Đề tài SKKN môn sinh học

Phòng giáo dục - đào tạo huyện phúc thọ
Trờng thcs liên hiệp
****************
đề tài
Sáng kiến kinh nghiệm
Tên đề tài : Sử dụng phơng pháp lập dự án thực hiện chuyên
đề ngoại khoá GDMT : Rác thải đi đâu ?
Giáo viên thực hiện : Nguyễn Thị Phong Lan
Tổ chuyên môn : Tự nhiên
Trờng THCS Liên Hiệp Phúc Thọ Hà Nội
Liên Hiệp , ngày 27 tháng 03 năm 2011
S¬ yÕu lý lÞch
- Hä vµ tªn : NguyÔn ThÞ Phong Lan
- Ngµy sinh : 13 05 1982– –
- Quª qu¸n : S¬n Léc S¬n T©y Hµ Néi– –
- Tró qu¸n : Tam HiÖp Phóc Thä Hµ Néi– –
- §¬n vÞ c«ng t¸c : Trêng THCS Liªn HiÖp Phóc Thä Hµ Néi– –
- Chuyªn m«n : Sinh - KTNN
- Ngµy vµo nghÒ : 30 12 2004– –
- Ngµy vµo §CS ViÖt Nam : 19 05 2010– –
A Tên đê tài :Sử dụng phơng pháp lập dự án thực hiện chuyên đề ngoại khoá
GDMT : Rác thải đi đâu ?
B Lý do chọn đề tầi :
Trong những thập niên cuối của thế kỷ 20 , vấn đề môi trờng đã mang
tính chất toàn cầu với tính thời sự hết sức nóng bỏng .bản thân mỗi cá nhân đều
nhận thấy giá trị của môi trờng đối với chất lợng cuộc sống, sức khoẻ và hạnh
phúc của con ngời .Đồng thời bằng chính kinh nghiệm của bản thân mỗi học sinh
cũng đã xác đinh đợc mặt này hay mặt khác ,nhiều hay ít về tác hại và ảnh hởng
của ÔNMT đến con ngời .Tuy nhiên chuyên đề này không đi sâu vào vấn đề đó
mà mục đích chủ yếu là cung cấp cho học sinh một số kiến thức là :bằng những
giải pháp thích hợp một số rác thải đợc quay trở lại đời sống ban đầu của nó ,một

số khác đơc chế biến cho những mục đích thích hợp .Hay nói cánh khác là một số
biện pháp để giảm thiểu ÔNMT .Từ đó giáo dục hành vi và thái độ của các em dù
là nhỏ nhất để bảo vệ môi trờng Do đó tôi mạnh dạn thực hiện chuyên đề
GDMT :Rác thải đi đâu ?
Mặt khác ,nội dung chuyên đề rất gần gũi ớ trong đời sống hằng ngày và
với tâm lý của học sinh THCS là thích tìm tòi khám phá hơn là bị áp đặt nhận
thức nên tôi u tiên lựa chọn phơng pháp lập dự án
Đồng thời ,các vấn đề môi trờng xung quanh học sinh hết sức đa dạng và
sinh động .Bản thân các cơ hội GDMT trong chơng trình giáng dạy là cha đủ
phong phú .Hơn nữa không thể tách rời GDMT ra khỏi cuộc sống thực đang đụng
chạm từng giờ đến quá trìng phát triển của ngời học. Học sinh cần phải có đợc cơ
hội thực tiễn để thực trách nhiệm công dân chuẩn bị cho đời sống sau này ;việc
tích luỹ kinh nghiệm sống là mọt tố quan trọng trong giáo dục ;do vậy cần phải
thực hiện chuyên đê ngoại khoá
C Khảo sát thực tế tr ớc khi thực hiện đề tài :
1 .Thuận lợi :
-Bất kỳ ai trong sinh hoạt đều phải sinh ra rác thải và thu dọn rác .Và
hiện nay khi Hà Tây đã sát nhập về Hà Nội thì việc thu gom rác thải trong làng xă
cũng có kế hoạch và quy củ hơn. Nên nội dung chuyên đề rất phù hợp với thực
tiễn của học sinh
-Nguồn cung cấp kiến thức ,t liệu phục vụ cho chuyên đề rất rộng nh
lấy từ trong nội dung cá môn học , mạng internet ,sách báo hay từ`ngay trong
cuộc sống
-Học sinh trung học đang ở độ tuổi thiếu niên và thanh niên .Các em
bắt dầu có những xu hớng phát triển cá biệt có quan điểm riêng và nhân cách đẵ
định hình ,khả năng t duy thiên về lý luân hơn là cụ thể nên nội dung chuyên đề
phù hợp với tính hợp lý - khoa học .Khi học sinh đợc thông báo về nội dung và
cách thức thực hiện chuyên đề các em tiếp nhận rất hào hứng
-Các đồng nghiệp trong tổ chuyên môn rất ủng hộ và tạo điều kiện
thuận lợi nhất cho chuyên đề

