Chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành ở tỉnh Vĩnh Phúc trong giai đoạn hiện nay

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
---------------------

VŨ THỊ MỴ

CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ NGÀNH Ở TỈNH
VĨNH PHÚC TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ CHÍNH TRỊ

Hà Nội - 2015


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
---------------------

VŨ THỊ MỴ

CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ NGÀNH Ở TỈNH
VĨNH PHÚC TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY
Chuyên ngành : Kinh tế chính trị
Mã số: 60 31 01 01

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ CHÍNH TRỊ
CHƯƠNG TRÌNH ĐỊNH HƯỚNG NGHIÊN CỨU

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. ĐINH QUANG TY

XÁC NHẬN CỦA
CÁN BỘ HƯỚNG DẪN

XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ
CHẤM LUẬN VĂN

Hà Nội - 2015


LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan các tư liệu và số liệu sử dụng trong luận văn này là
trung thực, có xuất xứ rõ ràng, các kết quả đạt được là mang tính độc lập.
Tôi xin cảm ơn các đơn vị, tổ chức hữu quan đã giúp đỡ, cung cấp hệ
thống thông tin được sử dụng trích dẫn trong luận văn này.

TÁC GIẢ LUẬN VĂN


LỜI CẢM ƠN

Lời đầu tiên, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành đến Tiến sĩ Đinh
Quang Ty đã nhiệt tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên
cứu và hoàn thành luận văn này.
Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến toàn thể các thầy giáo, cô giáo
trong Khoa Kinh tế chính trị, Trường đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà
Nội đã quan tâm, tham gia đóng góp ý kiến và hỗ trợ tôi trong quá trình
nghiên cứu, giúp tôi có cơ sở kiến thức và phương pháp nghiên cứu để hoàn
thiện luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn Cục Thống kê; Sở Công thương, Sở Lao

động, Thương binh và Xã hội tỉnh Vĩnh Phúc và các cơ quan hữu quan khác
đã hỗ trợ, cung cấp tài liệu, tạo điều kiện thuận lợi, giúp tôi có cơ sở để
nghiên cứu, hoàn thành luận văn.


MỤC LỤC
Danh mục các từ viết tắt……………………………………………..…i
Danh mục bảng biểu…………………………………………….......….ii
PHẦN MỞ ĐẦU……………………………………………………………...1
1. Tính cấp thiết của đề tài ............................................................................ 1
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn...................................... 2
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu............................................................. 2
4. Những đóng góp mới của luận văn ........................................................... 3
5. Kết cấu của luận văn ................................................................................. 3
Chương 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ
LUẬN, KINH NGHIỆM THỰC TIỄN VỀ CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU
KINH TẾ NGÀNH ......................................................................................... 4
1.1. TỔNG QUAN CÁC CÔNG TRÌNH TRONG NƯỚC LIÊN QUAN
ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN VĂN ................................................................................... 4
1.2. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ CHUYỂN DỊCH CƠ
CẤU KINH TẾ NGÀNH ..................................................................................... 11
1.2.1. Khái niệm cơ cấu kinh tế và chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành. 11
1.2.1.1. Khái niệm cơ cấu kinh tế..................................................................... 11
1.2.1.2. Cơ cấu kinh tế ngành ........................................................................... 13
1.2.1.3. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành .................................................... 15
1.2.1.4. Nội dung chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành................................15
1.2.2. Những tiêu chí chủ yếu phản ánh quá trình chuyển dịch cơ cấu
kinh tế ngành ...................................................................................................... 16
1.2.2.1. Cơ cấu GDP............................................................................................. 17
1.2.2.2. Cơ cấu lao động xã hội .......................................................................... 17

1.2.2.3. Cơ cấu vốn đầu tư vào các ngành kinh tế .......................................... 18

i


1.2.2.4. Cơ cấu hàng xuất khẩu .......................................................................... 18
1.2.3. Các nhân tố chính ảnh hưởng đến chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành .. 19
1.2.3.1. Nhóm các nhân tố đầu vào của sản xuất.......................................... 20
1.2.3.2. Nhóm các nhân tố đầu ra của sản xuất ............................................ 26
1.2.3.3. Các nhân tố thuộc cơ chế chính sách và vai trò quản lý kinh tế của
nhà nước ....................................................................................................................... 28
1.3. KINH NGHIỆM CỦA MỘT SỐ ĐỊA PHƯƠNG TRONG NƯỚC
VỀ CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ NGÀNH VÀ BÀI HỌC RÚT
RA CHO TỈNH VĨNH PHÚC .............................................................................. 29
1.3.1. Kinh nghiệm của tỉnh Bắc Ninh ............................................................ 29
1.3.2. Kinh nghiệm của tỉnh Hưng Yên ........................................................... 38
1.3.3. Một số vấn đề rút ra có giá trị tham khảo cho tỉnh Vĩnh Phúc.......... 43
Chương 2: PHƯƠNG PHÁP VÀ THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU ..................... 45
2.1. Phương pháp nghiên cứu sử dụng trong luận văn .............................. 45
2.1.1. Phương pháp duy vật biện chứng và phương pháp duy vật lịch sử. ... 45
2.1.2. Phương pháp logic kết hợp lịch sử ..................................................... 45
2.1.3. Phương pháp trừu tượng hóa .............................................................. 46
2.1.4. Phương pháp nghiên cứu tài liệu ....................................................... 46
2.1.5. Phương pháp thống kê, thu thập và xử lý thông tin....................... 46
2.1.6. Phương pháp phân tích - tổng hợp và so sánh - đối chiếu ........... 47
2.2. Địa điểm và thời gian thực hiện nghiên cứu ........................................ 49
2.3. Các công cụ được sử dụng.......................................................................... 49
Chương 3: THỰC TRẠNG CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ NGÀNH Ở
TỈNH VĨNH PHÚC GIAI ĐOẠN 2006 - 2014 .............................................. 50
3.1. VÀI NÉT KHÁI QUÁT VỀ ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN VÀ KINH TẾ XÃ HỘI CỦA TỈNH VĨNH PHÚC CÓ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CHUYỂN

DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ NGÀNH TRÊN ĐỊA BÀN.................................. 50

ii


3.1.1. Điều kiện tự nhiên .................................................................................. 50
3.1.1.1. Vị trí địa lý ............................................................................................. 50
3.1.1.2. Địa hình.................................................................................................. 51
3.1.1.3. Khí hậu ................................................................................................... 52
3.1.1.4. Tài nguyên thiên nhiên ........................................................................ 52
3.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội........................................................................ 54
3.2. PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ
NGÀNH CỦA TỈNH VĨNH PHÚC GIAI ĐOẠN 2006 - 2014.........................55
3.2.1. Cơ cấu giá trị ............................................................................................. 55
3.2.1.1. Cơ cấu ngành kinh tế vĩ mô................................................................... 55
3.2.1.2. Cơ cấu nội bộ trong từng ngành........................................................... 63
3.2.2. Chuyển dịch cơ cấu lao động giữa các ngành kinh tế ...................... 84
3.2.3. Cơ cấu vốn đầu tư vào các ngành kinh tế……………………………85
3.2.4. Cơ cấu hàng xuất khẩu………………………………………………….87
3.3. ĐÁNH GIÁ TỔNG QUÁT VỀ QUÁ TRÌNH CHUYỂN DỊCH CƠ
CẤU KINH TẾ NGÀNH CỦA TỈNH VĨNH PHÚC...................................... .88
3.3.1. Thành tựu và nguyên nhân..................................................................... .88
3.3.1.1. Thành tựu ................................................................................................ .88
3.3.1.2. Nguyên nhân dẫn đến thành tựu ..................................................... .89
3.3.2. Hạn chế và nguyên nhân......................................................................... .93
3.3.2.1. Hạn chế ................................................................................................... .93
3.3.2.2. Nguyên nhân dẫn đến hạn chế ........................................................... .95
Chương 4: QUAN ĐIỂM, PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP THÚC
ĐẨY CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ NGÀNH TỈNH VĨNH PHÚC
GIAI ĐOẠN 2015 - 2020, TẦM NHÌN 2030 ....................................................... .97

4.1. NHỮNG NHÂN TỐ MỚI ẢNH HƯỞNG TỚI CHUYỂN DỊCH
CƠ CẤU KINH TẾ NGÀNH TỈNH VĨNH PHÚC ................................... .97

iii


4.1.1. Bối cảnh mới của đất nước và ảnh hưởng ...................................... .97
4.1.2. Điểm xuất phát mới về kinh tế của tỉnh Vĩnh Phúc ...................... .99
4.2. QUAN ĐIỂM, PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP THÚC ĐẨY
CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ NGÀNH TỈNH VĨNH PHÚC ... .99
4.2.1. Một số quan điểm và phương hướng cơ bản .................................... .99
4.2.2. Các nhóm giải pháp chủ yếu .............................................................. 103
4.2.2.1. Nhóm giải pháp dài hạn .................................................................... 103
4.2.2.1.1. Đổi mới, nâng cao chất lượng công tác quy hoạch phát triển
kinh tế - xã hội trên địa bàn tỉnh .................................................................... 103
4.2.2.1.2. Tăng cường huy động các nguồn lực cho phát triển và thúc đẩy
chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành của tỉnh theo hướng bền vững ........... 109
4.2.2.1.3. Đổi mới cơ chế chính sách, tạo môi trường thể chế thuận lợi
hơn cho chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành trên địa bàn tỉnh ................... 112
4.2.2.1.4. Tăng cường phối hợp phát triển giữa tỉnh Vĩnh Phúc với các tỉnh
trong vùng kinh tế trọng điểm phía Bắc ............................................................ 114
4.2.2.1.5. Đầu tư phát triển mạnh khoa học kỹ thuật và bảo vệ môi trường. 115
4.2.2.2. Nhóm giải pháp ngắn hạn và trung hạn .............................................. 116
4.2.2.2.1. Lựa chọn các ngành cần tập trung phát triển, trong đó ưu tiên ngành
sử dụng nhiều lao động, đồng thời lựa chọn hợp lý những phương hướng phát
triển đột phá trong các ngành gắn với lợi thế so sánh của tỉnh…................... 116
4.2.2.2.2. Tạo đột phá phát triển trong từng ngành kinh tế trên địa bàn tỉnh. 120
KẾT LUẬN CHUNG ................................................................................ 123
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................. 124

iv


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

STT

Ký hiệu

1

CNH, HĐH

2

CDCCKT

4

KHCN

5

NXB

Nguyên nghĩa
Công nghiệp hóa, hiện đại hóa
Chuyển dịch cơ cấu kinh tế
Khoa học công nghệ
Nhà xuất bản

