyếtvấnđềvàtìmkiếmkiến
thứcmới.Chínhvìvậy,theonhómtácgiảkhôngnênphậnbiệthaikháiniệm
“bàitậpvậtlý”và“bàitoánvậtlý”màgọichungcảhaikhainiệmnàylà“bài
tậpvậtlý”.
1.1.2. Mục đích sử dụng bài tập vật lí
Bàitậpvậtlícóvaitròquantrọngtrongvậndụngkiếnthứcvàhình
thànhkiếnthứcmới.Dođó,bàitậpvậtlívớitưcáchlàmộtphươngphápdạy
họcgiữvịtríđặcbiệtquantrọngtrongviệcdạyhọcvậtlíởnhàtrườngphổ
thông.ViệcgiảicácBTVLlàrènluyệntưduyđịnhhướnghọcsinhmộtcách
tíchcực.
BàitậpVậtlícóthểđượcsửdụngnhưlà:
-Phươngtiệnnghiêncứutàiliệumới,đảmbảochohọcsinhlĩnhhộikiến
thứcmộtcáchvữngchắc.
-Phươngtiệnrènluyệnchohọcsinhkhảnăngvậndụngkiếnthức,liênhệlý
thuyếtvớithựctế,họctậpvớiđờisống.
-Rènluyệntưduy,bồidưỡngphươngphápnghiêncứukhoahọcchohọcsinh.
-Phươngtiệnôntập,củngcốkiếnthứcchohọcsinhmộtcáchsinhđộngvà
cóhiệuquả.
-Rènluyệnnhữngđứctính:tựlập,cẩnthận,kiêntrì,tinhthầnvượtkhócho
họcsinh.
-Phươngtiệnđểkiểmtrađánhgiákiếnthứckỹnăngcủahọcsinh.
Quátrìnhgiảimộtbàitậpvậtlýlàquátrìnhtìmhiểucácđiềukiệncủa
bàitoán,xemxétcáchiệntượngvậtlýđượcđềcập,dựavàokiếnthứcvậtlý

9
trêncơsởnhữngcáiđãbiếtđểtìmracáichưabiết.Đồngthờithôngquahoạt
độnggiảibàitậphọcsinhkhôngchỉcủngcốlýthuyếtvàtìmralởigiảimột
cáchchínhxác,màcònhướngchohọcsinhcáchsuyluậnđộclậpđểhiểurõ
vàgiảiquyếtvấnđềmộtcáchchínhxác.Muốngiảitốtcácbàitậpvậtlý,học
sinhcầnphảibiếtvậndụnglinhhoạtcácthaotáctưduy,phântích,tổnghợp,

sosánhkháiquáthóa,…đểxácđịnhđượcbảnchấtcủavậtlý.Vậndụngcác
kiếnthứccủavậtlýđểgiảiquyếtcácnhiệmvụcủahọctập,vànhữngvấnđề
thựctếcủađờisống.Đóchínhlàthướcđochínhxácnhấtmứcđộhiểubiết
củahọcsinh.
1.1.3. Vai trò của bài tập vật lí trong dạy và học
Trướchết,vậtlýlàmộtmônkhoahọcgiúphọcsinhnắmđượcquyluật
vậnđộngcủathếgiớivậtchấtvàbàitậpvậtlýgiúphọcsinhhiểurõnhững
quiluậtấy,biếtphântíchvàvậndụngnhữngquiluậtấyvàothựctiễn.Trong
nhiềutrườnghợp,mặcdùngườigiáoviêncótrìnhbàytàiliệumộtcáchmạch
lạc,hợplogic,phátbiểuđịnhluậtchínhxác,làmthínghiệmđúngyêucầu,
quitắcvàcókếtquảchínhxácthìđóchỉlàđiềukiệncầnchứchưađủđểhọc
sinhhiểuvànắmsâusắckiếnthức.Chỉthôngquaviệcgiảicácbàitậpvậtlý
dướihìnhthứcnàyhayhìnhthứckhácnhằmtạođiềukiệnchohọcsinhvận
dụngkiếnthứcđãhọcđểgiảiquyếtcáctìnhhuốngcụthểthìkiếnthứcđó
mớitrởnênsâusắcvàhoànthiện,vàtrởthànhvốnriêngcủangườihọc.Qua
đóhọcsinhcòncóthểhìnhthànhthóiquen,kĩnăng,kĩxảokhivậndụngkiến
thứcđãhọcvàocuộcsống.Khôngnhữngthế,thôngquadạyhọcvềbàitập
vậtlí,ngườihọccóthểnắmvữngmộtcáchchínhxác,sâusắcvàtoàndiện
hơnnhữngquyluậtvậtlí,nhữnghiệntượngvậtlí…biếtcáchphântích,ứng
dụngvàothựctiễn,cóthóiquenvậndụngkiếnthứckháiquát,giúphọcsinh
làmviệcvớitinhthầntựlựccao,đồngthờipháttriểntưduysángtạocủahọc
sinh.Vaitròcủabàitậpvậtlítrongdạyhọcnhưsau:
- Giải bài tập vật lý giúp cho học sinh đào sâu, mở rộng kiến thức

