Trong anh và em hôm nay Đều có một phần Đất Nước. Tại sao Nguyễn Khoa Điềm lại nói như vậy? Đoạn thơ đã đem đến những gì để làm phong phú thêm “phần Đất Nước” ấy?

Đã có bao giờ ta thử đi tìm cho ta một định nghĩa thật cụ thể về
Đất Nước hay chưa? Đối với ta, hai tiếng Đất Nước thật to lớn,
thật thiêng liêng, có gì xa xôi mà trừu tượng quá. Để rồi khi đến
với đoạn trích Đất Nước (trong trường ca Mặt đường khát vọng
của Nguyễn Khoa Điềm), ta chưa hết ngỡ ngàng và chợt hiểu ra
rằng: hai tiếng ấy đâu có xa xôi như ta tưởng mà ngược lại nó còn
hàm chứa biết bao yêu thương, biết bao gần gũi và thật nhiều ân
tình trĩu nặng.
Đã có bao giờ ta thứ đi tìm cho ta một định nghĩa thật cụ thể về Đất Nước hay chưa? Đối với ta, hai tiếng
Đất Nước thật to lớn, thật thiêng liêng, có gì xa xôi mà trừu tượng quá. Để rồi khi đến với đoạn trích Đất
Nước (trong trường ca Mặt đường khát vọng của Nguyễn Khoa Điềm), ta chưa hết ngỡ ngàng và chợt
hiểu ra rằng: hai tiếng ấy đâu có xa xôi như ta tưởng mà ngược lại nó còn hàm chứa biết bao yêu thương,
biết bao gần gũi và thật nhiều ân tình trĩu nặng. Nó không chỉ là mảnh đất đã ấp ủ, chắt chiu nuôi ta lớn
mà hơn hết đất nước đã trở thành một phần hòa chảy cùng dòng máu nóng trong cơ thể thành những nhịp
đập trong trái tim ta và từ đó trong mỗi chúng ta đều : một phần Đất Nước.
Trong anh và em hôm nay
Đều có một phần Đất Nước
Trong lửa đạn chiến tranh, trong sự anh dũng hi sinh của đồng bào mình, trong sự tàn bạo của quân thù,
con người ta sẽ cảm nhận rõ hơn và sâu sắc hơn về đất nước, về truyền thống cha ông... Trường ca Mặt
đường khát vọng của Nguyễn Khoa Điềm đã viết trong một hoàn cảnh như thế để rồi từ đó ngân lên
những vần thơ thật xúc động, những lời thơ thật yêu thương về Đất mẹ Việt Nam.
Khi ta lởn lên Đất Nước đã có rồi
Đất Nước có trong những cái '‘ngày xửa ngày xưa..."
Mẹ thường hay kể
Gọi trăm màu trên trăm dáng sông xuôi
Chỉ có một chương trong trường ca, Nguyền Khoa Điềm đả thể hiện một sức cảm nhận khá tinh tế và
toàn diện về hai chữ Đất Nước thiêng liêng. Để rồi khi đọc xong, tôi đã có cho mình một định nghĩa thật
cụ thế về Đất Nước. Đất Nước ư? Có gì xa lạ đâu. Hãy nhìn vào lịch sử, vào cuộc sống quanh bạn và hãy
nhìn vào cả tâm hồn bạn nữa. Đất Nước chính là nơi đó. Đất Nước là phong tục tập quán, là bản sắc văn
hóa, là truyền thống muôn đời của cha ông ta. Đất Nước là mảnh đất dưới chân ta, là ngọn núi, con sông...
cùng mình dưới trời xanh. Và đặc biệt, Đất Nước luôn bên ta, ở trong ta trong mỗi nấc thang cuộc đời đấy

