Thế giới nghệ thuật trong hồi ký những ngày thơ ấu của nguyên hồng

Khoá luận tốt nghiệp

ĐHSP Hà Nội 2

M u
1. Lớ do chn ti
Nguyờn Hng l nh vn ln ca vn hc Vit Nam hin i. Nu
cú nhng ngi ch qua trng i m tr thnh nh vn thỡ phi k
Nguyờn Hng vo s y. Sinh ra v ln lờn trong mt gia ỡnh ang thi
kỡ sa sỳt, ụng khụng iu kin theo hc nhng bc hc cao. Nhng bự
li s tht hc ú, ụng bt r rt sm vo cuc i ca nhng con
ngi nghốo kh di ỏy xó hi, sng v thu hiu nhng cnh i,
nhng s phn gp nhiu ộo le. ú l nột ni bt, li du n khỏ m
nột trong cỏc sỏng tỏc ca ụng.
Ngút na th k sng bng ngh vit vn, Nguyờn Hng ó li
mt gia ti vn hc khỏ dy dn v c sc. ú l kt tinh lao ng ca
mt con ngi thit tha yờu cuc sng v tp trung tt c ti nng, ngh
lc cho cỏc trang vit. Chim t l ỏng k trong cỏc sỏng tỏc ca ụng
phi k n bn tp hi kớ Nhng ngy th u, Bc ng vit vn,
Nhng nhõn vt y ó sng vi tụi, Mt tui th vn. ỏng chỳ ý nht
trong s y l hi kớ Nhng ngy th u. õy l tp hi kớ u tay, c
in khi nh vn cũn rt tr. hi kớ ny ngi c khụng nhn thy s
gia cụng ngh thut m c kt dt vi nhng rung ng cc im
ca mt linh hn tr di lc loi vi nhng l li khc nghit ca mt gia
ỡnh sp tn (Thch Lam)
Hi kớ Nhng ngy th u ca nh vn Nguyờn Hng l mt tỏc
phm khỏ hp dn nhng tic rng lõu nay vn cha c tỡm hiu v
nghiờn cu k lng. Ngi ta xem nh v trớ ca Nhng ngy th u ,
coi ú ch nh mt nột im xuyt trong ton b s nghip sỏng tỏc ca
nh vn.

Sinh viên: Phạm Thị Loan

Lớp: K32C - Khoa: Ngữ Văn

-1-


Khoá luận tốt nghiệp

ĐHSP Hà Nội 2

Cú th khng nh rng, Nhng ngy th u núi riờng cựng vi ba
tp hi kớ na ca Nguyờn Hng l nhng tỏc phm c sc, chim mt
v trớ quan trng trong s nghip sỏng tỏc ca ụng. Nú gúp phn dng li
ton b bc chõn dung nh vn. Ln theo tng dũng hi kớ, ngi c
nhn ra c mt phn hin thc xó hi ng thi vi nhng tõm t,
tỡnh cm, nhng bc thng, bc trm trong cuc i ca ngi con
Nam nh. ng thi nhng tỏc phm ny cng cú khụng ớt nhng
biu hin ngh thut c ỏo cn c khai thỏc. Chớnh vỡ vy vic
nghiờn cu nhng tỏc phm hi kớ ca Nguyờn Hng l mt vic lm cn
thit. c bit l hi kớ k v quóng thi th u giỳp cho ngi c cú
nhng cỏi nhỡn sõu hn, gúp phn hiu v lớ gii bc u v tõm hn
ca nh vn giu lũng nhõn ỏi ny.
Xut phỏt t thc t trờn cựng vi vic hc tp, ging dy on trớch
ca tỏc phm Trng trung hc c s v mt lớ do quan trng na l t
trc cm cỏ nhõn, t lũng yờu mn nh vn Nguyờn Hng cựng vi
nhng tỏc phm hi kớ ca ụng, chỳng tụi chn tỡm hiu, nghiờn cu hi
kớ Nhng ngy th u t gúc ngh thut cho ngi c cú cỏi nhỡn
ton din hn nhng nột c sc, c ỏo ca hi kớ Nguyờn Hng.
2. Lch s vn

Nu nh cỏc tỏc phm truyn ngn, tiu thuyt ca Nguyờn Hng
c tỡm hiu, nghiờn cu mt cỏch cn k thỡ hi kớ ca ụng cha c
xem xột mt cỏch y v cú h thng. Nu cú cng ch mang tớnh cht
thoỏng qua, l t.
V Ngc Phan trong cun Nh vn hin i (Quyn IV) (1942), cú
bi vit nhan Tỏc phm Nguyờn Hng trc Cỏch mng thỏng Tỏm,
cp ti nhng tỏc phm ca nh vn trc Cỏch mng trong ú cú hi kớ
Nhng ngy th u. ễng ỏnh giỏ Li t truyn ny Anh, M, Nga

Sinh viên: Phạm Thị Loan

Lớp: K32C - Khoa: Ngữ Văn

-2-


Khoá luận tốt nghiệp

ĐHSP Hà Nội 2

rt thnh hnh; nhng nc Vit Nam ta, vit c tụi cho l can m
lm

Phan C trong Tỏc phm vn hc 1930 - 1945 (1991), cú bi
vit nhan Tiu thuyt t truyn Nhng ngy th u ca Nguyờn Hng,
ó ỏnh giỏ v trớ ca hi kớ trong vn hc hin i, nờu bt nột c sc
ca hi kớ trong th gii nhõn vt cng nh phong cỏch vit hi kớ giu
cht tr tỡnh v cht th ca Nguyờn Hng. Tỏc gi ỏnh giỏ v hi kớ:
Cú l l tỏc phm xỳc ng nht, chõn thnh nht trong c cuc i vit
vn ca Nguyờn Hng

Nguyn ng Hip trong bi c sc hi kớ ca Nguyờn Hng
(1991), ó nờu lờn c nhng nột c sc trong hi kớ ca Nguyờn
Hng l loi hi kớ tõm trng, li vn giu cht tr tỡnh...v nhn nh:
Ton b nhng trang sỏch y l mt th tr tỡnh c th hin bng vn
xuụi, to thnh mt bc chõn dung t ho.
T nhng nhn xột mang tớnh cht gi dn ca cỏc nh nghiờn cu,
trong khoỏ lun ny, chỳng tụi s i sõu vo tỡm hiu Th gii ngh thut
trong hi kớ Nhng ngy th u.

3. Mc ớch nghiờn cu
Khoỏ lun ny nhm mc ớch phc v tt hn cho vic ging dy
cng nh tỡm hiu hi kớ Nhng ngy th u. ng thi, thụng qua khoỏ
lun ngi vit mun nõng cao kh nng nghiờn cu tỏc phm t gúc
ngh thut.

4. i tng v phm vi nghiờn cu
i tng nghiờn cu ca khoỏ lun l hi kớ Nhng ngy th u
Phm vi ca ti l tp trung vo nghiờn cu th gii ngh thut
trong hi kớ Nhng ngy th u trờn cỏc phng din: nhõn vt, khụng

Sinh viên: Phạm Thị Loan

Lớp: K32C - Khoa: Ngữ Văn

-3-


Khoá luận tốt nghiệp

ĐHSP Hà Nội 2

gian - thi gian ngh thut, ngụn ng, ging iu, ngh thut trn thut,
ngh thut kt cu.

5. Phng phỏp nghiờn cu
Trong khúa lun ny, ngi vit ch yu s dng cỏc phng phỏp:
Phng phỏp so sỏnh
Phng phỏp thng kờ
Phng phỏp phõn tớch - tng hp.

