Cảm nhận của em về cảnh ngay xuân nguyễn du

Trong kho tàng văn học cổ Việt Nam, Truyện Kiều của Nguyễn Du là tác phẩm kiệt xuất nhất. Tác phẩm
không chỉ nổi tiếng vì cốt truyện hay, lời văn trau chuốt, giá trị tố cáo đanh thép, giá trị nhân đạo cao cả, mà
còn vì nghệ thuật miêu tả cảnh đặc sắc. Nhiều bức tranh tứ thời xuân, hạ, thu, đông sinh động, gợi cảm.
Có bức tranh cảnh chiều xuân, có bức tranh là tâm cảnh cô đơn của Kiều ở lầu Ngưng Bích, … Cảnh nào cũng
có dụng ý dự báo những biến động của đời nhân vật. Nguyễn Du đã lấy cảnh ngày xuân tươi đẹp trong sáng
nhưng đã ẩn chứa những mầm mống buồn bã của Thuý Kiều. Đoạn thơ Cảnh ngày xuân là một đoạn thơ tiêu
biểu cho nghệ thuật miêu tả cảnh thiên nhiên tài tình, tuyệt diệu của Nguyễn Du.

Bốn câu thơ đầu đã miêu tả cảnh ngày xuân đẹp như một bức tranh. Nhà thơ đã lựa chọn những chi tiết tiêu
biểu nhất mang nét đặc trưng của ngày xuân để khắc hoạ:

“Ngày xuân con én đưa thoi
Thềm quang chín chục đã ngoài sáu mươi ”.

Giữa bầu trời bao la mêng mông là những cánh én bay qua, bay lại như đưa thoi. Nó vừa gợi được cánh én như
con thoi bay qua, bay lại chao lượn, vừa thể hiện được thời gian ngày xuân đang trôi nhanh . Nhà thơ mượn
cách nói của dân gian, thời gian thấm thoát thoi đưa. Cảnh ngày xuân hiện nên trong thơ ông vừa bình dị vừa
sống động .

Sau cánh én đưa thoi là ánh xuân, là “thiều quang” của mùa xuân khi đã ngoài sáu mươi. Cách tính thời gian
và miêu tả vẻ đẹp mùa xuân của Nguyễn Du mang những nét rất riêng. Hai chữ “Thiều quang” để thể hiện mùa
xuân đã sang tháng ba. Hai chữ ấy đã gợi nên màu hồng của ánh xuân, cái đầm ấm của khí xuân, cái mêng
mông bao la của đất trời. Câu thơ đã thể hiện được không gian mùa xuân thật trong sáng. Bức tranh mùa xuân
ấy còn là sắc xanh mơn mởn, ngọt ngào của cỏ non trải ra, lan rộng như tấm thảm tới tận chân trời:

“ Cỏ non xanh tận chân trời
Cành lê trắng điểm một vài bông hoa ”.

Người đọc đều cảm nhận thấy nhà thơ Nguyễn du đã tiếp thu những yếu tố miêu tả của câu thơ cổ Trung
Quốc .

“Phương thảo liên thiên bích
Lệ chi sổ điển hoa ”.

Nhưng ở đây, Nguyễn Du đã có điểm sáng tạo. Ông đã thiên về miêu tả sắc trắng của bông hoa. Dùng phép
đảo ngữ đưa tính từ “trắng” lên trước cụm từ “vài bông hoa”để cùng với tính từ “xanh ” ở câu trên. Câu thơ
của Nguyễn Du đã trở thành bức hoạ với gam màu dịu dàng. Trên nền xanh của cỏ biếc, điểm xuyến một vài
bông hoa lê trắng đã tạo thành một bức gấm thêu tuyệt đẹp. Nếu như 2 câu thơ của câu thơ cổ Trung Quốc chỉ
là sự lắp ghép ngôn từ thiếu sinh khí và sức sống thì với 2 câu thơ của Nguyễn Du, những nhành cây ngọn cỏ
như đang cựa dậy, ứa ra những giọt nhựa sống của mùa xuân, gợi được nhiều hơn về mùa xuân: vừa tinh khôi,
giàu sức sống lại vừa nhẹ nhàng tinh khiết.

Bốn câu thơ đầu là một bức tranh về ngày xuân bằng ngôn từ. Bức tranh ấy đẹp, bình dị mà thơ mộng. Đó là
bức tranh có màu sắc hài hoà, dịu dàng, tươi tắn. Đó là màu xanh của cỏ màu trắng của hoa lê. Bức tranh ấy có
không gian mênh mông, khoáng đạt. Có những cánh én đang chao lượn, có màu hồng của ánh thềm quang. Vẽ
được bức trang xuân hoa lê như vậy đã thể hiện rõ tình yêu thiên nhiên, sự gắn bó với cảnh vật ngày xuân của
Nguyễn Du .

Cảnh ngày xuân càng trở lên đẹp thêm , sinh động thêm bởi nhà thơ còn miêu tả lễ hội mùa xuân .

“ Lễ là tảo mộ hội là đạp thanh ”.

