Góp phần nghiên cứu phân loại chi bán hạ (typhonium schott) ở việt nam

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI 2
KHOA SINH - KTNN



ĐÀO THỊ DUYÊN



GÓP PHẦN NGHIÊN CỨU PHÂN LOẠI
CHI BÁN HẠ (TYPHONIUM SCHOTT)
Ở VIỆT NAM


KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Chuyên ngành: Thực vật học



Ngƣời hƣớng dẫn khoa học
TS. NGUYỄN VĂN DƢ




HÀ NỘI - 2015


LỜI CẢM ƠN


TS. Nguyễn Văn Dư và TS. Hà Minh Tâm
t
      TS. Nguyễn Văn Dư     
 


Tôi    KTNN 
 
            




ĐHSP Hà Nội 2, ngày 20/ 04/ 2015

Sinh viên

Đào Thị Duyên



LỜI CAM ĐOAN


Góp phần nghiên cứu phân loại chi Bán hạ (Typhonium
Schott) ở Việt Nam
TS. Nguyễn Văn Dư và TS. Hà Minh Tâm. Các





ĐHSP Hà Nội 2, ngày 20/ 04/ 2015
Sinh viên

Đào Thị Duyên






MỤC LỤC

 1
 1
 1
 1
 2
 2
 3
 3
 4
          
 6
 6
  6
 6
 6

 7
 10
Typhonium  Nam 10
Typhonium  10
Typhonium Scho 10
 11
 11
3.2.1.3. Thân 11
3.2.1.4. Lá 11
 12

3.2.1.6. Hoa 12
 13
 Typhonium 
Nam 13
 Typhonium 
 14
3.2.3.1. Typhonium flagelliforme (Lodd.) Blume - roi 14
3.2.3.2. Typhonium lineae Hett. & V. D. Nguyen -  18
3.2.3.3. Typhonium stigmatilobatum V. D. Nguyen - Bán h   
thùy 20
3.2.3.4. Typhonium huense V. D. Nguyen & T. Croat -  21
3.2.3.5. Typhonium acetosella Gagnep. 22
3.2.3.6. Typhonium bachmaense V. D. Nguyen & Hett. -  25
3.2.3.7. Typhonium violaliforme Gagnep.   28
3.2.3.8. Typhonium vermifome V. D. Nguyen & T.Croat 28
3.2.3.9. Typhonium circinnatum Hett. & J. Mood -  30
3.2.3.10. Typhonium penicillatum V. D. Nguyen & Hett.  
 31
3.2.3.11. Typhonium blumei Nicolson & Sivadasan -  32

3.2.3.12. Typhonium hayatae Sriboonma & Murata   33
3.2.3.13. Typhonium trilobatum (L.) Schott - lá ba thùy 34
3.3.  (Typhonium Schott)
m 36
gen 36
 36
 37
 38

 40

1

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài


 

 
Chi  (Typhonium Schott
Typhonium  
thái  ; Typhonium hi
 
thông tin  
 Góp phần
nghiên cứu phân loại chi Bán hạ (Typhonium Schott) ở Việt Nam
2. Mục đích nghiên cứu
và 
Typhonium Schott) 

 
3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn
  

  sâu 
(Typhonium 
  

chung.
2

4. Điểm mới của đề tài

Typhonium

th      sinh thái và tài ngu   
Nam.
5. Bố cục của khóa luận
G39 trang, 4 9 

     4 trang), 
28 
27 


3

Chƣơng 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU

1.1. Trên thế giới

Trên th gii, h Ráy (Araceae) có 7 phân h, t   Bán h
(Typhonium Schott) thuc phân h Ráy (Aroideae). Chi Bán h có trên 70
loài, chúng có khu phân b t  n Trung Qu
Bc Ôxtrâylia. Nó là chi có s loài ln nht ng nht trong tông Ráy
(Areae).

