Giáo án ngữ văn 7 cả năm

Trờng THCS Thạch Trung

Tiết:1

Giáo án Ngữ Văn 7

Bài 1: Cổng trờng mở ra.

(Theo Lí Lan-Báo yêu trẻ)

I) Mục tiêu bài học:
- Giúp học sinh cảm nhận đợc tình cảm thiêng liêng,sâu nặng của cha mẹ đối với
con cái.
- Thấy đợc ý nghĩa lớn lao của nhà trờng đối với cuộc đời của mỗi một con ngời.
II)Chuẫn bị:
1) Giáo viên:
-Soạn bài.
-Su tầm một số tranh ảnh về ngày khai trờng.
2) Học sinh:
- Soạn bài.
- Ôn lại văn bản nhật dụng đã học ở chơng trình ngữ văn 6.
III) Kiểm tra bài củ:
? Văn bản nhật dụng là gì? ở chơng trình ngữ văn 6 các em đã đợc học
những văn bản nhật dụng nào? Đề cập đến những vấn đề gì trong cuộc sống con
ngời chúng ta hiện nay?
IV)Tiến trình lên lớp:
1)Giới thiệu:
Từ lớp 1-> lớp 7 em đã dự 7 lần khai trờng .Vậy ngày khai trờng nào làm em
nhớ nhất? Vì sao? Em có biết đêm trớc ngày khai trờng con vào lớp 1 các bà mẹ đã
làm gì? Tâm trạng của họ ra sao không ? Tiết học hôm nay sẽ giúp chúng ta hiểu rõ
hơn về điều đó.

2) Hoạt động dạy học:
Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của học sinh
I)Đọc,tìm hiểu chú thích:
1)Đọc:
? Các em đã đọc và soạn bài ở nhà, vậy em - Đọc chậm rãi, dịu dàng, có khi thầm thì
nào nêu đợc cách đọc văn bản này ?
tình cảm, có khi xã vắng hơi buồn buồn.
HĐ1:

Hoạt động của giáo viên
? Giáo viên gọi học sinh đọc mẫu.
- GV uốn nắn ,đọc mẫu và gọi học sinh
đọc tiếp->hết.
?Trong văn bản có một số từ nh "Háo
hức", "bận tâm", "nhạy cảm"...em nào có
thể giải thích nghĩa của những từ đó?
? Theo dõi nội dung văn bản, hãy cho biết
bài văn này kể chuyện nhà trờng, chuyện
đứa con đến trờng, hay biểu hiện tâm t ngời mẹ?
? Nếu thế nhân vật chính trong văn bản
này là ai?
? Vậy tác phẩm này thuộc kiểu văn bản
gì?
? Nêu hiểu biết của em về kiểu văn bản
Hồ Thị Thanh Bình

Hoạt động của học sinh
- HS theo dõi.

- HS nhận xét.
2)Từ khó:
- HS dựa vào sách giáo khoa để giải nghĩa.
3)Thể loại:
-Biểu hiện tâm t cuả ngời mẹ.
- Ngời mẹ.
- Kiểu văn bản biểu cảm.
- Biểu cảm là bộc lộ trực tiếp cảm nghĩ của
con ngời.

1

Năm học 2008-2009


Trờng THCS Thạch Trung

Giáo án Ngữ Văn 7

đó?
? Tâm t của ngời mẹ đợc biểu hiện trong 2
phần của văn bản. Em hãy xác định nội
dung cuả từng phần?

4)Bố cục:
- Phần 1: Đầu -> thế giới mà mẹ vừa bớc vào
=>Nỗi lòng thơng yêu của mẹ.
- Phần2: còn lại=>Cảm nghĩ của mẹ về vai
trò của xội và nhà trờng trong giáo dụck con
trẻ.

HĐ2:
II) Tìm hiểu chi tiết văn bản:
? Theo dõi phần đầu của văn bản và cho - Đêm trớc ngày con vào lớp 1.
biết, ngời mẹ nghĩ đến con trong thời điểm
nào?
- Hồi hộp,vui sớng,hi vọng.
? Vào thời điểm đó gợi cảm xúc gì trong
tình cảm hai mẹ con ?
- Niềm vui háo hức....nh uống một li sữa.
? Những chi tiết nào diễn tả cảm xúc vui sớng của con?
- Hôm nay mẹ không tập trung đợc...mẹ tin
? Những chi tiết nào diễn tả nổi mừng vui, đứa con của mẹ.
hy vọng của mẹ?
- Mừng vì con đã lớn.
?Theo em vì sao ngời mẹ trằn trọc không - Hi vọng những điều tốt đẹp sẽ đến với con.
ngủ đợc?
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
? Trong đêm không ngủ đó ngời mẹ đã - Đắp mền, buông mùng, lợm đồ chơi, nhìn
con ngủ, xem lại những thứ đã chuẫn bị cho
làm những gì cho con?
con...
? Qua đó em cảm nhận đợc đây là một ng- - Một lòng vì con.
ời mẹ nh thế nào?
- Có đức hi sinh thầm lặng.
? Trong đêm không ngủ đó,tâm trí của ngời mẹ đã sống lại những kĩ niệm nào?
- Nhớ ngày bà ngoại dắt mẹ vào lớp 1.
- Nhớ tâm trạng hồi hộp trớc cổng trờng khi
? Khi nhớ về những kĩ niệm ấy,tâm trạng mình vào lớp 1.
của ngời mẹ ra sao?

-Rạo rực,bâng khuâng ,xao xuyến.
? Từ ngữ nào diễn tả điều đó? Nêu nhận
xét của em về cách dùng từ trong lời văn -Dùng các từ láy liên tiếp.
trên?Chỉ ra tác dụng của cách dùng từ đó?
- Gợi tả cảm xúc phức tạp trong lòng ngời
?Từ cảm xúc ấy,em hiểu tình cảm sâu mẹ: vui, nhớ, thơng...
nặng nào nữa đang diễn ra trong lòng mẹ? - Nhớ thơng bà ngoại.
? Sau dòng hồi tỡng về kĩ niệm xa, ngời - Thơng nhớ mái trờng xa.
mẹ ấy đã liên tỡng đến nền giáo dục của n- - Sau những hồi tỡng và mong uớc,ngời mẹ
ớc nào? Cảm nhận của em về nền giáo dục ấy mở rộng ý nghĩ,liên tỡng tới một nét văn
của nớc bạn qua lời kể đó ra sao?
hoá đẹp của nớc nhật.
- Đó là một nớc có nền giáo dục tiến bộ,
toàn xã hội quan tâm chăm lo tới con trẻ, tới
? Nghĩ về nền giáo dục của nớc bạn nhng nền giáo dục của nớc nhà.
thực chất qua đó ngời mẹ muối nhắn nhủ - Ghi nhớ trách nhiệm của bản thân và của
điều gì đến bản thân và xã hội ta?
toàn xã hội đối với việc chăm lo,giáo dục
GV: Tấm lòng của ngời mẹ ấy đẹp đẽ biết con trẻ.
bao,cao cả biết chừng nào. ý tỡng này của
nhà văn Lí Lan thật sâu sắc và nhân đạo
biết bao. Qua đoạn văn này càng chứng tỏ
Hồ Thị Thanh Bình

2

Năm học 2008-2009


Trờng THCS Thạch Trung

Giáo án Ngữ Văn 7

cái tài của nhà văn, không răn bảo bằng
những lời khô cứng mà hoá thân vào nhân
vật để tâm sự
Hoạt động của giáo viên
với bạn đọc, rất nhẹ nhàng mà vô cùng
thấm thía, lay mạnh ý nghĩ và tình cảm
ngời đọc.
? Trở lại với ngời mẹ trong bài văn,chúng
ta hãy lắng nghe lời cuối cùng của mẹ(GV
đọc)
? Đã qua thời lớp1, bây giờ là học sinh lớp
7em hiểu một "thế giới kì diệu" mà cổng
trờng sẽ đa đến cho ta là gì?
-GV hớng dẫn học sinh thảo luận.

Hoạt động của học sinh

ơ

? Trong văn bản là lời tâm sự của ngời mẹ
vậy mẹ tâm sự với ai? Cách viết ấy có tác
dụng gì?

? Với cách viết ấy tác giả Lí Lan muốn gữi
gắm đền chúng ta điều gì?
GV: Đọc văn bản "Cổng trờng mở ra"
Giúp chúng ta hiểu rằng: Trong quãng đời

đi học, hầu nh ai cũng trải qua ngày khai
trờng đầu tiên. Nhng ít ai để ý xem trong
đêm trớc ngày khai trờng,mẹ mình đã làm
gì và nghĩ gì. Đọc văn bản chúng ta hiểu
và thấm thía tấm lòng thơng yêu, tình cảm
sâu nặng của mẹ đối với ta và vai trò to lớn
của nhà trờng đối với cuộc sống của mỗi
ngời....