2 .Khó khăn :
-Tuy phơng pháp lập dự án kích thích đợc tâm lý học sinh khám phá tìm
tòi nhng vẫn còn khá mới và tơng đối khó cho đối tơng học sinh ở đây
- ở độ tuổi THCS sự phân biệt là rất lớn giữa các học sịnh. Sự khác biệt
thể hiện ở năng khiếu ,hứng thú ,động cơ và vốn hiểu biết xã hội tính chất địa ph-
ơng .Chính vì vậy sự tiếp thu của học sinh không đồng đều các em vẫn còn thói
quen tiếp thu kiến thức thụ động
-Số lợng học sinh nếu quá đông cũng khó hoạt động
-Nguồn cung cấp kiến thức tuy nhiều nhng lại dễ bị sa đà đến tác hại
của ÔNMT mà không đi sâu vào nội dung chính
D Cơ sở lý luận :
Để thực hiện đề tài này GV cần dựa trên những cơ sở lý luụân khoa học :
1 .GDMT là gì ?
*GDMT có mục đích :
-Cung cấp một năng lực :
+Biết suy xét
+Biết xử lý thông tin
-Nhằm đạt đợc hệ thống kỹ năng
+Thấy đợc vấn đề
+Biết giải quyết nó
-Thúc đẩy những thay đổi trong hành vi :
+Biết quyết định
+Biết tham gia
*GDMT có năm mục tiêu quan hệ tơng hỗ :
-Nhận thức :Giúp học sinh đạt đợc nhận thức và sự nhạy cảm đối với
môi trờng và những vấn đề có liên quan
-Kiến thức: Giúp học thu nhận đợc những kinh nhgiệm khác nhau và
có sự hiểu biết cơ bản về môi trờng và những vấn đề có liên quan
-Thái độ Giúp học sinh có đợc những giá trị và ý thức quan tâm vì môi
trờng cũng nh động cơ thúc đẩy trong việc tham gia tích cực vào việc bảo vệ

cải thiện môi trờng
-Kỹ năng: Giúp học sinh có đợc những kỹ năng trong việc xác định và
giải quyết các vấn đề môi trờng
-Sự tham gia :Giúp học sinh có cơ hội tham gia một cách tích cực ở
mọi cấp trong vấn đề môi trờng
2.GDMT mong hình thành đợc cái gì trong học sinh :
-Về tri thức :Môt số khái niệm cơ bản về môi trờng
-Về kỹ năng :Những kỹ năng cần hình thành và đợc tập luyện thông qua
GDMT , có thể kể ra là :Quan sát ,phân loại ,làm việc nhóm ,tởng tợng ,phát
hiện ,dự đoán ,giao tiếp .
3. GDMT đảm bảo ba khía cạnh :
-Giáo dục về môi trờng
-Giáo dục vì môi trờng
-Giáo dục trong môi trờng
4 .Phơng pháp lập dự án là một trong những hình thức giúp GDMT có
hiệu quả .Nó thờng là để giải quyết một nhiệm vụ cụ thể ,trong một thời gian
cụ thể .Đợc thuyết phục bởi hệ thống các mục tiêu ,hoạt động và sản phẩm
.Tuy thách thức nhng hấp dẫn .Dự án đó có thể thành công hay không khi qua
thử nghiệm ,đối chiếu ,so sánh
E Nội dung chính :
*Mở bài :
-Các em học sinh yêu quý hiện nay vấn đề ÔNMT đang mang tính chất
toàn cầu ,thời sự hết sức nóng bỏng. Bản thân mỗi các em cũng đã biết đợc phần
nào tác hại và ảnh hởng của ÔNMT đến đời sống con ngời .Tuy nhiên , trong
chuyên đề này cô không đề cập nhiều đến vấn đề đó mà chủ yếu là cung cấp cho
các em một số kiến thức là :bằng những giải pháp thích hợp một số chất thải đợc
quay trở lại đời sống ban đầu của nó , một số khác đợc chế biến cho những mục
đích thích hợp .Hay nói cách khác là một số biện pháp nhằm giảm thiểu ÔNMT .
Ngay bây giờ cô và các em sẽ cùng nhau tìm hiểu chuyên đề : Rác thải đi đâu ?
Hoạt động của

giáo viên
Ghi bảng Nội dung trên máy
chiếu
Hoạt động của
học sinh
-G thông báo
các vấn đề chính
trong chuyên
đề :
+Khái niệm rác
thải
+Nguồn gốc rác
thải
+Rác thải bớc
đầu đi đâu , sau
đó và cuối là
đến đâu ?
-Qua quan sát
thực tế và hình
ảnh trên màn
hình cho biết :
Rác thải gồm
những thành
phần nào ?

Chuyên đề
GDMT : Rác thải
đi đâu ?
1- Khái niệm :
Rác thải là toàn

bộ đồ trong đời
sống của con ng-
ời đã bỏ đi ,
không tận dụng
vào việc gì nữa

Chuyên đề GDMT
: Rác thải đi dâu ?
Cho hiện máy rồi
thoát
( Hình 1 ,2 )
1- Rác thải có
thành phần đa
dạng :
- Rác thải hữu cơ
- Rác vụn dới 10
mm
- Gạch, đá, cát ,
sỏi, thuỷ tinh,
-Ghi vở
+xác định mục
tiêu chuyên đề
-Phát biểu theo
ý kiến cá nhân
+ghi vở


-Rác thải có
nguồn gốc từ
đâu ?

+G định hớng và
mở rộng cho H
trả lời đúng h-
ớng
-Từ những hiểu
biết ban đầu cho
H hoạt động
nhóm
*Hoạt động 1:

+G giới thiệu
một bản thông
báo về túi ni
lông (đính kèm
trong phụ trang )
Phân tích đoạn
thông báo theo 3
ý chính
.Tác hại của túi
-Rác có thể phát
sinh từ sinh hoạt
hàng ngày (rác
sinh hoạt ) ,từ
nhà máy (rác
công nghiệp) ,từ
bênh viện (rác y
tế )
sành, sứ
- Phế liệu sắt,
thép, nhôm

- Phế liệu PVC,
nhựa các loại
- Cao su, giấy vụn,
vải vụn
- Các chất khác

Yêu cầu 1 : Hoạt
động nhóm :
Viết một thông
báo của ban
VSMT xã cho
dân chúng biết về
vấn đề liên quan
đến rác thải của
xã Liên Hiệp.
Chú ý đến các giải
pháp thu gom hết
và xử lí rác thải
hợp vệ sinh.
(Hiện đoạn thông
báo )
-Từ gợi ý , H
phải trả lời đợc
rác đợc sinh ra
trong đời sống
sinh hoạt hàng
ngày (rác sinh
hoạt) ,từ các
nhà máy (rác
thải công

nghiệp ), từ
bệnh viện (rác y
tế )
H xác định rõ
trong chuyên đề
chỉ nghiên cứu
rác thải sinh
hoạt

+Nắm bắt cách
thức viết một
đoạn thông báo
ni lông
.Biện pháp xử lý
.Kêu gọi nhân
dân ủng hộ

+Cho H hoạt
động trong 10
phút
+Thảo luận trớc
lớp .Sau mỗi bản
thông báo G
khái quát lại nội
dung chính
+Nhóm 1:
.Nội dung :đề cập
đến hiện trạng
thu gom rác ở địa
phơng (G ghi)