thôi.
Trong anh và em hôm nay
Đều có một phần Đất Nước


Khi ta cất tiếng chào đời, mẹ cha ta đã giành cho ta tình yêu thương vô hạn, Đất Nước đã giành cho ta
những cái “ngày xửa ngày xưa” qua giọng kể của mẹ, của bà. những lời ru “ầu ơ” ngọt ngào bên cánh
võng.
Đất Nước có trong những cái “ngày xửa ngày xưa”... mẹ thường hay kể Ca dao, dân ca, những câu
chuyện cố tích, ở đó có tâm hồn cha ông, có điệu hồn dân tộc mà mỗi bé thơ khi cất tiếng khóc chào đời
đều được lắng nghe và bay lên cùng ước mơ cố tích trong ngần. Những câu chuyện cổ, những lời ru ấy là
tiếng vọng về cùa cha ông ta đã ấp ù, vỗ về ta trong giấc ngủ say nồng của tuổi thơ và hơn thế còn tạo cho
ta một niềm tin. Niềm tin ấy có thể theo ta suốt cuộc đời- niềm tin về hạnh phúc con người.
Ta lớn lên bằng niềm tin rất thật
Của bao nhiêu hạnh phúc có trên đời
Dầu phải khi cay đắng dập vùi
Ràng cô Tấm củng về làm Hoàng hậu
Ta dần lớn lên, chập chững những bước đi đầu tiên trên mặt đất và bập bẹ hai tiếng “mẹ, cha” ngọng
nghịu. Tiếng nói đầu tiên là tiếng “mẹ” yêu thương, tiếng nói đầu tiên của ta cũng là tiếng nói của đất
nước của cha ông ta có tự bao đời.
Họ truyền giọng điệu mình cho con tập nói
Tiếng nói ấy chính là “Hồn thiêng sông núi” (Huy Cận), là “Tấm lụa đã hứng vong hồn những thế hệ
qua” (Hoài Thanh). Ngay từ tiếng nói đầu tiên ấy, ta đã trớ thành con người đất Việt, “Hồn thiêng sông
núi” đã bắt đầu hình thành mạch ngầm trong huyết quản của ta.
Bằng niềm tin trong trẻo, bằng ước mơ đẹp đẽ mà ngay từ khi nằm trong nôi ta đã có, ta lớn lên, tự khám
phá cuộc sống. Phần Đất Nước cũng lớn dần lên trong mỗi chặng đường đường ta đi. Nó phong phú, đa
dạng hơn mà cũng xiết bao gần gũi. Đó là con đường ngày ngày đưa ta đến trường, là dòng sông “đã tắm
cả đời tôi” (Tế Hanh), là những cánh đồng, những lũy tre làng... che chở cuộc sống cho ta. Mai sau, có thể
rồi ta sẽ xa nơi đó, nhưng nó đã mãi mãi trở thành miền kí ức yêu thương của mỗi con người, đã trở thành
một phần tâm hồn của ta rồi. Khi đứng trước một thiên nhiên đẹp:

Dưới trăng quyên đã gọi hè
Đầu tường lửa lựu lập lòe đơm bông (Truyện Kiểu)
Thì trái tim ta đập những nhịp đập rung cảm yêu thương một phần bởi vì •hiên nhiên đó chính là kết quả
cua biết bao đời cha ông ta cải tạo và gìn giữ, tư cái ngày "Lạc Long Quân và Âu Cơ đẻ ra đồng bào ta
trong bọc trứng”. Những tình cảm đó sẽ là nét bút để ghi mãi không phai một bức tranh đẹp của đất nước
trong tàm hồn ta. Những bài giảng lịch sử, văn học... của thầy cô trên bục giảng sẽ cho ta được sống trong
lịch sử dân tộc, trong truyền thống bất khuất muôn đời của cha ông, từ cái ngày” dân mình biết chồng tre
mà đánh giặc”, chàng trai làng Gióng biết nói tiếng nói đầu tiên- tiếng nói yêu nước. Thánh Gióng cùng
hình tượng cây tre làng đã trở thành biểu tượng của .người yêu nước, đã cho ta hiểu về sức vươn dậy kì vĩ
cùa một dân tộc Việt Nam nhỏ bé. Đó là đất nước có Bà Trưng, bà Triệu “cưỡi đầu voi dấy nghĩa trả thù
chung", có Lê Lợi đã “trường kì kháng chiến”, có Nguyễn Trãi và Bình Ngô Đại cáo. Đó là đất nước cúa
biết bao con người cần cù làm lụng để “làm nên đất nước muôn đời”. Những bài học như thế sẽ cho ta
tiếp cận với truyền thống cha ông; hình thành, nuôi dưỡng trong ta lòng tự hào, tự tôn dân tộc, sự trân
trọng những giá trị truyền thống đẹp đẽ lâu đời, những phong tục tập quán của nhân dân.
Quê hương tôi có múa xòe hát đúm