6. úng gúp ca khoỏ lun
Khoỏ lun i sõu tỡm hiu v trớ th hi kớ trong vn hc hin i
Vit Nam, cung cp nhng hiu bit chung nht v th hi kớ. c bit,
khoỏ lun ó i sõu vo tỡm hiu th gii ngh thut trong hi kớ Nhng
ngy th u cỏc phng din: nhõn vt, khụng gian, thi gian, kt cu,
trn thut, ngụn ng, ging iunhm gii mó phn no th gii ngh
thut riờng ca Nguyờn Hng ng thi hiu hn nhng tõm t, tỡnh
cm, quan nim ngh thut v con ngi ca nh vn c mnh danh l
nh vn ca nhng ngi cựng kh.

7. B cc ca khúa lun
Ngoi phn M u, Kt lun v Ti liu tham kho, Ni dung khoỏ
lun c trin khai gm cú ba chng:
Chng 1. Nhng vn chung
Chng 2. Nhõn vt trong hi kớ Nhng ngy th u ca Nguyờn Hng
Chng 3. Cỏc phng thc t chc th gii ngh thut trong hi kớ
Nhng ngy th u ca Nguyờn Hng

Sinh viên: Phạm Thị Loan

Lớp: K32C - Khoa: Ngữ Văn

-4-


Kho¸ luËn tèt nghiÖp

§HSP Hµ Néi 2

NỘI DUNG
Chương 1
Những vấn đề chung

1.1. Khái quát về thể hồi kí trong văn học hiện đại Việt Nam
Nhắc đến các thể kí, người ta nhắc đến bút kí, tuỳ bút với giọng văn
trữ tình, sâu lắng; đến bút kí chính luận với giọng văn sắc sảo và lối tư
duy độc đáo; đến kí sự, phóng sự với chất liệu hiện thực đa dạng, cực kì
phong phú và người ta cũng không quên nhắc đến hồi kí như một thể văn
có đặc điểm giao thoa với các tiểu loại trên nhưng cũng rất đặc trưng,
riêng biệt.
Về phương diện lí luận, chưa có một công trình nào chính thức đưa
ra định nghĩa trọn vẹn về hồi kí. Cuốn Từ điển thuật ngữ văn học của tập
thể các tác giả: Lê Bá Hán, Trần Đình Sử, Nguyễn Khắc Phi định nghĩa:
“Một thể loại thuộc loại hình kí, kể lại những biến cố đã xảy ra trong quá
khứ mà tác giả là người tham gia hoặc chứng kiến” [6, 152]
Giáo sư Phương Lựu trong cuốn Lí luận văn học thì dừng lại: “Cuối
cùng hồi kí với đặc điểm là chủ thể trần thuật phải là người trong cuộc,
kể lại những sự việc trong quá khứ. Hồi kí có thể nặng về người hoặc
việc, có thể theo dạng kết cấu cốt truyện hoặc kết cấu liên tưởng”
[10, 436]

Các tác giả cuốn Lí luận văn học (Nhà xuất bản Đại học quốc gia,
1998) không đưa ra định nghĩa nhưng giới hạn hồi kí ở một vài đặc điểm
sau: kể lại những điều mình có dịp quan sát hoặc nghe trực tiếp, những
sự việc và con người để lại ấn tượng, gắn với những kỉ niệm riêng nhưng
đồng thời lại có nội dung xã hội phong phú, có liên hệ với thực tại và có
ý nghĩa xã hội sâu sắc.

Sinh viªn: Ph¹m ThÞ Loan

Líp: K32C - Khoa: Ng÷ V¨n

-5-


Kho¸ luËn tèt nghiÖp

§HSP Hµ Néi 2

Và cuối cùng là tác giả Đức Dũng trong bài Kí báo chí và kí văn học
(2003), đã đưa ra những đặc điểm cơ bản của thể loại kí:
Là ghi chép chính xác, trung thực về những biến cố có ý nghĩa đã xảy ra
trong quá khứ và có những liên hệ với thực tại;
Tác giả kể lại những hồi ức, những kinh nghiệm và những điều tai nghe
mắt thấy của chính mình;
Nhân vật trần thuật giữ vai trò trung tâm trong hồi kí.
Tác giả cũng nêu ra một số vấn đề quan trọng trong hồi kí:
Mức độ tiêu biểu, điển hình của sự việc mà nó phản ánh;
Những sự việc, chi tiết được miêu tả, đặc tả một cách ấn tượng;
Chú trọng kết cấu, ngôn ngữ và đặc biệt là vai trò của tác giả - nhân vật
trần thuật.

Có thể nói Kí báo chí và kí văn học của Đức Dũng do kế thừa và
phát huy tiền đề có trước nên đây là công trình đầy đủ hơn về kí với việc
đưa ra đặc điểm của các thể kí như: bút kí, hồi kí, phóng sự… song ông
cũng chỉ dừng lại ở việc đưa ra nội hàm của thể loại mà chưa đưa ra định
nghĩa cụ thể của mỗi thể loại trong đó có định nghĩa về hồi kí.
Trở lại với cuốn Từ điển thuật ngữ văn học, các tác giả cuốn sách đã
đưa ra một thông tin hết sức cần thiết, đó là sự ra đời của hồi kí: “Hồi ức
của Kxênophon và Xôcrat và những ghi chép của các ông về các cuộc
hành quân của người Hi Lạp là những tác phẩm cổ xưa nhất” [6, 152].
Từ đó tới nay, bao biến cố, thăng trầm xảy ra trong xã hội, mỗi thời kì lại
được ghi lại bằng hồi ức của con người. Hồi kí đa dạng trong nội dung
và đối tượng phản ánh, từ tâm tình cá nhân đến những sự việc mang tầm
chính trị, xã hội sâu sắc; từ hồi kí của những người nổi tiếng, những nhà
hoạt động chính trị, những vị tướng đến những nhà văn, nhà báo...Thế
giới biết đến hồi kí của công nương nước Anh Dianan, tổng thống Mĩ

Sinh viªn: Ph¹m ThÞ Loan

Líp: K32C - Khoa: Ng÷ V¨n

-6-


Khoá luận tốt nghiệp

ĐHSP Hà Nội 2

Kenerdy, ngoi trng M Hilary Clinton, hi kớ T ngụi sao in nh
n n t phỳ ca Lu Hiu Khỏnh, nh bỏo U. Bcset ó vit mt cun
hi kớ cp n nhng vn núng bng ca th k XX...

Vit Nam, so vi cỏc tiu loi khỏc thỡ hi kớ xut hin mun hn
T th k XVIII, XIX chỳng ta ó cú nhng tỏc phm kớ s: Thng kinh
kớ s, Hong Lờ nht thng chớ...; u th k XX chỳng ta cú mt lot cỏc
phúng s vn hc nh: Tp ỏn cỏi ỡnh ca Ngụ Tt T; Cm by ngi,
K ngh ly Tõy, Lm , Cm thy cm cụ, Lc xỡ ca V Trng Phng;
Ngừ hm ngoi ụ ca Nguyn ỡnh Lp; Tụi kộo xe ca Tam Lang; H
Ni lm than, Lm tin ca Trng Lang...nhng riờng vi hi kớ phi sau
Cỏch mng thỏng Tỏm mi thc s phỏt trin. Khi i ng cỏc nh vn,
nh th ụng o dn, cú nhiu vn sng, kinh nghim c tớch lu;
theo thi gian cỏc kinh nghim, hi c c sng lc, khi nh li nú
khụng ch l mt s gii to xut phỏt t nhu cu t thõn m cũn do ũi
hi xó hi. Trong vn hc hin i, hi kớ Cỏch mng chim v trớ vụ
cựng quan trng. ú l nhng hi kớ ghi li nhng nm thỏng u tranh
gian kh cho c lp, t do ca dõn tc; l nhng hi kớ v Cỏch mng
thỏng Tỏm v i, v chiộn thng in Biờn Ph lng ly nm chõu, chn
ng a cu, v ch tch H Chớ Minh v nhng chin s Cỏch mng bt
khut... Cú th k ra õy nhng hi kớ nh: Sng nh anh vit v anh
hựng Nguyn Vn Tri, Bt khut ca Nguyn c Thun, Ngc Kon
Tum ca Lờ Vn Hin, Nhng nm thỏng khụng th no quờn ca i
tng Vừ Nguyờn Giỏp...l nhng hi kớ xut sc trong dũng vn hc
Cỏch mng núi riờng v vn hc hin i Vit Nam núi chung.
Cựng vi hi kớ v ti Cỏch mng, hi kớ ca cỏc nh vn cng
cú v trớ c bit. õy l nhng trang sỏch cung cp cho ngi c cỏi
nhỡn mi v cuc i cng nh s nghip vn chng, con ng n