.Một số biện
pháp thu gom rác
vào các ngày quy
định trong tuần
,phân loại rác
thành rác hữu cơ
rác đồng nát , rác
tái sử dụng ,xử lý
rác tơng ứng là
chôn , bán , rửa
sạch tái sử dụng
(H ghi)
Nhóm 2 :
.ND :Đề cập đến
tình hình và tác
hại của rác thải
trong xã
.BP :Không xả
rác bừa bãi , thu
gom theo hộ gia
đình rồi thu gom
tập trung vào bãi
rác lớn ;dọn vệ
sinh hàng ngày ở
các khu chợ ;
trồng nhiều cây
xanh ;cuối tuần
có cán bộ đi đôn
+Thảo luận
thống nhất

trong nhóm
+Thảo luận trớc
lớp . Mỗi nhóm
cử nhóm trởng
đọc bản thông
báo , th ký viết
bảng các biện
pháp thu gom
và xử lý rác thải
Thông qua thảo
luận lớp H thu
thập thêm kiến
thức
Bản thông báo
nào em ấn tợng
nhất . Vì sao ?
(G nhận xét qua
các u khuyết
điểm của từng
nhóm . Cho
điểm nhóm tốt
nhất )
Mở rộng : tuỳ
từng hoàn cảnh
đốc kiểm tra
NHóm 3 :
.ND :tơng tự
nhóm 1
.BP : bỏ rác đúng
nơi quy định nếu

không có chỗ bỏ
phải cho vào túi
mang về nhà bỏ
và hạn chế xả rác
;thu gom thức ăn
thừa cho lợn ,chai
và lon cùng một
số thứ khác có
thể đem đi tái chế
hoạc tái sinh
chúng
Nhóm 4 :
ND :Tình trạng
ONMT do rác
thải xung quanh
ao ở trờng học
BP :nhân dân
không xả rác bừa
bãi ,H không ăn
quà vứt rác
xuống ao ,đinh
kỳ nạo vét ao
,trồng cây xanh
quanh ao

Trả lời theo ý
kiến cá nhân
nhng cụ thể
trong chuyên đề
này cung cấp

thêm cho các em
về dự án 3R và
thói quen sống
văn minh là bỏ
rác đúng nơi
quy định
-Tổng kết hoạt
động 1
Hỏi mở :em đã
bao nhiêu lần bỏ
rác đúng và cha
đúng nơi quy
định ?

*Hoạt động 2 :
Nêu yêu cầu
hoạt động . Phát
bảng phụ
Sau 10 phút gọi
từng nhóm trình
bày
G không nhận
xét
Giới thiệu băng
vdeo
Khen tạng ,động
viên , khích lệ H
Không đánh giá
kết quả hoạt
động

-Tổng kết hoạt

2-Rác thải đợc
phân loại bớc đầu
từ các hộ gia đình
đợc thu gom tập
trung đến bãi rác
lớn
Treo kết quả 4
bảng phụ (có
kèm trong phụ
trang )
(Hình 3 , 4 , 5 )
( Hình 6 , 7 )
Yêu cầu 2 : Hoạt
động nhóm :Giả
sử ngoài cánh
đồng rìa làng sẽ
quy hoạch một
bãi rác, hãy thiết
kế những phơng
án xử lí rác
ở bãi ?
Gợi ý : Thiết kế
nhà máy xử lí rác
thải với những
tiêu chí sau :
+ Vị trí đặt nhà
máy

+ Những vấn đề
cần cho nhà máy
về mặt môi trờng
+ Dùng phơng
pháp xử lí nào ?
+ Vẽ sơ đồ nhà
máy
Có thêm kiến
thức và những
kỹ năng mới ,
thái độ mới với
môi trờng
Ghi vở
H thấy rõ trách
nhiệm của mình
là phải bỏ rác
đúng nơi quy
định

*Hoạt động
theo nhóm 10
phút
Trởng nhóm
trình bày
H quan sát kết
quả hoạt động
của nhóm bạn
Theo dõi băng
thu thập thộng
tin