Typhonium   
Typhonium 14
n

  Typhonium          [15
  
chi Typhonium        danh pháp. Nicolson và

    Typhonium blumei, Typhonium flagelliforme, Typhonium
roxbughii và Typhonium trilobatum [22].   a và Iwtsuki,
Sriboonma Typhonium 
khác [24 i 
Typhonium
mô t  thu
Typhonium

tách Sauromatum và Typhonium t do các loài trong chi
Typhonium   có    và      
4

Sauromatum 
Typhonium circinnatum 
[17].   ong       Hetterscheid và D.


Lan [19].  
(T. corrugatum, T. ramosum) trong chi Typhonium hâu Á [27]. Ngoài
              


1.2. Ở Việt Nam
 
Gagnepain  v
9 
  [15].
 T. horsfieldii) 
Typhonium 
      
Sauromatum. ng T. huense)
 20].


  4  [9]
 
 phát
            T. bachmaense, T.
lineae, T. penicillatum khi 
chi Typhonium   khóa
5

Typhonium 
7].
 ,
  13 


, 
[10].
 , Nguyvà cng s  thêm 2
loài là T. stigmatilobatum phát hin  Ngh An và T. vermiforme phát hin 
Qung Bình [21, 26].
Loài T. trilobatum vi già tr làm thuc cc các tác gi gii
thiu rt k v phân b, cách trng, cách s dg dng ca nó
trong cun Cây thung vt làm thuc  Vit Nam [4].
Ngoài các tài liu k trên còn mt s  cn mt s loài
trong chi Typhonium cun 1900 loài cây có ích  Vit Nam ca Trn
   ng s (1993) [11],  i thiu công dng ca 3 loài T.
flagelliforme, T. blumei, T. trilobatum;  gii thiu các
loài có công dng làm thuc là T. flagelliforme, T. blumei, T. trilobatum [5].
, 

 Typhonium 
Chính 
nghiê Góp phần nghiên cứu phân loại chi
Bán hạ (Typhonium Schott) ở Việt Nam
.
6

Chƣơng 2. ĐỐI TƢỢNG, PHẠM VI, THỜI GIAN, NỘI DUNG VÀ
PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. Đối tƣợng nghiên cứu
Typhonium 

Typhonium 

  Cá       Typhonium   

à Tài
 
 

 

Ngoài ra, chúng tôi còn tham kho mt s mu thu
thu tra tha ti  (7/2014) và các nh chp
cây và mu vt do thng dn, bn bè cung cp và khai thác trên internet,
v. v.
2.2. Phạm vi nghiên cứu
Các loài Typhonium 
Nam.
2.3. Thời gian nghiên cứu
T tháng 2/2014 - 5/2015.
2.4. Nội dung nghiên cứu
Typhonium Schott) 
(Araceae).
          
7

(Typhonium 
             Typhonium

  Typhonium

2.5. Phƣơng pháp nghiên cứu
 Typhonium 

   

g pháp này


               


 

Nam.
             

Công tác ngoại nghiệp:         


Công tác nội nghiệp: 



8


        Typhonium   


Typhonium 

Typhonium




khác.
 





-  




- T
tên tác g

chính v
 
9



.
              






 




- 
 

     
 





10

Chƣơng 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

3.1. Hệ thống phân loại chi Bán hạ (Typhonium Schott) ở Việt Nam
Typhonium 

 Regnum:  Plantae
Ngành  Division:  Angiospermae
 Class:  Monocotyledons
 Order: Ráy  Arales
 Family: Ráy  Araceae
 Subfamily: Ráy - Aroideae
Tông  Tribe: Ráy  Areae
Chi  Genus:   Typhonium
Typhonium 
13 loài: T. flagelliforme, T. lineae, T. stigmatilobatum, T. huense, T.

acetosella, T. bachmanse, T. violaliforme, T. vermiform T. circinnatum, T.
penicillatum, T. blumei, T. hayatae, T. trilobatum.
3.2. Đặc điểm phân loại chi Bán hạ (Typhonium Schott) ở Việt Nam
3.2.1. Danh pháp và mô tả chi Bán hạ (Typhonium Schott) ở Việt Nam