Sinh viên: Phạm Thị Loan

Lớp: K32C - Khoa: Ngữ Văn

-7-

Khoá luận tốt nghiệp

ĐHSP Hà Nội 2

vi ngh thut ca cỏc nh vn. Nhng tỏc phm tiờu biu cú th k ra
õy nh: bn tp hi kớ ca nh vn Nguyờn Hng: Nhng ngy th u,
Bc ng vit vn, Nhng nhõn vt y ó sng vi tụi, Mt tui th
vn; Nh li mt thi ca T Hu; Hi kớ ng Thai Mai; Song ụi ca
Huy Cn; i vit vn ca tụi ca Nguyn Cụng Hoan; T bn sụng
Thng ca Anh Th; C di, Cỏt bi chõn ai, Chiu chiu... ca Tụ
Hoi; Bn mi nm núi lỏo ca V Bng...õy cú th núi l nhng tỏc
phm hi kớ tiờu biu cho hi kớ vn hc hin i Vit Nam.
T Hu trong li m u Cựng bn c yờu quý tõm s: Tụi s l
mt k vụ n, bt ngha nu khụng k li nhng tm gng trong sỏng,
nhng cụng lao cao quý ca ng bo, ng chớ m tụi c bit v
mang nng õn tỡnh. Vỡ vy, ó n lỳc tụi cn vit mt bn hi kớ v cuc
i chỳng tụi ó sng, trong ú cú cuc i riờng mỡnh [9, 6]. Cũn vi
Tụ Hoi, ụng tng núi: Tụi vit hi kớ l khú khn hn c sỏng tỏc. Bi
ú l mt cuc u tranh t tng vit ra. Nú chõn thnh hay di trỏ,
nú thanh minh hay bỏo cụng khoe khoang. Lm th no cho khỏch quan
nht m li tỡnh cm nht vi mt dng ý v vn tht rừ rng. õy l
mt cuc m x ton din, khụng phi nh nhng v ch cú cm hng
[5, 142].
Cỏc nh vn t nhng nhu cu khỏc nhau m vit hi kớ nhng v
c bn hi kớ nh vn cho ta hiu hn v con ngi, hon cnh gia ỡnh,
tõm t, tỡnh cm, s nghip vn chng cng nh quỏ trỡnh sỏng tỏc ca
mi nh vn...So vi tiu thuyt, th hay truyn ngn hi kớ khụng cú b
dy lch s tn ti lõu di v khi lng tỏc phm s, nhng trong vn

hc Vit Nam núi chung v vn hc hin i Vit Nam núi riờng hi kớ
vn khng nh c v th ca riờng mỡnh. Thi gian gn õy, nhiu tỏc
phm hi kớ xut hin gõy c nhiu cm tỡnh trong lũng c gi. c

Sinh viên: Phạm Thị Loan

Lớp: K32C - Khoa: Ngữ Văn

-8-


Khoá luận tốt nghiệp

ĐHSP Hà Nội 2

gi say sa ún nhn Song ụi - b hi kớ vit chung ca Huy Cn v
Xuõn Diu, Nh li mt thi ca T Hu, li xụn xao khi Cỏt bi chõn ai
v Chiu chiu ca Tụ Hoi ra i...Dự rng cú nhiu ý kin xung quanh
nhng hi kớ y nhng khụng th ph nhn giỏ tr ca mi tỏc phm.
Xó hi ngy mt phỏt trin, cựng vi nhng thay i ca kinh t,
vn hc ngh thut cng cú nhiu bin chuyn phự hp, bin chuyn
tỡm ra nhng giỏ tr mi. Khi nhng giỏ tr c cn c nhỡn nhn li
thỡ vai trũ ca mi con ngi v ca mi cỏi tụi s c t ỳng v trớ
ca nú. Chớnh vỡ vy hi kớ ngy cng c ỏnh giỏ cao v ngy cng
cú nhiu ngi tỡm n hi kớ nh mt phng tin bc l, chia s.
Khng nh hi kớ nh mt th loi cú giỏ tr v ngy cng phỏt trin
trong vn hc hin i cú l cng khụng thỏi quỏ.

1.2. Tỏc gi Nguyờn Hng v hi kớ Nhng ngy th u
1.2.1. Tỏc gi Nguyờn Hng

Nguyờn Hng tờn tht l Nguyn Nguyờn Hng sinh ngy 05 thỏng
11 nm 1918 ti ph Hng Cau, Nam nh trong mt gia ỡnh theo o
Thiờn chỳa giỏo. Cha mt khi Nguyờn Hng mi 12 tui. M li i bc
na v thng xuyờn phi i lm n xa - cú thi gian vo tn Vinh vỳ
cho Tõy oan. ú l mt ngi n b du hin v cú nhan sc nhng li
b ộp vo cuc hụn nhõn khụng hnh phỳc. Xó hi phong kin vi nhng
h tc lc hu khụng chp nhn ngi n b sinh n khi cha on tang
chng c, ngi m luụn phi xa con, cu bộ Hng ngay t nh ó phi
sng thiu tỡnh thng v vụ cựng cc nhc trong s gh lnh ca gia
ỡnh bờn ni. Chớnh iu ny nh hng rt sõu m n Nguyờn Hng,
ụng cú mt trỏi tim nhy cm, luụn thc p thn thc nhng nhp p
ca tỡnh thng. V cng khụng ngu nhiờn m trong sỏng tỏc ca mỡnh,
Nguyờn Hng li vit rt cm ng v ngi ph n v tr em, khụng

