Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (43.26 KB, 2 trang )
Năm xưa, cách đây hơn nửa thế kỷ, trong những dòng phê bình dành cho Vũ Đình Liên. Hoài Thanh đã
gọi bài thơ Ông đồ là một kiệt tác. Ông cho rằng hai nguồn thi cảm chính của Vũ Đình Liên là: "Lòng
thương người và tình hoaì cổ. Người thương những cảnh thân tàn ma dại và người nhớ những cảnh cũ
người xưa. Có lần hai nguồn thư cảm ấy đã gặp nhau và đã để lại cho chúng ta một bài thơ kiệt tác: "Ông
đồ" (Thi nhân Việt Nam, NXB Hoa Tiên).
Ý kiến của Hoài Thanh đã như một khuyên son điểm vào đời thơ Vũ Đình Liên. Và thời gian ngày càng
chứng tỏ nhà phê bình của chúng ta rất tinh tường nhạy cảm.
Nhưng bởi vì sao hôm nay chúng ta laị vẫn loay hoay trở lại cái công việc mà Hoài Thanh đã làm, khẽ
khàng lật một di vật xưa mà soi ngắm dò tìm? Tại sao "Ông đồ" của Vũ Đình Liên mà không là một bài
thơ nào khác? Tôi tự hỏi và cảm giác thấy đây không hề là sự lựa chọn ngẫu nhiên. "Đập cổ kính ra tìm
lấy bóng"... Phải chăng, anh, chị, tôi, chúng ta đang đi tìm bóng dáng mình ở mảnh kính "Ông đồ"?
Hình dung bài thơ như một bộ phim tài liệu quay chậm. Bốn khổ thơ đầu là những cận cảnh: không gian
không thay đổi mà chỉ có những biến thái nhỏ, thời gian xoay chuyển từng năm: khổ cuối, một nửa là cận
cảnh:
Năm nay đào lại nở
Không thấy ông đồ xưa
Nhân vật chính đã biến mất, để cuối cùng phim dừng lại rất lâu ở một nền lồng lộng đầy mây trắng:
Những người muôn năm cũ
Hồn ở đâu bây giờ
Vũ Đình Liên đã tiết kiệm lời thơ đến mức tối đa để sự vật tự lên tiếng - và đó là một đặc trưng của ngôn
ngữ điện ảnh: vì thế những ấn tượng đập vào mắt người đọc rất nhanh, cộng với chiều sâu của hệ vấn đề,
bài thơ đã để lại một ngân vang sâu thẳm. Thể ngũ ngôn không mới trong lịch sử thi ca Việt Nam, mà
ngược lại. Trong giai đoạn văn học 1932-1945, nhiều nhà thơ đã dùng thể này và thật lạ, hầu hết đó là
những bài thơ hay. Vũ Đình Liên không chuyên về ngũ ngôn, nhưng với "Ông đồ" ông đã chọn một thể
loại tối ưu. Những câu thơ tả chân ngắn, khách quan vô tình, như những giọt mưa rơi đều đặn, gieo vào
lòng ta một nỗi buồn âm thầm, thấm thía.
Vũ Đình Liên, khi tâm sự với Hoài Thanh về bài thơ "Ông đồ": "Ông chính là cái di tích tiều tụy đáng
thương của môt thời tàn", ông đã cắt nghĩa tác phẩm của mình nghiêng về "cảm quan xã hội".
Ở khía cạnh này, "Ông đồ" cũng đã đánh động trong chúng ta nhiều tâm trạng: nỗi buồn hoài cổ, sự tiếc
nuối quá khứ vàng son, lòng thương xót về số phận hẩm hiu của những nhà nho... và cũng đã gợi ra cho
chúng ta nhiều vấn đề: bi kịch của sự gặp gỡ Đông Tây, sự suy vong và cáo chung của giai đoạn lịch sử,