Có hội xuân liên tiếp những đêm chèo
(Nguyễn Bính)
Đất nước cũng lớn lên cùng những nhận thức về cuộc sống xung quanh chúng ta, cũng những hiếu biết
về những giá trị văn hóa của cha ông để lại bởi vì đất nước có gì xa lạ đâu. Nó là những câu ca dao, dân
ca, những câu chuyện cổ. những phong tục tập quán đẹp đẽ, lâu đời... Hiểu biết,, trân trọng những gì cha
ông để lại chính là ta hiểu về đất nước và đất nước nằm trong ta tự bao giowf chính vì thế, Nguyễn Khoa
Điềm đã khái quát thật chính xác.
Trong anh và em hôm nay Đều có một phần Đất Nước
Phần “Đất nước” trong ta không ngừng lớn lên từ sự quan sát và cảm hiểu thiên nhiên, lịch sứ, truyền
thống đất nước, từ sự rung động đẹp đẽ trước một tác phẩm văn học dân tộc. Phải nói rằng, ngay từ khi ta
sinh ra văn học đã giúp ta rất nhiều trong việc hình thành nuôi dưỡng phần đất nước trong tâm hồn chúng
ta. Khi còn nằm trong nôi, đó là những câu ca dao, cổ tích... Lớn lên một chút là những tác phẩm văn học

được học và tiếp xúc trên ghế nhà trường và trong cuộc sông. Khi tôi được làm quen với “phần đất nước”
của Nguyễn Khoa Điềm - chương Đất Nước - tôi cảm thấy mình lớn hơn nhiều trong nhận thức về núi
sông, con người quê tôi, trong nhận thức về bản thân mình về tiếng nói cùa dân tộc tôi. Nguyền Khoa
Điềm đã giúp tôi làm phong phú, đa dạng phần đất nước trong tôi nhờ tác phẩm cùa ông.
Trong anh và em hôm nay
Đều có một phần Đất Nước
Câu thơ thật nhẹ nhàng mà thấm thía. Tôi có cảm giác như ông đang nói với chính tôi về giá trị của con
người. Mẹ cha ta cho ta cuộc sống nhưng đất nước đã làm cho cuộc sống ấy phong phú và có ý nghĩa hơn
rất nhiều. Con người hoàn thiện hơn nhờ cái phần đất nước ấy. Tôi chợt nhận ra rằng đất nước đâu có gì
xa lạ mà nó nằm trong tâm hồn của mỗi chúng ta - trong tôi và trong bạn. Nó thật gầu gũi và luôn bên tôi
trong cuộc sống. Tôi yêu ca dao thần thoại, yêu truyện cổ, yêu núi sông quê tôi là tôi yêu đất nước. Tôi
yêu hơn, chính tâm hồn mình bởi ở đó có đất nước, có nhứng hiểu biết và tình cảm với truyền thống cha
ông. Tôi cũng yêu hơn tiếng nói của tôi — tiếng nói của dân tộc. Tình yêu với tâm hồn mình sẽ giúp tôi
trân trọng hơn giá trị của mỗi tâm hồn những con người quanh tôi. Bởi ở đó, đều có một phần của đất
nước, có truyền thống quê hương tôi. Cuộc sống này có ý nghĩa biết bao khi xung quanh ta có tâm hồn
dân tộc.
Mỗi sớm dậy nghe bốn bề thân thiết
Người qua đường chung tiếng Việt cùng tôi
Như vị muối chung lòng biển mặn
Như dòng sông thương mến chảy muôn đời
(Lưu Quang Vũ)
Chính tình yêu với tinh thần dân tộc ấy sẽ giúp tôi, thúc đẩy tôi rất nhiều để tôi tự hoàn thiện mình, nâng
cao hiếu biết của tôi về đất nước hay nói cách khác là làm phong phú hơn phần đất nước trong tôi. Đó là
một trong những sức mạnh giúp con người ta luôn có ý thức học hỏi, tìm tòi ở cuộc sống, ở bạn bè, ở
những trang sách, đế làm một phần tâm hồn ta đẹp hơn, trong sáng hơn.
Với chương V - Đất nước Nguyễn Khoa Điềm cho ta gặp gỡ “phần Đất Nước” trong ông, cho ta tiếp
xúc, hiểu thêm về một đất nước kiên cường, bất khuất mà cũng nhân ái, chan hòa; thấm thìa hơn một chân
lí “Đất nước này là đất nước Nhân dân”. Có thể, trước đây ta đã từng biết đến hình núi Vọng Phu cô đơn
mà thúy chung: đến đất Tổ Hùng Vương nhiều truyền thống, đến hòn Trống Mái bất diệt với trời xanh...
nhưng liệu đã một lần ta tự hỏi những công trình đó là do đâu mà có, liệu đã có một lần nào ta nhìn cảnh

