Hướng dẫn soạn bài : Luyện tập về trường từ vựng và quan hệ trái nghĩa

LUY N T P V TR N G
VÀ QUAN H TRÁI NGH A

T

V NG

I. KI N TH C C B N
- Tr n g t v ng là t p h p nh ng t có nét chung v ngh a. M t
tr n g t v ng có th bao g m nhi u tr n g t v ng nh h n; nh ng
t trong m t tr n g t v ng có th khác bi t nhau v t lo i. Do hi n
t n g a ngh a, m t t có th tham gia vào nhi u tr n g t v ng khác
nhau.
- Quan h trái ngh a là quan h gi a các t có ngh a i l p nhau. Hai
t trái ngh a bao gi c ng có m t c s chung nào ó, m t t có th
tham gia vào nhi u quan h trái ngh a khác nhau.
II. RÈN K N N G
1. c các câu sau:
- Ch a quen cung ng a , âu t i tr n g nhung : ch bi t ru n g trâu,
trong làng b .
- Vi c cu c , vi c cày , vi c b a , vi c c y , tau v n quen làm: t p
khiên , t p súng , t p mác , t p c , m t ch a t ng ngó.
(Nguy n ì nh Chi u- V n t ngh a s C n Giu c )
- Làm sao bác v i v ngay
Ch t nghe, tôi b n g chân tay r ng r i.
(Nguy n Khuy n – Khóc D n g Khuê)
a. Phân nhóm theo tr n g t v ng:
- Các t : cung ng a, tr n g nhung, khiên, súng, mác, c thu c tr n g
t v ng ch v khí, chi n tr n g.
- Các t ru ng trâu, làng b , cu c, cày, b a, c y thu c tr n g t v ng
ch ho t n g c a ng i nông dân, thu c l nh v c nông nghi p.

- Các t v i, ngay, ch t, b ng thu c tr n g t v ng ch tính ch t
nhanh, b t ng , t ng t c a ho t n g .
b. Nguy n ì nh Chi u ã s d ng hai nhóm t thu c hai tr n g t
v ng có quan h trái ngh a nh trên làm n i b t lên ý chí ánh gi c
và lòng c m thù gi c c a ng i ngh a s C n Giu c. Nh ng ng i
ngh a s y v n là nh ng ng i nông dân hi n lành ch t phác, ch quen
s ng khép mình trong làng b , g n bó v i ru ng trâu và công vi c c a
nhà nông; các t ru ng trâu, làng b , cu c, cày, b a, c y u làm n h
ng cho danh t "vi c", g i tên các công vi c quen làm c a ng i
nông dân. Th nh ng, khi gi c n xâm l c quê h n g nh ng ng i
nông dân hi n lành ch n ch y ã b t n g lên, h ã dám c m mác,
c m súng n g lên ch ng gi c. Các t khiên, súng, mác, c u làm
b ng cho n g t "t p", ch các ho t n g hoàn toàn xa xa, bây gi


m i t p. Ng i nông dân m c áo lính ã làm nh ng vi c t n g ch ng
nh hoàn toàn xa l v i h . H làm c i u ó b i h yêu n c , yêu
quê h n g và c m thù gi c.
c. Nguy n Khuy n ã dùng nh ng t có chung tr n g ngh a ch tính
ch t nhanh, b t ng , t ng t c a ho t n g : v i, ngay, ch t, b ng
trong hai câu th thông báo v cái ch t c a bác D n g. Cách vi t nh
v y ã th hi n c n i au và s m t mát r t l n c a nhà th . Nó th
hi n c tâm tr ng h t h ng, au n c a nhà th khi nghe tin b n
m t và tính ch t t ng t c a tin bu n.
2. c các câu:
- (...) nào s th ng Tây b n n nh , n to , xô c a xông vào li u
mình nh ch ng có.
- (...) b n hè tr c , l ó sau, tr i k tàu s t, tàu n g súng n .
- Thà thác mà n g câu d ch khái, v theo t ph c ng vinh; h n
còn mà ch u ch u tây, v i man di r t kh .

- S n g ánh gi c, thác c ng ánh gi c, linh h n theo giúp c binh,
muôn ki p nguy n c tr thù kia; s n g th vua, thác c ng th vua,
l i d d y ã rành rành, mo t ch m
n công ó.
- a u n b y! M già ng i khóc tr , ng n èn khuya leo lét trong
l u.
(Nguy n ì nh Chi u- V n t ngh a s C n Giu c )
- Th n g ông Hàn D ch ng may
S m dâng t bi u , t i ày i xa
(Nguy n ì nh Chi u – L c Vân tiên)
- Kính yêu t tr c n sau
Trong khi g p g khác âu duyên tr i
- C m tay h i h t xa g n
M ng r ng bác v n tinh th n ch a can
(Nguy n Khuy n – Khóc D n g Khuê)
- Nghe vua ch phán phân minh / Nàng li n qu g i tâu trình sâu
nông .
(Ph m t i – Ng c Hoa)
- C nh nào c nh ch ng eo s u
Ng i bu n c nh có vui âu bao gi
(Nguy n Du – Truy n ki u)
a. Các t ng
c in nghiêng trong các ví d là các t ng cùng
tr n g t v ng và có quan h trái ngh a.
b. Vi c s d ng các t cùng tr n g t v ng có quan h trái ngh a nh
v y t o nên kh n ng di n t có giá tr bi u c m cao cho l i nói.
Ví d :
+ (...) nào s th ng Tây b n n nh , n to , xô c a xông vào li u
mình nh ch ng có.
+ (...) b n hè tr c , l ó sau, tr i k tàu s t, tàu n g súng n .

th hi n c tính ch t quy t li t c a tr n ánh.
+ Th n g ông Hàn D ch ng may / S m dâng l i bi u, t i ày i xa.


th hi n tính ch t t ng t c a tai ho .
+ Nghe vua ch phán phân minh / Nàng li n qu g i tâu trình sâu
nông .
“sâu nông ” ngh a là t n g t n m i vi c, t
u n cu i câu chuy n
và nh ng c nh ng mà Ph m T i - Ng c Hoa ã ph i tr i qua và bày
t nguy n v ng c a mình.
3. Vi t m t o n v n ng n trong ó có s d ng t ng cùng tr n g t
v ng r i xác n h các t cùng tr n g t v ng trong o n (nh ng t có
nét chung v ngh a, có th là t n g ngh a, có th là t trái ngh a, ...)
wWw.SoanBai.Com