Giáo trình phay rãnh đuôi én

TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ ĐỒNG NAI
KHOA CƠ KHÍ CHẾ TẠO

GIÁO TRÌNH
PHAY, BÀO RÃNH ĐUÔI ÉN, RÃNH CHỮ T
Biên soạn: PHẠM VĂN KIÊN


TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ ĐỒNG NAI
KHOA CƠ KHÍ CHẾ TẠO

GIÁO TRÌNH
PHAY, BÀO RÃNH ĐUÔI ÉN, RÃNH CHỮ T
Biên soạn: PHẠM VĂN KIÊN

2015


Lời nói đầu
Phát triển công nghiệp chế tạo máy là phát triển mọi ngành công nghiệp khác.
Trong chế tạo lắp ghép then, lắp ghép mộng vuông, lắp ghép mộng én được sử dụng rất
nhiều trong các loại máy công cụ.
Gia công rãnh vuông, rãnh then, rãnh chữ T, rãnh chốt đuôi én là lĩnh vực cắt kim
loại. Những học sinh, sinh viên hay người gia công rãnh vuông, rãnh then, rãnh chữ T,
rãnh chốt đuôi én phải hiểu biết về lý thuyết chọn dao, kiểm tra rãnh khi phay rãnh. Có
khả năng tính toán kích thước khi phay rãnh – chốt đuôi én, và tính các thông số chế độ
cắt để điều chỉnh máy.
Cuốn giáo trình này viết về mô dun phay rãnh – phay góc gồm 4 bài:
Phay rãnh vuông
Phay rãnh then
Phay rãnh chữ T

Phay rãnh – chốt đuôi én
Nhằm trang bị và củng cố kiến thức phần phay rãnh - phay chốt cơ bản cho học
sinh, sinh viên và thợ nghề phay, hay thợ cơ khí.
Do biên soạn lần đầu, cuốn sách chắ chắn còn những thiếu sót. Tác giả mong nhận
được và trân trọng cảm ơn những ý kiến đóng góp của bạn đọc và đồng nghiệp để lần tái
bản sau, nội dung cuốn sách được hoàn chỉnh hơn.


Mục lục
Trang
Lời nói đầu

3

BÀI 1: PHAY RÃNH CHỮ T

5

BÀI 2:PHAY RÃNH CHỐT ĐUÔI ÉN

9


Phay rãnh – phay góc
…………………………………………………………………………………………………..

BÀI 1: PHAY RÃNH CHỮ T
I.

Giới thiệu rãnh chữ T:

1. Hình dáng của rãnh chữ T

2. Công dụng của rãnh chữ T
Sử dụng để cố định đồ gá hoặc chi tiết trên bàn máy.

II. Phương pháp phay rãnh chữ T
1. Phay rãnh vuông suốt

………………………………………………………………………………………………
Khoa CKCT
5
Phạm Văn Kiên


Phay rãnh – phay góc
…………………………………………………………………………………………………..

Chú ý: chọn dao phay
ngón có đường kính nhỏ
hơn bề rộng của rãnh.

a. Công việc chuẩn bị


Đọc bản vẽ



Chuẩn bị phôi



Chuẩn bị máy



Chuẩn bị dao (dao phay ngón)



Chuẩn bị đồ gá



Chuẩn bị dụng cụ đo và kiểm tra



Chuẩn bị dụng cụ phụ

b. Trình tự gia công công


Lắp đồ gá lên bàn máy



Lắp dao vào trục chính



Gá chi tiết lên đồ gá



Điều chỉnh máy



Chỉnh dao ngay tâm chi tiết gia công



Phay thô rãnh



Đo và kiểm tra rãnh



Gia công rãnh đúng kích thước

2. Phay rãnh chữ T

………………………………………………………………………………………………
Khoa CKCT
6
Phạm Văn Kiên

Phay rãnh – phay góc
…………………………………………………………………………………………………..

