bài giảng trực khuẩn thận

TRỰC KHUẨN ÁI KHÍ
SINH NHA BÀO
AEROBIC SPOREMING BACILLI
GIỐNG BACILLUS GỒM:
-
Những VK hình que, xếp thành chuỗi.
-
Gram (+)
-
Sinh nha bào, sống đk hiếu khí
-
Sống hoại sinh (saprophyte): đất nước,
không khí và thực vật
-
Di động và không sinh vỏ.

BACILLUS CEREUS ENTEROTOXIN/ thức ăn.

BACILLUS ANTHRACIS bệnh điển hình

TRỰC KHUẨN THAN
Bacilus anthracis
charbon bacteridien
-
Bệnh than (anthrax charbon): bệnh nhiễm trùng cấp tính
chủ yếu động vật ăn cỏ lây truyền bệnh cho người và các 
động vật khác.
-
Bệnh loét Siberi – ung độc Siberi.
-
Robert Koch phân lập được 1876.

-
L.Pastuer: vaccin từ VSV

Tiêm mầm bệnh cho 2 lô bò, cừu

Lô 1: đã tiêm vaccin không bệnh.

Lô 2: không tiêm vaccin bệnh và chết.
I ĐẶC ĐIỂM SINH HỌC:
1. Hình thể và kích thước:

Hình que dài và to sắp xếp thành chuỗi dài, 
ngắn, đứng riêng lẻ.

Gram (+).

Không lông.

Môi trường thạch thường, ngoại cảnh: sinh nha
bào bầu dục ở giữa thân, không vượt qúa đường
kính của VK.

I ĐẶC ĐIỂM SINH HỌC:
1. Hình thể và kích thước:
-
Sinh vỏ - đóng vai trò độc lực chống lại 
hiện tượng thực bào của cơ thể:
-
Trong cơ thể người, ĐV.
-

Môi trường giàu albumin
-
Dung dịch Hanks.
-
Huyết thanh bê.
-
MT thêm Bicarbonate Natri/ đk 5 – 10% CO₂

I ĐẶC ĐIỂM SINH HỌC:
2. Nuôi cấy:

Dễ mọc trên các môi trường dinh dưỡng nhân tạo
thông thường KL thể R 

MT lỏng: cặn xốp như bông ở đáy, nước trong,
không tạo ván bề mặt.

Không làm tan máu.

Làm đông huyết tương

      ₂S
      
I ĐẶC ĐIỂM SINH HỌC:
3. Sức đề kháng:

Thể sinh dưỡng: dễ bị hủy bởi các yếu tố lý hóa.

Thể nha bào: sức đề kháng cao, sống lâu trong đất
15 – 20 năm.


Hóa chất Permanganate Kali 4%: diệt nha bào sau
15 phút.
4. Cấu tạo kháng nguyên:

Khu trú ở vỏ và thành tế bào, 3 phức hợp
KN:

KN bề mặt của vỏ: peptides – chịu tác động của
pepsine và tripsine

KN vỏ: protein – polysaccharides chịu tác 
động của tripsine, hyaluronidase và lysozyme.

KN từ thành tế bào: polysaccharides và protein tự
nhiên chịu tác động của lysozym và tripsine

I ĐẶC ĐIỂM SINH HỌC:
4. Cấu tạo kháng nguyên:

TP protein gây MD

PH protein – polysaccharides – nuclein gây 
dị ứng – tăng mẫn cảm muộn.

Có 2 KN:

KN vỏ: hapten – polypeptides – polymer của D –
glutamic acid.


KN thân: polysaccharides, bao gồm:

Alpha glucosamin, galactose, acetic acid

Đặc hiệu cao, rất ổn định chẩn đoán bệnh bằng pư 
Ascoli.

II KHẢ NĂNG GÂY BỆNH:
1. Yếu tố độc lực của B. anthracis:

Vỏ VK

Bảo vệ Vk trước tác động diệt khuẩn

Gắn lên tế bào bị xâm nhập cố định tế bào bị  
phá hủy dữ dội

Khả năng sinh độc tố

Kém chịu nhiệt

Gây phù nề da thỏ, chết chuột bạch.
2. Gây bệnh cho động vật:

Chủ yếu động vật ăn cỏ

ĐV thí nghiệm nhạy cảm:
Chuột trắng, chuột lang.

II KHẢ NĂNG GÂY BỆNH:

!"#$%&!'()*
II KHẢ NĂNG GÂY BỆNH:
3. Gây bệnh ở người: 3 thể
+
,
II KHẢ NĂNG GÂY BỆNH:
3.1 Thể da:

Mầm bệnh xâm nhập vào chỗ da bị sướt.

Toàn thân nhức đầu, mất ngủ, nhiệt độ tăng.

Tại sang thương:

Mẫn đỏ, ngứa, nốt phỏng, mụn mủ vỡ mủ và 
máu.

Tế bào bị hủy hoại vẩy đen : than (anthax)/ nốt 
mủ ác tính

Sau đó, xung quanh nốt loét đen xuất hiện vài 
nốt phỏng mới
 Da phù nề nhưng không đau nhức.
+
+
II KHẢ NĂNG GÂY BỆNH:
+

II KHẢ NĂNG GÂY BỆNH:

+

II KHẢ NĂNG GÂY BỆNH:
3.2 Thể phổi:

Hít nha bào phổi, hạch bạch huyết PQ  
viêm phổi, VMN xuất huyết, NK máu tử 
vong.

