Hướng dẫn soạn bài : CHIẾU CẦU HIỀN

CHI U C U HI N
Ngô Thì Nh m
I. KI N TH C C B N
Ngô Thì Nh m (1746 - 1803) hi u là Hi Doãn, ng i làng T Thanh
Oai, huy n Thanh Oai, t nh Hà Tây, xu t thân trong gia ình có truy n
th ng th v n. Ông Ti n s n m 1775, t ng làm quan d i tri u Lê
C nh H ng. Sau ông theo giúp Tây S n và c Nguy n Hu tin
dùng.
Chi u c u hi n là tác ph m xu t s c tiêu bi u cho lo i v n b n ngh
lu n trung i . Trong tác ph m này, ng i vi t chú tr ng a ra nh ng
lí l s c s o, l i l tâm huy t và y s c thuy t ph c
kêu g i ng i
hi n tài ra giúp Quang Trung xây d ng và c ng c t n c sau nh ng
n m n i chi n và n n ngo i xâm liên miên. Nh ng lí l mà Ngô Thì
Nh m a ra kêu g i ng i hi n tài u là nh ng lí l s c s o, h p
o lí.
II. RÈN K N N G
1. Hoàn c nh ra i c a Chi u c u hi n
N m 1788, Nguy n Hu ánh tan quân Thanh lên ngôi Hoàng , t
niên hi u là Quang Trung. Khi lên ngôi, vua Quang Trung chú ý ngay
n vi c tìm nhân tài ra giúp n c . Ông giao cho Ngô Thì Nh m vi t
Chi u c u hi n
kêu g i ng i hi n tài ra giúp n c . M c dù Lê
Chiêu Th ng ã mang quân Thanh vào giày xéo giang s n nh ng
nhi u nhân s B c Hà ch a th c s ng h vi c lên ngôi c a Nguy n
Hu . Ngô Thì Nh m giúp Quang Trung vi t Chi u c u hi n trong
hoàn c nh ph c t p nh v y nên vi c a ra nh ng lí l thuy t ph c là
i u r t quan tr ng.
2. Ngay o n m u tác gi ã t ra v n : ng i hi n tài thì ph i
ra giúp vua xây d ng t n c , ó là ý tr i nh “sao sáng t ch u v
ngôi B c Th n”, không làm nh v y là trái ý tr i. Tác gi ã dùng l i

c a Kh ng T
xác nh n m t lí l r t xác áng và có ý ngh a quan
tr ng v i m c ích c u hi n c a b n chi u. B i v i các nhà nho, l i
c a Kh ng T luôn luôn là úng n . Vì th vi c tác gi dùng l i
Kh ng T s t o nên s c thuy t ph c cho l i “c u hi n”.
3. o n 2a, tác gi ch rõ thái c a nho s B c Hà tr c vi c
Nguy n Hu em quân ra B c di t Tr nh: n, mai danh n tích b
phí tài n ng, làm vi c c m ch ng, s ng vô ích, m t s ng i t v n
làm u ng phí tài n ng... Trong lúc th i th suy vi, h lánh i
bo
toàn ph m cách là úng. Tác gi ã dùng nh ng hình nh hàm súc
ch thái c a các nho s , i u ó th hi n s tôn tr ng c a tác gi i


v i ng i hi n tài. Nh ng tác gi c ng ch ra r ng khi t n c c n mà
ch lo s ng yên ph n là vô trách nhi m, vô tích s v i xã h i. Có tài
mà không ra giúp i thì s ng c ng nh ch t (ch t u i trên c n).
Sau khi ch ra i u ó, tác gi m i a ra l i kêu g i. L i kêu g i c ng
c th hi n d i m t hình th c r t c áo: tác gi dùng cách t
câu h i theo th l n g ao bu c ng i nghe ph i suy ngh l i. C hai
gi thi t ông
u không úng
kh ng n h không có lí do gì
ng oi tài l i không ra giúp i khi xã h i ã h t lo n l c và Quang
Trung là m t minh quân, có tài và c .
o n 2b l i kêu g i kiên quy t nh ng c ng r t khiêm nh n g nh
vi c s d ng nh ng t ng nh “ c hoa c a tr m ch a k p th m
nhu n kh p n i”, “n m n p lo l ng”, “m t cái c t ... d ng nghi p tr
bình” và m t lo t câu nghi v n tu t ã khi n cho câu v n có thêm s c
n ng.

Cu i o n , tácgi l i dùng l i c a Không T
kh ng n h nhân tài
có r t nhi u. Và vua Quang Trung ang mong m i và tin r ng h s ra
giúp tri u ình.
4. Con n g c u hi n c a Quang Trung r t r ng m và úng n .
o n 3, tác gi trình bày hai bi n pháp c th , ch rõ hai con n g và
cách th c ra giúp i cho ng i tài. T t c các bi n pháp tác gi a ra
u r t c th và d th c hi n. Ng i vi t ã v ch ra và lí gi i rõ ràng,
c th con n g
ng i tài ra giúp vua m t cách thu n ti n nh t.
Cách làm này ã th hi n thành ý và thái tr ng d ng ng i tài c a
vua Quang Trung.
5. Ngô Thì Nh m ã dùng nh ng l p lu n y , th u áo và s c s o
ch ra cho ng i hi n tài th y c trách nhi m c a h v i t
n c , n g th i th hi n c nhân cách và ph m ch t c a vua Quang
Trung. V a lên ngôi nh ng vua Quang Trung ã có m t chính sách r t
úng n là tr ng d ng nhân tài. Bài kí có b c c h p lí theo m t logic
ch t ch , l n l t trình bày các n i dung:
+ Kh ng n h v n : ng i tài ph i ra giúp n c m i h p ý tr i. ó
c ng là i u Kh ng T ã nói.
+ Thái c a k s B c Hà i v i Tây S n: ch a nhi t tình ng h .
T ó ch ra tính ch t c a th i i và vai trò c a ng i hi n tài i v i
t n c.
+ V ch ra các con n g
ng i hi n tài ra c ng hi n cho t n c
T khái quát v n , gi i quy t t ng khía c nh c th c a v n
và
kh ng n h, c u hi n m t cách kh n thi t là logic c a b n chi u. i u
ó ã làm nên s c thuy t ph c c a v n b n i v i nh ng nhà Nho
còn ang n d t ch th i ho c s ng lánh i

b o toàn danh ph m
cho riêng mình. B n chi u không ch là l i kêu g i ng i hi n ra giúp
i mà nó còn giúp cho nh ng nho s ch a hi u th i cu c, còn n d t,
lánh i hi u h n v vua Quang Trung, m t v minh quân.
wWw.SoanBai.Com