TYPHONIUM Schott
__

Schott, 1829. Wiener. Kunst 3: 72; id. 1858. Gen. Aroid. 77; id. 1860. Prodr.
Syst. Aroid. 105; Engl. 1879. in A. & C. DC. Monogr. Phan. 2: 609; Benth. &
Hook. f. 1883. Gen. Pl. 3: 967; Hook. f. 1894. Fl. Brit. Ind. 6: 509; Engl.
1920. Pflanzenr. 73 (4, 23 F): 108; Gagnep. 1942. Fl. Gén Indoch. 6: 1174; S.
Y. Hu, 1968. Dansk. Bot. Ark. 23: 446; Li, H. 1979. Fl. Reip. Pop. Sin. 13(2):
101; Nicolson & Sivadasan, 1981. Blumea, 27: 487; A. Hay, 1993. Blumea,
11

37(2): 347; D. Sribooma & al. 1994. Journ. Fac. Sci. Univ. Tokyo III. 15:
255; Mayo & al. 1997. Gen. Arac. 260. pl. 93; Govaert & al. 2002. World
Checkl. Bibliogr. Arac. 514; V. D. Nguyen, 2005. in. N. T. Ban Checkl. Pl.
Vietn. 3: 895.
- Saurumatum Schott, 1832. Melet. Bot. 17.
- Desmesia Raf. 1837. Fl. Tellur. 3: 63.
- Heterostalis (Schott) Schott, 1857. in Oesterr. Bot. Wochenbl. 7: 261.
- Lazarum A. Hay, 1992. Bot. Linn. Soc. 109: 428.
3.2.1.1. Dạng sống (ảnh 1)
Cây thân , 7-20(-40)  theo mùa.
3.2.1.2. Rễ
Typhonium 

3.2.1.3. Thân

Thân chi Typhonium hình tT.
bachmanse, T. vermiforme, T. penicillatum, T. blumei   T.
stigmatilobatum      T. flagelliforme, T. lineae, T.
huense, T. acetosella, T. violaliforme, T. circinnatum, T. hayatae, T.
trilobatum vàng,  Trên thân có các

3.2.1.4. Lá
Lá chi Typhonium là lá có
vài lá , T. bachmanse, T. vermiforme). P
nguyên (T. flagelliforme, T. violaliforme, T. circinnatum, T. blumei)
-
T. lineae, T. bachmaense gân lá chi Typhonium
, gân bên hình lông chim, 
12


cm.
3.2.1.5. Cụm hoa (ảnh 2)
chi Typhonium  bông mo
  
T. stigmatilobatum
,
ho
 

     T. flagelliforme, T. stigmatilobatum, T. huense, T.
bachmanse, T. vermiforme, T. penicillatum, T. blumei    T.
lineae             T.
circinnatum, T. violaliforme      T. lineae, T.
stigmatilobatum, T. huense, T. bachmanse, T. vermiforme, T. circinnatum, T.

penicillatum, T. trilobatumT. acetosella


               
T. lineae, T. stigmatilobatum, T.
bachmanse, T. hayatae, T. trilobatum       T.
flagelliforme)T. stigmatilobatum, T. circinnatum,
T. penicillatum, T. blumei    T. lineae, T. acetosella, T.
violaliforme
3.2.1.6. Hoa
Hoa  chi Typhonium là hoa   
thành nhóm 2-3 (T. trilobatum
13

(T. huense, T. vermiforme  hình    T. stigmatilobatum, T.
circinnatumT. huense, T. acetosella, T. bachmanse, T.
vermiforme, T. hayatae-)3 ô, hình
 T. lineae, T. stigmatilobatum, T. bachmanse    T.
vermiforme, T. circinnatum, T. trilobatum), 1-

3.2.1.7. Quả và hạt
 T. blumei , khi chín có

Lectotypus: Typhonium trilobatum (L.) Schott (fid. Nicolson 1967).
Chi có trên 70 loài 
 loài.
3.2.2. Khoá định loại các loài thuộc chi Bán hạ (Typhonium Schott) ở Việt
Nam

 1.T.flagelliforme




không cong queo.