Sinh viên: Phạm Thị Loan

Lớp: K32C - Khoa: Ngữ Văn

-9-


Khoá luận tốt nghiệp

ĐHSP Hà Nội 2

ngu nhiờn m nhng M Du, Nhng ngy th u li lm cho c gi
say mờ n vy. Cú l vỡ tui th sm chu nhng thua thit y chng?
Cnh ng khú khn ó nộm Nguyờn Hng vo mụi trng ca
nhng con ngi cựng kh. Ngay t tha cp sỏch ti trng ụng ó phi
ln ln vi i, sng bng nhng ngh nh mn ni vn hoa, cng

ch, bn tu, bn ụ tụ...Nm 16 tui khi phi ri quờ hng ti thnh ph
Hi Phũng, Nguyờn Hng chớnh thc gia nhp vo cuc sng ca nhng
hng ngi di ỏy xó hi thnh th. Hon cnh ú ó to ra cht lao
ng, cht dõn nghốo, thm sõu vo vn chng, vo th gii ngh
thut ca ụng.
T th gii ca ngi lao ng kh nht, Nguyờn Hng ó bc
thng n vi ngh vit vn. 17 tui ụng cho ra i tiu thuyt B v, tỏc
phm sau ú c gii thng ca T lc vn on. 20 tui in hi kớ
Nhng ngy th u trờn bỏo Ngy nay v ti nm 1940 xut bn thnh
sỏch. Hai tỏc phm ny ra i ó khng nh tờn tui ca nh vn trờn
vn n hin i.
Nguyờn Hng cng sm tip xỳc vi sỏch bỏo Cỏch mng tin b t
thi Mt trn dõn ch. Nm 1943, ụng tham gia t chc Vn hoỏ cu
quc. Sau Cỏch mng, ụng vn tip tc hot ng Hi. Nm 1955, ụng
v Hi Phũng lm t Tin Hi Phũng, nm 1956 lờn H Ni lm bỏo Vn
ngh, nm 1957 tham gia i hi thnh lp Hi nh vn Vit Nam, ph
trỏch tun bỏo Vn. Thỏng 1 nm 1964, Nguyờn Hng tham gia i hi
thnh lp Chi hi Vn hc ngh thut Hi Phũng v gi chc ch tch
cho ti khi mt. ễng mt ngy 2 thỏng 5 nm 1982 ti p Cu en,
huyn Yờn Th, tnh Bc Giang. ễng vinh d c Nh nc trao tng
gii thng H Chớ Minh v vn hc ngh thut t I nm 1996.

Sinh viên: Phạm Thị Loan

Lớp: K32C - Khoa: Ngữ Văn

- 10 -


Kho¸ luËn tèt nghiÖp

§HSP Hµ Néi 2

Ngót năm mươi năm cầm bút, Nguyên Hồng để lại một khối lượng
tác phẩm đồ sộ:
* Tiểu thuyết: Bỉ vỏ (1937); Qua những màn tối (1942); Quán nải
(1943); Hơi thở tàn (1944); Cửa biển gồm: Sóng gầm (1961), Cơn bão đã
đến (1968), Thời kì đen tối (1973), Khi đứa con ra đời (1976).
* Truyện ngắn, hồi kí, bút kí: Bảy Hựu (1941), Những ngày thơ ấu
(1941), Cuộc sống (1942), Hai dòng sữa (1943), Vực thẳm (1944),
Miếng bánh (1945), Ngọn lửa (1945), Địa ngục và lò lửa (1946), Đất
nước yêu dấu (1949), Đêm giải phóng (1951), Sức sống của ngòi bút
(1963), Bước đường viết văn của tôi (1971), Một tuổi thơ văn (1973),
Những nhân vật ấy đã sống với tôi (1978)...
* Thơ: Trời xanh (1961)
Trong nền văn học hiện đại Việt Nam, ông thuộc số ít những nhà
văn sống và viết dưới hai chế độ khác nhau (trước và sau Cách mạng
tháng Tám). Trong lớp nhà văn ấy ít ai được như ông, ở hai giai đoạn hai
phần sự nghiệp cân xứng và đặc biệt hai phần sự nghiệp ấy gần như liền
mạch, có sự thống nhất về tư tưởng, phong cách. Có được điều này bởi
vì con người, tư tưởng, sự nghiệp ấy đều bắt nguồn từ truyền thống dân
tộc, từ tinh thần nhân đạo. Nói như Nguyễn Đăng Mạnh: “Con đường
nghệ thuật của Nguyên Hồng là con đường của nhà tiểu thuyết hiện thực
chủ nghĩa với chủ đề nhân đạo mãnh liệt và thống thiết” [13, 69]. Cả
cuộc đời cầm bút ông là tấm gương lao động nghệ thuật không ngừng
nghỉ, ông viết đến “quằn quại cả bút, cạn cả máu”. Vương Trí Nhàn nhận
định: Nguyên Hồng “có một cuộc đời sáng tạo trong đau khổ nhưng đau
khổ đã trở thành cái đẹp”. Ông và những trang viết sẽ trường thọ mãi.
1.2.2. Hồi kí Những ngày thơ ấu
Những ngày thơ ấu ra đời vào năm 1938, được đăng dần trên báo

Sinh viªn: Ph¹m ThÞ Loan

Líp: K32C - Khoa: Ng÷ V¨n

- 11 -


Khoá luận tốt nghiệp

ĐHSP Hà Nội 2

Ngy nay ca T lc vn on t s 134 ra ngy 29 thỏng 10 nm 1938.
õy l tp hi kớ c vit khi nh vn cũn rt tr (khong 20 tui). Lỳc
by gi vit hi kớ l mt th khỏ mi m. Cú th coi Nguyờn Hng l
ngi u tiờn m mn cho th loi ny trong vn hc hin i. Cú l vỡ
s mi m ny m lỳc u nh xut bn i nay khụng tờn tỏc phm
l hi kớ m gi m h l tiu thuyt. V Ngc Phan ỏnh giỏ rt cao tỏc
phm ny v cho rng: Li t truyn ny Anh, M, Nga rt thnh
hnh nhng Vit Nam ta vit c tụi cho l dng cm lm. Hi kớ
ny gm 9 chng, c tỏc gi t tờn:
Chng 1: Ting kốn
Chng 2: Chỳa thng xút chỳng con
Chng 3: Tru lc
Chng 4: Trong lũng m
Chng 5: ờm nụ-en
Chng 6: Trong ờm ụng
Chng 7: ng xu cỏi
Chng 8: Sa ngó
Chng 9: Mt bc ngn

Cun hi kớ ó phi by t chõn t, k túc hon cnh gia ỡnh cng
nh cỏi bui thiu thi long ong ca tỏc gi. Cú th núi, õy l cuc
kim kờ ton b thi th u v l s phõn t, giói by nhng tõm s
thm kớn phớa sau tõm trng ca nh vn. Thiu thn tỡnh cm ca m,
sng trong s gh lnh, trong nhng thnh kin ca gia ỡnh, cu bộ
Hng ó phi tri qua bit bao cc kh, bit bao n au. Tõm hn tr
th y ó sm phi nhỡn cnh gia ỡnh tan nỏt, sm chu nhng cỏi nhỡn
soi múi, sm phi ln ln õu ng xú ch kim tin...u c ghi y
trong hi kớ.

Sinh viên: Phạm Thị Loan

Lớp: K32C - Khoa: Ngữ Văn

- 12 -


Kho¸ luËn tèt nghiÖp

§HSP Hµ Néi 2

Hồi kí Những ngày thơ ấu cũng là những trang viết xúc động
nhất về mẹ của Nguyên Hồng. Tuổi thơ sớm chịu những thua thiệt, thiếu
thốn tình cảm, luôn khao khát vòng tay mẹ:“Mẹ ơi! Con khổ quá mẹ ơi!
Sao mẹ đi lâu thế? Mãi không về!” [8, 257]...đều được viết rất rõ trong
Những ngày thơ ấu. Ngay từ lời đề tựa của tập hồi kí, Nguyên Hồng đã
viết dòng giản dị nhưng chân thành: “Kính tặng mẹ tôi” và trong suốt
những trang hồi kí ấy, ta bắt gặp hình ảnh người mẹ hiền dịu phải chịu
cuộc hôn nhân không hạnh phúc, chịu những thành kiến cay nghiệt của
những lễ giáo phong kiến mà như tác giả viết: “Đời sống mẹ tôi bao giờ

cũng chỉ là cái bóng ngăn bức tường dày mãi mãi thần phục ở dưới chân
để rồi sẽ tan xuống đất nếu ánh sáng soi tắt” [8, 237]
Nguyên Hồng không viết hồi kí theo kiểu biên niên khô cứng mà
Những ngày thơ ấu là hồi kí theo kiểu dòng tâm trạng, cùng những mốc
quan trọng là những cảm xúc khác nhau của nhà văn. Ta có thể thấy bắt
gặp những dòng cảm xúc tinh tế khi tác giả thấy mẹ nhìn tốp lính thổi
kèn đi khuất: “Và cho tới ngày tôi không thể nào quên được cái cảm giác
là lạ do một bàn tay nhỏ nhắn run run bỗng từ đầu tuột xuống vai tôi, và
một màng lành lạnh mong manh vương qua một cặp mắt lờ đờ nhìn vào
mắt tôi chợt làm ngực tôi lạnh dợt đi...” [8, 232]. Hay là những dòng
cảm xúc khi trong lòng mẹ: “Tôi ngồi trên đệm xe, đùi áp đùi mẹ tôi, đầu
ngả vào cánh tay mẹ tôi, tôi thấy những cảm giác ấm áp đã bao lâu nay
mất đi bỗng lại mơn man khắp da thịt. Hơi quần áo mẹ tôi và những hơi
thở ở khuôn miệng xinh xắn nhai trầu phả ra lúc đó thơm tho lạ
thường...” [8, 249]
Đến với Những ngày thơ ấu một điều dễ nhận ra nữa đó chính là
chất trữ tình nổi bật hơn cả trong những trang viết. Nguyên Hồng đã lắng
nghe được những âm vang sâu lắng của tâm hồn, miêu tả một thiên nhiên

Sinh viªn: Ph¹m ThÞ Loan

Líp: K32C - Khoa: Ng÷ V¨n

- 13 -


Kho¸ luËn tèt nghiÖp

§HSP Hµ Néi 2

đầy thanh sắc. Những nỗi buồn, nỗi cô đơn của tuổi thơ đã ám ảnh tâm
hồn cậu bé đa cảm ngày này qua ngày khác, hiện lên trên trang sách
thành một ấn tượng về mùa đông dài dằng dặc: “Mùa thu ngắn quá, tiếp
ngay đến là mùa đông dài và buồn. Mùa đông năm ấy mưa phùn liên
miên như không bao giờ hết trong cái lạnh lẽo tê buốt của những luồng
gió lộng” [8, 230]; hay là những đêm đông vắng lặng, tái tê nỗi nhớ:
“Những mảnh lá chạy xào xạc trên mặt đường chạy cả vào lòng tôi cùng
với những âm thanh mơ hồ...Trong lòng tôi, tiếng lá lao xao như không
bao giờ tắt. Giá buốt quá. Trong lòng tôi xác lá vụn mãi ra, nhiều bao
nhiêu lại biến nhanh đi bấy nhiêu. Tôi đi mê man, với hình ảnh một đám
ma tẻ lạnh không kèn không trống...” [8, 255]
Những ngày thơ ấu có lẽ là hồi kí xúc động nhất, chân thành và
trong sáng nhất trong cả cuộc đời viết văn của Nguyên Hồng. Nó ngân
vang mạnh mẽ, thu hút tình cảm của người đọc khiến cho người ta không
thể dửng dưng, lạnh nhạt trước một sự chân thành, thắm thiết đến vậy.
Có phải vì thế chăng mà Những ngày thơ ấu đã làm cho bao thế hệ bạn
đọc “rung động cực điểm”?

1.3. Thế giới nghệ thuật
Theo Từ điển thuật ngữ văn học của các tác giả Lê Bá Hán, Trần Đình
Sử, Nguyễn Khắc Phi: “Thế giới nghệ thuật là khái niệm chỉ tính chỉnh
thể của các sáng tác nghệ thuật (một tác phẩm, một loại hình tác phẩm,
sáng tác của tác giả, một trào lưu). Thế giới nghệ thuật nhấn mạnh rằng
sáng tác nghệ thuật là một thế giới riêng được sáng tạo theo các nguyên
tắc tư tưởng, khác với thế giới thực tại vật chất hay thế giới tâm lí của
con người” [6, 302].
Thế giới nghệ thuật đã khẳng định phương thức phản ánh vũ trụ con người theo cách riêng của văn học, nghệ sĩ muốn khẳng định cá tính

Sinh viªn: Ph¹m ThÞ Loan

Líp: K32C - Khoa: Ng÷ V¨n

- 14 -


Khoá luận tốt nghiệp

ĐHSP Hà Nội 2

riờng v em li cho ngi c nhn thc phong phỳ thỡ phi to c
cho mỡnh mt th gii ngh thut riờng, tc l mi t duy trong tỏc phm
c nhn bit theo cỏch ca nh vn. Th gii ngh thut cú khụng gian
riờng, thi gian riờng, cú quy lut tõm lớ riờngv ch xut hin c l
trong tỏc phm ngh thut.
Nh vy, mi th gii ngh thut ng vi quan nim riờng v th gii,
mt ct ngha v th gii, giỳp ta hỡnh dung tớnh c ỏo v t duy ngh
thut v cỏ tớnh sỏng to ca ngh s.
Chỳng ta bit rng, mi tỏc phm vn hc u c ly cht liu t
hin thc khỏch quan nhng c phn chiu qua lng kớnh tõm hn ca
ngh s. Mi nh vn cú mt cỏch nhn thc riờng v hin thc, chớnh vỡ
vy mi tỏc phm s l mt th gii ngh thut riờng, nhim v ca ngi
tip nhn l phi tỡm mó khoỏ bc vo th gii ngh thut ú.
Nh ó nờu trờn, th gii ngh thut cú khụng gian riờng, thi gian
riờng...vỡ th cú th nờu ra cỏc yu t biu hin ca th gii ngh thut
nh: nhõn vt, thi gian - khụng gian ngh thut, ngụn ng, ging iu...
Trong bt c mt tỏc phm ngh thut no, vic i tỡm hiu tỏc
phm thụng qua vic tỡm hiu th gii ngh thut l mt iu cn thit.
c bit vi nhng tỏc phm hi kớ cú c im l nhng dũng tõm s k
v nhng bin c ó xy ra trong cuc i tỏc gi thỡ vic i tỡm hiu th
gii riờng y l mt vic cn thit hn lỳc no ht. iu y s giỳp phn

no lớ gii v con ngi thc t cng nh quan nim ngh thut, nhng
tõm t, tỡnh cm, cỏch lớ gii cuc sng ca tỏc gi. Vic i tỡm hiu th
gii ngh thut trong hi kớ Nhng ngy th u cng khụng nm ngoi
mc ớch ú.

Sinh viên: Phạm Thị Loan

Lớp: K32C - Khoa: Ngữ Văn

- 15 -


Khoá luận tốt nghiệp

ĐHSP Hà Nội 2

Chng 2
Nhõn vt trong hi kớ
Nhng ngy th u ca nguyờn hng

2.1. Khỏi nim nhõn vt
Theo T in ting Vit (Hong Phờ ch biờn): Nhõn vt l i
tng (thng l con ngi) c miờu t, th hin trong tỏc phm ngh
thut [19, 771]
Giỏo s H Minh c trong giỏo trỡnh Lớ lun vn hc nh ngha:
Nhõn vt vn hc l mt hin tng ngh thut mang tớnh c l, ú
khụng phi l s sao chp y mi chi tit biu hin ca con ngi m
ch l s th hin con ngi qua nhng c im in hỡnh v tiu s,
ngh nghip, tớnh cỏch... v chỳ ý thờm rng: Nhõn vt thng c
quan nim vi phm vi rng hn nhiu, ú khụng ch l con ngi, nhng

con ngi cú tờn hoc khụng tờn, c khc ho sõu m hoc ch xut
hin thoỏng qua trong tỏc phm, m cũn cú th l nhng s vt, loi vt
khỏc ớt nhiu mang búng dỏng, tớnh cỏch ca con ngi, c dựng nh
nhng phng thc khỏc nhau biu hin con ngi [5, 159].
Vai trũ ca nhõn vt trong tỏc phm vn hc l rt quan trng. Nhõn
vt l phng tin nh vn khỏi quỏt hin thc ng thi cng th
hin t tng ca tỏc phm. Vi t cỏch l c s to nờn th gii ngh

Sinh viên: Phạm Thị Loan

Lớp: K32C - Khoa: Ngữ Văn

- 16 -


Khoá luận tốt nghiệp

ĐHSP Hà Nội 2

thut, nhõn vt l yu t u tiờn c xem xột khi mun tỡm hiu th
gii ngh thut ca mt nh vn.
So vi cỏc tỏc phm khỏc, th mnh ca hi kớ l vic nh li cỏc
s kin, bin c ó xy ra trong quỏ kh v cũn ng li vi nhng n
tng sõu sc i vi cỏ nhõn ngi vit. Song song tn ti cựng nhng
bin c, s kin ú chớnh l cỏc nhõn vt. Nhng nhõn vt thng l
nhng ngi cú quan h thõn cn vi nh vn, khụng nhiu h cu. Cỏc
nhõn vt cựng vi dũng hi c, s kin lm cho tỏc phm sỏng rừ hn
ng thi cựng vi nhng mi quan h gia nh vn v nhõn vt, cỏch
nh vn vit, nhỡn nhn, ỏnh giỏ v nhõn vt s giỳp cho ngi c cú
cỏi nhỡn ton din v th gii tõm hn cng nh nhng quan nim ngh

thut v con ngi ca chớnh nh vn y. Soi chiu vo Nhng ngy th
u c gi cng tỡm thy õy c th gii nhõn vt trong dũng hi c
ca mt a tr ti nghip. ú l ngi b, ngi m, ngi cha, ngi
cụ, l nhng a tr lang thang u ng, xú ch, l cu bộ vụ cựng
nhy cm, tinh t, luụn khao khỏt tỡnh thng nhng sm chu nhng bt
hnh... Ton b nhng nhõn vt ny gúp phn to nờn th gii ngh thut
riờng ca Nhng ngy th u, mi nhõn vt li gúp vo ú mt mnh
ghộp ngi c hiu hn v con ngi cng nh quan nim ngh
thut ca nh vn sinh ra trờn quờ hng Nam nh.

2.2. Nhõn vt trong hi kớ Nhng ngy th u ca Nguyờn Hng
2.2.1. Nhng con ngi nh bộ
c im quan trng ca hi kớ l ngi vit luụn tụn trng s
tht, ghi li mt cỏch tng i chớnh xỏc nhng gỡ bn thõn tri qua ó
li n tng sõu m. Nhng ngy th u cng vy, Nguyờn Hng ó
ghi li quóng thi gian th u y nc mt ca mỡnh. Trong hi kớ ny,
th gii nhõn vt ca ụng khụng cú gỡ xa l m chớnh l nhng ngi

Sinh viên: Phạm Thị Loan

Lớp: K32C - Khoa: Ngữ Văn

- 17 -


Khoá luận tốt nghiệp

ĐHSP Hà Nội 2

thõn trong gia ỡnh ca ụng, nhng ngi ó sng cựng nh vn trong

sut quóng thi th u. V ú cng chớnh l ụng vi nhng bt hnh, c
cc ca mt thi u th xa m, thiu thn tỡnh thng, phi t bn chi
kim sng. Khụng h cu, cng khụng phi l nhõn vt ca s sao chộp
mt vi c im ca i thng m th gii nhõn vt y hin lờn vụ
cựng chõn thc. ú l con ngi ca nhng lo toan vt v thng ngy,
l nhng con ngi vi nhng hon cnh riờng, phi chu nhiu nhng
ộp buc, ộo le. H l nhng con ngi nh bộ.
Ngay t cỏch nh vn gi tờn ngi c ó cm nhn c nhng
nhõn vt bộ mn trong hi kớ ca ụng. Nh vn khụng gi tờn theo danh
t riờng m hu ht nhng nhõn vt y c gi theo danh t chung. ú
l: b tụi, l cu tụi, l m tụi, l cụ tụi...gin d, i thng vụ cựng. Ln
lt trong nhng trang vn y nhng s phn c hin lờn rừ nột.
Nhõn vt u tiờn trong dũng hi c y chớnh l ngi cha lm cai
ngc. ễng cú cuc sng gn nh vụ ngha. Ly v khụng phi vỡ quen
bit nhau lõu m yờu thng nhau m hon ton l do s sp t bi vỡ
gia ỡnh him hoi mun chỏu, ang cn cú ngi ni dừi. Cuc sng
gia ỡnh khụng h cú ý ngha vi ngi cha y, ngay c khi a con hi:
Cu i! Em Qu khụng phi l con cu m con cai H phi khụng?
ngi cha y cng ch yờn lng, ming hi nhch v mt bờn. Nu l
ngi cú trỏch nhim s tc gin, gii thớch cho con nhng õy thỡ
hon ton ngc li. Bi mi gn kt gia ụng v ngi v ch l gng
go, hi ht lm p lũng ngi m gi m thụi. Sng cuc sng khụng
hnh phỳc ngi cha ó tỡm n thuc phin nh mt s gii thoỏt, trn
trỏnh, nh mt iu tt yu. Phỏ tan c nghip gia ỡnh, n bỏm c vo
nhng ng tin buụn bỏn ca v thm chớ l c nhng ng tin ỏnh
ỏo ca a con tho món cn nghin, ngi cha y nh mt cỏi búng

Sinh viên: Phạm Thị Loan

Lớp: K32C - Khoa: Ngữ Văn

- 18 -


Kho¸ luËn tèt nghiÖp

§HSP Hµ Néi 2

tan biến dần và rồi chết trong một đám ma tẻ lạnh chỉ có hai đứa trẻ con
khóc với hơn chục người khiêng trong một ngày rằm tháng tám. Là
người phá tan gia đình nhưng người cha ấy suy cho cùng cũng không hề
đáng trách. Ông cũng chỉ là nạn nhân của những sắp đặt, của những ép
buộc mà không thể tự quyết định cuộc sống riêng cho mình. Cái đáng
trách của ông chỉ là đã không dám đối diện với cuộc đời mà tìm cách
chạy trốn hèn nhát vào ma tuý. Kết cục cho số phận của con người ấy
cũng thật đáng thương. Cả cuộc đời cam chịu cuộc sống không hạnh
phúc, luôn là những chán ngán và cuối cùng thì chết dần, chết mòn trong
thế giới ảo mộng của nha phiến.