- HS lắng nghe gv đọc đoạn cuối của văn
bản.
- Thế giới của ánh sáng tri thức.
- Thế giới của tình ngời, vì ở đó dạy dỗ bồi
đắp cho chúng ta bao nhiêu t tỡng tình cảm
đẹp về đạo lí làm ngời, tình bạn,tình thầy
trò...ý chí nghị lực, tình thật thà ,lòng dũng
cảm...để không ngừng vơn lên phát triển
toàn diện...
*Tổng kết:
- Toàn bộ văn bản là tiếng nói nội tâm của
nhân vật ngời mẹ. Ngời mẹ không trực tiếp
nói với con hay với ai cả. Ngời mẹ nhìn con
ngủ, nh tâm sự với con nhng thực ra là nói
với chính mình.
- Cách viết này làm nổi bật đợc tâm trạng,ý
nghĩ, tình cảm,những điều sâu thẳm khó nói
của nhân vật.
-Tấm lòng yêu thơng, tình cảm sâu
nặng,lòng tin của mẹ dành cho con ,cho nhà
trờng, cho xã hội tốt đẹp...

(Cổng trờng mở rộng bao nhiêu,tình mẹ dạt
dào sâu nặng bấy nhiêu. Gia đình, thầy cô,
bạn bè, nhà trờng luôn luôn hài hoà, gắn bó
với nhau, để đa chúng ta vào một thế giới
tuổi trẻ kì diệu, vô cùng đẹp đẽ, cao cả mà
không ít gian truân.)

4) Luyện tập:
a) Hãy nhập vai ngời con trong văn bản "Cổng trờng mở ra" để viết một đoạn văn
ngắn bày tỏ tình cảm biết ơn của mình đối với mẹ.
- HS làm độc lập vào vở nháp trong vòng 5 phút.
- GV gọi học sinh đọc bài viết của mình - HS trong lớp nhận xét - GV
ghi điểm.
b) GV gọi học sinh đọc bài "trờng học" và nêu ý nghĩa.
5) Dặn dò:
- Nắm vững nội dung bài học.
Hồ Thị Thanh Bình

3

Năm học 2008-2009


Trờng THCS Thạch Trung

Giáo án Ngữ Văn 7

- Soạn bài : Mẹ tôi (Chú ý : nhan đề "Mẹ tôi"; Vì sao bố không nói trực tiếp
mà lại viết th cho con....)
- Hoàn thành bài luyện tập 1 vào vở.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------

Tiết 2:

Mẹ tôi
(ét-môn-đô đơ A-mi-xi)

I)Mục tiêu cần đạt:
Giúp học sinh hiểu:
- Hiểu đợc tình cảm của cha mẹ dành cho con cái.
- Hớng cho các em ý thức biết tôn trọng tình cảm cha mẹ, luôn nói lời hay
làm việc tốt xứng đáng là con ngoan.
II) Chuẩn bị:
1) Giáo viên:
- Soạn bài.
- Su tầm một số tấm gơng hiếu thảo tiêu biểu.
- ảnh chân dung tác giả.
2) Học sinh:
- Phiếu học tập.
- Soạn bài.
III) Bài cũ:
? Tâm trạng của ngời mẹ và đứa con trong đêm trớc ngày khai trờng giống
nhau và khác nhau nh thế nào? Vì sao lại có sự khác nhau ấy?
? Hãy đọc thuộc câu văn cuối của văn bản"Cổng trờng mở ra", cho biết câu
văn đó đề cập đến vấn đề gì? Hiểu biết của em về vấn đề đó?
IV)Tiến trình tổ chức hoạt động dạy học:
1)Giới thiệu:
Trong cuộc đời của mỗi một chúng tangời mẹ có một vị trí và ý nghĩa hết sức
lớn lao, thiêng liêng và cao cả. Nhng không phải lúc nào chúng ta cũng ý thức đợc
điều đó. Chỉ khi mắc những lỗi lầm ta mới nhận ra tất cả. Bài mẹ tôi sẽ cho chúng

ta một bài học đầy ý nghĩa.
2)Bài mới:
Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của học sinh
I) Đọc - tìm hiểu chú thích :
GV: Hớng đẫn học sinh đọc bài với giọng 1) Đọc:
chậm rãi, thiết tha, tình cảm nhng nghiêm
khắc . Chú ý các câu cảm,câu cầu khiến.
? Gọi học sinh đọc bài? Và nhận xét cách
- Giới thiệu về tác giả và giải thích một số từ
đọc của bạn?
? Đọc chú thích và cho biết phần chú thích khó trong văn bản.
2) Tác giả:
đề cập đến vấn đề gì?
- ét-môn-đô đơ A-mi-xi, tiểu thuyết gia, nhà
? Nêu một vài hiểu biết của em về tác giả
văn viết truyện ngắn, nhà thơ, tác giả của
những cuốn sách truyện trẻ em nổi tiếng.
- Ông sinh năm 1846 tại vơng quốc Sác-đini-a và mất năm 1908 tại ý.
Hồ Thị Thanh Bình

4

Năm học 2008-2009


Trờng THCS Thạch Trung

Hoạt động của giáo viên

? Theo em phơng thức biểu đạt chính của
văn bản này là gì?
? Nếu thế nhân vật chính trong văn bản
này là ai?
? Vì sao em có thể xác định đợc nh vậy?
? Vậy ta có thể chia bố cục văn bản này
làm mấy phần? Nội dung của từng phần?
? Theo dõi văn bản em thấy văn bản đợc
viết dới dạng nào?
? Vậy lí do nào khiến ngời cha viết th cho
En-ri-cô ?
? Thái độ của ngời cha nh thế nào trớc lỗi
lầm đó của En-ri-cô?
? Hãy tìm những chi tiết chứng tỏ sự bực
tức, giận dữ của ngời cha đối với En-ri-cô?
? Theo em vì sao ông lại tức giận nh vậy?

? Để bày tỏ thái độ tức giận của mình đối
với con ông đã gợi nhớ lại những gì? Em
hãy tìm những chi tiết chứng tỏ điều đó?
? Qua lời th ấy của ngời cha,giúp chúng ta
hiểu đợc mẹ của En-ri-cô là ngời nh thế
nào?
Hoạt động của giáo viên
? Vì thế ông đã nghiêm khắc cảnh tĩnh Enri-cô những gì?
? Sau hàng loạt những từ ngữ, hình ảnh ,lời
lẽ bày tỏ thái độ tức giận của mình ngời bố
đã nhắc nhở con và lớn tiếng phê phán
điều gì?
Hồ Thị Thanh Bình

Giáo án Ngữ Văn 7

- Tác phẩm nổi tiếng nhất của ông là cuốn
truyện trẻ em đây cảm xúc "Những tấm lòng
cao cả" đợc viết theo dạng nhật kí của một
nam sinh, cuốn sách đợc dịch ra hơn 25 thứ
tiếng.
Hoạt động của học sinh
3) Từ khó:
4) Phơng thức biểu đạt:
- Biểu cảm.
- Ngời bố.
- Vì hầu hết lời nói trong văn bản này là lời
tâm tình của ngời cha.
5) Bố cục: Hai phần.
II) Phân tích:
- Viết dới dạng một bức th của ngời bố giữi
cho con trai là En-ri-cô. Và En-ri-co đã ghi
lại trong một trang nhật kí .
- Vì lúc cô giáo đến thăm,cậu đã thốt ra một
lời thiếu lễ độ với mẹ.
- Ông không nén nỗi sự giận dữ, bực tức trớc
sự thiếu lễ độ đó.
-"Bố không thể nén đợc cơn tức giận đối với
con".
- "Sự hỗn láo của con nh một nhát dao đâm
vào tim bố".
- Ông vừa xót xa, thất vọng vì đứa con đã
không xứng với tình yêu và niềm trông đợi

của vợ chồng ông đã dành cho, đặc biệt là
của ngời mẹ .
- Gợi lại những điều tốt đẹp mà ngời mẹ đã
dành cho con trong suốt quãng đời của
mình ... mẹ phải thức suốt đêm, cúi mình
trên chiếc nôi để trông chừng hơi thở ...
- Là ngời rất mực yêu thơng con. Rõ ràng mẹ
của En-ri-cô cũng giống nh bao ngời mẹ
khác trên thế gian này đã yêu thơng chăm
sóc con bằng tất cả tấm lòng, sức lực, hi sinh
cả
Hoạt động của học sinh
hạnh phúc, cuộc sống của mình cho con cái.
- Ngày mất mẹ, sẽ yếu đuối vì không đợc sự
che chở của mẹ, lòng con sẽ cay đắng khi
nhớ lại nhng lúc đã làm cho mẹ đau lòng, sẽ
sống không thanh thản...
-"Hãy nhớ rằng, tình yêu thơng, kính trọng
cha mẹ là tình cảm thiêng liêng hơn cả "
- "Thậtđáng xấu hổ..."

5

Năm học 2008-2009


Trờng THCS Thạch Trung

Giáo án Ngữ Văn 7

? Để chuộc lại lỗi lầm đó ông đã khuyên - Phải xin lỗi mẹ, "cầu xin mẹ hôn con,để
con làm gi để mẹ tha thứ?
cho chiếc hôn ấy xoá đi dấu vết của sự vong
ơn bội nghĩa..."
? Trong lời khuyên ấy giọng điệu của ngời - Kiên quyết, vừa nghiêm khắc, cứng rắn vừa
cha có gì đặc biệt?
mềm mỏng nh sâu sắc, tế nhị.
? Qua đó giúp chúng ta hình dung đợc đó - Là một ngời cha hết lòng yêu thơng vợ con.
là một ngời cha nh thế nào?
- Nghiêm khắc, công bằng, độ lơng và tế nhị
trong việc giáo dục con cái.
? Theo em sự tế nhị của ngời cha đợc thể - Những điều răn dạy ấy của ngời cha không
hiện ở chổ nào? Vì sao ?
trực tiếp nói bằng lời mà lại nói qua bức th .
- Điều đó tránh làm cho con mất đi lòng tự
trọng , bẽ bàng, xấu hổ .
Khi nói bằng văn bản ý từ đợc chi tiết hơn,
sắp xếp đợc lôgic hơn, chặt chẻ hơn có điều
kiện để vừa dạy bảo tâm tình tỉ mỉ có thời
gian cho con suy ngẩm. Đây cũng là bài học
? Vậy khi đọc đợc th bố, thái độ của En-ri- về cách ứng xử trong cuộc sống mà chúng ta
cô nh thế nào?
cần học tập .
? Điều gì khiến En-ri-cô lại có tâm trạng - Xúc động vô cùng.
đó?
- Vì bố đã gợi lại những kĩ niệm đẹp giữa
mẹ và chú.- Vì thái độ kiên quyết ,nghiêm khắc nhng
lại rất tế nhị của bố.
- Vì lời nói chân thành, sâu sắc của bố.
Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của học sinh
*Tổng kết:
? Từ văn bản "Mẹ tôi" em cảm nhận đợc - Tình cảm cha mẹ dành cho con cái và con
những điều sâu sắc nào của tình cảm con cái dành co cha mẹ là tình cảm thiêng liêng
nhất.
ngời?
- Con cái không có quyền h đốn, chà đạp lên
?Theo em có gì độc đáo trong cách thể tình cảm đó.
- Dùng hình thức viết th.
hiện văn bản này?
- Ngời viết có cơ hội bày tỏ trực tiếp cảm
?Nêu tác dụng của cách thể hiện đó?
xúc và thái độ một cách chân thành.

3)Lyện tập:
- Sau khi nhận dợc bức th của bố, En-ri-cô rất hối hận và viết một bức th để
xin mẹ tha lỗi. Em hãy nhập vaivào nhân vật để viết lá th ấy.
- Nếu không dùng hình thức viết th, ngời bố trong câu chuyện vẫn có thể
dùng hình thức trực tiếp nói chuyện để dạy bảo con.Hãy kể lại câu chuỵện theo hớng ấy và so sánh để thấy đợc sự thành công của nhà văn khi chọn hình thức viết
th.
- Học sinh viết trong ít phút - Đọc trớc lớp.
4)Dăn dò:
- Về nhà hoàn thành hai bài tập luyện vào vở.
- Học thuộc lòng ghi nhớ trong sách giáo khoa.
- Xem trớc bài "Từ ghép"và bài "Liên kết trong văn bản"
------------------------Hồ Thị Thanh Bình

6

Năm học 2008-2009

Trờng THCS Thạch Trung

Giáo án Ngữ Văn 7

Tiết 3:
Từ Ghép
I) Mục tiêu cần đạt:
- Nắm đợc hai loại cấu tạo từ ghép:chính phụ và đẵng lập.
- Hiểu đợc cơ chế cấu tạo nghĩa của từ ghép tiếng việt.
- Biết vận dụng vào việc tìm hiểu nghĩa của hệ thống từ ghép tiếng việt.
II) Chuẫn bị:1) Giáo viên:
- Bảng phụ. - Hệ thống bài tập luyện.
2) Học sinh:- Ôn lại kiến thức về tiếng việt lớp 6.
Hồ Thị Thanh Bình

7

Năm học 2008-2009


Trờng THCS Thạch Trung

Giáo án Ngữ Văn 7

- Bảng phụ nhóm.
III) Bài củ:? Hãy kẻ bảng hệ thống từ đã học ở lớp 6?
Từ
Đơn

Phức

Ghép

Láy

Chính phụ
Đẳng lập
? Thế nào là từ đơn? Thế nào là từ phức?
IV) Tiến trình lên lớp:
1) ổn định:
2)Giới thiệu:
Thế từ ghép gồm có mấy loại? Cơ chế tạo nghĩa của nó ra sao? Tiết học này
chúng ta sẽ đi vào tìm hiểu .
3) Bài mới:
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
? Hãy đọc hai ví dụ in nghiêng trong sách I) Các loại từ ghép.
giáo khoa?
- HS đọc ví dụ.
? Tìm từ ghép đợc sữ dụng trong hai ví dụ - Bà ngoại; thơm phức.
trên?
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
- Đó là từ có hai tiếng trở lên có quan hệ
ghép nghĩa trong cấu tạo.
- Bà và thơm ->Tiếng chính.
- Ngoại và phức->Tiếng phụ.

? Cho biết vì sao em xác định đó là từ
ghép?
? Vậy trong hai từ ghép "Bà ngoại" và
"Thơm phức" có tiếng nào là tiếng chính ?
Tiếng nào là tiếng phụ?
? Tiếng nào bổ sung ý nghĩa cho tiếng nào?
? Hãy giải thích nghĩa?

- Tiếng phụ bổ sung ngĩa cho tiếng chính.
-"Bà": Chỉ ngơời phụ nữ đã lớn tuổi.
-"Ngoại": Giúp ta hiểu đây là ngời sinh ra
? Nêu nhận xét của em về vị trí của các mẹ.
- Tiếng chính đứng trớc, tếng phụ đứng sau
tiếng trong hai ví dụ trên?
GV: Những từ kiểu nh vậy ngời ta gọi là từ (không đổi chổ đợc cho nhau).
ghép chính phụ . Vậy em hiểu thế nào là từ
*Ghi nhớ 1:
ghép chính phụ?
? Đọc tiếp hai ví dụ trong mục 2sách giáo - HS rút ra.
khoa chú ý từ "Quần áo", "Trầm bổng".
- HS đọc.
? Các tiếng trong hai từ ghép trên có phân - Không phân đợc đâu là tiếng chính đâu là
ra đợc đâu là tiếng chính đâu là tiếng phụ tiếng phụ vì: Cả hai tiếng có quan hệ bình
không? Vì sao?
đẳng với nhau về mặt ngữ pháp.
- Cụ thể: Quần áo -> Chỉ trang phụ nói
chung .
Hồ Thị Thanh Bình

8

Năm học 2008-2009


Trờng THCS Thạch Trung

Giáo án Ngữ Văn 7

Trầm bổng -> Chỉ âm thanh lúc to
lúc nhỏ.
-> nếu tách ra đều có nghĩa nh nhau.
*Ghi nhớ2:
- HS rút ra gh nhớ.
- Các nhóm cử đại diện trình bày.
- Nhóm 1: Ông bà;Bố mẹ;anh chị;...
- Nhóm 2: Cây mng;con mèo;chị lan....

GV: Những từ nh vậy ngời ta gọi là từ ghép
đẵng lập? Vậy hãy nêu hiểu biết của em về
loại từ đó?
* Bài tập nhanh:
- Nhóm 1: Tìm 5 từ ghép đẳng lập và đặt
câu với nó.
- Nhóm 2: Tìm 5 từ ghép chính phụ và đặt
câu với nó.
HĐII: - GV treo bảng phụ có chứa ví dụ:
- Bà ngoại - Bà.
- Thơm phức - Thơm.
Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của học sinh

II) Nghĩa của từ ghép.
? So sánh nghĩa của hai cặp từ trên em thấy - Cặp 1a: Giống nhau: Cùng chỉ ngời phụ nữ
lớn tuổi.
có gì khác nhau?
Khác nhau:Bà ngoại là ngời sinh ra
mẹ.
- Cặp 1b: Giống nhau:Cùng chỉ tính chất
của 1 sự vật có đặc trng về mùi vị.
Khác nhau:Chỉ mùi thơm đậm đặc
gây ấn tợng.
? So sánh nghĩa của từ "Quần áo" với nghĩa - Quần áo -> Chỉ trang phục.
- Quần -> Chỉ trang phục mặc phía dới...
của mỗi tiếng?
- áo -> Mặc phía trên cơ thể.
? Qua các ví dụ trên em thấy cơ chế tạo *Ghi nhớ 3:
- HS rút ra.
nghĩa của từ ghép nh thế nào?
*Bài tập nhanh: (GV phát phiếu)
- Giống nhau: Cả hai nhóm đều là từ ghép
? Hãy nhận xét hai nhóm từ sau:
đẳng lập.
- Nhóm 1: Trời đất; Vợ chồng; Đa đón.
- Khác nhau: Nhóm 2 không đảo dợc vị trí
- Nhóm 2: Mẹ con; Đi lại; Non sông.
của các tiếng .
? Bài học hôm nay chúng ta cần ghi nhớ - HS nhắc lai kiến thức cả bài.
- HS đọc ghi nhớ trong sách giáo khoa.
điều gì?

? Hãy đọc ghi nhớ ở sách giáo khoa?
III) Luyện tập:
HĐIII:
Bài 1:
- GV kẻ bảng phân loại từ ghép .
? Hãy xếp các từ ghép trong sách giáo khoa -HS lên bảng xếp.
Từ ghép
Lâu đời ,xanh ngắt ,nhà
vào bản trên?
chính phụ
máy,nhà ăn,cây cỏ,nụ cời
Từ
ghép (các từ còn lại)
đẳng lập
Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của học sinh

Bài 2:
? Thêm các tiếng vào các từ trên để tạo -Bút bi ;Làm quen ;Vui tai ;Thớc kẻ
ăn bám ;Nhát gan ; Ma rào ; Trắng xoá
thành từ ghép chính phụ?
Hồ Thị Thanh Bình

9

Năm học 2008-2009


Trờng THCS Thạch Trung

Giáo án Ngữ Văn 7

Bài 3:
? Điền thêm vào các từ bên để tạo thành từ
ghép đẳng lập?
-Núi

Rừng
Đồi
Thích

- Ham
Muốn
Bài 4:
? Tại sao có thể nói một cuốn sách,một -Sách, vở: là những danh từ chỉ vật dới dạng
cuốn vở mà không thể nói một cuốn sách cá thể có thể đếm đợc. Còn: sách vở là từ
vở?
ghép đẳng lập có nghĩa tổng hợp chỉ chung
cả hai loại nên không goi đợc nh vậy.
Bài 7:
- Máy -> Hơi nứơc
? Phân tích cấu tạo của những từ ghép có - Hơi -> nớc.
ba tiếng trở lên?

IV) Dặn dò:
-Về nhà học thuộc ghi nhớ.
-Hoàn thành bài tập 5,6 vào vở.
-Xem trớc bài "Liên kết trong văn bản" và tập trả lời các câu hỏi.
-------------------------

Tiết 4:
Liên kết trong văn bản
I)Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh:
- Hiểu đợc liên kết trong văn bản là gì? Thấy đợc hai mặt của sự liên kết.
Hình thức ngôn nữ và nội dung liên kết ý nghĩa.
- Vận dụng để bớc đầu xây dựng đợc những văn bản có tính liên kết .
II)Chuẫn bị:
1)Giáo viên:
- Soạn bài.
- Bảng phụ ghi ví dụ.
2)Học sinh:
Hồ Thị Thanh Bình

10

Năm học 2008-2009


Trờng THCS Thạch Trung

Giáo án Ngữ Văn 7

- Tìm một số ví dụ.
III)Bài củ: (Kiểm tra sự chuẫn bị của học sinh)
IV)Tiến trình lên lớp:
1) Giới thiệu:
Khi viết một văn bản dù dài hay ngắn,mục đích của chúng ta là để cho ng ời
đọc dễ hiểu, dễ nhớ...Vậy để làm đợc điều đó đòi hỏi văn bản phải có yếu tố gì?
Đặc điểm của yếu tố đó ra sao, tiết học này chúng ta sẽ tìm hiểu.

2) Bài mới:
Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của học sinh
HĐI:
I) Liên kết và phơng tiện liên kết trong văn
- GV treo bảng phụ có chứa ví dụ trong bản.
sách giáo khoa.
? Học sinh đọc ví dụ?
- Học sinh đọc ví dụ.
? Theo em, nếu bố En-ri-côchỉ viết mấy câu - Em sẽ không hiểu đợc bố muốn nói với
trên, thì En-ri-cô có thể hiểu điều bố muốn mình điều gì.
nói cha? Từ văn bản gốc đã học em hãy - Theo văn bản gốc thì bố phê bình lỗi lầm
phân tích xem?
của En-ri-cô một cách nghiêm khắc còn ở
đây chỉ nhắc đến mẹ.
? Giữa câu 1 và câu 2 đọc lên em thấy thế - Khó hiểu.
nào?
? Giữa các câu trên với câu cuối cùng của - Nội dung rời rạc ,đang nói đến mẹ lại bảo
đoạn văn ra sao?
là không hôn bố, ở đây đã bỏ qua lời dạy
bảo...
? Theo em lí do nào khiến En-ri-cô cha - HS thảo luận . Cử đại diện trình bày trớc
hiểu ý bố? (HS thảo luận lựa chọn phơng án lớp.
đúng)
-Lựa chọn phơng án c.
a) Vì câu văn viết cha đúng ngữ pháp.
Hoạt động của giáo viên
b) Vì câu văn nội dung cha rõ ràng.
c) Vì giữa các câu cha có sự liên kết.

? Nh vậy muốn đoạn văn có thể hiểu đợc
cần đảm bảo yếu tố gì?
? Từ đó em thấy liên kết có vai trò nh thế
nào trong văn bản?

Hoạt động của học sinh

- Ngoài việc chính xác,rõ ràng,đúng nội
dung cần phải có tính liên kết.
- Liên kết là một trong những tính chất
quan trọng nhất của văn bản,làm cho văn
bản trở nên có nghĩa và dễ hiểu.
II) Phơng tiện liên kết trong văn bản:
? Đọc lại đoạn văn 1?
- Học sinh đọc.
? Đoạn văn trên cha có sự liên kết vì nó - Thiếu sự liên kết về ý. ý câu trớc và ý câu
thiếu ý gì?
sau rời rạc vì còn thiếu ý câu giữa chúng để
làm sự chuẫn bị cho câu sau.
-> Nội dung giữa các câu cha thống
nhất,cha chặt chẽ.
? Hãy sữa lại đoạn văn trên để En-ri-cô có - HS sữa lại nh văn bản trong sách giáo
thể hiểu đợc ý của bố muốn nói?
khoa.
- GV treo bảng phụ có chứa ví dụ 2 sách
giáo khoa?
-HS đọc.
? Đoạn văn trên có sự liên kết cha?
Hồ Thị Thanh Bình

11

Năm học 2008-2009


Trờng THCS Thạch Trung

Giáo án Ngữ Văn 7

? Hãy chỉ ra sự thiếu liên kết đó và sữa lại - Cha có sự liên kết.
để nó trở thành một đoạn văn có nghĩa?
- Câu 1 có nói về thời gian "1 ngày kia" còn
ở câu 2 lại cha có (Thiếu cụm từ "còn bây
giờ") Câu 3 xng là đứa trẻ trong lúc những
câu trên đang xng là con -> Tạo sự rời rạc,
?Em thấy cụm từ "còn bây giờ" và "con" không thống nhất.
đóng vai trò gì?
-Liên kết ý nghĩa cho câu văn .
? Từ hai ví dụ trên ,em hãy cho biết: Một
văn bản có tình liên kết trớc hết phải có - Từ, ngữ làm phơng tiện liên kết câu.
điều kiện gì? Cùng với những điều kiện ấy, - Đảm bảo liên kết cả về nội dung và hình
các câu trong văn bản phải sử dụng phơng thức.
tiện gì?
? Bài học hôm nay cần nắm những gì?
*Ghi nhớ:(SGK)
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
III)Luyện tập:
Bài tập 1:
? Hãy xếp các câu văn dới đây theo một thứ - Học sinh làm theo nhóm và cử đại dện

tự hợp lí để tạo thành một đoạn văn có tính tình bày.
liên kết chặt chẽ?
- Câu 1->4->2->5->3.
Bài tập 2:
? Các câu trong đoạn văn ở sách giáo khoa - Cha có sự liên kết.
đã có sự liên kết cha? Vì sao?
- Vì nội dung giữa các câu cha thống nhất
không gắn bó chặt chẽ với nhau. Mỗi câu
chứa một nội dung riêng mặc dù đều nói
đến mẹ.
? Hãy điền từ ngữ thích hợp vào chổ trống Bài tập 3:
trong đoạn văn ở sách giáo khoa trang 19 Bà->Bà->Cháu->Bà->Bà->Cháu->Bỗng
để cho các câu liên kết với nhau một cách nhiên.
chặt chẽ?
"Đêm nay mẹ không ngủ đợc .Ngày mai là Bài tập 4:
ngày khai trờng lớp một của con" Có ngời - Nếu ta tách hai câu trên ra khỏi văn bảnth
nhận xét: Sự liên kết giữa hai câu trên hình có vẽ rời rạc. Nhng trong văn bản còn có
nh không chặt chẽ.
câu 3 đứng sau gắn chặt mẹ và con ở câu 1
? Hãy giải thích vì sao?
và 2 thành một thể thống nhất -> có sự
thống nhất.
? Bài tập 5 yêu cầu chhúng ta điều gì?
Bài tập5:
? Em nào giải quyết đợc vấn đề đó?
- HS trã lời ở sách giao khoa.
? Viết một đoạn văn ngắn bảo đảm tình liên - Muốn có 100 đốt tre đẹp cha chắc đã có 1
kết?
cây tre. Muốn có cây tre trăm đốt tì các đốt
tre phải đợc nối liền với nhau.

-> 1văn bản muốn đợc hiểu rõ nghĩa cần có
sự liên kết.

IV)Dặn dò:
- Hoàn thành bài tập vào vở.
- Học thuộc ghi nhớ, đọc bài đọc thêm.
- Soạn bài: "Cuộc chia tay của những con búp bê". Lu ý đọc kĩ, nghiên cứu
xem viết về đối tợng nào, ngôi kể, tác dụng.
------------------------Hồ Thị Thanh Bình

12

Năm học 2008-2009


Trờng THCS Thạch Trung

Giáo án Ngữ Văn 7

Thứ 7 ngày tháng 9 năm 2007
Tiết 5:
Cuộc chia tay của những con búp bê (t1)
I)Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh thấy đợc:
- Những tình cảm chân thành sâu sắc của hai anh em trong câu chuyện ,cảm
nhận đợc nỗi đau đớn, xót xa của những bạn nhỏ chẳng may rơi vào tình cảnh bất
hạnh. Biết thông cảm chia sẽ với những ngời bạn ấy.
- Thấy đợc cái hay của truyện là ở cách kể rất chân thật và cảm động.
II)Chuẩn bị:
1) Giáo viên: - ảnh minh hoạ.
2) Học sinh: - Soạn bài.

- Su tầm một số mẫu chuyện có nội dung tơng tự.
III) Bài cũ:
? Thông qua văn bản "Mẹ tôi" tác giả Lí Lan muốn gửi gắm đến chúng ta
điều gì?
? Vì sao ngời bố không nói thẳng mà lại chọn cách viết th cho con?
IV)Tiến trình lên lớp:
1) ổn định:
2) Giới thiệu bài mới:
Trẻ em có quyền đợc hởng hạnh phúc gia đình có đầy đủ cả cha lẫn mẹ chăm
sóc và dạy dỗ. Nhng trong cuộc sống của chúng ta có vô số gia đình phải li tán vậy
những đứa trẻ đó có tâm trạng nh thế nào khi gặp phải hoàn cảnh đó? Sống ra sao
khi không có cha mẹ ở bên cạnh? Tiết học hôm nay chúng ta sẽ tìm hiểu.
3)Bài mới:
Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của học sinh
I) Đọc-Tìm hiểu chú thích:
? Trên cơ sở đã soạn bài và học bài ở nhà 1) Đọc:
em thấy văn bản này nên đọc nh thế nào - Đọc với giọng rõ ràng, buồn bã, chú ý
cho phù hợp?
phân biệt rõ lời kể, các đối thoại diễn biến
Hồ Thị Thanh Bình

13

Năm học 2008-2009


Trờng THCS Thạch Trung

Giáo án Ngữ Văn 7

? Giáo viên lần lợt gọi 4 em đọc bài?
? Học sinh và giáo viên nhận xét?
? Trong văn bản có từ nào em thấy khó, cha
hiểu ? Ai có thể giải thích giúp bạn?
- HS bộc lộ và dựa vào sách giáo khoa để
trả lời.
? Văn bản này đợc viết theo phơng thức
biểu đạt nào?
? Bố cục ra sao?

? Ngôi kể đợc tác giả sử dụng trong văn bản
là ngôi thứ mấy? Việc lựa chọn ngôi kể đó
có tác dụng gì?

tâm lý của nhân vậtqua các chặng chính.
- HS đọc .
2)Từ khó:
3)Phơng thức biểu đạt:
- Tự sự.
4)Bố cục:
- Ba phần.
+ Phần1: Từ đầu-> hiếu thảo nh vậy.
Tâm trạng của hai anh em trong đêm trớc
và sáng hôm sau khi mẹ giục chia đồ chơi
+ Phần 2: Tiếp -> trùm lên cảnh vật.
Cuộc chia tay của Thuỷ với cô giáo và các
bạn.
+ Phần 3: Còn lại

Cuộc chia tay của hai anh em.
- Ngôi thứ nhất số ít. Ngời kể chính là ngời
chứng kiến câu chuyện, trực tiếp tham gia
vào cốt truyện, cùng chịu nổi đau về sự mất
mát tình cảm nh em gái mình.
- Cách lựa chọn ngôi kể này giúp tác giả có
điều kiện trực tiếp thể hiện suy nghĩ, tình
cảm và diễn biến tâm trạng của nhân vật,
tăng thêm tình chân thực của truyện, làm
cho truyện hấp dẫn sinh động hơn.
- HS.
- HS kể.

? Nếu kể văn bản này em sẽ lựa chọn ngôi
kể nào?
? Hãy kể lại văn bản theo sự lựa chọn của
em?
? Ngoài ngôi kể trên ta có thể lựa chọn ngôi - Kể theo lời kể của mình. Hoặc kể ngôi thứ
kể nào khác nữa?
nhất nhng của ngời em.
II) Phân tích:
? Văn bản này là một truyện ngắn.Vậy - Cuộc chia tay của hai anh em Thành và
truyện đợc kể về việc gì?
Thuỷ.
? Ai là nhân vật chính trong cuộc chia tay? - Cả hai anh em Thành và Thuỷ. Vì mọi sự
(ngời anh ,ngời em hay cả hai)
việc của câu chuyện đều có sự tham gia của
? Vì sao em xác định đợc nh vậy?
cả hai.
? Hình ảnh Thành và Thuỷ hiện lên nh thế - Thuỷ: Run lên bần bật; Cặp mắt tuyệt

nào khi mẹ ra lệnh chia đồ chơi?
vọng; Hai bờ mi sng mọng lên vì khóc
nhiều.
- Thành: Cắn chặt môi để khỏi bật lên tiếng
khóc; Nớc mắt cứ tuôn ra nh suối.
? Qua các chi tiết đó cho thấy Thành và - Tâm trạng buồn khổ, đau xót, bất lực.
Thuỷ đang trong tâm trạng nh thế nào?
- Vì chia đồ chơi cũng đồng nghĩa với việc
? Vì sao hai anh em lại rơi vào tâm trạng chia tay của hai anh em, có thể sẽ xa nhau
đó?
mãi mãi.
? Vậy cuộc chia đồ chơi diễn ra nh thế nào? - HS dựa vào sách giáo khoa.
? Quan sát vào bức hình minh hoạ 1trong
bài ta thấy bức hình minh hoạ cho chi tiết - Cuộc chia đồ chơi giữa hai anh em Thành
nào?
và Thuỷ.
Hồ Thị Thanh Bình

14

Năm học 2008-2009


Trờng THCS Thạch Trung

Giáo án Ngữ Văn 7

? Khi thấy anh chia búp bê Thuỷ đã nói gì
và hành động ra sao? Em có nhận xét gì về - Tru tréo lên giận dữ.
những lời nói và hành động đó?

- "Sao anh ác thế..."
- Khi đặt hai con búp bê vào một chỗ mắt
dịu lại.
-"Vậy ai gác đêm cho anh?"
- Khi đặt hai con vào chỗ củ->Vui vẻ.
- Lời nói, hành động bộc lộ mâu thuẫn rõ rệt
? Hãy lí giải vì sao cô bé lại có sự mâu - Vì trong suy nghĩ Thuỷ không muốn chia
thuẫn đó?
rẽ hai con búp bê nhng lại rất thơng Thành
(Các em hãy thảo luận nhóm để trả lời)
sợ đêm đêm không có con vệ sĩ canh giấc
ngủ cho anh.
? Vậy làm thế nào để giải quyết mâu thuẫn - Bố mẹ các em không chia tay.
đó
- Để hai con búp bê bên nhau ở lại với anh
? Kết thúc truyện, Thuỷ đã lựa chọn cách với một cử chỉ và giọng dứt khoát.
giải quyết nào?
- Thơng cảm đối với một cô bé giàu lòng vị
? Chi tiết đó gợi lên cho em suy nghĩ và tha,vừa thơng anh vừa thơng những con búp
tình cảm gì đối với bé Thuỷ?
bê, không chịu để chúng chia lìa nhận sự
thiệt thòi về mình cho anh đợc vui vẻ.
GV chốt: Vậy trớc tình cảnh của những em
bé đáng thơng nh vậy mọi ngời xung quanh
có thái độ, suy nghĩ gì? Và cuộc chia tay
thực sự của hai anh em diễn ra nh thế nào?
Tiết sau ta tìm hiểu tiếp.

IV)Luyện tập:
? Trong câu chuyện em thấy tình cảm giữa hai anh em ra sao?