10
Khigiảibàitậpvậtlí,họcsinhphảinhớlạikiếnthứcvừahọc,đàosâu
vàtổnghợpkiếnthứctrongmộtchươnghoặcmộtphầncủachươngtrình.Nó
đượcthựchiệnquacácbàikiểmtramộttiết,kiểmtrađịnhkì.Kếtquảcủabài
kiểmtragiúpgiáoviênbiếtngườihọchọcđượcgì,nắmkiếnthứcvữngđến
đâuđểtừđóngườigiáoviênkịpthờisửachữasailầmcủangườihọcvàđiều

chỉnhcáchdạycủamình.
Giải bài tập vật lí là thước đo chính xác để giáo viên có thể thường
xuyêntheodõithànhtíchvàtinhthầnhọctậpcủahọcsinhcùngvớihiệuquả
côngtácgiáodục,giáodưỡngcủamình,đểtừđócóthểđiềuchỉnhnộidung,
phươngphápdạyhọc,giúpquátrìnhdạyhọcđạthiệuquảcao.
- Giải bài tập vật lí giúp học sinh rèn luyện kỹ năng, kỹ xảo vận dụng kiến
thức, liên hệ lí thuyết với thực tế, học tập với đời sống.
 Cóthểxâydựngnhiềubàitậpcónộidungthựctiễn,yêucầuhọcsinh
phảivậndụngkiếnthứclýthuyếtđêgiảiquyết.Khigiảicácbàitậpnhưvậy,
sẽgiúphọcsinhhiểukiếnthứcsâusắchơn,đồngthờitậpchohọcsinhbiết
cáchliênhệgiữalíthuyếtvàthựctế,vậndụngkiếnthứcđượchọcvàocuộc
sốnghàngngày.
Thídụ:Saukhihọcxongbài“Máybiếnáp-Truyềntảiđiệnnăngđixa”học
sinhcó thểgiảithíchđược,vì sao trướckhitruyềntảiđixa ngườita phải
dùng máy biến ápđể tăngđiện áp,từđógiải thíchchonhững người xung
quanhcùnghiểu.
- Bài tập dùng để dẫn dắt kiến thức mới
ỞnhữnglớpbậcTHPTthìtrìnhđộvề toánhọccủaHSđãkháphát
triển,vìvậynhiềukhicácbàitậpđượcgiáoviênsửdụngmộtcáchkhéoléo
đểcóthểdẫndắthọcsinhtìmhiểuvềmộtkiếnthứcmới,hiệntượngmới.
Thídụ:Saukhihọcphầnđộlệchphatrongbài“MạchR,L,Cmắcnốitiếp”
GVchomộtvídụtrongđóZ
L
=Z
c
khiđóuvàicùngphavớinhauvàhiện
tượngcộnghưởngxảyra.GiáoViênnóivềhiệntượngcộnghưởngđiện.