Điệp từ “lễ là…hội là…”có tính chất liệt kê để gợi lên cảnh lễ hội dân gian cứ liên tiếp diễn ra từ bao đời nay.
Sau đó nhà thơ đã miêu tả cụ thể cảnh chảy hội đông vui, tưng bừng, náo nhiệt:

“Gần xa nô nức yến anh
Chị em sắm sửa bộ hành chơi xuân
Dập dìu tài tử giai nhân
Ngựa xe như nước áo quần như nêm ”.

Trên khắp nẻo đường gần xa, những dòng người cuồn cuộn chảy hội có biết bao yến anh , tài tử, giai nhân dập

dìu, vai sánh vai, chân nối chân cùng nhịp bước. Dòng người chảy hội tấp nập, ngựa xe cuồn cuộn. Nhà thơ đã
rất khéo léo dùng hàng loạt các từ láy “nô nức, dập dìu ” rồi các từ ghép “yến anh, tài tử , giai nhân …” kết
hợp với các ẩn dụ, so sánh “như nước, như nêm” để gợi tả lễ hội mùa xuân tưng bừng náo nhiệt đang diễn ra
trên khắp các miền quê đất nước .

Đọc tiếp đoạn thơ ta còn thấy Nguyễn Du thể hiện đời sống tâm linh, phong tục dân gian cổ truyền trong lễ tảo
mộ.

“ Ngổn ngang gò đống kéo lên
Thoi vàng vó rắc tro tiền giấy bay ”.

Câu thơ có giá trị tạo hình lớn. Bởi lẽ, nhà thơ đã dùng phép đảo ngữ đưa từ “ngổn ngang ” lên đầu câu thơ để
diễn tả những ngôi mộ liền kề nhau. Cõi âm và cõi dương, người đang sống và người đã chết, hiện tại và quá
khứ, đồng hiện trong những gò đống ngổn ngang trong lễ tảo mộ . Những “thoi vàng vó ” được rắc ra, tiền
vàng được đốt tro bay lả tả bao trùm hết không gian để gửi cho người đã khuất. Cái tâm thánh thiện và niềm
tin chất phác đầy ắp nghĩa tình. Các tài tử giai nhân và ba chị em Kiều không chỉ cầu mong cho các vong linh
đã khuất mà còn gửi gắm bao niềm tin, bao điều mơ ước về tương lai, hạng phúc cho tuổi xuân khi mùa xuân
về. Giá trị nhân văn của những câu thơ đã làm cho người đọc rất xúc động .

Sáu câu thơ cuối đã ghi lại cảnh chị em Thuý Kiều đi tảo mộ đang lần bước trở về nhà. Lúc này, mặt trời đã là
là gác núi, ngày hội, ngày vui đã trôi qua.

“Tà tà bóng ngả về tây
Chị em thơ thẩn dan tay ra về ”.

Nhịp thơ chậm rãi , diễn tả cuộc sống như ngừng trôi. Tâm tình của chị em Thuý Kiều thơ thẩn, cử chỉ thì dang
tay, nhịp chân thì bước dần, không gian thì yên tĩnh, lắng lại. Công việc lúc hoàng hôn hiện lên trong mắt nhìn
của chị em Thuý Kiều càng trở nên nhỏ bé:.

“Bước dần theo ngọn tiểu khê

Lần xem phong cảch có bề thanh thanh
Nao nao dòng nước uốn quanh
Dịp cầu nho nhỏ cuối ghềnh bắc ngang”.

Khe suối chỉ là “ngọn tiểu khê ”, phong cảnh thanh thanh, dòng nước “nao nao uốn quanh”, “dịp cầu nho nhỏ
cuối ghềnh bắc ngang”. Nhà thơ đã rất khéo léo sử dụng hàng loạt các từ láy để gợi tả những cảnh vật nhỏ bé,
êm đềm. Phải chăng sự nao nao của dòng nước uốn quanh không chỉ thể hiện sự nhẹ nhàng, êm đềm của dòng
nước đang chảy mà còn diễn tả tâm trạng bâng khuâng, nuối tiếc, sự dung động của tâm hồn giai nhân khi hội
tan , ngày tàn .

Nói tóm lại, bằng nghệ thuật miêu tả thiên nhiên theo trình tự thời gian không gian kết hợp tả với gợi tả cảnh
thể hiện tâm trạng. Từ ngữ giàu chất tạo hình sáng tạo nghệ thuật đối lập sử dụng từ ghép từ láy. Đoạn thơ là
bức tranh thiên nhiên mùa xuân đẹp đẽ khoáng đạt tinh khôi thanh khiết mới mẻ và đầy sức sống cảnh lễ hội
mùa xuân tưng bừng náo nhiệt và tâm trạng xốn sang náo nức của chị em Thuý Kiều khi đi hội tâm trạnh buồn
lưu luyến bâng khuâng khi trở về. Qua đây ta thấy Nguyễn Du là người yêu thiên nhiên hiểu lòng người có tài
khi miêu tả. Đoạn thơ đem đến cho chúng ta cảm nhận được không khí mùa xuân giúp ta thêm yêu thiên nhiên
quê hương đất nước.
Bài liên quan: