Soạn bài khái quát văn học Việt Nam từ thế kỉ X đến hết thế kỉ XIX

Soạn bài khái quát văn học Việt Nam từ thế kỉ X đến hết thế kỉ XIX
I. Gợi ý trả lời câu hỏi.
Câu 1.
- Điểm chung:
Đều là sáng tác của người Việt; đều ít nhiều ảnh hưởng văn học phong kiến Trung Quốc, đều có những
thành tựu to lớn.
- Điểm riêng:
Văn học chữ Hán
+ Văn học chữ Hán ra đời từ thế kỉ X.
+ Dùng chữ nước ngoài (chữ Hán) để
sáng tác.

Văn học chữ Nôm
+ Khoảng cuối thế kỉ XIII, văn học chữ Nôm mới bắt đầu xuất
hiện.
+ Dùng chữ dân tộc (chữ Nôm) để sáng tác.

+ Chịu ảnh hưởng nhiều của văn học
+ Ít ảnh hưởng văn học Trung Quốc, sử dụng các thể loại văn học
Trung Quốc, đặc biệt về thể loại văn học. dân tộc và một số thể loại của Trung Quốc đã được Việt hóa.
+ Bao gồm cả thơ và văn xuôi.

+ Thơ chiếm đa số.

Câu 2.
Giai
đoạn
văn học

Nội dung

Nghệ thuật

Sự kiện văn học, tác giả, tác phẩm

Văn học viết chính thức ra đời từ thế kỉ
+ Văn học chữ Hán với các
X; văn học chữ Nôm xuất hiện cuối thế
thể loại văn học tiếp thu từ
kỉ XII.
Trung Quốc đạt được những
Thế kỉ X
Nội dung yêu nước với âm
thành tựu lớn.
đến hết
hưởng hào hùng.
Lí Công Uẩn (Thiên đô chiếu), Trần
thế kỉ XIV
Quốc Tuấn (Hịch tướng sĩ), Trương
+ Văn học chữ Nôm mới bắt
Hán Siêu (Bạch Đằng gian phú), Phạm
đầu xuất hiện.
Ngũ Lão (Thuật hoài).

Đi từ nội dung yêu nước
Thế kỉ XV
mang âm hưởng ngợi ca
đến hết
đến nội dung phản ánh,
thể kỉ
phê phán hiện thực xã hội

XVII
phong kiến.

Sự xuất hiện của trào lưu
nhân đạo chủ nghĩa với
Từ thế kỉ
tiếng nói đòi quyền sống,
XVIII đến
đòi hạnh phúc và đấu tranh
nửa đầu
giải phóng con người, trong
thế kỉ XIX
đó có con người cá nhân,
nhất là người phụ nữ.

+ Văn học chữ Hán tiếp tục
phát triển với nhiều thể loại
phong phú.
+ Văn học chữ Nôm có sự
Việt hóa các thể loại tiếp thu
từ Trung Quốc, đồng thời có
sự sáng tạo những thể loại
văn học dân tộc.
+ Phát triển mạnh cả về văn
xuôi lẫn văn vần, cả văn học
chữ Hán lẫn văn học chữ
Nôm.
+ Văn chương nghệ thuật là
thành tựu chủ yếu.

Văn học viết chính thức xuất hiện hai
thành phần: chữ Hán và chữ Nôm.
Nguyễn Trãi (Quân trung từ mệnh tập,
Bình Ngô đại cáo, Quốc âm thi tập),
Nguyễn Bỉnh Khiêm (Thơ chữ Hán và
chữ Nôm), Nguyễn Dữ (Truyền kì mạn
lục)…
Giai đoạn rực rỡ nhất của văn học
trung đại. Nguyễn Du (Truyện Kiều,
thơ chữ Hán), Đặng Trần Côn (Chinh
phụ ngâm), Nguyễn Gia Thiều (Cung
oán ngâm khúc), thơ Hồ Xuân Hương,
thơ Bà Huyện Thanh Quan, Ngô Gia
văn phái (Hoàng Lê nhất thống chí)…


Nửa cuối Nội dun phong phú, mang
thế kỉ XIX âm điệu bi tráng.

Văn học chữ quốc ngữ bắt
đầu xuất hiện. Tuy nhiên, văn
học vẫn sáng tác theo thể
Nguyễn Đình Chiểu (Văn tế nghĩa sĩ
loại và thi pháp truyền thống. Cần Giuộc, Ngư tiều y thuật vấn đáp)
Bên cạnh đó, văn học cũng
thơ Nguyễn Khuyến, Tú Xương…
đã có những đổi mới theo
hướng hiện đại hóa.

Câu 3.

1. Nội dung yêu nước với âm hưởng hào hùng:
- Nam quốc sơn hà
- Tụng giá hoàn kinh sư
- Thiên đô chiếu
- Bình Ngô đại cáo
2. Nội dung nhân đạo chủ nghĩa:
- Chuyện người con gái Nam Xương (trích Truyền kì mạn lục).
- Truyện Kiều
- Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga (trích Lục Vân Tiên).
3. Cảm hứng thể sự (phản ánh, phê phán hiện thực xã hội phong kiến):
- Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh (trích Vũ trung tùy bút).
- Hoàng Lê nhất thống chí – Hồi thứ mười bốn.
Câu 4.
1. Tính quy phạm và sự phá vỡ tính quy phạm
2. Khuynh hướng trang nhã và xu hướng bình dị
3. Tiếp thu và dân tộc hóa tinh hoa văn học nước ngoài.
Do những đặc điểm đó mà cách đọc văn học trung đại khác với cách đọc văn học hiện đại. Khi đọc văn học
trung đại cần nắm được các điển tích, điển cố, hệ thống thi liệu mang tính quy phạm để hiểu sâu sắc tác
phẩm. Lối diễn đạt của văn học trung đại thường mang tính ước lệ tượng trưng, lời ít ý nhiều, do đó không
thể đọc văn học trung đại một cách dễ dãi, qua loa mà phải nghiềm ngẫm để hiểu thấu đáo tác phẩm. Cũng
nên biết vắn tắt đôi điểm về chế độ phong kiến nước ta, đặc biệt là cấu trúc ý thức xã hội, hệ tư tưởng
phong kiến để lĩnh hội tác phẩm văn học trung đại được tốt.