11

- Giải bài tập vật lý góp phần làm phát triển tư duy, sáng tạo của học sinh
KhigiảiquyếtcáctìnhhuốngcụthểdobàitậpđềraHSphảiphântích
đềbài,xemđềbàichogì,cầngì,họcsinhphảitáihiệnkiếnthức,vậndụng
kiếnthức,vậndụngcácthaotáctưduynhưphântích,sosánh,tổnghợp,trừu
tượnghóa,kháiquáthóa….đểxáclậpmốiquanhệgiữacácđạilượng,lập
luận,tínhtoán,cókhiphảitiếnhànhlàmthínghiệm,đođạckiểmtrakếtluận.
Vìthếbàitậpvậtlísẽlàphươngtiệnrấttốtđểpháttriểntưduy,ócsángtạo,
bồidưỡnghứngthúhọctậpvàkhảnăngnghiêncứukhoahọc,đặcbiệtlàkhi
phảikhámphárabảnchấtcủahiệntượngvậtlíđượctrìnhbàydướidạngtình
huốngcóvấnđề.
-Bài tập vật lí có ý nghĩa to lớn trong việc giáo dục kĩ thuật tổng hợp.
Cácbàitậpvậtlícóthểđềcậpđếncáclĩnhvựckhácnhautrongcuộc
sống,khoahọc,kĩthuật,thôngtinliênlạc,giaothôngvậntải,sảnsuấtcông
nghiệp….Cácbàitậpnàylàphươngtiệnthuậnlợiđểhọcsinhliênhệgiữalí
thuyếtvàthựchành,họctậpvớiđờisống,vậndụngkiếnthứcđãhọcvàothực
tếsảnxuấtvàcuộcsống.
 Khigiảibàitập vậtlí,đòihỏi HStíchcựcvậndụngtổnghợpnhững
kiếnthức,kinhnghiệmđãcóđểtìmlờigiải.Khigiảithànhcôngmộtbàitập
sẽđemđếnchohọcsinhniềmphấnkhởisángtạo,sẵnsàngđónnhậnbàitập
mớiởmứcđộcaohơn.Tuynhiên,khôngphảicứchohọcsinhlàmbàitậplà
chúngtađạtngayđượccácyêucầumongmuốn.Bàitậpvậtlíchỉpháthuy
tácdụngtolớncủanótrongnhữngđiềukiệnsưphạmnhấtđịnh.Kếtquảrèn
luyệnkĩnăng,kĩxảogiảibàitậpphụthuộcrấtnhiềuvàoviệccóhaykhông
cómộthệthốngbàitậpđượclựachọnvàsắpxếpphùhợpvớimụcđíchdạy
học,vớiyêucầurènluyệnkĩnăng,kĩxảochongườihọc.
1.2. Các dạng bài tập vật lí
Cónhiềucáchđểphândạngbàitậpvậtlí,tùythuộcvàomụcđíchvà
yêucầu.