? Những chi tiết nào chứng tỏ điều đó?
V)Dặn dò:
- Soạn và tìm hiểu tiếp phần văn bản còn lại.
- Học kĩ nội dung trong giờ học hôm nay.
- Luyện kể tóm tắt văn bản.
- -----------------------Thứ ngày tháng 9 năm 2007
Tiết 6: Cuộc chia tay của những con búp bê (t2)
---------------I) Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh thấy đợc:
- Sự đau đớn của hai anh em khi họ thật sự xa nhau, đặc biệt khi Thuỷ cho
biết em sẽ không đợc đi học nữa.
- Thấy đợc nổi đau mà ngời lớn gây ra cho con trẻ, trách nhiệm của họ đối
với con cái
II)Chuẫn bị:
1) Giáo viên: - Tranh minh hoạ.
2 )Học sinh: - Soạn bài.
III)Bài cũ:
? Truyện "Cuộc chia tay của những con búp bê" đợc viết theo phơng thức
bỉểu đạt nào? Kể theo ngôi thứ mấy? Tác dụng của ngôi kể đó trong văn bản?
Hồ Thị Thanh Bình

15

Năm học 2008-2009


Trờng THCS Thạch Trung

Giáo án Ngữ Văn 7

? Qua đoạn văn em thấy một bé Thuỷ sáng ngời lên những phẩm chất tốt đẹp

nào?
IV) Tiến trình lên lớp:
1) Giới thiệu: (GV chuyển tiếp từ tiết trớc)
2) Bài mới:
Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của học sinh
II)Phân tích (Tiếp)
? Đọc đoạn văn bản 2 sách giáo khoa?
- HS đọc.
? Nêu nội dung chính của đoạn văn bạn và - Cuộc chia tay với lớp học.
đọc?
? Khi Thuỷ đến trờng để chia tay cô giáo và
lớp học thái độ của Thuỷ nh thế nào?
- Tủi thân...bật khóc thút thít.
? Theo em vì sao Thuỷ lại có thái độ nh - Vì trờng học là nơi ghi dấu những kĩ niệm
vậy?
củaThuỷ, và vì cùng trang lứa nhng em phải
chịu nổi đau,sự mất mát ...
-> Em sắp phải chia xa mãi mãi với nơi này.
- Ngạc nhiên ,sững sốt,sững sờ...
? Còn thái độ của cô giáo với các bạn trong
lớp ra sao?
- HS nêu.
? Tìm những chi tiết chứng tỏ điều đó?
- Diễn tả niềm cảm thơng sâu sắc của mọi
? Thái độ, tình cảm đó của họ dành cho ngời dành cho Thuỷ.
Thuỷ có ý nghĩa gì?
- Thể hiện tình thầy trò,bạn bè ấm áp.
- Diễn tả niềm oán ghét cảnh gia đình chia

lìa.
- Thơng cảm và mong sao đừng có ai rơi
? Cảm nghĩ của em trớc cuộc chia tay đầy vào hoàn cảnh nh vậy.
nớc mắt này ra sao?
- HS bộc lộ.
? Chi tiết nào trong cuộc chia tay đó làm
em cảm động nhất? Vì sao?
-Giáo viên cho học sinh tự bộc lộ mỗi em
một ý kiến, không gò ép.
? Khi ra khỏi trờng nhìn thấy mọi ngời và -"Kinh ngạc khi thấy mọi ngời ...."
cảnh vật xung quanh Thành cảm nhận ra
sao?
- Vì trong lòng em đang chịu nổi đau quá
? Vì sao Thành lại "kinh ngạc..." nh vậy?
lớn, sự mất mát quá lớn, tâm hồn đang nổi
giông bảo. Vậy mà mọi ngời, cảnh vật vân
bình thờng thậm chí thờ ơ trớc nổi đau khổ
của hai anh em->nổi đau đớn càng tăng lên,
cô đơn hơn...
? Khi về đến nhà đã thấy đồ đạc chất lên xe 3) Cuộc chia tay của hai anh em
chuẩn bị cho cuộc ra đi, Thuỷ đã có thái độ - Mặt tái xám nh tàu lá.
nh thế nào? Em đã nhắn nhủ gì với anh?
- Chạy vội vào nhà.
- Khóc nức lên, dặn dò...
- Đặt hai con búp bê bên nhau.
- "Không đơc để hai con bup bê xa nhau"
? Lời nhắn nhủ ấy toát lên ý nghĩa sâu xa - Lời nhắc nhở với mỗi gia đình và xã hội
nào?
hãy vì hạnh phúc của tuổi thơ. Đừng vì ngời
GV: Đó cũng chính là bức thông điệp mà lớn mà đánh mất nụ cời trên môi trẻ thơ.

tác giả muốn nhắc nhở đến những bậc làm
Hồ Thị Thanh Bình

16

Năm học 2008-2009


Trờng THCS Thạch Trung

Giáo án Ngữ Văn 7

cha làm mẹ.
? Qua văn bản này em thấy Thành và Thuỷ
là những đứa trẻ nh thế nào? Chúng đã
dành tình cảm nào cho nhau?
?Văn bản "Cuộc chia tay của những con
búp bê " là câu chuyện về những cuộc chia
tay. Theo em đó có phải là những cuộc chia
tay bình thờng không? Vì sao?
? Viết về những cuộc chia tay không đáng
có, văn bản toát lên thông điệp gì về quyền
trẻ em?

- Yêu thơng nhau,chăm lo cho nhau hết
mực.
*Tổng kết:
- Những cuộc chia tay không bình thờng vì
họ không có lỗi.

- Không thể đẩy trẻ em vào con đờng bất
hạnh.
- Ngời lớn hãy chăm lo và bảo vệ hạnh phúc
của trẻ thơ .
- Kể xen miêu tả và biểu cảm.
? Nét đặc sắc về nghệ thuật nào đã giúp tác - Đối thoại linh hoạt.
giả chuyển tải câu chuyện đến với ngời đọc - Lựa chọn ngôi kể hợp lí, lời lẻ chân thành,
một cách đầy thơng cảm nh vậy?
giản dị.
? Em học tập đợc gì từ cách kể chuyện của - HS nêu.
tác giả trong văn bản này?

III)Luyện tập:
1) Đọc phần đọc thêm và nêu cảm nhận của em về bài thơ đó?
2) Viết một đoạn văn ngắn nói lên cảm xúc của em trớc hoàn cảnh của Thành và
Thuỷ
- HS làm vào giấy nháp.
IV)Dặn dò:
- Kể tóm tắt truyện một cách ngắn gọn.
- Ngời bố trở về nhà ngay sau khi mẹ và Thuỷ ra đi, ông đã nhìn thấy gì và
suy nghĩ ra sao. Hãy kể tiếp câu chuyện.
- Xem trớc bài "Bố cục trong văn bản"
Chú ý : Viết trớc một lá đơn xin gia nhập đội.15.
-------------------------

Hồ Thị Thanh Bình

17

Năm học 2008-2009

Trờng THCS Thạch Trung

Giáo án Ngữ Văn 7

Thứ ngày
Bố cục trong văn bản
----------------

Tiết 7

tháng 9 năm 2007

I)Mục tiêu cần đạt:
- Thấy đợc tầm quan trọng của bố cục trong văn bản.
- Bớc đầu thấy đợc thế nào là một bố cục rành mạch,hợp lí.
- Tích hợp với phần văn qua văn bản "Cuộc chia tay của những con búp bê".
- Rèn luyện học sinh có ý thức xây dựng bố cục khi viết văn bản.
II)Chuẫn bị:
1)Giáo viên: - Bảng phụ.
- Ví dụ minh hoạ.
2)Học sinh: - Bảng nhóm.
III)Bài cũ:
? Tính liên kết là gì? Làm cách nào để văn bản có tính liên kết?
IV) Tiến trình hoạt động:
2)Bài mới:
Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của học sinh

I) Bố cục và những yêu cầu về bố cục trong
văn bản.
? Em hãy lên bảng viết các bớc trình bày 1) Bố cục của văn bản.
một lá đơn xin gia nhập đội?
- HS lên bảng trình bày.
- Mở bài:+ Quốc hiệu.
+ Tên đơn
+ Nơi nhận.
- Thân bài: +Họ tên.
+ Ngày tháng năm sinh.
+ Địa chỉ.
+ Lí do xin gia nhập đội.
-Kết bài: + Lời hứa.
+ Lời cảm ơn.
+ Ngày tháng viết đơn.
+ Chữ kí.
? Nếu bây giờ cô đảo trật tự đó đi có đợc - Không đợc.
không?
? Nếu trật tự đảo lộn thì lá đơn sẽ nh thế - Làm cho văn bản khó hiểu, lộn xộn,
Hồ Thị Thanh Bình

18

Năm học 2008-2009


Trờng THCS Thạch Trung

Giáo án Ngữ Văn 7

nào?
? Cách sắp xếp văn bản hợp lí nh trên ngời
ta gọi là bố cục. Vậy bố cục là gì?
?Làm bài tập 1 theo nhóm bằng cách viết
một lá đơn hay giấy xin phép, sau đó trình
bày ý kiến?
- GV cho các nhóm nhận xét, bổ sung, góp
ý.

không có hiệu quả.
*Bố cục là sự sắp xếp,bố trí các phần các
đoạn theo một trình tự ,một hệ thống rành
mạch hợp lí.
-HS làm và trình bày trớc lớp.

2) Những yêu cầu về bố cục trong văn bản
Đọc văn bản 1 và 2 trong sách giáo khoa -HS đọc ví dụ.
trang 29?
? Hai câu chuyện trên đã có bố cục cha?
- Cha có bố cục rõ ràng.
?Cách kể chuyện nh trên bất hợp lí ở chổ - Câu văn cuối đoạn không ăn nhập gì với
nào?
văn bản.
? So với văn bản gốc có gì giống và khác - Các câu văn cơ bản giống nhau song cách
nhau?
sắp xếp khác nhau.
? Vì vậy nên cách tiếp cận hai văn bản này - Khó tiếp nhận, khó hiểu so với văn bản
so với văn bản gốc ra sao?
gốc.
? Văn bản 2 có mấy đoạn văn?