đẹp mà nghĩ đến người làm nên nó. Nguyễn Khoa Điềm đả giúp ta bù đắp khoảng trống ấy.
Những người vợ nhớ chồng còn góp cho Đất Nước những núi Vọng Phu
... Những người dân nào đã góp tên Ông Đốc, Ông Trang, Bà Đen, Bà Điểm Nguyễn Khoa Điềm đã đưa
đến cho ta một cái nhìn theo chiều sâu dân tộc. Không dừng lại ờ cảnh thiên nhiên thuần túy, ông còn
nghĩ đến những con người làm nên nó những con người bình thường, vô danh. Có thể tôi đã đến Hạ Long
nhưng chưa bao giờ tôi nghĩ đến được “những con cóc, con gà quê hương đã góp cho Hạ Long thành
thắng cảnh”. Tôi đã thấm thía một bài học về cách nhìn sự vật ở chiều sâu cùa nó. Tác giả đã giúp tôi hiểu
sâu sắc về những nơi tôi đã đến. biết thêm những nơi tôi chưa đến. Tôi chưa một lần được đến với
Quảng Nam - đến với núi Bút, non Nghiên nhưng trong tôi đã có hinh ảnh về những ngọn núi đẹp - gắn
với truyền thuyết về những người học trò nghèo. Tôi biết thêm về dòng sông Cửu Long xanh thẳm - bóng
hình của những con rồng lộng lẫy; biết thêm về Ông Đốc, Ông Trang, Bà Đen, Bà Điểm nơi Nam Bộ xa
xôi Trong tôi hình thành một ước mong sẽ có một ngày được đến những nơi đó, ngắm nhìn cảnh đẹp và
thấm thìa hơn công lao của nhân dân muôn đời.
Nguyền Khoa Điềm đã nêu bật lên được một chân lí “đất nước của nhân dân”. Giản dị vậy thôi nhưng
nó hàm chứa trong đó một tư tướng lớn.
Và ở đâu trên khắp ruộng đồng gò bãi
Chẳng mang một dáng hình, một ao ước, một lối sống ông cha
Không chỉ có Vịnh Hạ Long, có núi Vọng Phu, có Đền Hùng... mà ở đâu trên đất nước Việt Nam này
cũng in dấu bàn tay lao động của con người, cũng ghi lại những tập tục, những ước mơ về cuộc sống của
ông cha... Đế có được cuộc sống hôm nay là bốn nghìn năm dựng xây và bảo vệ Tồ quốc của biết bao thế
hệ biết bao con người Nhân dân đã tạo nên Đất Nước, gìn giữ mảnh đất bằng máu xương của mình, mang
lại linh hồn cho nó bằng đời sống phong phú của mình. Nhờ có con người như thế mới có được Việt Nam
hôm nay.
Con gái con trai bằng tuổi chúng ta
Cần cù làm lụng
Khi có giặc người con trai ra trận
Người con gái trở về nuôi cái cùng con
Ngày giặc đến nhà thì đàn bà cũng đánh