12
1.2.1. Phân loại theo phương pháp giải
a. Bài tập định tính
Bàitậpđịnhtínhlànhữngbàitậpmàkhigiảihọcsinhkhôngcầnphải
tínhtoánphứctạpmàchủyếudựavàocácsuyluậnlogicđơngiảnđểgiải.Để
làmđượccácbàitậploạinàyhọcsinhcầnphảihiểurõ,hiểusâubảnchấtcác
kiếnthứcvậtlí,hiệntượngvậtlí,cácđịnhluậtvậtlí,cácthuyếtvậtlí….Đa
sốbàitậpđịnhtínhyêucầuhọcsinhgiảithíchhoặcdựđoánmộthiệntượng
vậtlínàođóxảyratrongđiềukiệnxácđịnh.
Thídụ:KhitamắcmộtbếpđiệnnốitiếpvàomộtAmpekế,saumộtthời
gianbếpđiệncóđộnóngổnđịnhtathổivàobếpmộtlồngkhílạnh.Hỏisố
chỉcủaAmpekếcóthayđổikhông?
Bàitậpđịnhtínhthườngdùngđểvậndụngcáckiếnthứcvậtlívàođời
sống, sản xuất. Nó thường được đưa ra dưới dạng câu hỏi ‘Vì sao?’, ‘Tại
sao?’.Bàitậpđịnhtínhthườngđượcsửdụngnhiềutrongquátrìnhdạyhọc
vậtlínhấtlàkhixâydựnghìnhthànhkiếnthứcmới,dùnglàmbàitậpnghiên
cứutàiliệumới.Chínhvìđiềunàybàitậpđịnhtínhgiúphọcsinhnắmrõbản
chấtcáchiệntượngvậtlí,nhữngquyluậtcủachúng,dạychohọcsinhbiết
cách áp dụng lí thuyết vào thực tiễn. Bài tập định tính luôn mang lại cho
ngườihọcsựhứngthú,say mê môn học,rènluyện tưduy, khảnăngphán
đoán,khảnăngquansátnhằmpháttriểntưduychohọcsinh.
b. Bài tập vật lý tính toán
Làloạibàitậpcódữliệucụthể,muốngiảichúngtaphảithựchiệnmột
loạtcácphéptínhvàkếtquảcủanólàmộtđápsốđịnhlượngnhưmộtcông
thức,mộtgiátrịbằngsố…
Bàitậptínhtoáncóthểchialàmhailoại:bàitậptínhtoántậpdượtvàbàitập
tínhtoántổnghợp[11].
 Bàitậptínhtoántậpdượtlàcácbàitậpcơbản,đơngiản,trongđóchỉ
đềcậpđếnmộthiệntượnghaymộtđịnhluậtvậtlívàchỉcầnsửdụngmộtvài
phéptoánđơngiản.Bàitậpnàycótácdụngcủngcốcáckiếnthứcvừahọc,


13
giúphọcsinhnắmrõýnghĩacủacáchiệntượng,cácđịnhluật,cáccôngthức,
cácđơnvị…đểgiảicácbàitậpphứctạphơn.
 Thídụ:Saukhihọcxongbàihọc“MạchđiệnR.L.Cmắcnốitiếp”giáo
viên cho một bài tập “ Cho mạch điện xoay chiều R,L,C mắc nối tiếp có
phương trình điện áp u=
200cos(100 )t

V. có R=30

, L=
0,5
H

,
C=
3
10
9.
F


.Viếtphươngtrìnhcủadòngđiệntrongmạchđiện.
Bàitậptínhtoántổnghợptrongđóchứađựngnhiềucáckiếnthứcvật
líđãhọctừtrước.Loạibàitậpnàycótácdụnggiúpchohọcsinhđàosâu,mở
rộngkiếnthức.Tổnghợpđượckiếnthứccủatoànchương,vàcácphầntrong
chươngtrìnhhọc.Ngườirabàitậpcũngnhằmmụcđíchnhằmlàmsángtỏ
cácnộidungvậtlýcủacácđịnhluật,quytắcbiểuhiệnởdướicôngthức.Khi
giảibàitậploạinàycóthểphảisửdụngnhiềucáckỹnăng,cácphươngpháp

giảitoánvậtlíkhácnhau.
c. Bài tập thí nghiệm
Bàìtậpthínghiệmlàloạibàitậpđòihỏingườigiảiphảilàmthínghiệm
đểkiểmchứnglờigiảilýthuyếthoặcđểtìmnhữngsốliệucầnthiếtchoviệc
giảibàitập.Nhữngthínghiệmloạinàythườnglànhữngthínghiệmđợngiản,
họcsinhdễhiểu,dễlàm.Bàitậpthínghiệmcóthểlànhữngbàitậpđịnhtính
hoặcđịnhlượng.
Bàitậpthí nghiệmcótácdụngvềcácmặtgiáodưỡng,giáodục, và
giáodụckỹthuậttổnghợp,đặcbiệtlàgiúpchongườihọclàmsángtỏđược
mốiquanhệgiữalýthuyếtvàthựcnghiệm.
Thídụ:Saukhihọcxongbài“MạchR,L,Cmắcnốitiếp”GVcóthểchomột
bàitậpthínghiệm:Chocácdụngcụnhưsau:
-Mộtmáypháttầnsốcủacủadòngđiệnxoaychiều.
-MộtđiệntrởthuầnR,cuộndâythuầncảmcóđộtựcảmLvàtụđiệncóđiện
dung.
-Mộtsốdâynối,bảnglắpgiápmạch.