- Có hai đoạn văn.
? Nội dung của các đoạn văn ấy nh thế nào - Nội dung tơng đối thống nhất.
với nhau? Các ý có phân biệt rõ ràng - Các ý phân biệt không rõ ràng,lúc đầu giới
không? Cụ thể nh thế nào?
thiệu anh tính hay khoe của. Đoạn sau kể
việc anh ta khoe nhng lộn xộn.
? Nếu sắp xếp nh vậy truyện có mang tính - Giảm tính phê phán.
chất phê phán không? Hãy sắp xếp lại?
- HS sắp xếp lại.
? Vậy để văn bản có bố cục hợp lí cần phải
ra sao?
* Nội dung các phần, đoạn phải thống nhất
với nhau nhng đồng thời phải có sự phân
biệt rạch ròi.
- Học sinh làm vào phiếu học tập bài tập 2
* Chú ý trình tự sắp xếp các phần các đoạn
?Hãy ghi lại bố cục của truyện "Cuộc chia - HS làm vào phiếu học tập.
tay của những con búp bê". Bố cục ấy theo - Bố cục 3 phần:
em đã rành mạch hợp lí cha? Có thể kể lại - Hợp lí ,rõ ràng,rành mạch.
câu chuyện ấy theo một bố cục khác đợc - Không nên thay đổi.
không?
? Thông thờng bố cục của một văn bản gồm 3)Các phần của bố cục.
có mấy phần?
- Có ba phần.
Hồ Thị Thanh Bình

19

Năm học 2008-2009

Trờng THCS Thạch Trung

Giáo án Ngữ Văn 7

? Hãy nêu nhiệm vụ của 3 phần trong văn - Mở bài (vb tự sự) Giới thiệu nhân vật, địa
bản?
điểm, thời gian.
(vb miêu tả) Giới thiệu đối tợng và khái
quát.
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
- Thân bài (vb tự sự) Trình bày diễn biến
của sự kiện, hành động, tính cách, mâu
thuẫn.
(vb biểu cảm) Miêu tả theo trình tự thời
gian, không gian, đặc điểm...
-Kết bài: (vb tự sự) Giải quyết vấn đề.
(vb biểu cảm) Những ấn tợng sâu đậm, liên
tởng, suy nghĩ...
? Có cần phân biệt nhiệm vụ của mỗi phần - Có để việc đọc hiểu dể dàng hơn.
không? Vì sao?
? Có bạn nói rằng phần mở bài chỉ là sự - Không đúng vì mỗi phần có một nhiệm vụ
tóm tắt, rút gọn của phần thân bài, còn kết riêng.
bài chẳng qua chỉ là sự lặp lại một lần nữa
của mở bài. Nói nh vậy có đúng không? Vì
sao?
? Một bạn khác lại cho rằng, nội dung - Không vì mở bài tốt sẽ làm cho ngời đọc
chính của việc miêu tả, tự sự đợc dồn cả cảm thấy hứng thú và gây ấn tợng tốt đẹp
vào phần thân bài nên mở bài là phần trong lòng ngời đọc.

không cần thiết em có đồng ý với ý kiến đó
không?
*Ghi nhớ:(SGK)
? HS đọc ghi nhớ?
II)Luyện tập:
?Có một bạn đợc phân công báo cáo kinh - Bố cục cha rõ ràng,hợp lí.
nghiệm học tập tại hội nghị học tốt của tr- - Các điểm 1,2,3 ở thân bài mới chỉ kể việc
ờng. Bạn ấy dự định viết bản báo cáo theo học tốt chứ cha phải trình bày kinh nghiệm
bố cục 3 phần :
học tốt.Và điểm 4 lại không nói về học tập.
? HS đọc?
- Bố cục hợp lí phải là: Chào -> Giới thiệu
? Bố cục trên đây đã rành mạch và hợp lí -> Nêu kinh nghiệm học tập -> Rút ra kinh
cha? Vì sao? Theo em có thể bổ sung thêm nghiệm
điều gì?

IV)Dặn dò:
- Hoàn thành bài tập 1,2,3 vào vở bài tập.
- Học ghi nhớ, làm bài tập vào vở.
Hồ Thị Thanh Bình

20

Năm học 2008-2009


Trờng THCS Thạch Trung

Giáo án Ngữ Văn 7

- Xem và trả lời các câu hỏi bài "Mạch lạc trong văn bản"
Chú ý: Giải nghĩa từ mạch lạc.
Thứ ngày
Mạch lạc trong văn bản.
----------------

Tiết 8:

tháng 9 năm 2007

I) Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh:
- Có những hiểu biết bớc đầu về mạch lạc trong văn bản và sự cần thiết phải
làm cho văn bản có tính mạch lạc, không đứt đoạn hoặc quẩn quanh.
- Chú ý đến sự mạch lạc trong các bài tập làm văn.
II)Chuẫn bị:
1) Giáo viên: - Bảng phụ.
- Một số ví dụ.
2) Học sinh: - Bảng nhóm.
III) Bài cũ:
? Bố cục là gì? Để văn bản có bố cục hợp lí cần có điều kiện gì? Bố cục th ờng có mấy phần hãy nêu nội dung của từng phần?
IV)Tiến trình hoạt động:
1)Giới thiệu:
Một văn bản có bố cục rõ ràng là một văn bản đợc sắp xếp, phân chia hợp lí.
Nhng nó lại không thể, không liên kết mà nó lại phải đợc tiếp nối một cách trôi
chảy, sự tiếp nối đó nhng thế nào tiết học hôm nay chúng ta tìm hiểu.
2)Bài mới:
Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của học sinh
I)Mạch lạc và những yêu cầu về mạch lạc

trong văn bản.
- GV treo bảng phụ có chứa ví dụ:
? Sau khi học xong văn bản "Cuộc chia tay 1)Mạch lạc trong văn bản.
của những con búp bê" Cô giáo ra bài tập:
Chia tay anh Thuỷ theo mẹ về quê, ngay tối
hôm ấy Thủy viết cho anh một bức th để - HS quan sát trên bảng phụ.
bày tỏ tình cảm, suy nghĩ của mình: Để viết - HS đọc ví dụ.
bức th ấy Nam đã xây dựng bố cục nh sau:
1)Mở đầu th: (Thời gian, địa điểm, lời
chào)
2) Thông báo cho anh tình hình cuộc sống
của hai mẹ con ở quê.
Hồ Thị Thanh Bình

21

Năm học 2008-2009


Trờng THCS Thạch Trung

Giáo án Ngữ Văn 7

3) Dặn anh phải chăm hai con búp bê.
4) Kể cho anh nghe công việc bán hàng.
5) Nhắc anh giữ gìn sức khoẻ.
6) Nêu tâm trạng buồn nhớ anh, nhớ búp bê
7) Mong ngày đoàn tụ.
? Theo em bức th trên đã đầy đủ về nội - Nội dung của bức th tơng đối đầy đủ.
dung cha?

? Còn hình thức trình bày bức th nh thế -Cách sắp xếp các ý trong bức th cha lôgíc,
nào? Có phù hợp không? Vì sao?
cha phù hợp vì cha phù hợp với hoàn cảnh
và tâm trạng của nhân vật.
Mới chỉ trong 1 ngày, Thuỷ không thể
thông báo cho anh về tình hình cuộc sống
đợc. Mạch ý cha có sự phân biệt rạch ròi.
- GV: Bố cục bức th trên cha có tính mạch Không thể để nội dung (6) sau nội dung (5)
lạc.
đợc...
? Vậy theo em để một văn bản thành công - Tính mạch lạc.
đòi hỏi phải có yếu tố gì?
? Nêu hiểu biết của về yếu tố đó?
*Ghi nhớ: HS trả lời.
? Văn bản "Cuộc chia tay của những con - Những sự việc có trong văn bản:
búp bê " Kể về những sự việc nào?
+ Mẹ bắt hai anh em chia đồ chơi .
+ Hai anh em rất thơng nhau.
+ Chuyện về hai con búp bê.
+ Thành đa em đến lớp để chào cô giáo và
các bạn.
+ Hai anh em chia tay nhau.
? Toàn bộ những sự việc ấy xoay quanh sự + Thuỷ để hai on búp bê lại cho Thành.
việc chính nào?
- Hai anh em chia tay nhau.
- GV đó chính là chủ đề của câu chuyện.
? Nh vậy văn bản này đã đảm bảo tính - Đã đảm bảo tính mạch lạc.
mạch lạc cha?
?Trong văn bản có đoạn kể hiện tại có đoạn - Liên hệ thời gian. (Đêm qua, sáng, hôm
kể quá khứ ... Hãy cho biết các đoạn ấy đợc sau.)

nối với nhau theo mối liên hệ nào?
- Liên hệ không gian. (ở vờn, ở trờng, ở
nhà)
- Liên hệ tâm lí. (Giằng xé, đau đớn, nhờng
nhau)
? Các mối liên hệ đó có tạo cho văn bản tự - Liên hệ ý nghĩa. (Không muốn chia xa)
Hồ Thị Thanh Bình

22

Năm học 2008-2009


Trờng THCS Thạch Trung

Giáo án Ngữ Văn 7

nhiên, hợp lý không?
? Vậy để một văn bản có tính mạch lạc đòi
hỏi phải có điều kiện gì?
- Bài tập nhanh: (HS làm vao phiếu học tập)
? Chỉ rõ tình mạch lạc trong văn bản sau:
Anh đi anh nhớ quê nhà
Nhớ canh rau muống, nhớ cà dầm tơng
Nhớ ai dãi nắng, dầm sơng
Nhớ ai tát nớc bên đờng hôm nao.
? Hãy tìm hiểu tính mạch lạc trong văn bản
"Mẹ tôi"?
-GV yêu cầu học sinh làm nhóm.
-Nhóm khác bổ sung, nhận xét.

