P5 sinh học phân tử tế bào (thực hành)

SinhSinh hächäc
ph©nph©n
MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢNMỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN
TËp huÊn tr−êng thpt c
huyªn
PGS.TS. PGS.TS.
ĐinhĐinh
MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢNMỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN
VềVề
ThựcThực
ph©nph©n
tötö tÕtÕ bµobµo
MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢNMỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN
huyªn
m«n sinh häc - 2013
ĐinhĐinh
ĐoànĐoàn LongLong
MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢNMỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN
ThựcThực
hànhhành
Các kỹ năng thực
hành
1. Sự hình thành giả thiết và
thiết
2. Thực hiện thí nghiệm
3. Thu thập, xử lý số liệu và
trình
4.
Đánh
giá
và

diễn
giải
kết
quả
thí
4.
Đánh
giá
và
diễn
giải
kết
quả
thí
thiết mới (nếu có)
hành
/thí nghiệm sinh học
thiết
kế thí nghiệm
trình
bày kết quả thí nghiệm
thí
nghiệm
⇒
hình
thành
giả
DinhDoanLong@DinhDoanLong@HUSHUS
thí
nghiệm

⇒
hình
thành
giả
Các kỹ năng khoa học chung
 Quan sát
 Đo
 Phân nhóm, phân loại
Tìm mối quan hệ

Tìm mối quan hệ
 Tính toán

Lập bản, vẽ đồ thị, biểu đồ, chụp ảnh …
 Dự đoán, suy luận
 Thiết lập giả thiết
Các kỹ năng khoa học chung
Lập bản, vẽ đồ thị, biểu đồ, chụp ảnh …
Các kỹ năng khoa học chung

Xác định các biến độc lập và phụ thuộc

Tiến hành thí nghiệm: thiết kế thí nghiệm, triển khai
thí nghiệm, thu thập số liệu, diễn giải kết quả và rút ra
thí nghiệm, thu thập số liệu, diễn giải kết quả và rút ra
kết luận.

Biểu diễn kết quả thí nghiệm với độ chính xác phù hợp
(vd. bao nhiêu số thập phân sau dấu phảy).
Các kỹ năng khoa học chung

Xác định các biến độc lập và phụ thuộc
Tiến hành thí nghiệm: thiết kế thí nghiệm, triển khai
thí nghiệm, thu thập số liệu, diễn giải kết quả và rút ra
thí nghiệm, thu thập số liệu, diễn giải kết quả và rút ra
Biểu diễn kết quả thí nghiệm với độ chính xác phù hợp
(vd. bao nhiêu số thập phân sau dấu phảy).
Các kỹ năng sinh học cơ bản

Quan sát mẫu sinh vật bằng kính lúp

Sử dụng kính hiển vi (độ phóng đại vật kính không
quá 45x)
quá 45x)

Sử dụng kính hiển vi soi nổi
 Vẽ tiêu bản hiển vi

Diễn giải số liệu qua việc lập bảng và vẽ đồ thị
Các kỹ năng sinh học cơ bản
Quan sát mẫu sinh vật bằng kính lúp
Sử dụng kính hiển vi (độ phóng đại vật kính không
Sử dụng kính hiển vi soi nổi
Diễn giải số liệu qua việc lập bảng và vẽ đồ thị
Các Phương pháp NC Sinh học

Kỹ thuật ngâm và ép mẫu (marceration & squash)

Kỹ thuật làm tiêu bản vết bôi (smear)

Nhuộm tế bào và chuẩn bị tiêu bản hiển vi

Tế bào học

Nhuộm tế bào và chuẩn bị tiêu bản hiển vi

Xác định và diễn giải được các hành vi của động vật
Tập tính học
Các Phương pháp NC Sinh học
Kỹ thuật ngâm và ép mẫu (marceration & squash)
Kỹ thuật làm tiêu bản vết bôi (smear)
Nhuộm tế bào và chuẩn bị tiêu bản hiển vi
Nhuộm tế bào và chuẩn bị tiêu bản hiển vi
Xác định và diễn giải được các hành vi của động vật
Các Phương pháp NC Sinh học

Làm tiêu bản cắt ngang hoa và xác định công thức hoa

Làm tiêu bản cắt ngang các phần khác của cây: rễ, thân,
lá, quả.
Giải phẫu và sinh lý thực vật
lá, quả.

Dùng tay tách các phần của thân, lá, rễ.

Nhuộm và chuẩn bị tiêu bản hiển vi các mô thực vật.

Đo hoạt động quang hợp (mức cơ bản)
 Đo hoạt động hô hấp
Các Phương pháp NC Sinh học
Làm tiêu bản cắt ngang hoa và xác định công thức hoa
Làm tiêu bản cắt ngang các phần khác của cây: rễ, thân,

Giải phẫu và sinh lý thực vật
Dùng tay tách các phần của thân, lá, rễ.
Nhuộm và chuẩn bị tiêu bản hiển vi các mô thực vật.
Đo hoạt động quang hợp (mức cơ bản)
Các Phương pháp NC Sinh học

Mổ động vật không xương sống (ĐVKXS)

Mổ cá hoặc các cơ quan của các ĐVCXS khác được nuôi;
chỉ mổ động vật đã chết.
Giải phẫu và sinh lý động vật
chỉ mổ động vật đã chết.

Làm tiêu bản các ĐVKXS cỡ nhỏ
 Đo hoạt động hô hấp
Các Phương pháp NC Sinh học
Mổ động vật không xương sống (ĐVKXS)
Mổ cá hoặc các cơ quan của các ĐVCXS khác được nuôi;
Giải phẫu và sinh lý động vật
Làm tiêu bản các ĐVKXS cỡ nhỏ
Các Phương pháp NC Sinh học

Cách xác định mật độ quần thể

Cách xác định sinh khối quần thể
Cách xác định chất lượng nước
Sinh thái và môi trường

Cách xác định chất lượng nước


Cách xác định chất lượng không khí
Các Phương pháp NC Sinh học
Cách xác định mật độ quần thể
Cách xác định sinh khối quần thể
Cách xác định chất lượng nước
Sinh thái và môi trường
Cách xác định chất lượng nước
Cách xác định chất lượng không khí
Các Phương pháp NC Sinh học

Chuẩn bị môi trường nuôi cấy tế bào

Các kỹ thuật vô trùng (dùng đèn cồn hơ nóng vật liệu
thủy tinh hoặc kim loại)
Các PP Vi sinh học
thủy tinh hoặc kim loại)
 Kỹ thuật cấy vi sinh
Các Phương pháp NC Sinh học
Chuẩn bị môi trường nuôi cấy tế bào
Các kỹ thuật vô trùng (dùng đèn cồn hơ nóng vật liệu
Các PP Vi sinh học
Các Phương pháp NC Sinh học

Sử dụng khóa phân loại lưỡng phân

Xây dựng khóa phân loại lưỡng phân đơn giản
Nhận diện được các họ thực vật có hoa phổ biến nhất
Phân loại học

Nhận diện được các họ thực vật có hoa phổ biến nhất


Nhận điện được các bộ (order) của côn trùng

Nhận diện đến ngành và lớp của các sinh vật khác
Các Phương pháp NC Sinh học
Sử dụng khóa phân loại lưỡng phân
Xây dựng khóa phân loại lưỡng phân đơn giản
Nhận diện được các họ thực vật có hoa phổ biến nhất
Nhận diện được các họ thực vật có hoa phổ biến nhất
Nhận điện được các bộ (order) của côn trùng
Nhận diện đến ngành và lớp của các sinh vật khác
Các Phương pháp NC Sinh học