Chúng ta đã có không biết bao nhiêu tấm bia ghi công của một vị anh hùng dân tộc và chúng ta cũng
cần có một tấm bia đề ghi công những vị anh hùng vô danh này - những thế hệ, những lớp người âm
thầm, lặng lẽ hiến mình cho đất nước. Họ là những người làm nên linh hồn những cuộc kháng chiến vĩ
đại.
Nhân dân bốn cõi một nhà, dựng cần trúc ngọn cờ phấp phới
(Bình ngô đại cáo - Nguyễn Trãi)
Khi hòa bình, bằng bàn tay lao động, họ mang lại màu xanh bất tận cho đất nước thân yêu. Nhìn lại bất
cứ thời kì nào, ta cũng thấy hình ảnh họ “cần cù làm lụng” và anh dũng chiến đấu. Bài thơ đã buộc tôi
phải quay lại nhìn lại lịch sử ở một góc độ khác đế rồi từ đó trong tôi sự biết ơn và kính yêu vô vàn với
những con người như thế. Tôi chưa biết một cái tên cụ thể của họ tôi chỉ biết gọi họ bằng hai tiếng “Nhân
dân” bình dị như chính cuộc đời họ vậy.
không chỉ dựng xây đất nước, Nhân dân chính là người gìn giữ, bảo vệ và làm trong sáng hơn truyền


thống, điệu hồn dân tộc.
Họ truyền giọng điệu minh cho con tập nói
Họ gánh theo tên xã, tên làng trong mỗi chuyến đi dân
Để bà tôi, mẹ tôi có được những câu hát ru ngọt ngào đưa tôi vào giấc ngủ, câu chuyện cổ tích chắp
cánh ước mơ tôi là có sự gìn giữ bao đời của biết bao người Việt Nam. Có thể những giá trị văn hóa đó
chỉ lưu giữ được là nhờ truyền miệng nhưng nó đã có sức sống bất diệt, trường tồn cùng thời gian. Giá
như tất cả thế hệ tré Việt Nam sau này đều lớn lên bằng những lời hát ru và những cảu chuyện cổ tích. Đó
là điều mà tôi hàng mong muốn. Tôi muốn chia sé với những đứa trẻ Việt Nam sau này cái hạnh phúc mà
tôi được hưởng khi vừa sinh ra đời; để đất nước này mải mãi là “Đất Nước của ca dao thần thoại”. Đã
biết bao thế hệ đi qua, chúng ta có Việt Nam hôm nay. Nhưng thế hệ hôm nay phải làm gì đế đất nước ta
đến được “những tháng ngày mơ mộng”.
Em ơi em Đất Nước là máu xương của mình
Phải biết gắn bó và san sẻ
Phải biết hóa thân cho dáng hình xứ sở
Làm nên Đất Nước muôn đời...
Đoạn trích đã mang đến cho tôi những nhận thức và tình cảm mới mẻ về Đất Nước. Không chỉ thế,

đoạn trích còn chỉ rõ cho tôi và bạn — thế hệ hôm nay - phải làm gì cho đất nước, non sông. Mảnh đất
này đã thấm biết bao xương máu, mồ hỏi và nước mắt cùa thế hệ đã qua, mảnh đất này là sự hóa thân của
bao người con gái con trai. Điều có ý nghĩa duy nhất mà chúng ta có thể làm được đế thể hiện lòng biết
ơn với thế hệ qua là phái học tập để dựng xây, gìn giữ, bảo vệ những thành quả muôn đời của cha ông ta,
để những đứa trẻ khi sinh ra đều có được cái hạnh phúc lớn lao, có được “niềm tin rất thật” về “hạnh phúc
có trên đời”, để cho mỗi người Việt Nam có “một phần Đất Nước” cho riêng mình thật phong phú, đa
dạng mà cũng thật giản dị, gần gũi.
Chương V - Đất Nước được bao bọc bời không khí của văn hóa dân gian. Nguyễn Khoa Điềm đã sứ
dụng rất linh hoạt và sáng tạo “phần Đất Nước” về ngôn ngữ dân tộc cùa mình. Đó không chỉ là cách sử
dụng là thủ pháp nghệ thuật mà qua đó nó tập trung thể hiện tư tưởng, linh hồn cùa đoạn trích “Đất Nước
của Nhân dân”. Đọc qua đoạn trích, tôi thấy vốn liếng về văn hóa dân gian cùa mình thật quá ít ỏi và tài
năng của Nguyễn Khoa Điềm trong việc sử dụng có sáng tạo ngôn ngữ dân tộc thật tài tình. Có khi ông
trích nguyên văn một câu ca dao:
Đất là nơi “con chim phượng hoàng bay về hòn núi bạc”
Nước là nơi “con ca ngư ông móng nước biển khơi”
Nhưng có khi chỉ bằng rất ít từ ông đã gợi tả cả lên một truyền thuyết:
Đất là nơi Chim về
Nước là nơi Rồng ớ
Lạc Long Quân và Âu Cơ
Sinh ra đổng bào ta trong bọc trứng
Hay
Những người vợ nhớ chồng còn góp cho Đất Nước...