14
-MộtđồnghồAmpekếhiệnsố.
YêucầuHShãytrìnhbàyvàgiảithíchmộtphươngánthínghiệm,để
xácđịnhtầncủadòngđiệnđểxảyrahiệntượngcộnghưởngđiện.
d. Bài tập đồ thị
Bàitậpđồthịlàbàitậptrongđócácsốliệuđượcdùnglàmdữkiệnđể
giảiphảitìmtrongcácđồthịchotrướchoặcngượclại,đòihỏihọcsinhphải
biểudiễnquátrìnhdiễnbiếncủahiệntượngnêutrongbàitậpbằngđồthị.
Đểgiảiđượcbàitậploạinàyhọcsinhcầnhiểurõđượcýnghĩacủađồ
thị,quađồthịcóthểchotathấyrõđượcmốiquanhệgiữahaiđạilượngvật
lý.Trongthựcnghiệmnếubiểudiễncácsốliệuđođượctrênđồthịmộtcách
chínhxác,sẽgiúptaxâydựngcáccácđịnhluậtvậtlímới.Chínhvìvậy,mà
bàitậpsửdụngđồthịngàycàngquantrọngtrongquátrìnhdạyhọcvậtlí.

1.2.2. Phân loại theo nội dung
Theonộidungngườitaphânloạinhữngbàitậpcónộidungtrìutượng,
nhữngbàitậpcónộidungcụthể.Bàitậpcónộidungthựctế,bàitậpcónội
dungvui.
-Bài tập có nội dung trừu tượng:Làloạibàitậpmàtrongcácđiềukiệncủa
đầubài,bảnchấtvậtlýđượcnêunổibật.Nhữngchitiếtkhôngbảnchấtđược
lượcbỏđi.
-Bài tập có nội dung cụ thể: làloạibàitậpcótácdụngrènluyệnchohọcsinh
phântíchcáchiệntượngvậtlýcụthểđểlàmrõbảnchấtvậtlý.Loạibàitập
nàyhọcsinhchỉápdụnglýthuyếtđãhọcthìdễdànggiảiquyết.
- Bài tập có nội dung thực tế:Làloạibàitậpcónộidungliênquantớiđời
sốngthựctiễn, sảnxuất. Loạibài tập nàycó tác dụng rất lớnvề mặthình
thànhkỹthuậthướngnghiệp,tổnghợp.
-Bài tập có nội dung vui:Làloạibàitậpgiảmbớtsựkhôkhan,mệtmỏi,ức
chếkhihọcmônvậtlýcủahọcsinh.Đồngthờinócũngđemlạisựhứngthú,
đammêchongườihọc.


15
1.2.3. Phân loại theo mục đích lý luận dạy học
Trongquátrìnhdạyhọc,giáoviêncóthểphânloạibàitậptheomục
đíchdạyhọc.Theocáchphânloạinày,giáoviêncóthểphânloạibàitậptheo
haidạng:Bàitậpluyệntập,vàbàitậpsángtạo.
-Bài tập luyện tập:Làloạibàitậpgiảichúngkhôngđòihỏinhiềutưduy,
sángtạocủahọcsinh.Họcsinhchỉvậndụngkiếnthứclýthuyếtđãđượchọc
thìcóthểdễdànglàmđược.Loạibàitậpnàychỉyêucầuhọcsinhcáchgiải
mộtloạibàitậpnhấtđịnhđãđượchướngdẫn.
-Bài tập sáng tạo:Trongloạibàitậpnày,ngoàiviệcphảivậndụngmộtsố
kiếnthứcđãhọc,họcsinhbắtbộcphảicókiếnthứcđộclập,mớimẻ.Loạibài
tậpnàygiúpchohọcsinhhìnhthànhcáckỹnăng,sosánh,tổnghợp,vàkhái