Chú ý: chọn dao phay chữ T có d < B;D = B1&h = H, không dịch chuyển trục
chính theo phương ngang của rãnh khi thay dao phay ngón bằng dao phay chữ T.
Chọn dao phay: Chọn đường kính dao tương ứng với chiều rộng của
rãnh, đường kính trục dao nhỏ hơn chiều rộng phía trên rãnh
Chọn chế độ cắt
Tiến hành phay
Phay vát mép trên ( sử dụng dao phay góc kép hoặc xoay đầu dao)
Kiểm tra rãnh
II. Các dạng sai hỏng
1.

2.

3.

Sai số về kích thước


Sai số khi dịch chuyển bàn máy



Chiều sâu cắt sai



Chọn dao có đường kính lớn hơn bề rộng rãnh



Chọn dao phay có góc không đúng với góc của chi tiết cần phay



Độ đảo của dao quá lớn



Không thường xuyên kiểm tra trong quá trình phay

Sai số về hình dáng hình học


Gá đặt sai



Rung động lớn trong khi phay



Dao không đúng hình dạng

Sai số về vị trí tương quan

………………………………………………………………………………………………
Khoa CKCT
7
Phạm Văn Kiên


Phay rãnh – phay góc
…………………………………………………………………………………………………..

4.



Gá kẹp chi tiết không cứng vững



Xác định vị trí đặt dao sai



Không làm sạch bề mặt trước khi gá



Sử dụng dụng cụ đo và đo không chính xác

Độ nhám bề mặt chưa đạt


Dao mòn



Chế độ cắt không hợp lý



Không sử dụng dung dịch trơn nguội

………………………………………………………………………………………………
Khoa CKCT
8
Phạm Văn Kiên


Phay rãnh – phay góc
…………………………………………………………………………………………………..

BÀ I 2:PHAY RÃNH CHỐT ĐUÔI ÉN
I.

Phay chốt đuôi én.

1. Hình dáng:

2. Phương pháp phay chốt đuôi én
a. Phay mặt phẳng bậc bằng dao phay
ngón (Hình 4.1).


Dao phay ngón chuôi trụ (a)



Dao phay ngón chuôi côn (b)
b

a



Điều chỉnh máy để đạt kích
Hình 4.1

thước:
+

Điều chỉnh theo vạch dấu bằng phương pháp rà chạm dao; hay cắt thử

nhiều lần.
+

Đo và cắt thử để đạt chiều sâu của bậc.

+

Cắt dần từng lớp mỏng 1 đến 2 mm, nhát cắt khoảng 0,5mm.

LƯU Ý :

 Chọn chiều phay nghịch khi phay bậc theo hình 4.2
………………………………………………………………………………………………
Khoa CKCT
9
Phạm Văn Kiên


Phay rãnh – phay góc
…………………………………………………………………………………………………..

Hình 4.2

b. Phay chốt đuôi én
Chọn dao phay góc có góc tương ứng với góc của rãnh
Chọn chế độ cắt và chiều tiến của dao
Tiến hành phay
Kiểm tra chốt (sử dụng hai trụ tròn) : X = B + D(cotg


2

+ 1)

Trong dó:
 :Góc của chốt đuôi én
 D: đường kính của con lăn
 B: kích thước cần kiểm tra
 X: kích thước đo được bằng thước cặp hoặc pan me

………………………………………………………………………………………………

Khoa CKCT
10
Phạm Văn Kiên


Phay rãnh – phay góc
…………………………………………………………………………………………………..

II. Phay rãnh đuôi én
1. Hình dáng

2. Phương pháp phay
a. Phay rãnh vuông suốt
Công việc chuẩn bị


Đọc bản vẽ



Chuẩn bị phôi

………………………………………………………………………………………………
Khoa CKCT
11
Phạm Văn Kiên


Phay rãnh – phay góc
…………………………………………………………………………………………………..