động 2
Rác thải đi đâu ?
(gợi ý :điểm
khởi đầu là từ hộ
gia đình và kết
thúc là ở đâu )
-Thu gom
chai ,báo
,nhôm ,nhựa ,sắt
phế thải có phải
là một nghề
không ?
-Yêu cầu H 10
phút thu gom
rác ở cổng trờng
bỏ vào thùng rác
3-Rác thải ở các
bãi tiếp tục xử lý
theo công nghệ
cao để làm giảm
sự ô nhiễm rồi đa
trở lại môi trờng
hoặc đợc chế
biến tạo thành
các sản phẩm tiêu
dùng đem đi tái
sử dụng

Ghi vở
Ghi vở

Trả lời theo ý
hiểu
(H cần hiểu đợc
đó là một nghề
vì mang lại thu
nhập , thậm chí
là làm giầu và
đem lại lợi ích
cho xă hội)
-Hoạt động cá
nhân
F-Kết quả thực hiện chuyên đề :
Lớp Phơng
pháp sử
Mục tiêu đạt đợc
Kiến thức Kỹ năng Thái độ
6B Thuyết
trình có
kết hợp
vấn đáp
70% học
sinh hiểu
bài
Chủ yếu là
quan sát ,thu
nhận thông
tin thụ động
Có thái độ tích cực bảo
vệ môi trờng .Tuy
nhiên vẫn chỉ ở tính lý

thuyết là chủ yếu
R
á
c

t
h
ả
i
R
ử
a

s
ạ
c
h
,

s
ử

d
ụ
n
g

l
ạ
i

R
á
c

t
á
i

c
h
ế

R
á
c

g
i
ả
m

t
h
i
ể
u
Rác tái
sử dụng
P
h

â
n

l
o
ạ
i
T
i
ê
u

h
u
ỷ
T
á
i

c
h
ế

t
h
à
n
h

s

ả
n

p
h
ẩ
m

t
i
ê
u

d
ù
n
g
6A Lập dự
án
95 % học
sinh hiểu
bài sâu sắc
Rèn luyện đ-
ợc nhiều kỹ
năng ,đặc biệt
là óc khám
phá ,t duy
sáng tạo ,so
sánh ,phân
tích

.Hứng thú học tập cha
cao
Có thái độ bảo vệ bảo
môi trờng sâu sắc ,từ
đó có hành động thực
sự cho hiểu biết đó
.Hứng thú học tập cao
K-Kiến nghị :
- Đề nghị phòng GD giới thiệu rộng rãi các SKKN đạt giải hàng năm để
chúng tôi có thêm cơ hội học tập
- Phòng GD cũng cần tổ chức và đầu t thêm các chuyên đề sinh mang tính
thực hành nhiều hơn nữa cho H
- Bản thân tôi có ý tởng thực hiện chuyên đề Sinh có hệ thống ở trờng từ năm
đầu cấp đến cuối cấp cho H:
Khối 6 :GDMT - Rác thải đi đâu ?
Khối 7 :GDMT -Giới thiệu các phơng pháp xử lý rác thải trong địa bàn
dân c và công nghệ cao xử lý rác thải ở các nhà máy
Khối 8 :Giáo dục giới tính
Khối 9 :Các phơng pháp giải bài tập Sinh
Trên đây là toàn bộ nội dung đề tài mà tôi đã thực hiện và đã đạt đợc những kết
quả bớc đầu , tất nhiên sẽ không tránh khỏi có những thiếu sót ,vậy kính mong
các bạn đồng nghiệp đóng góp ý kiến để đề tài của tôi đợc hoàn thiện hơn.
Tôi xin chân trọng cảm ơn !
Liên Hiệp , ngày 27 tháng 03 năm 2011.
Ngời thực hiện

Nguyễn Thị Phong Lan
Trang bài phụ đề
1
2

¶nh 3
¶nh 4
¶nh 5
Minh hoạ băng video giới thiệu sơ đồ nhà máy chế biến rác thải trong thành phố