2.T. lineae

 3.T. stigmatrilobatum

 4.T. huense
 5.T. acetocella
14

-6 mm, cong queo.
 6.T. bachmaense


7.T. violaliforme

cong queo 8.T. vermiforme
 
.

9.T. circinnatum


 
10.T. penicillatum

 

11.T. blumei
, dài 1-
12.T. hayatae

13.T. trilobatum

3.2.3. Đặc điểm phân loại các loài thuộc chi Bán hạ (Typhonium Schott) ở
Việt Nam
3.2.3.1. Typhonium flagelliforme (Lodd.) Blume - Bán hạ roi
Blume, 1837. Rumphia, 1: 134; Gagnep. 1942. Fl. Gén. Indoch. 6: 1175; H.
15

Li, 1979. Fl. Reip. Pop. Sin. 13 (2): 107; Nicolson & Sivadasan, 1981.
Blumea, 27: 489; A. Hay, 1993. Blumea, 37: 350; Phamh., 1993. Illustr. Fl.
Vietn. 3: 364, fig. 9167; Govaert & al. 2002. World Checkl. Bibliogr. Arac.
516; V. D. Nguyen, & V. X. Phuong, 2004. Journ. Biol. 26(1): 28; V. D.
Nguyen, 2005. in N. T. Ban Checkl. Pl. Vietn. 3: 895.
- Arum flagelliforme Lodd. 1819. Bot. Cab. 4: t. 396.
- Củ Chóc mo dài, Chóc roi, rau Chóc.
--2,5 cm. Lá
7-
6-25 × 1-tam
giác, -8 × 3-i 5-
 
-
15-30 × 5-
× 


 



 
).
Typus: Lodd., Bot. Cab. 4: tab. 396 (1819).
Sinh học và sinh thái

Phân bố    
-
16


Lào, Campuchia, v
Mẫu nghiên cứu  , Balansa 4472 (P).  Tuy  
 & al. 6979 (HN).   num 3-5-
1942 (HM); Petelote 5013 (P); Petelot 5013 (P).  , Balansa 4568 (P).
    - (HN). - HÒA BÌNH, N. V. Du 63 (HN).  NINH BÌNH,
Alleizette sine num (P).  A THIÊN-     -
 -  - 

Công dụng  
.
17





Hình 1. Typhonium flagelliforme (Lodd.) Blume
1. 



18

3.2.3.2. Typhonium lineae Hett. & V. D. Nguyen - Bán hạ lá hẹp
Hett. & V. D. Nguyen, 2001. Aroideana, 24: 24. fig. 3-4; Govaert & al. 2002.
World Checkl. Bibliogr. Arac. 517; V. D. Nguyen, & V. X. Phuong, 2004.
Journ. Biol. 26(1): 27; V. D. Nguyen, 2005. in N. T. Ban Checkl. Pl. Vietn. 3:
896.
 
--7 thùy; thùy lá hình

 10-20 cm × 3-12 mm, các thùy bên dài
13-17 h, kích
 10-28 cm × 0,5-
-g
 1,8 cm × 
 n mo hình tam giác thuôn,  2-16 × 1

-
4 × 6-các 
, h
hình thoi, dài 1-

        cm     
            
-1,5 × 0,5-1 
(Hình 2).
Loc. class       na. Typus: P. C.
Boyce & V. D. Nguyen 1333 (holo.  HN, spirit coll.).

Sinh học và sinh thái
19


Phân bố

Mẫu nghiên cứu -









Hình 2. Typhonium lineae Hett. & V. D. Nguyen

