Tác động của quản lý vốn lưu động tới khả năng sinh lời nghiên cứu điển hình tại các công ty cổ phần ngành xây dựng niêm yết trên thị trường chứng khoán việt nam

CH

NGă1. M

U

1.1. Tính c p thi t c aăđ tài
Sau cu c kh ng ho ng tài chính n m 2008 và cu c kh ng ho ng n công châu
Âu n m 2010, h u h t các qu c gia trên th gi i đ u ph i gánh ch u nh ng h u qu
n ng n và lâu dài c a cu c kh ng ho ng đó gây ra. T ng tr ng c a các n n kinh t
đ u tàu suy gi m kéo theo s s t gi m c a các n n kinh t khác. Vi t Nam – m t n c
v i n n kinh t còn non tr c ng không n m ngoài ngo i l c a nh h ng đó. Là m t
trong nh ng ngành ch u nh h ng n ng n nh t t cu c kh ng ho ng đó, ngành xây
d ng Vi t Nam đư ph i đ i m t v i r t nhi u khó kh n và thách th c. Lãi su t huy
đ ng v n c a các công ty xây d ng tuy đư có chi u h ng gi m t 1,5 – 2%/n m
nh ng v n gi
m c cao. Nhi u công trình do không đ v n xây d ng nên ph i
ng ng thi công. S c c nh tranh c a các nhà th u trong n c v n th p h n nhi u so v i
các nhà th u n c ngoài,… i u này đư đ t ra áp l c r t l n lên vai các nhà qu n tr
trong vi c t i đa hóa l i nhu n, qu n lý thu nh p hi u qu , đ a công ty thoát kh i tình
tr ng kh ng ho ng c a n n kinh t toàn c u.
có m t chi n l c qu n lý dòng ti n hi u qu thì không nên b qua vi c qu n
tr v n l u đ ng vì h u h t ti n m t c a công ty đ u g n ch t trong các thành ph n c a
v n l u đ ng, nh t là đ i v i các công ty xây d ng. Trong c c u v n c a doanh
nghi p, n u v n c đ nh đ c ví nh là x ng c t c a m t c th s ng thì v n l u
đ ng đ c ví nh là huy t m ch c a c th đó, c th đây chính là doanh nghi p, b i
đ c đi m v n đ ng tu n hoàn liên t c g n li n v i chu k ho t đ ng s n xu t kinh
doanh. các công ty xây d ng, ch riêng v n l u đ ng đư chi m kho ng 50 – 60%
t ng ngu n v n. Vì v y, b t c m t quy t đ nh nào liên quan t i qu n lý v n l u đ ng
c ng s nh h ng không nh t i ho t đ ng s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p.
M t s nghiên c u tr c đây trong n c và qu c t đư cho th y qu n lý v n

l u đ ng có tác đ ng t i kh n ng sinh l i c a công ty. M t chi n l c qu n lý v n
l u đ ng hi u qu có th làm t ng kh n ng sinh l i, nâng cao s c c nh tranh cho
doanh nghi p. Ng c l i, khi có nh ng quy t đ nh sai l m trong qu n tr v n l u đ ng,
không nh ng không làm t ng mà còn kéo kh n ng sinh l i gi m sút, đ y công ty vào
tình tr ng phá s n. Trong nh ng n m g n đây, ph i đ i m t v i nhi u khó kh n, kh
n ng sinh l i c a các Công ty c ph n ngành xây d ng niêm y t trên th tr ng ch ng
khoán Vi t Nam ch a đ c cao và có xu h ng gi m. i u này càng làm gia t ng khó
kh n cho các doanh nghi p xây d ng. Nh v y, đ t ng kh n ng sinh l i cho công ty
xây d ng, vi c đ a ra các chính sách qu n lý VL h p lý là r t c n thi t. Do đó, nâng

1


cao hi u qu s d ng v n l u đ ng luôn đ c xem là h t s c quan tr ng đ i v i m i
doanh nghi p trong đi u ki n c ch th tr ng có s c nh tranh gay g t nh hi n nay.
Nh n th y t m quan tr ng c a vi c qu n lý v n l u đ ng đ i v i kh n ng sinh
l i c a các CTCP ngành xây d ng niêm y t trên TTCK Vi t Nam hi n nay, em đư
ch n “Tác đ ng c a qu n lý v n l u đ ng t i kh n ng sinh l i: Nghiên c u đi n
hình t i các công ty c ph n ngành xây d ng niêm y t trên th tr ng ch ng khoán
Vi t Nam” làm đ tài nghiên c u cho khóa lu n t t nghi p l n này đ tìm hi u th c
tr ng c a các công ty ngành xây d ng Vi t Nam hi n nay và tìm ra bi n pháp giúp
t ng kh n ng sinh l i cho các công ty đó thông qua vi c qu n lý v n l u đ ng.
1.2. Câu h i nghiên c u và m c tiêu nghiên c u
1.2.1. Câu h i nghiên c u
tài đ

c nghiên c u nh m tr l i các câu h i sau:

 Khái ni m c a v n l u đ ng, qu n lý VL và kh n ng sinh l i là gì?
 Qu n lý v n l u đ ng có m i quan h th nào v i kh n ng sinh l i c a các

công ty c ph n ngành xây d ng?
 Th c tr ng qu n lý v n l u đ ng và kh n ng sinh l i c a các công ty c ph n
ngành xây d ng hi n nay nh th nào?
 M c đ nh h ng c a vi c qu n lý VL
công ty c ph n ngành xây d ng nh th nào?