quáthóakiếnthức.Giúpchongườihọccóthểgiảiquyếtvấnđềmộtcáchđộc
lập,sángtạo.
1.2.4. Phân loại theo hình thức làm bài
Giáoviêncóthểphânloạibàitậptheohìnhthức,tựluận,vàhìnhthức
trắcnghiệmkháchquan.
- Bài tập tự luận:Đólànhữngbàitậpyêucầuhọcsinhphảigiảithích,tính
toánvàtrìnhbàytheomộtlogiccụthể.Nóbaogồmnhữngloạibàitậpđã
đượctrìnhbàyởtrên.
- Bài tập trắc nghiệm khách quan: Làloạibàitậpchocâuhỏivàđápán.Các
đápáncóthểlàđúnghoặcgầnđúngvàđápánsai.Nhiệmvụcủahọcsinhlà
tìmranhữngđápánđúngnhất,cũngcókhilànhữngcâubỏlửngyêucầuhọc
sinhđiềnvàochỗtrốngđểcócâutrảlờiđúng.Bàitậploạinàygồmcó:
-Chọnđúng-sai:Câuhỏilàmộtphátbiểu,câutrảlờilàchọnmộttronghai
đápánđúnghoặcsai.
-Câucónhiềulựachọn:Mộtcâuhỏicónhiềuđápán.Họcsinhphảilựachọn
mộtđápánđúngnhất.
-Câuđiềnkhuyết:Nộidungtrongcâubịbỏlửng,yêucầuhọcsinhphảiđiền
nộidungvàochỗcònkhuyếtthiếu.

16
-Câughéphìnhthức:Nộidungcủacâuđượcchiathànhhaiphần,họcsinh
phảighépcácphầnvớinhauđểđượcmộtcâutrảlờiđúng.
1.3. Phương pháp giải bài tập Vật lí
1.3.1. Các bước giải bài tập Vật lí
Việcrènluyệnchohọcsinh,biếtcáchgiảibàitậpmộtcáchkhoahọc,
đảmbảođiđếnmộtkếtquảchínhxác,làmộtnhiệmvụvôcùngcầnthiếtcủa
ngườigiáoviên.Nókhôngnhữnggiúpchohọcsinh,nắmvữngkiếnthức,mà
còn rèn luyệnkỹ năng suy luận logic, làm việc một cách khoa học, cókế
hoạch.Ngườigiáoviêncầnphảibiếtcáchthểhiệnbàitậpvậtlýđểchohọc
sinhdễdàngtìmralờigiảichobàitập.Cáchthểhiệnbàitậpvậtlýcóthểlà:

-Dùnglờinói.
-Dùnghìnhvẽ.
-Dùngtranhảnh.
-Dùngvideo.
-Sửdụngcáchiệuứnghoạthình…
Bài tập vật lý rấtđa rạng,cách giải bài tập cũngphong phú, vì vậy
khôngthểchỉramộtphươngphápnàomàcóthểgiảiđượctấtcảcácbàitập.
Từsựphântíchnhưtrênchỉraviệcgiảibàitậpvậtlíbaogồmcácbướcchính
sauđây:
a. Tìm hiểu đầu bài, tóm tắt các dữ kiện
-Đọckỹđầubài,tìmhiểuýnghĩacủanhữngthuậtngữquatrọng,phânbiệt
đượcđâulàẩnsố,đâulàdữkiện.
-Dùngcáckýhiệuđểtómtắtđầubàiđểxácđịnhđầubàichogì,bắttínhgì?
-Dùnghìnhvẽmôtảlạitìnhhống,cầnthiếtphảiminhhọalạinếucần.Trong
nhiều trường hợp, ngôn ngữ dùng trong đề bài không hoàn toàn trùng với
ngônngữdùngtronglờiphátbiểucủacácđịnhnghĩa,địnhluật,cácquytắc
VLthìphảichuyểnchúngsangngônngữVLtươngứngđểthấyrõđượcmối
liênquangiữahiệntượngđãnêutrongđềbàivớinộidungcáckiếnthứcVL
tươngứng.