Khó chịu – cảm cúm

Sau đó bệnh nặng: khó thở, sốc, tụt huyết áp

Bệnh của thợ làm len: Woolsorter’disease
 Thể phổi khó gặp nhưng tử vong cao trong
vài ngày.
+

II KHẢ NĂNG GÂY BỆNH:
+

3.3 Thể ruột:

Ít gặp

Do ăn thịt, uống sữa ĐV bị bệnh

Sốt, chán ăn

Buồn nôn – nôn ra máu


Tổng trạng suy sụp

Tổn thương ruột già

Tử vong 2 – 5 ngày
II KHẢ NĂNG GÂY BỆNH:
3.3 Thể ruột:

GP tử thi:

Tất cả các tạng đều sung huyết, phù nề, máu
không đông

Xuất huyết tương màu đỏ

Các buồng tim, khoang màng phổi, màng
bụng máu loãng màu thẩm.

Não sung huyết, dịch não tủy đục phát hiện
rất nhiều VK.
+

II KHẢ NĂNG GÂY BỆNH:
+

III CHẨN ĐOÁN VI SINH HỌC:
1. Bệnh phẩm:

Dịch mủ nốt phỏng …


Đờm, phân, nước tiểu, DNT, chất nôn
 Cho vào lọ có nút kín – mầm bệnh tối nguy hiểm.
1. Phương pháp hình thể:
- Làm tiêu bản từ bệnh phẩm (DNT, nước tiểu –
quay ly tâm).
- Nhuộm Gram.
+

III CHẨN ĐOÁN VI SINH HỌC:
3. Nuôi cấy phân lập:

Môi trường thạch thường, thạch máu 37°C
sau 24 giờ KL thể R xám đậm ở giữa, 
không làm tan máu.

Môi trường lỏng: cặn xốp, nước trong không
ván.

KN sinh vỏ:

MT dd Hanks và huyết thanh bê.

MT glucose có serum

MT có thêm Bicarbonate de sodium.

MT nuôi có CO₂
 chọn KL nghi ngờ - nhuộm Gram, soi hình
thể.


Chẩn đoán phức tạp với mầm bệnh ngoại
cảnh, vật phẩm tạo thành thể lỏng – lọc – ly 
tâm/ chia đôi

Một phần đun 70°C trong 20 phút – diệt tạp khuẩn
không sinh nha bào.

Cả hai phần nuôi cấy như trên.
+

III CHẨN ĐOÁN VI SINH HỌC:
4. Thử nghiệm sinh học:

Bệnh phẩm/ vật phẩm đã xử lý SC chuột 
trắng/ cobaye: chuột chết sau 24 – 48 giờ

Mổ chuột, lấy tạng quan sát, tiêu bản nhuộm
 xem hình thể
 nuôi cấy vào các môi trường lỏng và đặc như
trên

,
III CHẨN ĐOÁN VI SINH HỌC:
5. Làm phản ứng Ascoli:

Phản ứng kết tủa trong ống nghiệm nhỏ

Điều kiện nhiệt độ phòng – phát hiện KN thân
VK tồn tại ở vật dụng bằng KHT đặc hiệu đã

biết.
6. Làm phản ứng hạt trai:

Đun chảy thạch – để nguội 50°C chia 3 lọ,
đánh dấu 2 lọ khác nhau.

Lọ A: không PNC

Lọ B: 0,5 UI PNC/ml thạch

Lọ C: 0,05 UI PNC/m thạch

Lắc đều từng lọ - đổ lên mỗi phiến kính 2mm
– để nguội – cắt thánh những miếng vuông
1,5cm.

Ghép 3 miếng thạch khác nhau trên cùng một
phiến kính mới.

+
Ko PNC
PNC 0,05
UI/ml
PNC O,5
UI/ml
Ko PNC
PNC 0,05
UI/ml
PNC O,5
UI/ml

&"*/"0"1-
&"*/"'2"3&"
!4"56"7(
III CHẨN ĐOÁN VI SINH HỌC:
"Tất cả miếng thạch được phủ bằng Lamelle rồi
để vào hộp Petri có bông thấm nước tạo độ ẩm,
để tủ ấm 37°C trong 3 giờ xem vật kính 40x


8"
*/"'2"3&"
!4"56"7(
III CHẨN ĐOÁN VI SINH HỌC:
7. Kỹ thuật miễn dịch huỳnh quang:
8. Phản ứng dị ứng trong bệnh than:

Người bệnh than khỏi – MD tế bào tổ chức.

Tách dị ứng nguyên anthracin (protein –
polysaccharide - nucleides) từ vỏ VK thuộc
giống Bacillus

Tiêm ID anthracin người/ đv – tại chỗ xung
huyết, phù nề

Chẩn đoán:

Mới nhiễm bệnh than trong 3 ngày đầu: (+) 50%

½ tuần thứ 2: (+) 90%


Tuần 3 – 6: (+) 100%

Bị bệnh đã 3 năm: (+) 94%


III CHẨN ĐOÁN VI SINH HỌC:
Kỹ thuật tiêm dị ứng nguyên:

Anthracin từ môi trường lỏng nuôi VK.

ID 0,05 – 0,1 ml mặt trước trong cẳng tay 2
bên.

24 – 48 giờ:

Người không bệnh/ chưa vaccin quầng đỏ thâm 
nhiễm.

Người KT chống lại: (-)


IV PHÒNG BỆNH VÀ ĐIỀU TRỊ:
1. Phòng đặc hiệu:

Vaccin sống giảm độc lực STI ở Liên Xô

Anh: vaccin hóa học từ KN protein

Mỹ: vaccin toxoid anataxin – chất lọc vô trùng.

2. Phòng bệnh chung:

Giáo dục

Phát hiện bệnh sớm gia súc – cách ly

Thực hiện khử tấy uế

Sấy hấp dụng cụ.
3. Điều trị:

Chống độc – trung hòa độc tố.

IM globulin chống than.

Kháng sinh.