Là người Việt Nam, ai chẳng hiểu về truyền thuyết Con Rồng cháu Tiên bất hủ; về câu chuyện cùa một
đôi vợ chồng yêu nhau mà đầy bất hạnh đớn đau, để lại cho đất nước một dáng hình Vọng Phu khắc khoải
đợi chờ.
Bằng một câu thơ, Nguyễn Khoa Điềm vừa gợi được một câu ca dao, vừa nói được bài học qua câu ca
dao đó:
Dạy anh biết yêu em từ thuở trong nôi

Biết quý công cầm vàng những ngày lặn lội
Đoạn trích, ta càng hiểu hơn vẻ giàu đẹp và tinh tế của tiếng Việt, có thể diễn tả được nhiều biến thái của
tâm trạng con người.
Đoạn trích là nhừng câu thơ có phần tự do nhưng vẫn đi vào lòng người,thấm thía ngay cả ở những lời
tưởng khô cứng nhất:
Em ơi em, Đất Nước là máu xương của mình
Phải biết gắn bó và san sẻ
Đoạn trích là một thế giới của ca dao, dân ca., vô cùng phong phú, có những câu mà tôi chưa biết hết
nhưng tôi vẫn rất yêu nó bởi nó đã làm đa dạng hơn” phần Đất Nước” trong tôi. có một nhà thơ đã viết
rằng:
Tổ quốc đâu phải chỉ là cái hữu hình ở ngoài ta - đất đai biên giới
Với cột mốc ngăn chia mà còn cả cảm thụ tâm hồn.
(Nghĩ vể Tổ quốc - Hải Như)
Vâng! Đến bây giờ thì tôi thật thấm thía những điều mà nhà thơ này đã nói. Hãy lắng nghe tiếng nói vọng
về của đất nước ngay trong chính tâm hồn bạn. Đó là tiếng nói của tâm hồn cha ông, của bản sắc văn hóa,
của truyền thống tốt đẹp. Tổ quốc đang dắt ta đi trong mỗi chặng đường đời. Hãy làm cho Tổ Quốc trong
bạn phong phú hơn bằng cách học tập, dựng xây, gìn giữ truyền thống.Cảm ơn Nhân dân ta đã làm nên
Đất Nước. Cảm ơn Nguyễn Khoa Điềm đem đến cho tôi những bài học thật thấm thía và sâu sắc để từ đó
tôi lớn lên nhiều, tự tin hơn trong cuộc sống bởi tôi biết luôn có đất nước bên tôi.Đất nước ta lớn lên
không ngừng nhờ truyền thống cha ông.
Pautopski đa từng nói”Niềm vui của nhà thơ chân chính là niềm vui của người mở đường đến sứ sở của
cái đẹp”. Phải chăng, Nguyễn khoa Điềm đã có được niềm vui ấy- niềm vui của người mở đường đến với
Đất nước Nhân dân.
Trích: loigiaihay.com
Xem thêm: Video bài giảng môn Văn học
>>>>> Luyện thi ĐH-THPT Quốc Gia 2016 bám sát cấu trúc Bộ GD&ĐT bởi các Thầy Cô uy tín,
nổi tiếng đến từ các trung tâm Luyện thi ĐH hàng đầu Hà Nội, các Trường THPT Chuyên và Trường Đại
học.