Sinh viªn: Ph¹m ThÞ Loan

Líp: K32C - Khoa: Ng÷ V¨n

- 19 -


Khoá luận tốt nghiệp

ĐHSP Hà Nội 2

Nhõn vt tip theo ngi c nhn thy trong th gii nhõn vt ny
ú

chớnh l ngi b. L mt ngi ph n tn to, chu ng nhiu

vt v, c cc, b xó hi phong kin v nhng l thúi c h ỏp ch t
tha lt lũng ó phi sng vi nhng thnh kin, nhng l thúi ti tm,
cay nghit, ri phi coi hc thc nh mt s quỏi g, t do nh ti li
[8, 219]. Cuc i ca b l c nhng chui ngy cam chu, b ố nộn
ngay khi lt lũng m, ngi n b y ó phi chu ngay cỏi cnh bt
cụng trong s chm nuụi cựng cỏc anh trai, em trai, ln lờn mt chỳt
choỏng vỏng u mờ vỡ s dy bo, sai khin ca ụng b, cha m v h
hng...mi tỏm tui ó thnh mt ngi con gỏi cn ci, lỳc no cng
khộp nộp, lo s, ri thỡ v nh chng vi mt lũng nhn nhc ngy cng
dn dy, mt tớnh khip phc ngy cng mnh m... [8, 227]. Chớnh
nhng l thúi c h y ó bin ngi ph n ú thnh mt ngi cay
nghit cỏc tớnh ỏc, tớnh xu nhng cng rt ỏng thng. Chng
mt sm, mt tay b gõy ng lờn c nghip gia ỡnh, ln ln kim sng
nhng v gi li chu cnh sng cc kh. Con trai nghin ngp, gia ỡnh
tan nỏt. B phi chng kin cnh m hụi cụng sc ca mỡnh: nh ca,
c... ln lt i nún ra i, phi sng nhng ngy thỏng c cc rột
mt, cht chi ph Hng S, Bn G...Cú th núi rng, c cuc i
ngi n b y l nhng thỏng ngy au kh, sng trong nhng cam
chu, bt cụng, nhng bú buc ca nhng h tc, l thúi phong kin.
Mt iu c bit khi vit v nhng nhõn vt nh bộ, Nguyờn Hng
ó dnh nhng trang vit xỳc ng nht v ngi m v nhng rung
ng cc im ca mt linh hn tr di trc nhng súng giú cuc i.
Bi vỡ õy chớnh l nhng nn nhõn chu nhiu thit thũi nht ca nhng
ộp ung, nhng gng go v thnh kin, h tc lc hu. ú l mt
ngi m hin du, cú nhan sc nhng phi chu nhiu cay ng, cc

Sinh viên: Phạm Thị Loan

Lớp: K32C - Khoa: Ngữ Văn

- 20 -


Kho¸ luËn tèt nghiÖp

§HSP Hµ Néi 2

khổ. Người phụ nữ ấy đi lấy chồng khi còn rất trẻ, lấy một người chồng
gấp đôi tuổi không phải vì quen biết, yêu thương nhau mà bởi vì cha mẹ
“sợ nguy hiểm giữ con gái đẹp trong nhà” và “muốn cho người con ấy
chỗ nương tựa chắc chắn” [8, 213]. Cuộc hôn nhân ép uổng, “không
yêu nhau mà gần như khinh miệt nhau” [8, 236] đã làm cho cuộc sống
người phụ nữ ấy không khác gì cuộc sống ngục tù, lúc nào cũng “câm
lặng chua xót, thấy sự sống trong tình thương con vẫn lạnh lẽo, thiếu
thốn” và “thấm thía rằng sẽ dần chết, chết vì chán ghét đau đớn” [8,
236]. Cuộc sống của người đàn bà ấy thầm lặng như “cái bóng ngắn
của bức tường dày mãi mãi thuần phục ở dưới chân để rồi sẽ tan xuống
đất nếu ánh sáng soi tắt” [8, 237]. Khi người chồng chết, bà phải tha
phương cầu thực tìm cách nuôi con và chịu mọi sự khinh bỉ, ruồng bỏ
của gia đình nhà chồng. “Phong tục và lễ nghi cổ hủ đã bắt buộc người
mẹ coi sự sinh nở khi chưa đoạn tang chồng cũ ghê tởm hơn là những tội
ác xấu xa nhất. Và các thành kiến gông cùm từ ngàn xưa truyền lại đã
nâng một đứa con trai chưa đầy mười bốn tuổi lên một địa vị cao trọng
để mẹ nó phải khuất phục, cầu khẩn” [8, 270]. Cuộc sống người mẹ là
chuỗi những ngày đau khổ nối tiếp nhau, gia đình sung túc thì chịu cuộc

sống tù túng, ngột ngạt, không hạnh phúc; khi gia đình sa sút thì phải
bươn chải kiếm tiền nuôi cả gia đình đang xuống dốc; khi chồng mất thì
lại chịu những thành kiến cay nghiệt của gia đình nhà chồng, phải bỏ lại
con để tìm kế mưu sinh...Có thể nói rằng người mẹ ấy là hiện thân của
những vất vả, tủi cực, những ép buộc, là nạn nhân đau khổ của chế độ
phong kiến với những thành kiến hà khắc.
Xúc động nhất trong hồi kí này là dòng hồi ức dựng lên quãng
ngày thơ ấu đầy nước mắt của cậu bé Hồng. Cậu bé được sinh ra trong
một gia đình khá giả, bố làm cai ngục, mẹ buôn bán nhỏ. Nhưng gia đình

Sinh viªn: Ph¹m ThÞ Loan

Líp: K32C - Khoa: Ng÷ V¨n

- 21 -


Khoá luận tốt nghiệp

ĐHSP Hà Nội 2

y khụng h cú hnh phỳc, b m sng khụng yờu thng yờu nhau m
ch l s gng go, gi to. Cu bộ sm nhn ra iu y t lỳc cũn khỏ
nh. Nhng ngy sung tỳc, yờn m khụng kộo di lõu, ln lờn mt chỳt cu
bộ chng kin cnh tn li ca gia ỡnh: b b vic mang bn ốn v nh
hỳt ngy, hỳt ờm trt di trong s tru lc, m buụn bỏn ngy cng thua
kộm, phi bỏn nh, c b cú tin hỳt thuc...Ri b mt, m vỡ tỳng
qun phi i tha phng cu thc li cu bộ y trong s gh lnh ca h
hng bờn ni. Mt mỡnh sng gia nhng thnh kin, khinh bc a bộ y
ó phi tri qua nhng ngy ụng rột mt, lnh giỏ tụi cm khp ngi

tụi t ngoi da vo trong rut, t ngún chõn n vnh tai u but rc [8,
271] nhng thỏng ngy c cc thiu n, thiu mc thiu c tỡnh thng,
phi ln ln ni u ng, xú ch ỏnh ỏo kim tin...Ngi c cú l ri
l khi c nhng dũng tõm trng ny:
M i! Con kh quỏ m i! Sao m i lõu th? Mói khụng v!... [8, 257]
Giỏ ai cho tụi mt xu nh? Ch mt xu thụi! tụi mua bỏnh khỳc. Gii
rột th ny, i hc mt mỡnh, va i va cn ngon xit bao? Khụng! Khụng
ai cho tụi c. Vỡ ngi ta cú phi m tụi õu? [8, 257]
a tr y ó phi chu bao au kh. Cu ra i l kt qu ca mt
cuc hụn nhõn khụng hnh phỳc, ln lờn mt chỳt ch vỡ nhng thnh kin,
h tc lc hu cu phi xa ri vũng tay yờu thng ca m, trn tri gia
cuc i, cụ n trong th gii ca nhng ngi h hng...Suy cho cựng
cu cng l nn nhõn au kh ca nhng h tc lc hu, nhng gụng cựm
ca ch phong kin.
Cú th thy rng nhõn vt trong hi kớ ca Nguyờn Hng l nhng con
ngi gn gi. H l nhng con ngi ca cuc sng i thng. Mi nhõn
vt, mi con ngi y cú mt s phn, mt ni kh khỏc nhau: mt ngi
cha sng cuc sng luụn u ut, t nht; mt ngi m nhn nhc, cam chu;
mt ngi b c cuc i chu nhng ỏp ch ca h tc lc hu, mt a tr

Sinh viên: Phạm Thị Loan

Lớp: K32C - Khoa: Ngữ Văn

- 22 -


Khoá luận tốt nghiệp

ĐHSP Hà Nội 2

vi tui th m nc mt...V tt c ng li trong kớ c ngi c ú l
th gii nhng con ngi nh bộ chu nhiu nhng vt v, au kh c vt
cht, ln tinh thn.

