Văn tế Nghĩa sĩ Cần Giuộc

VĂN TẾ
NGHĨA SĨ
CẦN
GIUỘC
NGUYỄN ĐÌNH CHIỂU




Phần Một
Phần Một
: Tác giả
: Tác giả


I.
I.
Cuộc đời
Cuộc đời
:
:


_ Nguyễn Đình Chiểu ( 1822 – 1888 )
_ Nguyễn Đình Chiểu ( 1822 – 1888 )

_ Hiệu Hối Trai, quê Gia Đònh ( Tp HCM )
_ Hiệu Hối Trai, quê Gia Đònh ( Tp HCM )


_ 1843 đỗ tú tài
_ 1843 đỗ tú tài


_ 1846 ra Huế học, nghe tin mẹ mất, trên đường trở
_ 1846 ra Huế học, nghe tin mẹ mất, trên đường trở
về chòu tang, bò đau mắt, bò mù, trở về Gia Đònh mở
về chòu tang, bò đau mắt, bò mù, trở về Gia Đònh mở
trường dạy học, bốc thuốc chữa bệnh cho dân.
trường dạy học, bốc thuốc chữa bệnh cho dân.


_ 1859 Pháp đánh Gia Đònh, ông cùng các lãnh tụ
_ 1859 Pháp đánh Gia Đònh, ông cùng các lãnh tụ
đánh giặc. Nam kì mất, ông trở về Bến Tre giữ trọn
đánh giặc. Nam kì mất, ông trở về Bến Tre giữ trọn
tấm lòng thủy chung với dân với nước.
tấm lòng thủy chung với dân với nước.
VĂN TẾ NGHĨA SĨ CẦN GIUỘC




Nguyeãn
Ñình
Chieåu

Nguyeãn Ñình Chieåu




VĂN TẾ NGHĨA SĨ CẦN GIUỘC
Phần Một
Phần Một
: Tác giả
: Tác giả


II.
II.
Sự nghiệp thơ văn
Sự nghiệp thơ văn
:
:


1. Những tác phẩm chính:
1. Những tác phẩm chính:


_
_

Trước khi thực dân Pháp xâm
Trước khi thực dân Pháp xâm
lược
lược
:
:


+ Truyện Lục Vân Tiên
+ Truyện Lục Vân Tiên


+ Dương Từ – Hà Mậu
+ Dương Từ – Hà Mậu


_
_
Sau khi giặc Pháp đến Nam kì
Sau khi giặc Pháp đến Nam kì
:
:


+ Chạy giặc
+ Chạy giặc


+ Văn tế nghóa só Cần Giuộc
+ Văn tế nghóa só Cần Giuộc

+ Văn tế Trương Đònh
+ Văn tế Trương Đònh


+ Ngư tiều vấn đáp y thuật
+ Ngư tiều vấn đáp y thuật




Phần Một
Phần Một
: Tác giả
: Tác giả


II.
II.
Sự nghiệp thơ văn
Sự nghiệp thơ văn
:
:


2.
2.
Nội dung thơ văn
Nội dung thơ văn

:
:


+ Đề cao lí tưởng đạo đức, nhân nghóa
+ Đề cao lí tưởng đạo đức, nhân nghóa


+ Thể hiện lòng yêu nước, thương dân
+ Thể hiện lòng yêu nước, thương dân


3.
3.
Nghệ thuật thơ văn
Nghệ thuật thơ văn
:
:


+ Vẻ đẹp trong thơ không phát lộ rực rỡ bề ngoài
+ Vẻ đẹp trong thơ không phát lộ rực rỡ bề ngoài
mà tiềm ẩn ở tầng sâu cảm xúc, suy ngẫm.
mà tiềm ẩn ở tầng sâu cảm xúc, suy ngẫm.


+ Bút pháp trữ tình xuất phát từ cõi tâm trong
+ Bút pháp trữ tình xuất phát từ cõi tâm trong
sáng, nhiệt thành, lòng yêu thương con người của
sáng, nhiệt thành, lòng yêu thương con người của

nhà thơ bao giờ cũng nồng đậm hơi thở cuộc sống.
nhà thơ bao giờ cũng nồng đậm hơi thở cuộc sống.


+ Mang đậm chất Nam bộ.
+ Mang đậm chất Nam bộ.
VĂN TẾ NGHĨA SĨ CẦN GIUỘC




VĂN TẾ NGHĨA SĨ CẦN GIUỘC
Phần Hai: Tác phẩm
Phần Hai: Tác phẩm


I. Tiểu dẫn:
I. Tiểu dẫn:


1. Hoàn cảnh ra đời:
1. Hoàn cảnh ra đời:


1859 Gia Đònh thất thủ, mấy năm sau Pháp
1859 Gia Đònh thất thủ, mấy năm sau Pháp
đánh úp Cần Giuộc.
đánh úp Cần Giuộc.

16 / 12 / 1861, nghóa quân tập kích đồn giặc
16 / 12 / 1861, nghóa quân tập kích đồn giặc
một số hi sinh.
một số hi sinh.
truy điệu những nghóa quân hi sinh