i


DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng 1.1: Tốc độ tăng trưởng GDP bình quân của tỉnh Bắc Ninh giai đoạn
2006 2014.........................................................................................................30
Bảng 1.2: Hiện trạng cơ cấu và chuyển dịch cơ cấu kinh tế tỉnh Bắc Ninh giai
đoạn 2006 –2014.………………………………………………...…………..31
Bảng 1.3: Cơ cấu vốn đầu tư vào các khu vực kinh tế của tỉnh HưngYên giai
đoạn 2007 –2010……………………………………………………….........38
Bảng 3.1: Tốc độ tăng trưởng GDP bình quân của tỉnh Vĩnh Phúc giai đoạn
2006 - 2014……………………………………………………………….......56
Bảng 3.2: Hiện trạng chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành ở tỉnh Vĩnh Phúc giai
đoạn 2006 - 2014…………………………………………….……………......57
Bảng 3.3: Tăng trưởng GTSX công nghiệp – xây dựng tỉnh Vĩnh Phúc giai
đoạn 2011 - 2015………………………………………………………...……60
Bảng 3.4: Cơ cấu giá trị sản xuất (GO) nhóm ngành nông, lâm nghiệp và thủy
sản tỉnh Vĩnh Phúc giai đoạn năm 2006 – 2014………………………………64
Bảng 3.5: Chuyển dịch cơ cấu giá trị sản xuất (GO) ngành nông nghiệp tỉnh Vĩnh
Phúc giai đoạn 2006 – 2014.....................................................................................66
Bảng 3.6: Chuyển dịch cơ cấu giá trị sản xuất (GO) ngành trồng trọt tỉnh Vĩnh
Phúc giai đoạn 2006 – 2014...................................................................................68
Bảng 3.7: Kết quả sản xuất ngành chăn nuôi tỉnh Vĩnh Phúc giai đoạn 2006 2014…………………………………………………………………...…….....69
Bảng 3.8: Cơ cấu giá trị sản xuất ngành lâm nghiệp tỉnh Vĩnh Phúc giai đoạn
2006 –2014……………………………………………………………...…….72
Bảng 3.9: Cơ cấu giá trị sản xuất ngành thủy sản tỉnh Vĩnh Phúc giai đoạn 2006
– 2014……………………………………………………...……………….....74

ii

Bảng 3.10: Cơ cấu toàn ngành công nghiệp và xây dựng tỉnh Vĩnh Phúc giai
đoạn 2006 - 2014……………………………………………………………..77
Bảng 3.11: Cơ cấu ngành công nghiệp ở Vĩnh Phúc giai đoạn 2006 –2014...78
Bảng 3.12: Chuyển dịch cơ cấu nhóm ngành dịch vụ của Vĩnh Phúc giai đoạn
2006 -2014…………………….......................................................................82
Bảng 3.13: Hiện trạng nguồn lao động và cơ cấu lao động tỉnh Vĩnh Phúc giai
đoạn 2006 -2014…………………………………………….……….............84
Bảng 3.14: Cơ cấu vốn đầu tư vào các ngành kinh tế của tỉnh Vĩnh Phúc giai
đoạn 2006 – 2014………………………………………………………….....86

iii


PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Sự hưng thịnh hay thất bại trong quá trình phát triển của mỗi quốc gia
phụ thuộc đáng kể vào chiến lược phát triển của quốc gia ấy, và ở đó vấn đề
bao trùm là xây dựng và phát triển nền kinh tế đạt được tốc độ tăng trưởng
cao, ổn định và bền vững. Điều này đòi hỏi phải xác định được cơ cấu kinh tế
hợp lý, giải quyết hài hòa mối quan hệ giữa các ngành kinh tế, giữa các vùng
lãnh thổ và giữa các thành phần kinh tế.
Để có được cơ cấu kinh tế hợp lý, phân bổ và sử dụng có hiệu quả các
nguồn lực, nâng cao chất lượng và khả năng cạnh tranh của sản phẩm trên thị
trường, đưa nền kinh tế phát triển với tốc độ cao thì chuyển dịch cơ cấu kinh
tế theo hướng hiện đại là một tất yếu khách quan. Ở Việt Nam, trong gần 30
năm đổi mới vừa qua, vấn đề này thường được nhấn mạnh trong các văn kiện
của Đảng và Nhà nước. Mỗi sự tiến bộ của chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở từng
địa phương, ở các ngành sẽ thúc đẩy toàn bộ nền kinh tế quốc dân chuyển

sang một cơ cấu hợp lý, hiện đại và hiệu quả cao hơn.
Vĩnh Phúc là một tỉnh thuộc đồng bằng sông Hồng, tiếp giáp với thủ đô
Hà Nội nên có điều kiện thuận lợi trong phát triển kinh tế. Tuy nhiên, những
vấn đề lớn đang đặt ra là: Cơ cấu kinh tế ngành của tỉnh chuyển dịch như thế
nào và có điểm gì khác biệt so với các địa phương khác trong nước? Vĩnh
Phúc cần làm gì để đẩy nhanh tốc độ chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành, phù
hợp với lợi thế và đặc điểm của mình, với xu thế phát triển của nền kinh tế thị
trường Việt Nam đang hội nhập ngày càng sâu rộng với các nền kinh tế thị
trường trong khu vực và trên thế giới?...
Là một trong những tỉnh thuộc vùng kinh tế trọng điểm phía Bắc, với
những tiềm năng vốn có và vị trí chiến lược quan trọng, trong những năm
đổi mới vừa qua, Vĩnh Phúc đã và đang đi vào quỹ đạo chung của cả nước,

1


chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành đạt được những thành tựu đáng kể, có
đóng góp nhất định vào sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Mặc dù vậy, quá trình này cũng không ít hạn chế. Vì thế nghiên cứu
“Chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành ở tỉnh Vĩnh Phúc trong giai đoạn
hiện nay” là rất cần thiết.
* Câu hỏi nghiên cứu: Thực trạng chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành
ở tỉnh Vĩnh Phúc và định hướng phát triển tương lai
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn
2.1. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở phân tích thực trạng chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành ở tỉnh
Vĩnh Phúc những năm gần đây, chỉ ra một số vấn đề cần giải quyết, luận văn
đề xuất các quan điểm, phương hướng và giải pháp mới góp phần thúc đẩy
chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành trong quá trình tiếp tục đổi mới và phát
triển của tỉnh Vĩnh Phúc.

2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để thực hiện được mục đích nghiên cứu đã xác định, luận văn tập trung
giải quyết những nhiệm vụ sau:
- Tổng quan tình hình nghiên cứu; từ đó hệ thống hóa, làm rõ hơn một
số vấn đề lý luận và thực tiễn về chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành.
- Phân tích, đánh giá tình hình chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành ở tỉnh
Vĩnh Phúc giai đoạn 2006 - 2014, chỉ ra những thành tựu, hạn chế và nguyên
nhân trong quá trình này.
- Đề xuất một số giải pháp mới, góp phần thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu
kinh tế ngành trong quá trình phát triển của Vĩnh Phúc giai đoạn 2015 - 2020
và đặt trong tầm nhìn đến năm 2030.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu

2


Đối tượng nghiên cứu của luận văn là vấn đề chuyển dịch cơ cấu kinh
tế ngành ở tỉnh Vĩnh Phúc.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
- Không gian: Luận văn nghiên cứu các nội dung cơ bản của chuyển
dịch cơ cấu kinh tế ngành trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc.
- Thời gian: Luận văn chỉ giới hạn khảo cứu, phân tích tình hình
chuyển dịch cơ cấu các ngành kinh tế chủ yếu và nội bộ các ngành đó (gồm
công nghiệp, nông nghiệp, dịch vụ) ở tỉnh Vĩnh Phúc giai đoạn 2006 - 2014;
định hướng đến năm 2020 và tầm nhìn đến năm 2030.
4. Những đóng góp mới của luận văn
- Đánh giá, phân tích thực trạng chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành ở
tỉnh Vĩnh Phúc giai đoạn 2006 - 2014, chỉ ra những thành tựu, hạn chế và các
nguyên nhân tương ứng.

- Đưa ra một số đề xuất mới về quan điểm, phương hướng và hệ thống
giải pháp góp phần đẩy nhanh quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành ở
tỉnh Vĩnh Phúc đến năm 2020 và đặt trong tầm nhìn đến năm 2030.
5. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn
gồm 4 chương:
Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu và cơ sở lý luận, kinh
nghiệm thực tiễn về chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành
Chương 2: Phương pháp và thiết kế nghiên cứu
Chương 3: Thực trạng chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành ở tỉnh Vĩnh
Phúc giai đoạn 2006 - 2014
Chương 4: Quan điểm, phương hướng và giải pháp thúc đẩy chuyển dịch
cơ cấu kinh tế ngành tỉnh Vĩnh Phúc giai đoạn 2015 – 2020, tầm nhìn 2030

3


Chương 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN, KINH
NGHIỆM THỰC TIỄN VỀ CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ NGÀNH
1.1. TỔNG QUAN CÁC CÔNG TRÌNH TRONG NƯỚC LIÊN
QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN VĂN
Chuyển dịch cơ cấu kinh tế, đặc biệt là chuyển dịch cơ cấu kinh tế
ngành là một trong những vấn đề được nhiều nhà nghiên cứu, nhà khoa học,
các nhà hoạch định chính sách, các nhà sản xuất kinh doanh… quan tâm dưới
nhiều góc độ và phạm vi khác nhau. Ở nước ta, trong những năm đổi mới vừa
qua, đã có nhiều công trình dưới dạng sách chuyên khảo, bài báo khoa học
trên các tạp chí, luận văn, luận án… nghiên cứu về chuyển dịch cơ cấu kinh
tế. Đây là nguồn tư liệu tham khảo rất quan trọng đối với đề tài luận văn.
Dưới đây xin tổng quan về những công trình có quan hệ gần với luận văn.

1. Bùi Tất Thắng, 2006, Chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế ở Việt Nam,
HN: Nxb Khoa học xã hội. Cuốn sách này trình bày lí luận cơ bản về cơ cấu
kinh tế và chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế trong thời kì công nghiệp hoá,
hiện đại hóa ở nước ta; phân tích thực trạng giai đoạn trước năm 2005, từ đó
đã đề xuất quan điểm và giải pháp thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế
ở Việt Nam trong giai đoạn 2006 – 2010.
2. Bùi Tất Thắng và Bùi Huyền Linh, 2013, Dự báo triển vọng kinh tế
Việt Nam thời kỳ đến năm 2020, HN, Nxb Khoa học xã hội. Trong công trình
này, các tác giả đã đề cập và luận giải một số vấn đề lý luận và thực tiễn về
xây dựng và ứng dụng khoa học dự báo kinh tế, đề xuất mô hình dự báo kinh
tế cho Việt Nam, đưa ra dự báo triển vọng kinh tế Việt Nam thời kỳ đến năm
2020 và một số hàm ý chính sách.
3. Bùi Tất Thắng và các cộng sự, 1997, Các nhân tố ảnh hưởng tới sự
chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế trong thời kỳ công nghiệp hoá ở Việt Nam,

4


HN,Nxb Khoa học xã hội. Ở đây, các tác giả đã trình bày về chuyển dịch cơ
cấu ngành kinh tế trong một số mô hình công nghiệp hoá, chỉ ra khá rõ những
nhân tố kinh tế quốc tế ảnh hưởng đến chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế trong
quá trình công nghiệp hoá.
4. Công Văn Dị, 2008, Chuyển dịch cơ cấu kinh tế, bài viết đăng trên
Tạp chí Nghiên cứu kinh tế, số 6, trang 40 – 45. Tác giả đã đánh giá tình hình
chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành tại Việt Nam từ năm 1986 đến 2006:
chuyển đổi theo hướng tự chủ đi đôi với chủ động hội nhập quốc tế… Đề xuất
một số giải pháp nhằm đẩy nhanh chuyển dịch cơ cấu ngành: nâng cao chất
lượng các quy hoạch có liên quan đến cơ cấu ngành; tăng cường huy động
vốn đầu tư; …
5. Đặng Kim Oanh, 2005, Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp ở

tỉnh Vĩnh Phúc đăng trên Tạp chí Lịch sử Đảng, số 6, trang 39 – 41. Trong
bài viết này, tác giả đã trình bày đặc điểm vùng đất Vĩnh Phúc và những vấn
đề về chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp ở đây theo hướng CNH, HĐH.
Từ kết quả đạt được về chuyển dịch CCKT nông nghiệp, rút ra một số bài học
kinh nghiệm trong lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng bộ tỉnh Vĩnh Phúc.
6. Đặng Thị Kim Oanh, 2005, Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp
ở tỉnh Vĩnh Phúc theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa, luận văn thạc sĩ,
thực hiện tại Trường Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội. Luận văn
trình bày đặc điểm vùng đất Vĩnh Phúc và phân tích khá hệ thống những vấn
đề về chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp ở đây theo hướng CNH, HĐH.
Từ kết quả đạt được về chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp, rút ra một số
bài học kinh nghiệm có liên quan của tỉnh Vĩnh Phúc.
7. Đinh Thị Minh Lệ, 2002, Chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành trong
quá trình công nghiệp hóa hướng về xuất khẩu ở Việt Nam, luận văn thạc sĩ,
thực hiện tại Trường Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội. Luận văn

5


trình bày những vấn đề lý thuyết chung về chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành
gắn với mô hình công nghiệp hoá hướng về xuất khẩu và thực tiễn Đông Á.
Thực trạng chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành trong thời kỳ đổi mới và những
vấn đề đặt ra cho Việt Nam. Đề xuất phương hướng và giải pháp thúc đẩy
chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành Việt Nam giai đoạn 2001 - 2010.
8. Đỗ Hoài Nam, 1995 – 1996, Những biện pháp kinh tế, tổ chức chủ
yếu thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành và phát triển các ngành trọng
điểm mũi nhọn ở Việt Nam, đề tài khoa học cấp nhà nước, thực hiện tại Viện
Kinh tế học - Viện Khoa học xã hội Việt Nam (nay là Viện Hàn lâm KHXH
Việt Nam). Đề tài luận giải một số vấn đề cơ bản về lý thuyết và kinh nghiệm
quốc tế trong việc chuyển dịch cơ cấu ngành của nền kinh tế. Phân tích thực

trạng chuyển dịch ngành của nền kinh tế theo hướng CNH, HĐH đất nước ở
giai đoạn trước năm 1996. Đề xuất các biện pháp kinh tế, tổ chức chủ yếu
nhằm thúc đẩy sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành và phát triển ngành trọng
điểm, mũi nhọn của Việt Nam giai đoạn 1996 - 2005.
9. Đỗ Hoài Nam, 1996, Chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành và phát triển
những ngành trọng điểm mũi nhọn ở Việt Nam, HN, Nxb Khoa học Xã hội.
Cuốn sách trình bày một số vấn đề lý thuyết và kinh nghiệm thế giới về
chuyển dịch cơ cấu ngành trong các nền kinh tế. Đặc điểm phát triển kinh tế
khu vực Châu Á – Thái Bình Dương và tác động đến chuyển dịch cơ cấu của
các nước đi sau trong khu vực.
10. Lê Hiếu, 2008, Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn theo hướng
công nghiệp hóa, hiện đại hóa công bố trên Tạp chí Quản lý nhà nước, số
146, trang 14 - 18.Trong bài viết này, tác giả đã khái quát những nét cơ bản
về chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn nước ta hiện những năm gần đây,
gắn với đường lối, chiến lược phát triển kinh tế của Đảng và nhà nước trong
tiến trình CNH, HĐH và quá trình hội nhập, tập trung ưu tiên phát triển bền

6


vững nông nghiệp, nông thôn. Tác giả nêu một số định hướng chuyển dịch cơ
cấu kinh tế nông thôn trong giai đoạn tới: Đảm bảo tỉ lệ lao động 50% và
công nghiệp dịch vụ 50%; ngành nông lâm: trồng trọt chiếm 60%, chăn nuôi
chiếm 40% giá trị sản lượng toàn ngành…
11. Lê Thị Hồng Khuyên, 2009, Chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành ở
Việt Nam trong quá trình đổi mới, luận văn thạc sĩ, thực hiện tại Trường Đại
học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội. Luận văn đã hệ thống hóa những vấn
đề lý luận về chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành theo cách phân ngành của Việt
Nam và của Liên Hợp Quốc; giới thiệu những chỉ tiêu và các nhân tố ảnh
hưởng đến chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành. Trình bày những nhân tố ảnh

hưởng đến quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành ở Việt Nam. Phân tích,
đánh giá thực trạng về chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành ở nước ta theo phân
ngành của Việt Nam và của Liên Hợp Quốc trong quá trình đổi mới từ năm
1990 đến năm 2008. Đề xuất một số quan điểm và giải pháp bao gồm: các
giải pháp vĩ mô thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế (tạo môi trường chính trị,
xã hội, pháp lí thuận lợi và ổn định; hoàn thiện công tác qui hoạch, kế hoạch;
khai thác kênh huy động các nguồn lực cho phát triển và chuyển dịch cơ cấu
kinh tế; mở rộng thị trường…) và các giải pháp tập trung phát triển trong từng
khu vực như: khu vực ngành nông, lâm nghiệp, thủy sản và khai thác; khu
vực ngành công nghiệp chế biến; khu vực ngành dịch vụ và xây dựng…nhằm
đẩy nhanh quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành ở Việt Nam trong thời
gian sắp tới.
12. Lương Minh Cừ và cộng sự, 2012, Chuyển dịch cơ cấu kinh tế, mô
hình tăng trưởng kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh và Việt Nam theo hướng
cạnh tranh đến năm 2020, Nxb Tp. Hồ Chí Minh. Cuốn sách giới thiệu khái
quát những vấn đề lý luận và thực tiễn về cơ cấu kinh tế, mô hình tăng trưởng
kinh tế Việt Nam hiện nay. Từ đó, tập trung nghiên cứu cơ cấu kinh tế, mô

7


hình tăng trưởng kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh theo hướng cạnh tranh:
Đánh giá hiện trạng và các giải pháp đã áp dụng, đề xuất chuyển đổi khu vực
kinh tế và mô hình kinh tế nông nghiệp - nông thôn, tái cấu trúc doanh
nghiệp...
14. Nguyễn Cúc và cộng sự, 1997, Tác động của Nhà nước nhằm
chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở nước
ta hiện nay, HN, Nxb Chính trị quốc gia. Cuốn sách trình bày cơ sở lý luận và
thực tiễn của những tác động kinh tế của Nhà nước trong chuyển dịch cơ cấu
kinh tế theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Đề xuất những giải pháp

đổi mới và nâng cao hiệu quả tác động kinh tế của Nhà nước nhằm đẩy mạnh
chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa.
15. Nguyễn Đình Dương, 2006, Chuyển dịch cơ cấu kinh tế thủ đô Hà
Nội đến năm 2020, luận án tiến sĩ, thực hiện tại Trường Đại học Kinh tế - Đại
học Quốc Gia Hà Nội. Luận án đã hệ thống hóa những vấn đề lý luận liên
quan đến chủ đề nghiên cứu, đánh giá những thành tựu và hạn chế cơ bản
trong quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế trên địa bàn Hà Nội. Đề xuất quan
điểm, định hướng, giải pháp nhằm thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế thủ đô
đến năm 2020.
16. Nguyễn Huy Cường, 2009, Huy động và sử dụng vốn đầu tư của
ngân hàng cho chuyển dịch cơ cấu kinh tế trên địa bàn tỉnh Hưng Yên, luận
án tiến sĩ kinh tế, thực hiện tại trường Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà
Nội. Luận án nghiên cứu cơ sở lí luận và thực tiễn huy động và sử dụng vốn
đầu tư của ngân hàng cho chuyển dịch cơ cấu kinh tế, đánh giá thực trạng huy
động và sử dụng vốn đầu tư của ngân hàng cho chuyển dịch cơ cấu kinh tế
trên địa bàn tỉnh Hưng Yên. Đề xuất các giải pháp và kiến nghị gắn với việc
huy động và sử dụng vốn đầu tư của ngân hàng cho chuyển dịch cơ cấu kinh

8


tế trên địa bàn tỉnh Hưng Yên nhằm đẩy nhanh quá trình chuyển dịch cơ cấu
kinh tế.
17. Nguyễn Ngọc Thanh, 2009, Chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành của
Việt Nam trong quá trình đổi mới, công bố trên Tạp chí Kinh tế châu Á – Thái
Bình Dương, số 284, trang 39 - 45. Tác giả đã trình bày tổng quan về cơ cấu
kinh tế ngành và thực trạng chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành ở Việt Nam
trong quá trình đổi mới: Ngành nông, lâm, thủy sản; công nghiệp và xây
dựng; dịch vụ. Đề xuất các giải pháp chủ yếu nhằm đẩy nhanh quá trình
chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành ở Việt Nam trong thời gian tới.

18. Nguyễn Thị Lan Hương, 2007, Chuyển dịch cơ cấu lao động nông
thôn: hiện trạng thời kỳ 1990 – 2005 và triển vọng đến năm 2015, đăng trên
Tạp chí Nghiên cứu kinh tế, số 11, trang 22- 37. Trong bài viết, tác giả đã khái
quát hiện trạng cơ cấu lao động nông thôn thời kỳ 1990 – 2005, trong đó đi
sát vào vấn đề việc làm, dân số, lực lượng lao động, chất lượng lao động. Dự
báo chuyển dịch cơ cấu lao động nông thôn đến năm 2015 trên các mặt: dân
số; cung lao động; việc làm theo ngành kinh tế, loại hình công việc, trình độ
học vấn và trình độ chuyên môn kỹ thuật.
19. Nguyễn Thị Lan Hương, 2007, Phân tích tác động của chuyển dịch
cơ cấu ngành kinh tế tới tăng trưởng kinh tế ở Việt Nam, công bố trên Tạp chí
Nghiên cứu kinh tế, số 10, trang 3 - 11. Ứng dụng phương pháp phân tích định
lượng, tác giả đã đánh giá tác động của quá trình chuyển dịch cơ cấu ngành
kinh tế tới tăng trưởng kinh tế và thông qua tác động của quá trình này tới
tăng trưởng năng suất lao động xã hội. Đưa ra hai biện pháp nhằm đẩy nhanh
tốc độ chuyển dịch cơ cấu lao động, đóng góp vào tăng trưởng năng suất lao
động xã hội: Ưu tiên phát triển các doanh nghiệp vừa và nhỏ; Tập trung đào
tạo và đào tạo lại cho lao động nông nghiệp.

9


20. Nguyễn Thị Minh, 2009, Chuyển dịch cơ cấu và tăng trưởng kinh
tế, đăng trên Tạp chí Nghiên cứu kinh tế, số 3, trang 17- 26. Đăng ở chuyển
dịch cơ cấu kinh tế, phân tích định lượng về mối quan hệ giữa quá trình dịch
chuyển cơ cấu kinh tế và tăng trưởng kinh tế của Việt Nam. Phân tích sự dịch
chuyển cơ cấu và tăng trưởng kinh tế Việt Nam giai đoạn 1990 – 2007, trong
đó nhấn mạnh các vấn đề chưa hội nhập với kinh tế thế giới; Sự dịch chuyển
của các nguồn lực giữa ba ngành sản xuất; Sự thay đổi trong mức thu
nhập...Việt Nam cần có chính sách phù hợp nâng cao tính thông thoáng, công
bằng, tạo điều kiện chuyển dịch cơ cấu nền kinh tế được nhanh và hiệu quả.

21. Nguyễn Từ, 2007, Chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp, kinh tế nông
thôn nhìn từ góc độ quản lý nhà nước đăng trên Tạp chí Quản lý nhà nước, số
135, trang 29- 32 và trang 36. Phân tích tình hình chuyển dịch cơ cấu nông
nghiệp, kinh tế nông thôn, trong đó nhấn mạnh các vấn đề: Chậm, mang nhiều
yếu tố tự phát; Các ngành phục vụ nông nghiệp chậm đổi mới; Thiếu liên kết
với nông nghiệp, nông dân; Hiệu quả thấp, ảnh hưởng sử dụng nguồn lực, ách
tắc tích tụ ruộng đất, sản xuất hàng hoá hiện tại; Sản xuất nhỏ manh mún,
hàng hoá cạnh tranh kém. Đề xuất các giải pháp về quản lý nhà nước: Quy
hoạch phát triển nông nghiệp nông thôn; nâng cao khả năng cạnh tranh của
ngành nông nghiệp; đưa KHCN ứng dụng, nâng cao chất lượng nguồn nhân
lực, tăng cường chỉ đạo của Nhà nước (chính quyền địa phương).
22. Phạm Thị Khanh và cộng sự, 2010, Chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo
hướng phát triển bền vững, HN, Nxb Chính trị quốc gia. Cuốn sách trình bày
những vấn đề lí luận cơ bản, các nhân tố ảnh hưởng, kinh nghiệm về chuyển
dịch cơ cấu kinh tế theo hướng phát triển bền vững. Thực trạng và giải pháp
nhằm thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng phát triển bền vững ở
Việt Nam.

10


23. Tập thể tác giả thuộc Viện Nghiên cứu kinh tế và Phát triển –
trường Đại học Kinh tế quốc dân, 1999, Chuyển dịch cơ cấu kinh tế trong
điều kiện hội nhập với khu vực và thế giới. Công trình này đã trình bày một
số lý luận chung về chuyển dịch cơ cấu kinh tế; chỉ ra xu hướng vận động
của quá trình chuyển dịch đặt trong điều kiện cụ thể của khu vực châu Á và
thế giới.
Mỗi tác giả nghiên cứu chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở một góc độ khác
nhau nhưng đều xuất phát từ những lý luận về CDCCKT ngành, trên cơ sở
những lý luận chung đó khai thác các nội dung CDCCKT, đồng thời đưa ra hệ

thống giải pháp thúc đâyCDCCKT và đây là nguồn tài liệu quan trọng có giá
trị tham khảo rất bổ ích cho đề tài luận văn. Tuy nhiên, cho đến nay, chưa có
công trình nào tập trung nghiên cứu về chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành ở
tỉnh Vĩnh Phúc giai đoạn 2006 – 2014.
1.2. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ CHUYỂN DỊCH CƠ
CẤU KINH TẾ NGÀNH
1.2.1. Khái niệm cơ cấu kinh tế và chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành
1.2.1.1. Khái niệm cơ cấu kinh tế
Thuật ngữ “cơ cấu” hay “cấu trúc” có nguồn gốc ban đầu từ chữ latinh
“Structure”. Ban đầu “cơ cấu” được sử dụng trong kiến trúc, trong sinh vật
học, dùng để chỉ cách tổ chức, điều chỉnh các tế bào động, thực vật. Sau đó,
khái niệm cơ cấu được sử dụng trong nhiều ngành khoa học, trong đó có các
ngành kinh tế của nền kinh tế quốc dân.
Vậy cơ cấu (hay kết cấu) là một khái niệm mà triết học duy vật biện
chứng dùng để chỉ cách thức tổ chức bên trong của một hệ thống, biểu hiện sự
thống nhất của các mối quan hệ qua lại vững chắc giữa các bộ phận của nó.
Trong khi chỉ rõ mối quan hệ biện chứng giữa các bộ phận và toàn thể, nó biểu
hiện ra như là một thuộc tính của sự vật, hiện tượng và biến đổi cùng với sự biến

11


đổi của sự vật, hiện tượng. Vì vậy, khi nghiên cứu về cơ cấu của một đối tượng
nào cần phải tiếp cận một cách có hệ thống đối với nó. (27, tr. 269 – 270).
Cơ cấu là thuộc tính mà bất kỳ nền kinh tế nào cũng có. Đối với nền
kinh tế quốc dân, khi xem xét nó là một hệ thống phức tạp, có thể thấy rất
nhiều bộ phận và các kiểu cơ cấu hợp thành của chúng. Cơ cấu kinh tế phản
ánh tính chất, trình độ, cấu trúc và các mối quan hệ bên trong của một nền
kinh tế. Như vậy, cơ cấu kinh tế là tổng thể những mối quan hệ không chỉ về
số lượng và tỷ lệ giữa các yếu tố hợp thành - biểu hiện sự tăng trưởng của hệ

thống mà còn là những mối quan hệ cơ cấu về chất giữa các yếu tố - biểu hiện
sự phát triển của hệ thống. Do vậy, cơ cấu kinh tế là phạm trù kinh tế, là nền
tảng của cơ cấu xã hội và chế độ xã hội.
Đề cập tới vấn đề này, Các Mác cũng đã nói rằng: Cơ cấu là “một sự
phân chia về chất lượng và một tỷ lệ về số lượng của những quá trình sản
xuất xã hội” và “Cơ cấu kinh tế xã hội là toàn bộ những quan hệ sản xuất
phù hợp với một quá trình phát triển nhất định của các lực lượng sản xuất
vậtchất”… Khái niệm cơ cấu kinh tế ở đây thể hiện thông qua tính thống nhất
giữa lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất và mối quan hệ biện chứng giữa
chúng. Khái niệm này cho thấy cơ cấu kinh tế luôn luôn biến động gắn với sự
thay đổi và phát triển không ngừng của bản thân các yếu tố, bộ phận trong
nền kinh tế và những mối quan hệ giữa chúng.
Dưới góc độ Kinh tế học phát triển, cơ cấu kinh tế được hiểu là tổng thể
các bộ phận hợp thành nền kinh tế cùng các mối quan hệ chủ yếu về định tính
và định lượng, ổn định và phát triển giữa các bộ phận ấy với nhau hay của
toàn bộ hệ thống trong những điều kiện của nền sản xuất xã hội và trong
những khoảng thời gian nhất định. Cơ cấu kinh tế không chỉ thể hiện ở quan hệ
tỷ lệ về mặt số lượng mà quan trọng hơn là mối quan hệ tác động qua lại giữa
các bộ phận hợp thành nền kinh tế. Các mối quan hệ này được hình thành
trong những điều kiện kinh tế - xã hội nhất định, luôn luôn vận động và hướng

