Phân tích bài Mùa xuân nho nhỏ

Mùa xuân vốn là đề tài qưen thuộc trong thi ca nói riêng , văn học nghệ thuật nói chung . Cái tiết trời ấm áp , thiên
nhiên tươi sáng , vạn vật sinh sôi nảy nở của mùa xuân đã đi vào trong thơ của các thi sĩ một cách tự nhiên . Vì vậy đã
không ít những bài thơ đặc sắc viết về mùa xuân như : Mùa xuân chín của Hàn Mặc Tử . Xuân của Chế Lan Viên , một
nhành xuân của Tố Hữu .
Thế nhưng hễ nhắc đến mùa xuân hình như mỗi chúng ta lại không thể không nhớ tới một mùa xuân khiêm nhường ,
cảm động trong bài thơ Mùa Xuân Nho Nhỏ của nhà thơ Thanh Hải . Bài thơ diễn tả mùa xuân thiên nhiên đất nước ,
con người trong chiến đấu và lao động . Nhưng có lẽ hay và đặc sắc hơn cả vẫn là những lời tâm nguyện cảm đông thiết
tha của nhà thơ . Đó là ước nguyện hiến dâng cuộc đời mình cho mùa xuân đất nước .
Thật vậy , Bài thơ Mùa Xuân Nho Nhỏ viết theo thể thơ năm chữ ngắn gọn , nhịp nhàng , lời ít mà gợi nhiều . Mở
đầu bài thơ là đôi nét phác họa về bức tranh của mùa xuân thiên nhiên xứ Huế .
Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
Ơi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời
Nhà thơ có nói gì nhiều đâu chỉ một bông hoa tím mọc giữa dòng sông xanh và tiếng chim chiền chiện hót vang trời
cũng đủ cho ta thấy được mùa xuân đất trời ở vẻ đẹp , ở sức sống và niềm vui rạo rực . Từ chỗ cảm nhận nhà thơ cảm
xúc tràn đầy , mở rộng tâm hồn để đón nhận để ngây ngất trước cảnh vật mùa xuân . Từ cảm thán ơi và mấy tiếng hót
chi mà thể hiện sự yêu thương thiết tha , cảm xúc say sưa ngây gất đó .
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng
Giọt gì long lanh rơi ? Gịot mưa , giọt nắng , gịot ánh sáng, giọt mùa xuân , giọt hạnh phúc hay giọt tiếng chim mà
nhà tơ đưa tay hứng một cách nâng niu trân trọng . Rõ ràng tiếng chim chiền chiện hót vang trời mà nhà thơ nghe được
đó nó đang đọng thành giọt mà tác giả nhìn thấy được và hứng được . Như vậy ta thấy có sự chuyển đổi cảm giác mang
tính chủ quan của nhà thơ . Hình ảnh thơ có tính chất phi lí nhưng có thể chấp nhận được vì đây là biểu hiện sự say sưa
ngây ngất của nhà thơ trước cảnh đất trời vào xuân .
Từ mùa xuân thiên nhiên nhà thơ nghĩ về con người trong khổ thơ này tác giả đưa ra hai hình ảnh đối xứng giữa
người lính và người nông dân để nói về mùa xuân sản xuất và chiến đấu của nhân dân ta . Cấu trúc câu thơ song hành để
chỉ rõ hai nhiệm vụ chiến lược ấy .
Mùa xuân người cầm súng
Lộc giắt đầy quanh lưng
Mùa xuân người ra đồng

Lộc trải dài nương mạ
Lộc là chồi non , cành biếc mơn mởm . Khi mùa xuân về cây lá đâm chồi nẩy lộc . Lộc ở đây mang ý nghĩa tượng trưng
cho vẻ đẹp mùa xuân và sức sống mãnh liệt của đất nước . Người lính khoát trên lưng vành lá ngụy trang xanh biếc ,
mang theo sức sống mùa xuân , sức mạnh của dân tộc để bảo vệ tổ quốc . Người nông dân , đem mồ hôi và sức lao động
cần cù làm nên màu xanh cho ruộng đồng . Ý thơ vô cùng sâu sắc . Máu và mồ hôi của nhân dân đã góp phần tô điểm
mùa xuân và để giữ lấy mùa xuân mãi mãi .
Cả dân tộc bước vào mùa xuân với khí thế khẩn trương và náo nhiệt .
Tất cả như hối hả