Chuẩn bị máy



Chuẩn bị dao (dao phay ngón)



Chuẩn bị đồ gá



Chuẩn bị dụng cụ đo và kiểm tra



Chuẩn bị dụng cụ phụ

Trình tự gia công công


Lắp đồ gá lên bàn máy



Lắp dao vào trục chính



Gá chi tiết lên đồ gá



Điều chỉnh máy



Chỉnh dao ngay tâm chi tiết gia công



Phay thô rãnh



Đo và kiểm tra rãnh



Gia công rãnh đúng kích thước
Chú ý: chọn dao phay
ngón có đường kính nhỏ
hơn bề rộng của rãnh.

b. Phay góc mang cá
Chọn dao phay góc có góc tương ứng với góc của rãnh
Chọn chế độ cắt và chiều tiến của dao

Tiến hành phay
Kiểm tra chốt (sử dụng hai trụ tròn) : X = B - D(cotg


2

+ 1)

Trong dó:

………………………………………………………………………………………………
Khoa CKCT
12
Phạm Văn Kiên


Phay rãnh – phay góc
…………………………………………………………………………………………………..

 :Góc của chốt đuôi én
 D: đường kính của con lăn
 B: kích thước cần kiểm tra
 X: kích thước đo được bằng thước cặp hoặc pan me

III. Các dạng sai hỏng
1.

2.

3.

Sai số về kích thước


Sai số khi dịch chuyển bàn máy



Chiều sâu cắt sai



Chọn dao có đường kính lớn hơn bề rộng rãnh



Chọn dao phay có góc không đúng với góc của chi tiết cần phay



Độ đảo của dao quá lớn



Không thường xuyên kiểm tra trong quá trình phay

Sai số về hình dáng hình học


Gá đặt sai



Rung động lớn trong khi phay



Dao không đúng hình dạng (góc độ)

Sai số về vị trí tương quan


Gá kẹp chi tiết không cứng vững



Xác định vị trí đặt dao sai



Không làm sạch bề mặt trước khi gá



Sử dụng dụng cụ đo và đo không chính xác

………………………………………………………………………………………………
Khoa CKCT
13
Phạm Văn Kiên

Phay rãnh – phay góc
…………………………………………………………………………………………………..

4.

Độ nhám bề mặt chưa đạt


Dao mòn



Chế độ cắt không hợp lý



Không sử dụng dung dịch trơn nguội

BÀI 3: BÀI TẬP THỰC HIỆN
Phay rãnh chữ T.
Phay chốt đuôi én.
Phay rãnh đuôi én.

CÁC BƯỚC CHUẨN BỊ
 MÁY:
o Máy phay với đầu đứng
………………………………………………………………………………………………
Khoa CKCT

14
Phạm Văn Kiên


Phay rãnh – phay góc
…………………………………………………………………………………………………..

 DAO:
o Dao phay ngón Ø20, Ø16 (HSS ).
o Dao vát góc 450.
o Dao phay chữ T và dao phay góc 600.
 PHÔI:
o Phôi 65 x 46 x 38.4 (C30) và 65 x 46 x 22
 ĐỒ GÁ PHAY
o Ê tô vạn năng
 DỤNG CỤ ĐO
o Thước cặp 1/50.
 DỤNG CỤ PHỤ
TRÌNH TỰ THỰC HIỆN
 Nguyên công 1: Phay chốt đuôi én
 Phay bậc hai bên.
 Phay thô chốt đuôi én.
 Phay tinh chốt đuôi én.
 Nguyên công 2: Phay rãnh đuôi én
 Phay rãnh vuông suốt
 Phay thô rãnh đuôi én.
 Phay tinh rãnh đuôi én.
 Nguyên công 3: Phay rãnh chữ T
 Phay rãnh vuông suốt
 Phay rãnh chữ T

Tài liệu tham khảo
1. Giáo trình phay rãnh và góc
2. Giáo trình thực hành phay, Nguyễn Văn Phước ĐHSPKT
3. Thực hành phay, Người dịch Trần Văn Địch
………………………………………………………………………………………………
Khoa CKCT
15
Phạm Văn Kiên