Nâng cao năng lực cạnh tranh của công ty cổ phần xuất nhập khẩu y tế domesco đến năm 2020

B
TR

NG

GIÁO D C VÀ ÀO T O

I H C KINH T THÀNH PH

H

CHÍ MINH

*******

BÙI THUÝ H NG

NÂNG CAO N NG L C C NH TRANH
C A CÔNG TY C

PH N XU T NH P KH U

Y T DOMESCO

N N M 2020

LU N V N TH C S KINH T

TP. H Chí Minh Năm 2013

B
TR

NG

GIÁO D C VẨ ẨO T O

I H C KINH T THẨNH PH

H

CHệ MINH

*******

BỐI THUÝ H NG

NÂNG CAO N NG L C C NH TRANH
C A CÔNG TY C

PH N XU T NH P KH U

Y T DOMESCO

N N M 2020

Chuyên ngành: Qu n tr kinh doanh
Mã s : 60340102

LU N V N TH C S KINH T

NG

IH

NG D N KHOA H C: TS. T TH KI U AN

TP. H Chí Minh Năm 2013


L I CAM OAN

Tôi xin cam đoan lu n v n “Nâng cao n ng l c c nh tranh c a Công ty
C Ph n Xu t Nh p Kh u Y T Domesco đ n n m 2020” này là cơng trình
nghiên c u c a riêng tơi.
Các s li u đ
ch a t ng đ

c s d ng trung th c và k t qu nêu trong lu n v n này

c công b trong b t k cơng trình nào khác.

Thành Ph H Chí Minh, ngày 11 tháng 11 n m 2013


M CL C

Trang ph bìa
L i cam đoan
M cl c

Danh m c t vi t t t
Danh m c b ng bi u
Danh m hình nh
PH N M
CH

U ........................................................................................................ 1

NG 1: C S LÝ LU N V N NG L C C NH TRANH ..................................... 5

1.1 C S LÝ LU N V C NH TRANH, N NG L C C NH TRANH VÀ L I TH
C NH TRANH............................................................................................................................... 5
1.1.1 KHÁI NI M V C NH TRANH ................................................................................ 5
1.1.2 N NG L C C NH TRANH...................................................................................... 6
1.1.3 L I TH C NH TRANH ......................................................................................... 7
1.2 CÁC TIểU CHệ ÁNH GIÁ N NG L C C NH TRANH C A DOANH NGHI P
............................................................................................................................................................ 8
1.3 CÁC Y U T TÁC

NG

N N NG L C C NH TRANH C A DOANH

NGHI P ......................................................................................................................................... 10
1.3.1 MÔI TR

NG V MÔ........................................................................................... 10

1.3.2 MÔI TR

NG VI MÔ .......................................................................................... 12

1.3.3 MÔI TR

NG N I B

........................................................................................ 17

1.3.3.1 Các y u t môi tr

ng n i b ................................................................ 17

1.3.3.2 Chu i giá tr và n ng l c lõi c a doanh nghi p .................................... 18
1.4 KINH NGHI M T NG C

NG N NG L C C NH TRANH C A M T S

CÔNG TY D

C ......................................................................................... 21

C TRONG N

1.4.1 CÔNG TY C PH N D

C PH M IMEXPHARM .................................................... 21

1.4.2 CÔNG TY C PH N D

C H U GIANG ................................................................ 23

1.4.3 BÀI H C V N D NG
DOMESCO

.................................................................................................................. 25

TÓM T T CH

CH

I V I CÔNG TY C PH N XU T NH P KH U Y T

NG

1 ............................................................................. 26

NG 2: PHÂN TệCH TH C TR NG N NG L C C NH TRANH C A CÔNG

TY C PH N XU T NH P KH U Y T DOMESCO ..................................................... 27
2.1 T NG QUAN V CÔNG TY C PH N XU T NH P KH U Y T DOMESCO 27
2.1.1 QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRI N .......................................................... 27
2.1.2 C C U NHÂN S VÀ T CH C .......................................................................... 28
2.1.3 T NG QUAN V K T QU KINH DOANH C A CÔNG TY C PH N XU T NH P
KH U DOMESCO GIAI O N 2011-2013 ..................................................................... 30

2.2 PHÂN TÍCH Y U T TÁC

NG

N N NG L C C NH TRANH C A CÔNG

TY C PH N XU T NH P KH U Y T DOMESCO...................................................... 33
2.2.1 PHÂN TệCH MÔI TR

NG V MÔ ......................................................................... 33

2.2.2 PHÂN TệCH MÔI TR

NG VI MÔ ......................................................................... 38

2.2.3 PHÂN TệCH MÔI TR

NG BÊN TRONG

................................................................ 48

2.2.3.1 Phân tích các ngu n l c ....................................................................... 48
2.2.3.2 Phân tích chu i giá tr và n ng l c lõi c a Domesco ......................... 60
ÁNH GIÁ CHUNG

...................................................................................................... 68

NG

2 ...................................................................................................70

TÓM T T CH

CH

NG 3: CÁC GI I PHÁP NÂNG CAO N NG L C C NH TRANH C A CÔNG

TY C PH N XU T NH P KH U Y T DOMESCO ..................................................... 71
3.1 M C TIểU,

NH H

3.1.1 M C TIÊU,

NH H

NG PHÁT TRI N NGẨNH D

3.1.2 M C TIÊU,

NH H

NG PHÁT TRI N C A CÔNG TY C PH N XU T NH P KH U

Y T DOMESCO

N N M 2020

NG PHÁT TRI N ..................................................................... 71
C VI T NAM

N 2020 .......... 71

.................................................................................. 72

3.2 M T S GI I PHÁP NÂNG CAO N NG L C C NH TRANH C A CÔNG TY
C PH N XU T NH P KH U Y T DOMESCO
3.2.1 NÂNG CAO HI U QU HO T

NG TÀI CHÍNH

N 2020......................................... 73
.................................................... 73


3.2.2 DUY TRÌ VÀ PHÁT TRI N TH
MARKETING

NG HI U THƠNG QUA NHĨM GI I PHÁP

............................................................................................................... 75

3.2.3

I M I, HỒN THI N CÔNG TÁC BÁN HÀNG ..................................................... 83

3.2.4

I M I CƠNG NGH

TĨM T T CH

NG

, NÂNG CAO HI U QU HO T

NG S N XU T

................. 85

3 ................................................................................................... 87

PH N K T LU N ................................................................................................88
TÀI LI U THAM KH O
PH L C


DANH M C T

VI T T T

BFO: Business Force One, ph n m m k toán qu n tr t ng th
CRF: Công ty Corporacion Farmaceutica Recalcine International SPA
DHG: Công ty C Ph n D

c H u Giang

DMC: Công ty C Ph n Xu t Nh p Kh u Y T Domesco
ETC: Ethical, thu c kê toa
GACP: Good Agricultural and Collection Practise for medicinal plants, th c hành
t t tr ng tr t và thu hái cây thu c
GDP: Good Distribution Pratice, th c hành t t phân ph i
Generic: Thu c khơng cịn b o h đ c quy n
GLP: Good Labolatory Pratice, th c hành t t ki m nghi m

GMP: Good Manufacturing Pratice, th c hành t t s n xu t
GPP: Good Pharmacy Pratice, th c hành t t qu n lý nhà thu c
GPs: Good Practices, B tiêu chu n th c hành t t c a B Y T
GSP: Good Stock Pratice, th c hành t t b o qu n
IMP: Công ty C Ph n D

c Ph m Imexpharm

ISO: International Organization for Standardization, T ch c Tiêu chu n hoá Qu c t
MR: Modified release, phóng thích có ki m sốt
OHSAS: Occupational Health and Safty Assessment Series, H th ng an toàn và
qu n lý s c kh e ngh nghi p
OTC: Over the counter, thu c khơng kê toa
SR: Sustained release, phóng thích ch m
TNHH: Trách nhi m h u h n
WHO: World Health Organization, T ch c Y T Th Gi i


DANH M C B NG BI U

B NG 1.1. MA TR N HÌNH NH C NH TRANH .................................................... 15
B NG 1.2. MA TR N

ÁNH GIÁ CÁC Y U T BÊN NGOÀI ........................... 16

B NG 1.3. MA TR N ÁNH GIÁ CÁC Y U T BÊN TRONG ............................. 19
B NG 2.1. DOANH THU THEO NHÓM HÀNG ................................................................ 30
B NG 2.2. DOANH THU VÀ TH PH N N M 2012 C A DHG, DMC, IMP ............ 40
B NG 2.3. TH TR

NG NH P KH U NGUYÊN PH LI U ..................................... 44

B NG 2.4. MA TR N HÌNH NH C NH TRANH ........................................................... 46
B NG 2.5. MA TR N

ÁNH GIÁ CÁC Y U T BÊN NGOÀI ............................ 47

B NG 2.6. CH TIểU T NG TR

NG ................................................................................ 48

B NG 2.7. K T QU TH C HI N CH TIÊU 2012 .......................................................... 49
B NG 2.8. MA TR N ÁNH GIÁ CÁC Y U T BÊN TRONG ................................... 65


DANH M C HÌNH NH

HÌNH 1.1. MƠ HỊNH N M ÁP L C C NH TRANH C A MICHAEL E. PORTER . 13
HÌNH 1.2. CHU I GIÁ TR C A DOANH NGHI P .......................................................... 19
HÌNH 2.1. S

T CH C CƠNG TY C PH N XU T NH P KH U

Y T DOMESCO ........................................................................................................................ 29
HÌNH 2.2. DOANH THU THEO NHĨM HÀNG 2012 ........................................................ 31
HÌNH 2.3. TH PH N DOANH NGHI P D
HÌNH 2.4. TOP 5 DOANH NGHI P D

C 2012 ....................................................... 39

C VI T NAM CÓ DOANH THU CAO

NH T N M 2012 ....................................................................................................................... 40


1

PH N M

U

1. Lý do ch n đ tài:
C nh tranh là xu h

ng chung c a m i n n kinh t . Nó nh h

ng t i t t c

các l nh v c, các thành ph n kinh t và các doanh nghi p. Ngày nay, h u h t các
qu c gia đ u th a nh n trong m i ho t đ ng đ u ph i c nh tranh, xem c nh tranh
không nh ng là môi tr

ng và đ ng l c c a s phát tri n, thúc đ y s n xu t kinh

doanh, t ng n ng su t lao đ ng, t ng hi u qu , mà còn là y u t quan tr ng làm lành
m nh hố các quan h kinh t -chính tr -xã h i.
Các doanh nghi p mu n t n t i trong th tr

ng ph i luôn v n đ ng, bi n đ i

đ t o cho mình m t v trí và chi m l nh nh ng ph n th tr
tranh gay g t đòi h i h ph i xây d ng cho đ

ng nh t đ nh. S c nh

c m t chi n l

c c nh tranh có hi u

qu đ đ ng v ng, và c nh tranh không ch v i công ty trong n
hãng t b n n

c mà c v i các

c ngồi có ti m l c tài chính m nh m . Trong n n kinh t th tr

ng

c a m t qu c gia nói riêng và trên tồn th gi i nói chung, v n đ c nh tranh không
ph i là v n đ m i nh ng nó ln là v n đ mang tính th i s , c nh tranh khi n
th

ng tr

ng ngày càng tr nên nóng b ng.
i v i các doanh nghi p ngành d

c, khi Vi t Nam gia nh p AFTA vào

n m 2006, gia nh p WTO n m 2007, s c nh tranh ngày càng tr nên kh c li t h n.

N ng l c c nh tranh c a ngành d
c p đ phân lo i ngành d

c Vi t Nam còn th p, đang

c p đ 2,5 – 3 theo

c c a WHO. C p đ cao nh t theo phân lo i này là 4

(s n xu t đ

c nguyên li u và phát minh thu c m i), ngành d

s n xu t đ

c thu c g c, xu t kh u đ

cm ts d

c Vi t Nam ch m i

c ph m, đa s ph i nh p kh u.

Khi chính th c gia nh p WTO, vi c gi m thu su t thu nh p kh u m t s dòng
thu s là thách th c cho các doanh nghi p s n xu t d
vi c c nh tranh v i thu c nh p kh u t n

c ph m trong n

c trong

c ngoài.

N m n m sau khi Vi t Nam gia nh p WTO, s c nh tranh v i các doanh
nghi p n

c ngoài ngày càng cao. Hi p h i Doanh nghi p D

c Vi t Nam công b


2

s li u n m 2013 cho th y: c n
n ng kinh doanh d

c hi n có h n 2.300 doanh nghi p đ ng ký ch c

c ph m, nh ng ch a đ n 1/10 doanh nghi p trong s đó s n

xu t thu c, ch y u s n xu t thu c ph thông, còn nhi u trùng l p d n t i c nh
tranh cao trong th tr

ng n i đ a. Th tr

ng thu c ch y u là các s n ph m nh p

kh u.
ng

góc đ doanh nghi p d

c ph m, c nh tranh s là đi u ki n thu n l i

đ doanh nghi p t kh ng đ nh v trí c a mình trên th tr
thân đ v

ng, t hoàn thi n b n

n lên dành u th so v i các đ i th c nh tranh khác. Doanh nghi p nào

hi u bi t đ i th , bi t tho mãn t t h n các nhu c u và th hi u khách hàng so v i
đ i th c nh tranh, bi t dành th ch đ ng v i ng
t n d ng đ

i cung c p các ngu n hàng và

c l i th c nh tranh doanh nghi p đó s t n t i, ng

khơng có ti m l c c nh tranh ho c không “nuôi d
s th t b i.

c l i doanh nghi p

ng” ti m l c c nh tranh t t y u

i v i công ty C Ph n Xu t Nh p Kh u Y T Domesco c ng v y, cho

dù hi n t i s n ph m c a cơng ty đã có m t v trí khá n đ nh trên th tr

ng d

c

ph m, nh ng v n đ làm sao đ nâng cao n ng l c c nh tranh c a doanh nghi p
th c s là m t v n đ thi t y u, đóng m t vai trị c c k quan tr ng đ i v i s t n
t i và phát tri n công ty. Xu t phát t nh ng lý do trên, đ tài “ Nâng cao n ng l c
c nh tranh c a công ty C Ph n Xu t Nh p Kh u Y T Domesco đ n n m
2020” đ

c h c viên l a ch n làm đ tài lu n v n th c s .

2. M c tiêu nghiên c u:
M c tiêu t ng quát:
a ra các gi i pháp nh m nâng cao n ng l c c nh tranh cho công ty C
Ph n Xu t Nh p Kh u Y T Domesco đ n n m 2020.
Các m c tiêu c th :
Phân tích, đánh giá th c tr ng n ng l c c nh tranh c a công ty C Ph n Xu t
Nh p Kh u Y T Domesco giai đo n 2010-2013.
a ra các gi i pháp nâng cao n ng l c c nh tranh c a công ty C Ph n Xu t
Nh p Kh u Y T Domesco đ n n m 2020.


3

3.

it

ng nghiên c u và ph m vi nghiên c u:

it

3.1.

ng nghiên c u đ tài:

N ng l c c nh tranh và các y u t

nh h

ng đ n n ng l c c nh tranh c a

công ty C Ph n Xu t Nh p Kh u Y T Domesco.
3.2.

Ph m vi nghiên c u đ tài:
Ph m vi v không gian:
Nghiên c u ho t đ ng kinh doanh ngành d

c ph m Công ty C Ph n Xu t

Nh p Kh u Y T Domesco, t p trung đánh giá n ng l c c nh tranh doanh nghi p và
các đ i th c nh tranh trên l nh v c kinh doanh d

c ph m Vi t Nam.

Ph m vi v th i gian:
Phân tích th c tr ng ho t đ ng kinh doanh qua 4 n m (2010-2013) và đ
xu t các gi i pháp nâng cao n ng l c c nh tranh c a công ty C Ph n Xu t Nh p
Kh u Y T Domesco đ n n m 2020.

4. Ph
4.1.

ng pháp nghiên c u:
Ngu n d li u:
S d ng ch y u là th ng kê các s li u t các báo cáo, t k t qu đi u tra

th c t , t ng h p các s li u ph n ánh k t qu kinh doanh và n ng l c c nh tranh
c a công ty C Ph n Xu t Nh p Kh u Y T Domesco và m t s đ i th c nh tranh
chính.
4.2.

Ph

ng pháp th c hi n:
tài th c hi n ch y u d a trên ph

ng pháp đ nh tính: tiên l

ng, phân

tích.
Tham kh o ý ki n 30 chuyên gia là các cán b qu n lý trong doanh nghi p
Domesco, D

c H u Giang, Imexpharm và khách hàng g m tr

ng khoa d

c và

ch nhà thu c t nhân; đ xây d ng ma tr n đánh giá các y u t bên ngoài (EFE),
ma tr n đánh giá các y u t bên trong (IFE) và ma tr n hình nh c nh tranh; phân


4

tích n ng l c c nh tranh c a công ty C Ph n Xu t Nh p Kh u Y T Domesco.
Ph n gi i pháp đ

c th c hi n d a vào k t qu phân tích th c tr ng n ng l c c nh

tranh, m c tiêu, đ nh h

ng phát tri n cơng ty và ngành d

c, t đó ki n ngh gi i

pháp nâng cao n ng l c c nh tranh cho công ty.
5. N i dung nghiên c u:
K t c u lu n v n nh sau:
Ph n m đ u
Ch

ng 1: C s lý lu n v n ng l c c nh tranh.

Ch

ng 2: Phân tích th c tr ng n ng l c c nh tranh c a công ty C Ph n Xu t

Nh p Kh u Y T Domesco.
Ch

ng 3: Các gi i pháp t ng c

Nh p Kh u Y T Domesco.
Ph n k t lu n
Tài li u tham kh o
Ph l c

ng n ng l c c nh tranh c a công ty C Ph n Xu t


5

CH

NG 1: C

S

LÝ LU N V N NG L C C NH TRANH

1.1. C s lý lu n v c nh tranh, n ng l c c nh tranh, l i th c nh tranh
1.1.1. Khái ni m v c nh tranh
“C nh tranh” là m t ph m trù kinh t c b n, m t khái ni m đ

c s d ng

trong nhi u l nh v c khác nhau và có nhi u cách quan ni m khác nhau d

i các góc

đ khác nhau:
Kinh t h c đ nh ngh a r ng c nh tranh là s tranh giành th tr

ng đ tiêu

th s n ph m gi a các nhà doanh nghi p (Paul A. Samuelson and William D.
Nordhaus, 2002).
C nh tranh là ho t đ ng ganh đua gi a nh ng ng
các th

i s n xu t hàng hoá, gi a

ng nhân, các nhà kinh doanh trong n n kinh t th tr

ng, chi ph i

quan h cung c u, nh m giành các đi u ki n s n xu t tiêu th th tr

ng có

l i nh t (T đi n Bách Khoa Vi t Nam, 2011).
Hay c nh tranh là giành l y th ph n, là tìm ki m l i nhu n cao h n m c l i
nhu n trung bình mà doanh nghi p đang có. K t qu quá trình c nh tranh là
s bình quân hoá l i nhu n trong ngành và theo đó giá c có th gi m đi.
Hi n nay c nh tranh là h p tác đan xen nhau, nh ng xu th chính là h p tác
(Michael E. Porter, 1990).
C nh tranh là đ ng l c thúc đ y ti n b khoa h c – công ngh và phát tri n

kinh t th tr

ng. C nh tranh v a là đ ng l c, v a là đi u ki n thu n l i đ doanh

nghi p t kh ng đ nh v trí c a mình, t hồn thi n và phát tri n v

n lên giành u

th so v i các đ i th . Chính vì v y, c nh tranh th c ch t là m t cu c ch y đua
khơng có đích cu i cùng c a các doanh nghi p đ đ a ra các bi n pháp kinh t tích
c c, sáng t o nh m t n t i và phát tri n trên th
tranh, con ng
đ

i, doanh nghi p đ

c s d ng nhi u c a c i h n.

ng tr

ng. D

i đ ng l c c nh

c t do sáng t o và c ng hi n nhi u h n, xã h i


6

Qua nh ng đ nh ngh a trên ta có th khái quát r ng “C nh tranh là s ganh

đua gi a các ch th có cùng m c đích ph i đ t đ

c, x y ra trong m t mơi tr

ng

c th , có nh ng ràng bu c chung; di n ra trong kho ng th i gian và không gian
xác đ nh”
1.1.2. N ng l c c nh tranh
Th i k đ u nh ng n m 90, v n ch a có m t đ nh ngh a nào v n ng l c c nh tranh
đ

c th a nh n m t cách ph bi n (Michael E. Porter, 1990). Nguyên nhân d n đ n

nhi u cách hi u khác nhau v n ng l c c nh tranh do quan ni m khác nhau, nh :
N ng l c c nh tranh là n ng l c c a m t doanh nghi p, ho c m t ngành,
m t qu c gia không b doanh nghi p khác, ngành khác đánh b i v n ng l c
kinh t (Goode, 2003).
N ng l c c nh tranh ít nhi u ch phù h p
c nd

i

c p đ doanh nghi p vì ranh gi i

đây r t rõ ràng, n u cơng ty khơng bù đ p n i chi phí thì hi n t i

ho c sau này s ph i t b kinh doanh ho c phá s n (Krugman, 1994).
N ng l c c nh tranh ch có ngh a khi xem xét

c p đ qu c gia là n ng su t

Michael E. Porter, 1990).
Khi nghiên c u v n ng l c c nh tranh, ng

i ta xem xét theo 4 c p đ : n ng

l c c nh tranh qu c gia, n ng l c c nh tranh ngành, n ng l c c nh tranh doanh
nghi p và n ng l c c nh tranh s n ph m.

tài t p trung nghiên c u v n ng l c

c nh tranh doanh nghi p.
N ng l c c nh tranh c a m t doanh nghi p có th hi u là kh n ng c a m t
công ty t n t i trong kinh doanh và đ t đ
l i nhu n, giá c , l i t c ho c ch t l
khai thác các c h i th tr

c m t s k t qu mong mu n d

i d ng

ng s n ph m c ng nh n ng l c c a nó đ

ng hi n t i và làm n y sinh các th tr

ng m i (Nguy n

V n Thanh, 2003). Hay n ng l c c nh tranh c a doanh nghi p là kh n ng thi t k ,
s n xu t và bán s n ph m t t h n s n ph m c a đ i th xét v m t giá c c ng nh

các ch t l

ng phi giá c khác (WEF, 2002).


7

Nh n th y n ng l c c nh tranh v c b n là m t khái ni m

m c doanh

nghi p. Xét cho cùng, n ng l c c nh tranh c a doanh nghi p do s c c nh tranh c a
s n ph m và d ch v mà doanh nghi p đó đ a ra th tr

ng quy t đ nh. M t doanh

nghi p có n ng l c c nh tranh n u có th s n xu t các s n ph m d ch v ch t l
cao và chi phí th p h n đ i th c nh tranh

trong n

ng

c và qu c t . N ng l c c nh

tranh đ ng ngh a v i k t qu l i nhu n dài h n và kh n ng c a nó đ b i hoàn cho
ng

i lao đ ng, t o thu nh p cho các ch s h u.
Nói chung, ta có th khái quát: “N ng l c c nh tranh c a doanh nghi p là

kh n ng t o ra, duy trì và nâng cao l i th c nh tranh trong vi c tiêu th s n
ph m, m r ng m ng l

i tiêu th , thu hút và s d ng có hi u qu các y u t s n

xu t nh m đ t l i ích kinh t cao và b n v ng”.
1.1.3. L i th c nh tranh
L i th là n n t ng cho s c nh tranh, l i th c nh tranh là nh ng gì làm
cho doanh nghi p n i b t, nh ng cái mà các đ i th c nh tranh khác khơng có.
L i th c nh tranh là y u t c n thi t cho s thành công và t n t i lâu dài, hay
khác bi t so v i các đ i th c nh tranh.
N u doanh nghi p ch t p trung vào m c tiêu t ng tr
s n ph m, chi n l

ng và đa d ng hố

c đó khơng đ m b o thành công lâu dài cho s n ph m mà đi u

quan tr ng là ph i xây d ng cho mình m t l i th c nh tranh b n v ng. Các doanh
nghi p có th th c hi n nh ng hành đ ng sau đây đ t o nên l i th c nh tranh b n
v ng: nâng cao ch t l

ng, nâng cao hi u qu các ho t đ ng, đ i m i và nâng cao

s tho mãn khách hàng (Michael E. Porter, 1998).
M i y u t đ u có s

nh h

ng đ n vi c t o ra s khác bi t. B n y u t

này s giúp doanh nghi p t o ra giá tr cao h n thơng qua vi c h th p chi phí
hay t o s khác bi t v s n ph m so v i các đ i th . T đó, doanh nghi p có th
làm t t h n đ i th và có l i th c nh tranh.
T đó ta có th hi u l i th c nh tranh là cái làm cho doanh nghi p ho c
ngành s n xu t nào đó có đ

c các u th v

t tr i so v i đ i th c nh tranh, đ

c


8

s d ng đ n m b t c h i, giành th ng l i tr

c đ i th .

1.2. Các tiêu chí đánh giá n ng l c c nh tranh c a doanh nghi p
N m nhóm y u t th hi n n ng l c c nh tranh g m: n ng l c qu n lý (tri t
lý kinh doanh, nghi p v qu n lý), ch t l
h

ng nhân l c, n ng l c marketing (đ nh

ng khách hàng, phát tri n s n ph m, ti p th , phát tri n th tr

ho t đ ng phân ph i, m r ng m ng l

ng, ki m soát

i bán l ), kh n ng đ i m i, n ng l c

nghiên c u và phát tri n (WEF, 2002).
Theo cách ti p c n truy n th ng, các y u t

nh h

tranh g m 4 nhóm y u t là: trình đ , n ng l c và ph

ng đ n n ng l c c nh

ng th c qu n lý; n ng l c

marketing; kh n ng nghiên c u phát tri n; n ng l c s n xu t (WEF, 2002) và
th

ng hi u (Arthur A.Thompson, 1998).
Trình đ cơng ngh
Cơng ngh s n xu t là y u t r t quan tr ng, nh h

ng r t l n đ n n ng l c

c nh tranh c a doanh nghi p. Công ngh phù h p cho phép rút ng n th i gian s n
xu t, gi m m c tiêu hao n ng l
l

ng, t ng n ng su t, h giá thành, nâng cao ch t

ng s n ph m. Cơng ngh cịn tác đ ng đ n t ch c s n xu t, đ n trình đ t đ ng

hố c a doanh nghi p. Cơng ngh thân thi n môi tr

ng là xu th và t o ra l i th

c nh tranh cho doanh nghi p.
Trình đ lao đ ng
Con ng

i là y u t quan tr ng quy t đ nh đ n s t n t i, phát tri n c a

doanh nghi p. Trình đ , ch t l

ng c a đ i ng lao đ ng nh h

ng đ n ch t l

ng

c a s n ph m d ch v mà doanh nghi p đang cung c p. Con ng

i ph i có trình đ ,

cùng v i lịng h ng say làm vi c thì m i ti p c n, v n hành đ

c nh ng máy móc

thi t b cơng ngh cao.

ó là c s đ t o nên s c m nh c nh tranh cho doanh

nghi p.
Trình đ và n ng l c qu n lỦ
T ng c

ng n ng l c qu n lý và đi u hành doanh nghi p s góp ph n quan


9

tr ng trong vi c đ a doanh nghi p giành th ng l i trên th

ng tr

l c c nh tranh gay g t c a các doanh nghi p trong và ngoài n

ng tr

c các áp

c. Mu n có đ

c

đ i ng cán b qu n lý tài gi i và trung thành, ngồi y u t chính sách đãi ng ,
doanh nghi p ph i đ nh hình rõ tri t lý dùng ng
cho cán b và ph i thi t l p đ

i, ph i trao quy n ch đ ng

c c c u t ch c đ đ linh ho t, thích nghi cao

v i s thay đ i.
N ng l c tài chính
M t doanh nghi p mu n c nh tranh đ

c tr

c h t ph i có đ n ng l c v

tài chính. Tình hình tài chính c a doanh nghi p th hi n s c m nh c a doanh
nghi p trong c nh tranh. N u khơng có ngu n v n d i dào thì h n ch r t l n t i
k t qu ho t đ ng c a doanh nghi p... Trong th c t khơng có doanh nghi p nào
có th t có đ v n đ tri n khai t t c các m t trong ho t đ ng s n xu t kinh
doanh c a mình. Vì v y, đi u quan tr ng nh t là doanh nghi p có k ho ch huy
đ ng v n phù h p và ph i có chi n l

c đa d ng hóa ngu n cung v n.

N ng l c marketing
H th ng bán hàng và các ho t đ ng Marketing đ a s n ph m đ n v i
khách hàng, tho mãn t t nh t nhu c u c a khách hàng. Ch t l
khách hàng góp ph n khơng nh t i vi c nâng cao ch t l

ng ph c v

ng s n ph m d ch v .

Nó xây d ng hình nh t t đ p c a doanh nghi p trong lòng khách hàng, gi
khách hàng trung thành v i s n ph m c a doanh nghi p.
Marketing c a doanh nghi p c n ph i đánh giá đ

đánh giá n ng l c

c h th ng phân ph i c a các

doanh nghi p, các chính sách v giá, chi t kh u, hoa h ng, các chính sách ch m
sóc.
N ng l c nghiên c u và phát tri n
Nghiên c u và phát tri n đóng vai trị quan tr ng trong vi c phát hi n và ng
d ng nh ng công ngh m i k p th i, đ t o l i th c nh tranh trên th tr

ng nh : phát

tri n s n ph m m i tr c đ i th c nh tranh, nâng cao ch t l ng s n ph m, c i ti n


10

quy trình s n xu t đ gi m chi phí… Các doanh nghi p theo đu i chi n l c phát tri n
s n ph m m i r t quan tâm đ n ho t đ ng nghiên c u và phát tri n, h còn h p tác v i
ng đ i h c đ đ a các cơng trình nghiên c u m i

các c quan nghiên c u nh các tr
vào s n xu t.
N ng l c c nh tranh v giá

Giá bán s n ph m, d ch v c ng là m t ch tiêu dùng đ đánh giá n ng l c
c nh tranh c a doanh nghi p. M t doanh nghi p có n ng l c c nh tranh t t là
doanh nghi p bi t ho t đ ng, bi t t ch c s n xu t kinh doanh t t, gi m thi u
chi phí, do v y giá bán s n ph m, d ch v h mà v n có lãi. Ng

c l i, c ng

trong đi u ki n nh v y n u doanh nghi p t ch c ho t đ ng không t t, giá bán
s n ph m, d ch v cao s làm gi m n ng l c c nh tranh c a doanh nghi p.
Ti m l c vơ hình, th
Th

ng hi u

ng hi u và uy tín s n ph m chính là s t ng h p các thu c tính c a s n

ph m nh ch t l

ng s n ph m, l i ích, m u mã và d ch v c a s n ph m. Th

ng

hi u không nh ng là d u hi u đ nh n bi t và phân bi t s n ph m c a doanh
nghi p này v i s n ph m c a doanh nghi p khác, mà nó cịn là tài s n r t có giá tr
c a doanh nghi p, là uy tín và th hi n ni m tin c a ng
ph m, t đó nâng cao đ

i tiêu dùng đ i v i s n

c n ng l c c nh tranh c a s n ph m, d ch v c a doanh

nghi p.
1.3. Các y u t tác đ ng đ n n ng l c c nh tranh c a doanh nghi p
M i doanh nghi p ho t đ ng s n xu t kinh doanh đ u b chi ph i b i các y u
t mơi tr
tr

ng, vì v y ta c n ph i xác đ nh và phân tích các y u t tác đ ng đó. Mơi

ng t ch c có th chia ra làm hai lo i: mơi tr

ng bên ngồi và mơi tr

ng bên

trong doanh nghi p.
1.3.1. Môi tr
Môi tr

ng v mô
ng v mô nh h

ng đ n t t c các ngành kinh doanh, nh ng không

nh t thi t ph i theo m t cách nh t đ nh. Phân tích môi tr

ng v mô s giúp


11

doanh nghi p tr l i câu h i: Doanh nghi p đang tr c di n v i nh ng gì? Nh m
giúp doanh nghi p có nh ng quy t đ nh phù h p. Hay nói cách khác, m c đích
c a vi c nghiên c u môi tr

ng v mô là nh m phát tri n m t danh m c có gi i

h n nh ng c h i mang l i l i ích cho doanh nghi p, c ng nh các m i đe d a
c a môi tr

ng mà doanh nghi p c n ph i né tránh. Các y u t mơi tr

ng v

mơ g m có:
Y u t kinh t
ây là nhóm các y u t

nh h

ng quan tr ng đ n thách th c và ràng bu c,

nh ng đ ng th i l i là ngu n khai thác các c
y u t kinh t ch y u nh h

h i đ i v i doanh nghi p. Các

ng đ n ho t đ ng doanh nghi p bao g m: t l

ng c a n n kinh t , lãi su t, t su t h i đoái và t l l m phát.

t ng tr

Y u t chính tr ậ pháp lu t
S

n đ nh chính tr , h th ng pháp lu t rõ ràng, s t o ra môi tr

ng

thu n l i cho ho t đ ng kinh doanh lâu dài c a doanh nghi p, là c s đ m b o s
thu n l i, bình đ ng cho các doanh nghi p tham gia c nh tranh có hi u qu .
Doanh nghi p c n ph i phân tích các tri t lý, chính sách m i c a nhà n
chính sách thu , qu n lý giá thu c, chính sách tín d ng, lu t d
đ nh c a doanh nghi p đ u ch u nh h

c nh :

c… M i quy t

ng m nh m b i các y u t này.

Y u t xã h i
Nhân kh u bao g m các y u t nh : dân s , c u trúc tu i, phân b đ a
lý, phân ph i thu nh p… t o nên quy mô th tr

ng tiêu th

s n ph m c a

doanh nghi p. B t k s thay đ i nào c a các giá tr này đ u nh h
qu chi n l

ng đ n hi u

c kinh doanh c a doanh nghi p. Do v y, doanh nghi p c n ph i

phân tích chúng đ t n d ng các c h i và gi m các nguy c .
Y u t t nhiên
Bao g m các y u t liên quan đ n đ a lý, môi tr
nguyên… Các y u t đ a lý t nhiên có nh h

ng thiên nhiên, khí h u, tài

ng đ n ho t đ ng s n xu t kinh


12

doanh c a doanh nghi p. Các ho t đ ng s n xu t, khai thác tài nguyên c a con
ng

i đã làm thay đ i và khan hi m ngu n tài nguyên. Do v y, ho t đ ng c a

doanh nghi p c n chú tr ng đ n vi c b o v môi tr

ng, không làm ô nhi m,

m t cân b ng sinh thái, lãng phí tài ngun.
Y u t cơng ngh và k thu t

Trình đ khoa h c – cơng ngh quy t đ nh đ n hai y u t c b n nh t,
t o nên s c c nh tranh c a s n ph m trên th tr

ng đó là: ch t l

ng và giá

bán. Khoa h c – cơng ngh cịn tác đ ng đ n chi phí cá bi t c a doanh nghi p,
khi trình đ cơng ngh th p thì giá và ch t l
trong c nh tranh.

ng có ý ngh a ngang b ng nhau

ây là nh ng y u t r t n ng đ ng, ch a đ ng nhi u c h i và

nguy c đ i v i các doanh nghi p.
1.3.2. Môi tr

ng vi mô

Các y u t môi tr

ng ngành tác đ ng tr c ti p đ n ho t đ ng s n xu t

và hi u qu kinh doanh c a doanh nghi p. Theo Michael E. Porter, ngành kinh
doanh nào c ng ph i ch u tác đ ng c a n m áp l c c nh tranh: Áp l c t các đ i
th c nh tranh trong ngành, nguy c nh p cu c c a các đ i th ti m n ng, s đe
do c a các s n ph m thay th , s c m nh c a khách hàng, s c m nh c a nhà cung
c p.

13

Hình 1.1. Mơ hình n m áp l c c nh tranh c a Michael E. Porter
(Ngu n: Michael E. Porter, 1980)
i th c nh tranh trong ngành
i th c nh tranh là nh ng đ i th kinh doanh m t hàng/ d ch v cùng lo i
v i doanh nghi p. Tính ch t c nh tranh trong ngành t ng hay gi m tu thu c vào
quy mô th tr

ng, s t ng tr

ng c a ngành và m c đ đ u t c a đ i th c nh

tranh. Phân tích đ i th c nh tranh g m các công vi c: nh n di n, phân lo i, thu
th p đánh giá thông tin v đ i th c nh tranh, d đoán nh ng ph n ng c a đ i th
c nh tranh… đ đ i phó v i đ i th c nh tranh.
i th ti m n ng
Là nh ng đ i th có kh n ng tham gia th tr

ng ngành trong t

ng lai đ

hình thành đ i th c nh tranh m i, giành th ph n, gia t ng áp l c c nh tranh, làm
gi m l i nhu n doanh nghi p. Vì v y ph i phân tích các đ i th ti m n này, nh m
đánh giá nh ng nguy c do h gây ra cho doanh nghi p.


14

S n ph m thay th
Là nh ng s n ph m khác v tên g i và thành ph n nh ng đem l i cho ng
tiêu dùng nh ng tính n ng, l i ích t

ng đ

i

ng nh s n ph m c a doanh nghi p.

S xu t hi n s n ph m thay th có th d n đ n nguy c làm gi m giá bán ho c s t
gi m l i nhu n c a doanh nghi p. Vì v y doanh nghi p ph i d báo và phân tích
khuynh h

ng phát tri n c a các s n ph m thay th đ nh n di n h t các nguy c

do s n ph m thay th gây ra cho doanh nghi p.
Khách hàng
Khách hàng là đ i t

ng ph c v , là nhân t t o nên th tr

ng, khách hàng

trung thành là m t l i th l n c a doanh nghi p. S trung thành c a khách hàng
đ

c t o d ng b i s tho mãn nh ng nhu c u c a khách hàng và mong mu n làm

t t h n. Do đó doanh nghi p c n nghiên c u k khách hàng c a mình.
Nhà cung c p
Nhà cung c p là nh ng cá nhân ho c t ch c (doanh nghi p, công ty) cung
c p các ngu n l c (s n ph m, d ch v , nguyên v t li u…) c n thi t cho ho t đ ng
c a doanh nghi p. Nhà cung c p có th t o ra các c h i cho doanh nghi p khi
gi m giá bán, t ng ch t l

ng s n ph m… ng

cho doanh nghi p nh không đ m b o ch t l

c l i c ng có th gây ra nguy c
ng, ngu n cung ng…Vì v y, nhà

cung c p có tác đ ng r t l n đ n ho t đ ng c a doanh nghi p trong ngành.
Bên c nh đánh giá v th c a doanh nghi p trong ngành so v i đ i th b ng
đ nh tính, ng
doanh nghi p đ

i ta s d ng ma tr n hình nh c nh tranh đ so sánh tr c ti p gi a
c nghiên c u v i các đ i th c nh tranh.

* Ma tr n hình nh c nh tranh
N mb
B

c xây d ng ma tr n hình nh c nh tranh:

c 1: L p m t danh m c 10-20 y u t có nh h

n ng c nh tranh c a các doanh nghi p trong ngành. B

ng quan tr ng đ n kh
c 2: Phân lo i t m quan

tr ng t 0.0 (không quan tr ng) đ n 1.0 (r t quan tr ng) cho t ng y u t , tu thu c


15

vào m c đ

nh h

ng c a y u t đó đ n kh n ng c nh tranh c a doanh nghi p

trong ngành, t ng s t m quan tr ng t t c các y u t ph i b ng 1. B

c 3: Phân

lo i t 1 đ n 4 cho t ng y u t , tu thu c vào m c đ ph n ng c a doanh nghi p
đ i v i y u t đó. T m c 4 là ph n ng t t đ n m c 1 là ph n ng kém. B

c 4:

Nhân t m quan tr ng c a t ng y u t v i lo i c a nó đ xác đ nh s đi m v t m
quan tr ng. B

c 5: C ng t ng s đi m v t m quan tr ng c a t t c các y u t đ

xác đ nh t ng s đi m c a ma tr n hình nh c nh tranh cho t ng doanh nghi p so
sánh. (Fred R.David, 2006).
B ng 1.1. Ma tr n hình nh c nh tranh
Stt

Y ut

M c
đ quan
tr ng

1

….

2

….

Doanh nghi p
i m

i m

Doanh nghi p
i m

phân

quan

phân

lo i

tr ng

lo i

Doanh nghi p

i m
quan
tr ng

i m

i m

phân

quan

lo i

tr ng

T ng c ng

(Ngu n: Fred R.David, 2006)

Nh n xét, công c đánh giá b ng ma tr n hình nh c nh tranh doanh nghi p
giúp các doanh nghi p đánh giá đ

c n ng l c c nh tranh c a mình trong m i

t

ng quan so sánh v i các đ i th c nh tranh trên th tr

đ

c nh ng l i th c b n nh m nâng cao n ng l c c nh tranh c a doanh nghi p

trên th tr

ng m c tiêu, t đó tìm ra

ng.

Sau khi xác đ nh l i th c a doanh nghi p so v i các đ i th c nh tranh
chính trong ngành qua ma tr n hình nh c nh tranh, ng
giá các y u t bên ngoài đ đ nh l

i ta s d ng ma tr n đánh

ng các c h i và nguy c c a doanh nghi p.


16

* Ma tr n đánh giá các y u t bên ngoài - EFE
Ma tr n EFE đánh giá các y u t bên ngoài, t ng h p và tóm t t nh ng
c h i và nguy c ch y u c a môi tr
ho t đ ng c a doanh nghi p. Có n m b

ng bên ngồi nh h

ng t i q trình

c trong vi c phát tri n m t ma tr n

đánh giá y u t bên ngoài.
B

c 1: L p m t danh m c t 10-20 y u t c h i và nguy c ch y u. B

c 2:

Phân lo i t m quan tr ng theo thang đi m t 0.0 (không quan tr ng) đ n 1.0 (r t
quan tr ng) cho t ng y u t , t ng s các m c phân lo i này ph i b ng 1.0. B

c

3: Phân lo i t 1 đ n 4 cho m i y u t đ cho th y cách th c mà các gi i pháp
hi n t i c a doanh nghi p ph n ng v i y u t này, t m c 4 là ph n ng t t đ n
m c 1 là ph n ng kém. B

c 4: Nhân t m quan tr ng c a m i y u t v i lo i c a

nó c a nó đ xác đ nh đi m v t m quan tr ng. B

c 5: C ng t ng s đi m v t m

quan tr ng cho m i bi n s đ xác đ nh t ng s đi m quan tr ng cho doanh
nghi p.
T ng s đi m cao nh t mà m t doanh nghi p có th có là 4.0, cho th y ph n
ng t t v i môi tr
y u v i mơi tr

ng bên ngồi và th p nh t là 1.0 cho th y ph n ng ph n ng

ng bên ngoài. T ng s đi m quan tr ng trung bình là 2.5 (Fred

R.David, 2006).
B ng 1.2. Ma tr n đánh giá các y u t bên ngoài
Stt

Y u t bên ngoài ch y u

1

……….

2

………

M c quan

Phân

tr ng

lo i

S đi m

T ng c ng
(Ngu n: Fred R.David, 2006)
Nh n xét, ma tr n đánh giá các y u t bên ngồi cho phép các nhà chi n
l

c tóm t t và đ nh l

ng các y u t t bên ngoài tác đ ng đ n doanh nghi p qua