Nhà máy chuyển đổi rác thải thành êtanol của một đô thị đợc bố trí trong một khu
công nghiệp của một cộng đồng dân c địa phơng . Nhà máy này không có các đ-
ờng ống khói hay đờng thoát khí đốt , mọi thứ đều khép kín

Chính các xe thu gom rác từ cộng đồng dân c sẽ đa rác vào khu nhà tách rác và đổ
vào một cái hố cạn rồi đợc chuyển vào một máy giặt công nghiệp công suất cao .
Sau khi đợc tẩy rửa , các chất dẻo , chai nhựa đợc nổi trên mặt nớc sẽ đợc tách ra
và đem đi tái chế


Các vật kim loại , đá sạn , thuỷ tinh chìm xuống đợc tách ra và đem đi tái chế
.Các mảnh giấy mầu thực vật , rác vờn , mẩu bánh kẹo , rác trạng trại đợc cắt thô
cùng các mô sợi của chúng ở lại trong nớc .Những mô sợi này sẽ đợc cắt nhỏvà
xử lý lần thứ 2

Sau đó chúng đợc cô đặc rồi trộn với các chất cặn hữu cơ các chất phân huỷ , đợc
đun lên trong ống áp suất trọng lựcđể tạo thành ste.rol , các loại đờng các dỡng
chất .Tiếp đó là đợc đun , đợc làm sach , đợc lọc và đem cô đặc để chuẩn bị cho
việc lên men

Quy trình lên men gồm 2 giai đọan sẽ tạo thành êtanol , butanol , phần còn lại
biến đổi thành mêtal . Các nguyên liệu sinh học này sau đó đợc làm sạch , tinh
chế và đem bán . Sản phẩm từ quá trình lên men sẽ đợc chế thành chất phụ gia
chăn nuôi có hàm lợng đạm cao và đem bán

Rác thải của thành phố không cần đa ra khỏi thành phố , các nguyên liệu sinh học
thành phẩm đợc tiêu thụ ngay trong thành phố . Sau quá trình tái chế nhà máy còn
tạo ra một lợng nớc sạch.
Nhà máy là một bớc tiến quan trọng cho một thành phố không có rác thải
¶nh 6
¶nh 7
Bản thông báo tình trạng sử dụng túi ni lông
Hiện nay một vấn đề thời sự không những ở trong xã mà trên toàn thế giới , đó
là hiểm hoạ từ thói quen dùng túi ni lông với môi trờng . Hàng ngày xã ta dùng
đến hàng tạ túi ni lông , thậm chí còn hơn thế nữa Theo phân tích của các nhà
khoa học về môi trờng , nhựa túi ni lông thải ra môi trờng cần cả trăm năm đến cả
nghìn năm mới có thể tự phân huỷ đợc nếu không bị tác động của ánh sáng mặt
trời . Nếu nh do một tác động tiếp nào đó đồ nhựa túi ni lông phân huỷ đợc vào
trong đất thì lại làm cho đất không giữ đợc nớc ,dinh dỡng ;đó là cha kể đến hệ
luỵ đợc báo trớc nh : túi ni lông gây tắc nghẽn đờng dẫn nớc thải gây ngập úng ,
phát sinh ruồi muỗi dịch bệnh , phá mỹ quan hệ sinh thái làng xâ
Đặc biệt quy trình sản xuát túi ni lông đã tạo đi.ô.xin có tính độc cao . Nếu đốt túi
ni lông không đúng cách sẽ gây ÔNMT nguy hại cho sức khoẻ con ngời và động
vật
Chính vì vậy chúng tôi kêu gọi nhân dân nêu cao ý thức sử dụng túi ni lông ; đó là
:-Hạn chế sử dụng túi ni lông , thay thế túi ni lông đi chợ bằng các sản phẩm thân
thiện với môi trờng nh tuigiấy ,làn nhựa
-Tái sử dụng túi ni lông : dùng xong giặt sặch tái sử dụng nhiều lần
Túi ni lông sử dụng lại đợc nữă để riêng phân loại bỏ vao thùng rác
Rất mong nhân dân ủng hộ và tự đề xuất thêm nhiều biện pháp thích hợp hơn nữa
để trở thành nhà môi trờng học thông minh trông việc sử dụng túi ni lông