Học thuyết kinh tế về chủ nghĩa tư bản độc quyền và độc quyền nhà nước

Chuyên đề 4
HỌC THUYẾT KINH TẾ VỀ
CHỦ NGHĨA TƯ BẢN ĐỘC
QUYỀN
VÀ ĐỘC QUYỀN NHÀ NƯỚC
TS. Nguyễn Minh Tuấn
I. CHỦ NGHĨA TƯ BẢN ĐỘC QUYỀN
1. Nguyên nhân hình thành CNTB độc quyền.
 Cạnh tranh => Tích tụ và tập trung tư bản
ngày càng tăng => độc quyền.
 Tiến bộ kỹ thuật-công nghệ mới, tạo thế
độc quyền cho một số tổ chức KT.
 Tín dụng tạo điều kiện để tích tụ và tập
trung vốn lớn.
2. Những đặc điểm kinh tế cơ bản của CNTB
độc quyền
2.1 Các tổ chức độc quyền.
 Khái niệm
 Các hình thức độc quyền
Cartel (các tel);
Syndicate (Xanh-đi-ca).
Trusts (tờ-rớt);
Consortium (công-xooc-xi-om);
Congolomerate (công-gô-lô-mê-rát).
 Giá cả độc quyền và lợi nhuận độc quyền
• G
ĐQ
= K+ P
ĐQ
• GĐQ Giá cả độc quyền
• P

ĐQ
Lợi nhuận độc quyền
 Độc quyền nhưng vẫn không xóa bỏ được
cạnh tranh
2.2 Tư bản tài chính
 Khái niệm: là sự hợp nhất giữa độc quyền
ngân hàng, với TB độc quyền công nghiệp,
thành những tập đoàn TB tài chính.
 TB tài chính tăng cường sức mạnh KT, và
chi phối hoạt động của bộ máy nhà nước.
 Tư bản tài chính mở rộng thị trường ra
nước ngoài.
2.3 Xuất khẩu tư bản
 Khái niệm.
 Nguyên nhân của xuất khẩu tư bản.
 Các hình thức xuất khẩu tư bản.
Đầu tư trực tiếp.
Đầu tư gián tiếp.
 Tác động của xuất khẩu tư bản đối với các
nước nhập khẩu: tích cực và tiêu cực
 Biện pháp thu hút đầu tư của nước ngoài
2.4 Các tổ chức độc quyền quốc tế và sự phân
chia thế giới về mặt kinh tế.
 Xuất khẩu tư bản đã dẫn đến sự phân chia
thị trường thế giới giữa các tập đoàn tư bản
tài chính. Sự phân chia thế giới về mặt kinh
tế đã được thực hiện, dựa trên cơ sở:
Căn cứ vào nguồn vốn tư bản.
Căn cứ vào ảnh hưởng của các tập đoàn tư
bản tài chính.

2.5 Sự phân chia thế giới về mặt lãnh thổ
giữa các nước đế quốc.
 Do sự phát triển không đều giữa các nước
tư bản, đã dẫn đến các cuộc đấu tranh để
phân chia lại thế giới.
 Ngày nay, sự phân chia lãnh thổ được thực
hiện thông qua ảnh hưởng về kinh tế, quân
sự, chính trị, ngoại giao…
II. CHỦ NGHĨA TƯ BẢN ĐỘC QUYỀN NHÀ NƯỚC
1. Nguyên nhân ra đời, bản chất của CNTB
độc quyền nhà nước:
Nguyên nhân ra đời.
 LLSX phát triển mâu thuẫn với QHSX.
 Một số lĩnh vực mà tư nhân không làm
được, hoặc không muốn làm, nhà nước
phải tham gia
 Nhà nước can thiệp để giải quyết mâu
thuẫn ở trong và ngoài nước.
2. Những hình thức biểu hiện chủ yếu của
CNTB độc quyền nhà nước
 Sự phát triển của sở hữu nhà nước
 Sự kết hợp về con người ( nhân sự), giữa các
tổ chức độc quyền với bộ máy nhà nước
 Tăng cường sự điều tiết nền kinh tế của nhà
nước tư bản
 Sự can thiệp của nhà nước tư bản vào các
hoạt động kinh tế đối ngoại.