12


vào những mục tiêu cụ thể. Nếu các thước đo tăng trưởng phản ánh sự thay đổi
về lượng thì xu thế chuyển dịch cơ cấu kinh tế thể hiện mặt chất trong quá trình
phát triển. Đánh giá sự phát triển kinh tế cần xem xét một cách toàn diện việc
hình thành và chuyển dịch của các loại hình cơ cấu kinh tế.
Như vậy, có nhiều quan niệm khác nhau về cơ cấu kinh tế.
Từ những phân tích trên, cơ cấu kinh tế có thể hiểu là một phạm trù

kinh tế thể hiện mối quan hệ hữu cơ giữa các bộ phận cấu thành của nền kinh
tế quốc dân, thể hiện mối quan hệ giữa các ngành, các lĩnh vực, các vùng
lãnh thổ, các thành phần kinh tế. Trong quá trình vận động của nền kinh tế,
chúng có quan hệ tương tác lẫn nhau về số lượng, tỷ trọng và những điều kiện
kinh tế - xã hội nhất định.
Cơ cấu kinh tế được hình thành một cách khách quan do sự phát triển
của lực lượng sản xuất và phân công lao động xã hôi. Nó luôn biến đổi theo
hướng ngày càng hoàn thiện và việc chuyển đổi cơ cấu kinh tế là một quá
trình nhất định. Một cơ cấu kinh tế như thế nào, xu thế chuyển dịch của nó ra
sao phụ thuộc vào những điều kiện khách quan về tự nhiên, kinh tế, xã hội và
thể chế chính trị nhất định. Tương ứng với những điều kiện tự nhiên và trình
độ phát triển của lực lượng sản xuất trong một giai đoạn lịch sử nhất định, tất
yếu có một cơ cấu kinh tế phù hợp.
1.2.1.2. Cơ cấu kinh tế ngành
Dựa vào những đặc trưng của các bộ phận cấu thành hệ thống và cách
thức chúng quan hệ với nhau trong quá trình phát triển của nền kinh tế quốc
dân, có thể chia cơ cấu kinh tế thành cơ cấu ngành, cơ cấu lãnh thổ, cơ cấu
theo thành phần kinh tế. Nếu cơ cấu ngành kinh tế hình thành từ quá trình
phân công lao động xã hội và chuyên môn hóa sản xuất, thì cơ cấu kinh tế
lãnh thổ lại được hình thành chủ yếu từ việc bố trí sản xuất theo không gian
địa lý, còn cơ cấu thành phần kinh tế hình thành dựa trên chế độ sở hữu. Ba

13


kiểu cơ cấu này là những nội dung quan trọng phản ánh tập trung trình độ
phát triển của phân công lao động xã hội, trong đó cơ cấu ngành kinh tế giữ
vai trò quyết định trong cơ cấu kinh tế vì nó được phát triển theo quan hệ
cung – cầu, theo tổng cung và tổng cầu của nền kinh tế, nó đảm bảo sản xuất
theo nhu cầu thị trường.

Vậy thế nào là cơ cấu kinh tế ngành?
Trong cuốn sách: “Chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành và phát triển các
ngành trọng điểm, mũi nhọn ở Việt Nam” do Đỗ Hoài Nam (chủ biên), xuất
bản năm 1996, trang 245 có viết: “Cơ cấu ngành kinh tế là tổ hợp các ngành,
hợp thành tương quan tỷ lệ, biểu hiện mối liên hệ giữa các ngành đó của nền
kinh tế quốc dân”.
Vậy cơ cấu kinh tế ngành là tổng thể hợp thành các ngành của nền kinh tế
quốc dân trong mối quan hệ hữu cơ tương tác lẫn nhau cả về số lượng và chất
lượng trong không gian, thời gian và những điều kiện kinh tế, xã hội nhất định.
Cơ cấu ngành phần nào phản ánh trình độ phân công lao động xã hội chung của
nền kinh tế và trình độ phát triển của lực lượng sản xuất. Thay đổi mạnh mẽ cơ
cấu ngành kinh tế là nét đặc trưng của các nước đang phát triển.
Khi phân tích cơ cấu ngành của một quốc gia, người ta thường phân
tích theo 3 nhóm ngành chính:
Một là, nhóm ngành nông nghiệp. Trong nông nghiệp gồm 3 ngành nhỏ
là nông nghiệp, lâm nghiệp và ngư nghiệp.
Hai là, nhóm ngành công nghiệp, bao gồm công nghiệp và xây dựng.
Ba là, nhóm ngành dịch vụ gồm ngành thương mại, bưu điện và dịch vụ.
Trong quá trình hoạt động sản xuất, các ngành có mối quan hệ tác động
qua lại, thúc đẩy lẫn nhau cùng phát triển.
Với các nước đang phát triển có xuất phát điểm thấp tương tự như Việt
Nam, nền kinh tế chủ yếu dựa vào nông nghiệp, tỷ trọng nông nghiệp thường

14