Tất cả như xôn xao
Hối hả nghĩa là vội vả , gấp gáp khẩn trương , xôn xao là có nhiều âm thanh xen lẫn vào nhau , làm cho náo động . Các
từ láy cùng điệp ngữ tất cả làm cho câu thơ vang lên nhịp điệu vui tươi , mạnh mẽ khác thường . Đó là hành khúc mùa
xuân của thời đại Hồ Chí Minh .
Đất nước bốn nghìn năm
Vất vả và gian lao
Đất nước như vì sao
Cứ đi lên phía trước
Đến đây từ mùa xuân con người tươi đẹp nhà thơ lại nghĩ về đất nước , môt đất nước bốn ngàn năm lịch sử chồng chất
biết bao vất vả và gian lao . Một đất nước từ khi xây dựng đến nay phải chống chọi lại với biết bao kẻ thù xâm lược ,
chống chọi lại với biết bao thiên tai hà khắc . Nhưng đất nước không dừng lại mà cứ đi lên phía trước . Bằng nghệ thuật
so sánh Đất nước như vì sao nhà thơ như khẳng định lòng tin ở sự phát triển của đất nước . Một đất nước có sức mạnh
trổi dậy xé màn đêm đen tối mà lao về phía trước .
Từ cuộc đời chung nhà thơ nghĩ về mình , ta phải làm gì đây trong mùa xuân trời đất , mùa xuân con người và lịch sử
đất nước đang ở thế phát triển không ngừng . Nhà thơ đã chọn nhiều hình ảnh để thể hiện lẽ sống tâm niệm của đời mình
.
Ta làm con chim hót
Ta làm một cành hoa
Ta nhập vào hòa ca
Một nốt trầm xao xuyến

Nhà thơ không mơ ước những gì to tát cao siêu , nhà thơ chỉ ước được làm một tiếng chim hót lánh lót như con chim
chiền chiện , góp phần làm cho mùa xuân quê hương thêm rạo rực , sống động . Nhà thơ nguyện làm một cành hoa nhỏ
bé trong trắng tô điểm thêm cho hương sắc của mùa xuân quê hương đất nước . Nhà thơ không mơ làm một nốt nhạc
bỗng cao vút trong bản hòa ca của dân tộc mà chỉ khiêm nhường làm một nốt trầm xao xuyến lòng người . Nốt trầm
ấy có thể là nốt nhạc phụ nhưng không thể thiếu bởi nó là yếu tố góp phần làm nên sự thành công của bản hòà ca .
Điệp ngữ ta làm được lặp lại nhiều lần như càng nhấn mạnh những ước nguyện tuy đơn sơ , bình dị nhưng không
kém phần da diết , trăn trở của nhà thơ . Nếu ở những khổ thơ trên nhà t hơ xưng tôi ( Tôi đưa tay tôi hứng ) thì đến
khổ thơ này nhà thơ lại xưng ta , đó là biểu tượng cho sự gặp gỡ giữa cái tôi và cái ta , cái chung và cái riêng . Đại từ ta
vừa là số ít ( nhà thơ ) vừa là số nhiều ( tất cả ) . Dường như ước nguyện của mỗi cá nhân đã hòa vào dòng chảy của
muôn người : Tất cả đều muốn cống hiến một phần công sức nhỏ bé của mình cho quê hương đất nước .
Một mùa xuân nho nhỏ
Lặng lẽ dâng cho đời
Một mùa xuân nho nhỏ hay phải chăng cũng là một ẩn dụ cho cuộc đời Thanh Hải : Sống là cống hiến , cống hiến là
mùa xuân của cuộc đời nhà thơ . Nhà thơ khiêm nhường xin làm một mùa xuân nho nhỏ và nếu mỗi người là một mùa
xuân nho nhỏ thì sẽ có một mùa xuân lớn lao của dân tộc . Thế nhưng , có lẽ điều làm cho người đọc xúc động chính là
sự khiêm nhường ấy đồng nghĩa với những hi sinh thầm lặng Lặng lẽ dâng cho đời và sự hi sinh ấy là vô điều kiện , nó
vượt qua mọi không gian và thời gian qui ước .
Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc
Tuổi 20 và khi tóc bạc ở đây là hai hình ảnh hoán dụ giàu sức gợi cảm . Nó không những chỉ một đời người từ trẻ đến