- Hợp lí.
*Ghi nhớ:(SGK)
- HS làm vào phiếu học tập.
- Trình bày trớc lớp.
- Chủ đề của bài ca dao nói về nổi nhớ quê
hơng ...

II)Luyện tập:
Bài tập1a:
- Lí do bố viết th cho En-ri-cô.
- Phân tích cho En-ri-cô thấy đợc lỗi của
mình.
+ Thiếu lễ độ, hỗn láo, xúc phạm mẹ.
+Nhắc En-ri-cô phải dối xử tốt,yêu thơng
kính trọng mẹ.
- Yêu cầu En-ri-cô xin lỗi mẹ.
? Đọc hai văn bản trong sách giáo khoa - Tất cả đều xoay quanh việc giáo dục con
trang 33?
cái
? Cho biết chủ đề xuyên suốt các câu, đoạn Bài tập1b:
ý của hai đoạn văn trên là gì?
- Chủ đề xuyên suốt: Cảnh đầm ấm trù phú
? Trình tự tiếp nối của các phần, đoạn, câu của làng quê giữa mùa đông, ngày mùa.
trong văn bản có giúp cho sự thể hiện chủ
- Câu đầu: Giới thiệu khái quát sắc vàng
đề liên tục không?
trong không gian.
- Câu tiếp: Biểu hiện của nó.
- Cuối cùng: Nhận xét, cảm xúc.

IV)Dặn dò:
- Về nhà hoàn thành bài tập1 vào ở.
- Làm bài tập 2.
- Soạn bài: "Những câu hát về tình cảm gia đình".
- Su tầm một số ca dao,dân ca nói về tình cảm gia đình.
-------------------------

Hồ Thị Thanh Bình

23

Năm học 2008-2009


Trờng THCS Thạch Trung

Giáo án Ngữ Văn 7

Thứ ngày

tháng 9 năm 2007

Ca dao, dân ca
Những câu hát về tình cảm gia đình.
I)Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh hiểu:
- Khái niệm ca dao,dân ca.
- Nắm đợc nội dung,ý nghĩa,hình thức nghệ thuật của các bài ca dao.
- Thuộc lòng các bài ca dao,dân ca đã học.
II) Chuẫn bị:

1) Giáo viên:
- Soạn bài.
- Chuẫn bị một số cu sách về ca dao,dân ca.
- Su tầm một số bài ca dao dân ca nói về tình cảm gia đình.
2) Học sinh:
- Su tầm một số bài ca dao ,dân ca nói về tình cảm gia đình.
III) Bài cũ:
? Các văn bản "Cổng trờng mở ra", "Mẹ tôi", "Cuộc chia tay của những con
búp bê" đề cập đến vấn đề gì? Em hiểu nh thế nào đến vấn đề đó?
IV) Tiến trình lên lớp:
1) Giới thiệu:
Thủa nhỏ chúng ta đợc đắm chìm trong lời ru của bà, mẹ, chị...Nhng mỗi
một chúng ta đã có ai hiểu hết ý nghĩa của những câu hát ru đó cha...
2)Bài mới:
Tiết 9:

Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của học sinh
I)Đọc-Chú thích:

-Gv hớng dẫn học sinh đọc bài: Ngắt nhịp
thơ lục bát 2/2/2/2 hoặc 4/4. Giọng dịu nhẹ,
chậm đều, tình cảm vừa thành kính nghiêm
trang vừa tha thiết ân cần.
? Gọi 3 học sinh đọc văn bản?
? Trên cơ sở đã soạn bài ở nhà. Hãy cho
biết thế nào là ca dao, dân ca?
?"Cù lao chín chữ" là gì?

- HS đọc văn bản.

*Ca dao,dân ca:
- Chỉ các thể loại trữ tình dân gian, kết hợp
lời và nhạc, diễn tả đời sống nội tâm của
con ngời.
II)Phân tích:
1)Bài ca thứ nhất:
- GV đọc bài ca dao thứ nhất.
?Theo em bài ca dao cô vừa đọc là lời của - Lời Mẹ nói với con.
ai nói với ai?
- Là lời hát ru, tâm tình sâu kín.
? Âm điệu chính của bài ca dao này là gì?
? Qua lời hát ru ấy ngời mẹ đã nói gì với - Nhắc nhở công lao trời biển của cha mẹ
đối với con cái và bổn phận trách nhiệm
con ?
của con cái đối với cha mẹ.
? Công lao ấy đợc ngời mẹ ví với hình ảnh - Công cha -> núi ngất trời.
- Nghĩa mẹ-> nớc ngoài biển đông.
nào?
Hồ Thị Thanh Bình

24

Năm học 2008-2009


Trờng THCS Thạch Trung

Giáo án Ngữ Văn 7

? Theo em, có gì sâu sắc trong cách ví von - ở bài ca ngời mẹ đã ví công cha cao nh
so sánh ở lời ca đó?
núi, nghĩa mẹ dành cho con nhiều nh nớc ở
ngoài biển đông. Hai hình ảnh ấy biểu tợng
cho sự vĩnh hằng, bất diệt của thiên nhiên,
nó không thể đo đợc không thể đếm đợc
cũng nh công ơn cha mẹ đối với con cái
không thể nào tính đợc.
? Vậy nên đến câu cuối bài ca tác giả đã -"Cù lao chín chữ ghi lòng con ơi".
khẵng định lại điều gì ?
- Khuyên con nên ghi nhớ đền đáp công ơn
? Khẳng định nh vậy nhằm mục đích gì?
củacha mẹ...
? Ngoài bài ca dao trên em còn biết bài ca -"ơn cha nặng lắm ai ơi
nào có nội dung tơng tự không? Hãy đọc?
Nghĩa mẹ bằng trời chín tháng cu mang...
- Công cha nh núi Thái Sơn
Nghĩa mẹ nh nớc trong nguồn chảy ra
? Đọc bài ca dao 2? Cho biết bài ca dao này 2) Lời ca thứ 2:
ta nên đọc với giọng nh thế nào?
- Chậm, buồn.
? Lời trong bài ca dao là lời nói của ai với - Lời con gái lấy chồng xa quê hớng về quê
ai?
mẹ.
? Vì sao em xác định đợc đây là nổi lòng -Trong ca dao cổ truyền hễ ...trông về quê
của ngời con gái đi lấy chồng xa nhớ về quê mẹ...,nhớ mẹ ắt nhân vật đang ở xa quê và
mẹ?
hễ nơi đứng "trông về" ấy là "bờ sông",
"ngõ sau" thì thờng là thích hợp với tâm

trạng ngời phụ nữ.
? Nổi lòng của cô gái ấy đợc thể hiện nh thế - Buồn, xót xa đau tận cõi lòng không biết
nào?
thổ lộ cùng ai.
(Qua hình ảnh, thời gian, không gian)
- Thời gian: Chiều chiều.
- Không gian: Ngõ sau.
? Tại sao không là buổi khác mà lại buổi - Vì buổi chiều là khoảng thời gian gợi
chiều? Tại sao không là ngõ trớc mà lại ngõ buồn, nhớ là thời điểm đoàn tụ.
sau?
- Ngõ sau là nơi kín đáo, lẫn khuất, ít ngời
qua lại tự mình thể hiện nỗi niềm không ai
biết.
? Ngoài nổi nhớ quê, lời ca còn chuyễn tải - Nỗi đau, buồn tủi khi phải xa cha mẹ,
tấm lòng nào của ngời con đối với cha mẹ? không đỡ đần cho cha mẹ đợc.
- GV đọc
3) Bài ca 3: - HS theo dõi.
? Bài ca này là lời của ai nói với ai?
- Lời của cháu nói với ông bà.
? Nói về điều gì? Tình cảm ấy đợc diễn đat - Nói về nỗi nhớ và yêu - thơng kính trọng
bằng hình ảnh nào?
ông bà.
- Ngó lên; nuộc lạt...
? Theo em, vì sao hình ảnh "nuộc lạt mái - Đây là vật bình dị, quen thuộc của mỗi
nhà" lại có thể diễn tả đợc nỗi nhớ sâu nặng ngời dân Việt Nam, vật đó có rất nhiều
của con cháu đối với ông bà?
không ai đếm đợc nó là một phần tồn tại
?Nỗi nhớ ấy đợc diễn tả nh thế nào khi tác của ngôi nhà -> gợi một mái nhà ấm cúng,
giả sử dụng cấu trúc câu "bao nhiêu...bấy tình cảm kết nối bền chặt.
nhiêu"?

- Nỗi nhớ nhiều, thờng trực, bền chặt...
4) Bài ca 4:
? Hãy đọc bài ca số 4?
- HS đọc bài.
? Bài ca dao là lời ru của ai nói với ai thế?
- Có thể là lời ru của ông bà hoặc cô bác
nóivới cháu, của cha mẹ răn bảo con, hoặc
Hồ Thị Thanh Bình

25

Năm học 2008-2009