I. Tiểu dẫn
I. Tiểu dẫn
:
:


2. Thể tế:
2. Thể tế:




_ Nội dung:
_ Nội dung:

_ Hình thức:
_ Hình thức:


_ Giọng điệu:
_ Giọng điệu:
gắn với tang lễ
tái hiện
bày tỏ
văn xuôi
thơ lục bát
song thất lục bát
phú
lâm li
thống thiết
VĂN TẾ NGHĨA SĨ CẦN GIUỘC




Phaùp taán coâng thaønh Gia Ñònh




Toọi aực cuỷa thửùc daõn Phaựp

Toọi aực cuỷa thửùc daõn Phaựp




Nông dân Việt Nam trong thời kì Pháp thuộc






II. Đọc hiểu:
II. Đọc hiểu:


1. Bố cục:
1. Bố cục:




a. Lung khởi ( C
a. Lung khởi ( C
1-2
1-2
)
)

Khái quát bối cảnh thời đại và khẳng đònh ý
Khái quát bối cảnh thời đại và khẳng đònh ý
nghóa cái chết bất tử vì nghóa lớn.
nghóa cái chết bất tử vì nghóa lớn.


b. Thích thực ( C
b. Thích thực ( C
3-15
3-15
)
)


Tái hiện hình ảnh người nghóa só nông dân.
Tái hiện hình ảnh người nghóa só nông dân.


c. Ai vãn ( C
c. Ai vãn ( C
16-27
16-27
)
)


Bày tỏ lòng thương tiếc đối với người liệt só.

Bày tỏ lòng thương tiếc đối với người liệt só.


d. Kết (
d. Kết (
2 câu cuối
2 câu cuối
)
)


Ca ngợi linh hồn bất diệt của các nghóa só.
Ca ngợi linh hồn bất diệt của các nghóa só.




4 phần
VĂN TẾ NGHĨA SĨ CẦN GIUỘC






II. Đọc hiểu:
II. Đọc hiểu:


2. Hình tượng người nghóa só nông dân:

2. Hình tượng người nghóa só nông dân:


a. Hình ảnh người dân trước khi Pháp xâm lược:
a. Hình ảnh người dân trước khi Pháp xâm lược:






sống với nông nghiệp lạc hậu, chưa quen trận
sống với nông nghiệp lạc hậu, chưa quen trận
mạc, binh đao.
mạc, binh đao.


Cái nhìn chân thực, cảm thông
Cái nhìn chân thực, cảm thông
côi cút làm ăn
nghèo khó
ruộng trâu cày cấy
tập kiên, tập súng,
tập mác, tập cờ
mắt chưa từng ngó
VĂN TẾ NGHĨA SĨ CẦN GIUỘC

2. Hình tượng người nghóa só nông dân:
2. Hình tượng người nghóa só nông dân:


b. Sự chuyển biến của người nông dân khi Pháp
b. Sự chuyển biến của người nông dân khi Pháp
xâm lược:
xâm lược:


+
+
Tình cảm:
Tình cảm:


* ghét thói mọi
* ghét thói mọi


* muốn ăn gan
* muốn ăn gan


* muốn cắn cổ
* muốn cắn cổ

Động từ mạnh: muốn ăn, muốn cắn
Động từ mạnh: muốn ăn, muốn cắn
lòng căm thù giặc
Mứùc độ căm thù lên đến tột đỉnh
VĂN TẾ NGHĨA SĨ CẦN GIUỘC






2. Hình tượng người nghóa só nông dân:
2. Hình tượng người nghóa só nông dân:


b. Sự chuyển biến của người nông dân khi Pháp
b. Sự chuyển biến của người nông dân khi Pháp
xâm lược:
xâm lược:


+ Nhận thức:
+ Nhận thức:


* chém rắn đuổi hươu
* chém rắn đuổi hươu


* treo dê bán chó

* treo dê bán chó
Có ý thức trách nhiệm
với sự nghiệp cứu nước
VĂN TẾ NGHĨA SĨ CẦN GIUỘC






2.
2.
Hình tượng người nghóa só nông dân:
Hình tượng người nghóa só nông dân:


b. Sự chuyển biến của người nông dân khi Pháp
b. Sự chuyển biến của người nông dân khi Pháp
xâm lược:
xâm lược:


+ Hành động:
+ Hành động:


* ra sức đoạn kình
* ra sức đoạn kình

* dốc tay bộ hổ
* dốc tay bộ hổ


miêu tả chân thực sinh động, gần gũi với cách
miêu tả chân thực sinh động, gần gũi với cách
suy nghó, lời ăn tiếng nói .
suy nghó, lời ăn tiếng nói .
Tự nguyện sung
vào nghóa quân
VĂN TẾ NGHĨA SĨ CẦN GIUỘC