2.2.2. Nhng con ngi ca cm giỏc, cm xỳc
Nh ó núi, Nhng ngy th u l cun hi kớ tõm trng, ta ớt nhn
thy õy nhng on i thoi, nhng on k li hnh ng cỏc nhõn
vt m phn nhiu trong hi kớ ny l dũng tõm trng ca tỏc gi khi nh
li nhng thi khc khỏc nhau trong quóng ngy u th ca mỡnh. Chớnh
vỡ vy ta thy mt kiu nhõn vt, mt kiu ngi xut hin trong ú
chớnh con ngi ca cm xỳc, cm giỏc. c hi kớ, ng li trong tõm
trớ ngi c ú l nhng con ngi sng thm lng, nhng con ngi
ch sng vi nhng cm giỏc.
ú l mt ngi cha v ngi m lỳc no cng thm lng sng nh
nhng cỏi búng. Hai ngi sng vi nhau ch vỡ nhng a con v vỡ
ngi m, c hai u thn nhiờn v lng l che giu c mt lũng au
n [8, 214]. Ngi m thỡ lng l õm thm, che giu nhng qun qui,
ý ngh tht bờn trong v ngoi ti ci v luụn tha gi du dng cũn
ngi cha thỡ lỳc no cng yờn lng. Mt ngi thỡ luụn khao khỏt hnh
phỳc: mt m tụi sỏng lờn nhỡn ngi thi kốn v hai gũ mỏ ng hng
khi cp mt long lanh ca ngi n ụng n chiu ti [8, 232] cũn mt
ngi thỡ u ut tỡm n thuc phin chỡm vo tru lc, chy trn khi
thc ti. Hai con ngi nh hai mnh ghộp trỏi du y khụng bao gi cú
s ng iu, cú im gp g : nhng ờm lnh m di m thao thc
lo toan, bn tỏn, vun p cho nh ca, cho tui gi, cho con cỏi l
nhng ờm mt ngi thip i trong khúi thuc phin, mt ngi thỡ õm
thm trn trc. Ngi th nht chỏn ngỏn nh khụng cũn bit sng.

Sinh viên: Phạm Thị Loan

Lớp: K32C - Khoa: Ngữ Văn

- 23 -


Khoá luận tốt nghiệp

ĐHSP Hà Nội 2

Ngi th hai cõm lng chua xút, thy s sng trong tỡnh thng yờu
con vn lnh lo, thiu thn... [8, 236]
Mi ngi mt suy ngh, mt cm giỏc riờng nh hai ng thng
song song, h sng cựng nhau ch cha bao gi ngh cựng nhau. Cỏch
nh vn núi v nhng nhõn vt ny cho ngi c thm thớa c gia
cnh, cm nhn c ni kh, s chua xút, vt rn kớ c nh vn v tui
th.
n tng sõu m nht vi ngi c cú l l nhõn vt tụi - tỏc
gi. Lt gi 9 chng hi kớ, ngi c khụng b choỏng ngp bi nhng
s kin, hnh ng, bin c m nhn thy nhng tõm s chõn thnh, c
tỏc phm cng chớnh l ngi c ang i vo th gii tõm trng ca con
ngi cú tõm hn a su, a cm. 9 chng hi kớ vi nhng tờn khỏc
nhau cng chớnh l nhng du n, nhng tõm trng ca nh vn vi mi
bin c, mi s kin.
ú l cm nhn v s gn kt gng go trong gia ỡnh ca cha m
thy m tụi ly nhau khụng phi vỡ thng yờu nhau trỏi ngc cay
ng ú tụi ó hiu t nm tụi lờn by lờn tỏm [8, 214]. Ngi con y
thu hiu sõu sc ni kh ca ngi m tr, hiu c nhng khỏt khao
ca m mi ln nghe ting kốn. Bi vỡ ting kốn y mang n mt th
gii khỏc vt lờn trờn mi tm ti, kh au ting kốn vang lờn, vui v

quỏ, hựng trỏng quỏ. ỏt c ting v li lờ p phanh phỏch vo ựi v
nhng bc chõn xon xot, ting kốn mi giõy mt dn cao, mt vang
to, rung ng c ln khụng khớ ờm ca mt gúc tri. Ri nng theo
ting giú lao xao trong nhng vũm cõy pht phi, õm thanh nỏo nc, dn
dp ca ting kốn cng cun lờn cao trn ra xa, rt xa n nhng vựng
xa sỏng ti no ú [8, 220]. Khụng ch cú vy, ngi con y cng tinh
t khi cm nhn nhng rung ng trong con tim ngi m vo mt bui

Sinh viên: Phạm Thị Loan

Lớp: K32C - Khoa: Ngữ Văn

- 24 -


Khoá luận tốt nghiệp

ĐHSP Hà Nội 2

chiu n khi ngi thi kốn v ting kốn rn ró thng ngy ó i ni
khỏc: Bờn tai tụi, ting ngc m tụi p mnh l thng, v t mng
ngc php phng núng ran lờn ú truyn sang da tht tụi nhng cm giỏc
m ỏp gi tụi li rt lõu trong cỏnh tay m tụi [8, 222]. Cú th thy
rng, con ngi y sng nhiu trong nhng cm giỏc, cm xỳc, mi s
thay i dự nh cng lm cho tõm hn y rung lờn. Ngay c khi nhỡn
dỏng m trong nhng chiu hố khụng bỏn c hng cng gi trong tõm
trớ con ngi y bit bao xỳc cm tõm trớ m tụi lỳc ú chc hon ton
tờ but vỡ nhng ý ngh thm thớa v s tru lc khụng phng cu cha
ca gia ỡnh, s tru lc tt nhiờn, kt qu ca nhng ộp ung, c gng,
nhn nhc bun nn v hi sinh [8, 235]

Cm nhn tinh t nhng bin i trong gia ỡnh ang ngy mt
xung dc, trong tõm hn con ngi y cng ngõn lờn nhng rung ng
trc thiờn nhiờn. Mựa ụng cho cu bộ a cm ny nhng n tng v
quóng thi gian di dng dc, lờ thờ bun: tụi cú cm tng nhng mựa
ụng xa bun t hn nhng mựa ụng mi õy v hin nay. Vỡ nhng
ngy ma phựn di, l lựng vi nhng cnh vng v, lnh lo nh khụng
bao gi ht [8, 250]. Nhng ngy hố li li n tng nỏo nc, mờ
say: Ting ve su lanh lnh cng dn cao. Trong ln khụng khớ oi
ca tra hố bng ni lờn, nhớ nhnh thp thoỏng, ting hút rớu rớt ca
mt n chim khuyờn bay chuyn nhng cõy bng ch tụi nm. Cht
mt ln giú cun nhanh bi v phớa tụi. Tụi vi nhm mt li. Mi mt
va chp xung, nc mt trn ra ngay. Nhng khi tụi m mt ra, cỏi
mng nc ng y vn con mong manh. Tụi lin a cỏnh tay ỏo gt i.
Tc thỡ mt thỏc ỏnh nng trờn tri ro xung. Tụi cú cm giỏc trụng
thy muụn vn cỏnh hoa, cỏnh bm php phi trong ỏm bi vng bi
bc v trong ỏnh sỏng chúi ngi ca pha lờ chúi in [8, 292]. õy l

Sinh viên: Phạm Thị Loan

Lớp: K32C - Khoa: Ngữ Văn

- 25 -