Các kỹ thuật phân tách: lọc, ly tâm, sắc ký

Các PP chuẩn phân tích đường đơn, đường đa, lipit,
protein (Fehling, I
2
in KI, biuret)
Các PP Vật lý & Hóa học
2
 Các phương pháp chuẩn độ

Định lượng bằng các phương pháp nhỏ giọt, so màu

Các phương pháp pha loãng

Kỹ thuật sử dụng pipet, pipetman
Các Phương pháp NC Sinh học
Các kỹ thuật phân tách: lọc, ly tâm, sắc ký

Các PP chuẩn phân tích đường đơn, đường đa, lipit,
in KI, biuret)
Các PP Vật lý & Hóa học
Định lượng bằng các phương pháp nhỏ giọt, so màu
Các phương pháp pha loãng
Kỹ thuật sử dụng pipet, pipetman
Các Phương pháp NC Sinh học

Các kỹ thuật kính hiển vi, kể cả buồng đếm tế bào
 Quang phổ

Điện di trên gel
Các PP Vật lý & Hóa học

Điện di trên gel

Xác suất và phân bố xác suất

Ứng dụng các số trung bình, phương sai tiêu chuẩn, sai
số tiêu chuẩn, Phép thử Student T, Phép thử X
Các PP thống kê
Các Phương pháp NC Sinh học
Các kỹ thuật kính hiển vi, kể cả buồng đếm tế bào
Các PP Vật lý & Hóa học
Xác suất và phân bố xác suất
Ứng dụng các số trung bình, phương sai tiêu chuẩn, sai
số tiêu chuẩn, Phép thử Student T, Phép thử X
2
.
14

DOWNLOADDOWNLOAD
““
SỰ PHÁT SINH UNG THƯ: LÝ THUYẾT GEN UNG THƯ
VÀ SỰ TIẾN HÓA THEO DÒNG CỦA CÁC TẾ BÀO UNG
THƯ TRÊN CƠ SỞ THUYẾT TIẾN HÓA CỦA ĐAC
3. Sự tiến hóa
bào ung
thư
học thuyết
Đắcuyn
THƯ TRÊN CƠ SỞ THUYẾT TIẾN HÓA CỦA ĐAC
@@
/>SỰ PHÁT SINH UNG THƯ: LÝ THUYẾT GEN UNG THƯ
VÀ SỰ TIẾN HÓA THEO DÒNG CỦA CÁC TẾ BÀO UNG
THƯ TRÊN CƠ SỞ THUYẾT TIẾN HÓA CỦA ĐAC
-
UYN
””
theo dòng của các tế
thư
dưới ánh sáng của
Đắcuyn
THƯ TRÊN CƠ SỞ THUYẾT TIẾN HÓA CỦA ĐAC
-
UYN
””
/>Thực hành Sinh
học

Sự hình thành giả thiết

và kỹ năng thiết kế thí
nghiệm
16
nghiệm
 Kỹ năng thực hiện thí
nghiệm

Thu thập số liệu và trình
bày kết quả thí nghiệm

Đánh giá và diễn giải số
liệu (hoặc Kết luận)
học
Sự hình thành giả thiết
và kỹ năng thiết kế thí
Thu thập số liệu và trình
bày kết quả thí nghiệm
Đánh giá và diễn giải số
PGS.TS. Đinh Đoàn Long @ HUS
Giả thiết là gì?

Đây là ý tưởng/nhận định cần và có thể được kiểm chứng bởi thực nghiệm

Một nhận định về mối quan hệ giữa “biến độc lập” và “biến phụ thuộc”
17
Một nhận định về mối quan hệ giữa “biến độc lập” và “biến phụ thuộc”
v.d. 1. Cường độ sáng
ảnh hưởng đến
2. Nhiệt độ
tăng ảnh hưởng đến

3. Độ ẩm ảnh hưởng đến
tốc độ phân hủy
4. Nồng độ cơ chất
ảnh hưởng đến
Đây là ý tưởng/nhận định cần và có thể được kiểm chứng bởi thực nghiệm
Một nhận định về mối quan hệ giữa “biến độc lập” và “biến phụ thuộc”
Một nhận định về mối quan hệ giữa “biến độc lập” và “biến phụ thuộc”
ảnh hưởng đến
tốc độ sinh trưởng của cây.
tăng ảnh hưởng đến
tốc độ phản ứng enzym.
tốc độ phân hủy
của chất hữu cơ.
ảnh hưởng đến
hoạt tính của enzym.
PGS.TS. Đinh Đoàn Long @ HUS
Biến độc lập (biến
thí

Biến này được thay đổi một cách chủ động (chủ ý của người
nghiên cứu)

Thường được biểu diễn trên trục X của đồ thị
18

Thường được biểu diễn trên trục X của đồ thị
v.d. 1. Cường độ sáng
2. Nhiệt độ
3. Độ ẩm
4. Nồng độ cơ chất

thí
nghiệm) là gì?
Biến này được thay đổi một cách chủ động (chủ ý của người
Thường được biểu diễn trên trục X của đồ thị
Thường được biểu diễn trên trục X của đồ thị
PGS.TS. Đinh Đoàn Long @ HUS
Biến phụ thuộc là
gì

Biến thay đổi do sự thay đổi của biến độc lập

Thường được biểu diễn trên trục Y của đồ thị
19
v.d. 1.
Tốc độ tăng trưởng của cây
2. Tốc độ phản ứng enzym
3.
Tốc độ phân hủy chất hữu cơ
4. Nồng độ sản phẩm hình thành
5. Hoạt độ enzym
gì
?
Biến thay đổi do sự thay đổi của biến độc lập
Thường được biểu diễn trên trục Y của đồ thị
Tốc độ tăng trưởng của cây
Tốc độ phân hủy chất hữu cơ
4. Nồng độ sản phẩm hình thành
PGS.TS. Đinh Đoàn Long @ HUS
Các yếu tố cố định


Bao gồm tất cả các yếu tố được giữ nguyên (giống
nhau) giữa các phương thức thí nghiệm (được so sánh)

Mỗi thí nghiệm thường
20

Mỗi thí nghiệm thường
các yếu tố khác phải được cố định
v.d. 1. nhiệt độ,
cường độ sáng
lượng phân bốn,
loại chậu trồng (kích thước, hình dạng,
vật liệu)
2. pH,
nồng độ enzym, nồng độ cơ chất.
Bao gồm tất cả các yếu tố được giữ nguyên (giống
nhau) giữa các phương thức thí nghiệm (được so sánh)
Mỗi thí nghiệm thường
chỉ có một
biến độc lập.
Tất cả
Mỗi thí nghiệm thường
chỉ có một
biến độc lập.
Tất cả
các yếu tố khác phải được cố định
.
cường độ sáng
, lượng nước tưới, loại và
loại chậu trồng (kích thước, hình dạng,

nồng độ enzym, nồng độ cơ chất.
PGS.TS. Đinh Đoàn Long @ HUS
Thu thập và trình bày
kết

Ghi chép lại các hiện tượng / số liệu thí nghiệm thu được.
 Lập bảng số liệu với tiêu đề
và các
các biến số.
21
 Vẽ đồ thì phản ánh rõ
mối quan hệ
phụ thuộc.
v.d. ‘Ảnh hưởng của nhiệt độ đến hoạt độ enzym’.
 Mô tả kết quả:
v.d. Khi nhiệt độ tăng từ 0
0
C đến
enzym tăng; nhưng từ 25
0
C đến
enzym không thay đổi.
kết
quả thí nghiệm
Ghi chép lại các hiện tượng / số liệu thí nghiệm thu được.
và các
đơn vị đo phù hợp với
mối quan hệ
giữa biến độc lập và biến
v.d. ‘Ảnh hưởng của nhiệt độ đến hoạt độ enzym’.

C đến
25
0
C, tốc độ phản ứng
C đến
30
0
C, tốc độ phản ứng
PGS.TS. Đinh Đoàn Long @ HUS
Đặc điểm của đồ
thị

Các trục đồ thị phải được

Khoảng đo và biên độ trên mỗi trục phải phù hợp
22

Khoảng đo và biên độ trên mỗi trục phải phù hợp
(thống nhất, đồng đều và sử dụng phần lớn
khoảng đo)
 Xác định chính xác
các điểm thực nghiệm.

Xác định được đường hồi quy (phù hợp nhất với
số liệu thực nghiệm).
thị
Các trục đồ thị phải được
ghi đơn vị đo phù hợp
Khoảng đo và biên độ trên mỗi trục phải phù hợp
Khoảng đo và biên độ trên mỗi trục phải phù hợp

(thống nhất, đồng đều và sử dụng phần lớn
các điểm thực nghiệm.
Xác định được đường hồi quy (phù hợp nhất với
PGS.TS. Đinh Đoàn Long @ HUS
Đặc điểm của
bảng
Nhiêt độ (
o
C)
Tốc độ phản ứng
enzym (molL
-1
s
-1
)
23
0 0.0
5 12
10 24
15 34.2
20 42
25 49
30 50
bảng
•
Lưu ý đơn vị của các biến số phải
được viết rõ ràng và chính xác
được viết rõ ràng và chính xác
• Xác định có hay không các điểm
tọa độ không nhất quán?

PGS.TS. Đinh Đoàn Long @ HUS
Đồ thị
60
1
)
Ảnh hưởng của nhiêt độ đến phản ứng enzym
24
0
10
20
30
40
50
0 10 20 30
Tốc độ phản ứng (molL
-1
s
-
1
)
Nhiệt độ (
o
C)
• Phản ánh mỗi quan
hệ giữa biến độc lập và
Ảnh hưởng của nhiêt độ đến phản ứng enzym
phụ thuộc
• Lưu ý chọn đúng các
trục, khoảng đo, biên
độ và đơn vị phù hợp

cho mỗi trục X/Y
• Xác định được đường
hồi quy phù hợp.
40 50
PGS.TS. Đinh Đoàn Long @ HUS
Các lỗi ngẫu nhiên

Là các yếu tố ngẫu nhiên ảnh hưởng đến phép đo.

Mức ảnh hưởng của lỗi ngẫu nhiên được phản ánh qua
của số liệu.

Tăng kích thước/số mẫu và tính giá trị trung bình giúp làm giảm ảnh
25

Tăng kích thước/số mẫu và tính giá trị trung bình giúp làm giảm ảnh
hưởng của các lỗi ngẫu nhiên.

Tất cả các phép đo đều không có điều kiện “lý tưởng”, vì vậy
bao giờ loại bỏ được hết các lỗi ngẫu nhiên
v.d. chỉ số cân không thống nhất
,
dung tích phản ứng enzym đo được không thống nhất.
hoạt tính enzym giữa các lần thí nghiệm không thống nhất.
Là các yếu tố ngẫu nhiên ảnh hưởng đến phép đo.
Mức ảnh hưởng của lỗi ngẫu nhiên được phản ánh qua
mức phân tán
Tăng kích thước/số mẫu và tính giá trị trung bình giúp làm giảm ảnh
Tăng kích thước/số mẫu và tính giá trị trung bình giúp làm giảm ảnh
Tất cả các phép đo đều không có điều kiện “lý tưởng”, vì vậy

không
bao giờ loại bỏ được hết các lỗi ngẫu nhiên
.
,
dung tích phản ứng enzym đo được không thống nhất.
hoạt tính enzym giữa các lần thí nghiệm không thống nhất.
PGS.TS. Đinh Đoàn Long @ HUS