2.
2.
Hình tượng người nghóa só nông dân:
Hình tượng người nghóa só nông dân:


c.
c.
Vẻ đẹp hào hùng của đội quân áo vải
Vẻ đẹp hào hùng của đội quân áo vải

Quyết tâm chiến đấu
Quyết tâm chiến đấu


TA
GIẶC
* Ngọn tầm
vông vạt nhọn
* Hỏa mai đốt
bằng rơm con cúi
* Dao phay
Đạn nhỏ đạn to
Tàu thiếc tàu
đồng
VĂN TẾ NGHĨA SĨ CẦN GIUỘC






2.
2.
Hình tượng người nghóa só nông dân:
Hình tượng người nghóa só nông dân:

c.
c.
Vẻ đẹp hào hùng của đội quân áo vải:
Vẻ đẹp hào hùng của đội quân áo vải:


Đạp, xô, lướt tới, đâm ngang, chém ngược, hè
Đạp, xô, lướt tới, đâm ngang, chém ngược, hè
trước, ó sau…
trước, ó sau…


Hình ảnh sinh động
Hình ảnh sinh động


Lòng dũng cảm tuyệt vời, sự hi sinh cao q
Lòng dũng cảm tuyệt vời, sự hi sinh cao q


VĂN TẾ NGHĨA SĨ CẦN GIUỘC






2.

2.
Hình tượng người nghóa só nông dân:
Hình tượng người nghóa só nông dân:


d. Thành công nghệ thuật:
d. Thành công nghệ thuật:


+ Miêu tả bằng những chi tiết chân thực, cô đúc
+ Miêu tả bằng những chi tiết chân thực, cô đúc
từ thực tế cuộc sống, có tầm khái quát cao.
từ thực tế cuộc sống, có tầm khái quát cao.


+ Hình tượng nhân vật được đặt trong một kết
+ Hình tượng nhân vật được đặt trong một kết
cấu chặt chẽ, hợp lí.
cấu chặt chẽ, hợp lí.


+ Từ ngữ bình dò, tinh tế, chính xác, có sức gợi
+ Từ ngữ bình dò, tinh tế, chính xác, có sức gợi
cảm.
cảm.


VĂN TẾ NGHĨA SĨ CẦN GIUỘC

3.
3.
Ý nghóa cao cả, thiêng liêng và sức mạnh gợi
Ý nghóa cao cả, thiêng liêng và sức mạnh gợi
cảm của tiếng khóc thương người liệt só:
cảm của tiếng khóc thương người liệt só:


_ Không chỉ thể hiện tình cảm riêng tư mà tác giả
_ Không chỉ thể hiện tình cảm riêng tư mà tác giả
đã thay mặt nhân dân cả nước khóc thương và biểu
đã thay mặt nhân dân cả nước khóc thương và biểu
dương công trạng người liệt só.
dương công trạng người liệt só.


_ Không chỉ hướng về cái chết mà còn hướng về
_ Không chỉ hướng về cái chết mà còn hướng về
cuộc sống đau thương, khổ nhục của cả dân tộc.
cuộc sống đau thương, khổ nhục của cả dân tộc.


_ Không chỉ gợi nỗi đau thương mà còn khích lệ
_ Không chỉ gợi nỗi đau thương mà còn khích lệ
lòng căm thù giặc và ý chí tiếp nối sự nghiệp dở
lòng căm thù giặc và ý chí tiếp nối sự nghiệp dở

dang của những người nghóa só.
dang của những người nghóa só.


VĂN TẾ NGHĨA SĨ CẦN GIUỘC






III. Ghi nhớ:
III. Ghi nhớ:


Bài văn tế nghóa só Cần Giuộc của Nguyễn Đình
Bài văn tế nghóa só Cần Giuộc của Nguyễn Đình
Chiểu là tiếng khóc cao cả thiêng liêng cho một thời
Chiểu là tiếng khóc cao cả thiêng liêng cho một thời
kì lòch sử khổ đau của dân tộc, là bức tượng đài bi
kì lòch sử khổ đau của dân tộc, là bức tượng đài bi
tráng về những người nghóa só nông dân Cần Giuộc
tráng về những người nghóa só nông dân Cần Giuộc
đã dũng cảm chiến đấu hi sinh vì tổ quốc. Bài văn
đã dũng cảm chiến đấu hi sinh vì tổ quốc. Bài văn
cũng là một thành tựu xuất sắc về nghệ thuật xây
cũng là một thành tựu xuất sắc về nghệ thuật xây
dựng hình tượng nhân vật, kết hợp nhuần nhuyễn
dựng hình tượng nhân vật, kết hợp nhuần nhuyễn
chất trữ tình và tính hiện thực, ngôn ngữ giản dò,

chất trữ tình và tính hiện thực, ngôn ngữ giản dò,
trong sáng, giàu sức biểu cảm.
trong sáng, giàu sức biểu cảm.
VĂN TẾ NGHĨA SĨ CẦN GIUỘC