già mà còn chỉ mọi thế hệ : già cũng như trẻ , gái cũng như trai . Điệp ngữ dù là được láy lại như một lời hứa , lời khẳng
định của nhà thơ , Sống là phải cống hiến tuyệt đối . Phải chăng đó là lẽ sống đầy trách nhiệm mà Thanh Hải muốn
nhắn gởi đến chúng ta . Có điều những ước mơ của nhà thơ tại sao chỉ làmột : Một nhành hoa , một tiếng chim , một nốt
trầm , một mùa xuân nho nhỏ …Có lẽ nhà thơ quan niệm mùa xuân lớn lao là mùa xuân thiên nhiên đất nước được miêu
tả ở các khổ thơ đầu , còn mỗi con người chỉ là một phần nhỏ bé của mùa xuân nên chỉ là con số tượng trưng cho sự
tối thiểu mà thôi ! Chúng ta chợt nhớ đến những câu thơ của nhà thơ Tố Hữu .
Một ngôi sao chẳng sáng đêm
Một bông lúa chín chẳng nên mùa vàng

Một người đâu phải nhân gian
Sống chăng một đốm lửa tàn mà thôi !
Nếu chúng ta biết rằng nhà thơ Thanh Hải đã viết những câu thơ chân thành cảm động này trên giường bệnh thì
chúng ta càng đồng cảm với ước nguyện của nhà thơ hơn bởi Thanh Hải không chỉ là người trung thành với một lẽ
sống cao cả đầy trách nhiệm , mà còn sống với một niềm tin và tinh thần lạc quan yêu đời đáng khâm phục .
Bài thơ Mùa xuân nho nhỏ được kết thúc bằng tiếng hát mùa xuân . Đây là khúc ca nam ai nam bình xứ Huế trầm
buồn hưng lạc quan chứa đựng tình yêu quê hương đất nước .
Nước non ngàn dặm mình
Nước non ngàn dặm tình
Nhịp phách tiền đất Huế
Có đọc và hiểu hoàn cảnh ra đời của bài thơ Mùa xuân nho nhỏ ta mới thấy hết giá trị và ý nghĩa cao đẹp của nó . Bài
thơ được viết tháng 11 năm 1980 là lúc mùa đông tiết trời giá lạnh , lúc này tác giả đang nằm trên giường bệnh . Ta chợt
hiểu mùa xuân trong bài thơ là mùa xuân xuất phát từ trong lòng tác giả . Đây là mùa xuân vĩnh cửu , xuân của cuộc
đời , xuân của lòng người . Mùa xuân ấy giúp tác giả quên đi sự đe dọa của bệnh tật , của cái chết đem lại cho nhà thơ
niềm say sưa với cuộc sống . Đau đớn thay ! đây lại là bài thơ cuối cùng của tác giả , một bài thơ ông gởi hết tâm tư tình
cảm , nguyện vọng và lời nhắn nhủ của mình trước lúc ra đi .
Mua xuân nho nhỏ của nhà thơ Thanh Hải đã góp cho thơ ca dân tộc một bài thơ xuân đẹp , đậm đà tình nghĩa . Bằng
thể thơ năm chữ , giọng thơ lúc mạnh mẽ , lúc tha thiết ngân vang . Ngôn ngữ thơ trong sáng , hàm súc , các biện pháp
tu từ vận dụng sắc sảo tài hoa . Chúng ta cảm nhận được tình yêu mùa xuân gắn liền với tình yêu đất nước , quê hương
được Thanh Hải diễn tả sâu sắc cảm động .Mỗi cuộc đời cũng là một mùa xuân . Đất nước ta mãi mãi lànhững mùa
xuân tươi đẹp .