t i kh n ng sinh l i đ i v i các

1.2.2. M c tiêu nghiên c u
tài đ t ra các m c tiêu nghiên c u nh sau:
 Thu th p và t ng h p các c s lý lu n v nh ng v n đ liên quan t i vi c
qu n lý v n l u đ ng và kh n ng sinh l i; thông tin, s li u c a các công ty c ph n
ngành xây d ng đ c niêm y t trên th tr ng ch ng khoán Vi t Nam.
 Phân tích th c tr ng qu n lý v n l u đ ng và kh n ng sinh l i c a các CTCP
ngành xây d ng niêm y t trên TTCK Vi t Nam.
 Xác đ nh m i quan h gi a qu n lý VL
ngành xây d ng niêm y t trên TTCK Vi t Nam.

và kh n ng sinh l i c a các CTCP


a ra k t lu n, gi i pháp, ki n ngh nh m nâng cao hi u qu qu n lý VL và
kh n ng sinh l i cho các CTCP ngành xây d ng niêm y t trên TTCK Vi t Nam.
1.3.
1.3.1.

iăt
it

ng và ph m vi nghiên c u

ng nghiên c u

tài t p trung nghiên c u t i đ i t ng là vi c qu n lý v n l u đ ng, kh n ng
sinh l i và m i quan h gi a qu n lý v n l u đ ng v i kh n ng sinh l i.
2

Thang Long University Library


1.3.2. Ph m vi nghiên c u
tr

Ph m vi nghiên c u c a đ tài là các công ty c ph n xây d ng niêm y t trên th
ng ch ng khoán Vi t Nam trong giai đo n 2011 – 2014.

1.4. Ph

ngăphápănghiênăc u

Ph ng pháp thu th p thông tin: D a trên các nghiên c u l ch s và h th ng c
s lý thuy t cùng v i các s li u thu th p trên các sàn ch ng khoán Vi t Nam đ làm
c n c , c s th c hi n bài nghiên c u.
Ph

ng pháp x lý và phân tích thông tin:


i v i nh ng thông tin đ nh tính: Phân tích, t ng h p và khái quát hóa các c
s lý lu n v qu n lý VL và kh n ng sinh l i cùng v i thông tin liên quan đ n các
công ty c ph n ngành xây d ng niêm y t trên TTCK Vi t Nam.



i v i thông tin đ nh l

ng:

+ Ph ng pháp th ng kê mô t : Th ng kê t p h p s li u, tài li u c a các
công ty đ xác đ nh xu h ng di n bi n c a t p h p s li u đó, t c là xác đ nh quy lu t
th ng kê c a t p h p s li u.
+ Ph ng pháp bi u đ , b ng bi u: Th hi n s li u, thông tin thu th p đ
thành các b ng và bi u đ đ thu n ti n cho vi c so sánh s li u qua các n m.
+ Ph

ng pháp h i quy: Xem xét m c đ

nh h

c

ng c a các bi n trong mô

hình.
+ Ph ng pháp ki m đ nh: Ki m đ nh l i tính đúng đ n c a mô hình đ
đ a ra trong bài nghiên c u.

c

1.5. K t c u c aăđ tài
Ch ng 1. M đ u: Nêu lên t m quan tr ng c a vi c qu n lý v n l u đ ng đ i
v i kh n ng sinh l i c a các doanh nghi p xây d ng trong nh ng n m g n đây.

Ch ng 2. T ng quan lý thuy t v qu n lý v n l u đ ng và m i quan h gi a
qu n lý v n l u đ ng và kh n ng sinh l i: T ng h p các lý thuy t, c s lý lu n v
v n đ qu n lý v n l u và m i quan h gi a qu n lý v n l u đ ng v i kh n ng sinh
l i đ làm n n t ng đ a ra các ph ng pháp nghiên c u c th cho bài nghiên c u.
Ch ng 3. Ph ng pháp nghiên c u: D a vào nh ng c s lý thuy t đ c đ a
ra ch ng 2, trình bày quy trình và các ph ng pháp c th s đ c ti n hành đ
nghiên c u đ tài trong th c ti n.
Ch ng 4. Th c tr ng qu n lý v n l u đ ng và kh n ng sinh l i c a các
công ty c ph n ngành xây d ng niêm y t trên th tr ng ch ng khoán Vi t Nam:

3


Tìm hi u th c tr ng qu n lý v n l u đ ng và kh n ng sinh l i c a các CTCP ngành
xây d ng đ c niêm y t trên th tr ng ch ng khoán Vi t Nam hi n nay.
đ

Ch ng 5. N i dung k t qu nghiên c u: Qua các s li u, thông tin thu th p
c, đ a ra các phân tích, đánh giá, ki m đ nh s đúng đ n c a mô hình.

Ch ng 6. K t lu n và m t s ki n ngh : T nh ng n i dung k t qu nghiên c u
trên, đ a ra m t s gi i pháp, ki n ngh nh m nâng cao kh n ng sinh l i, t i đa hóa
giá tr tài s n c a doanh nghi p.

4

Thang Long University Library


CH

NGă2. T NG QUAN LÝ THUY T V QU N LÝ V NăL Uă
VÀ M I QUAN H GI A QU N LÝ V NăL Uă NG VÀ
KH N NG SINH L I

NG

2.1. T ng quan qu n lý v năl uăđ ng
2.1.1. V n l u đ ng
2.1.1.1. Khái ni m v n l u đ ng
Theo TS. Nguy n V n Thu n, “V n l u đ ng ám ch các kho n đ u t c a
doanh nghi p vào tài s n ng n h n nh ti n m t, ch ng khoán thanh kho n cao, các
kho n ph i thu, t n kho. V n l u đ ng thu n đ c đ nh ngh a nh tài s n l u đ ng tr
n ng n h n.” (Qu n tr tài chính, 2006 – Trang 83)
Ngoài ra c ng có quan đi m v v n l u đ ng nh sau: “V n l u đ ng là s ti n
c n thi t cho các ho t đ ng hàng ngày c a m t công ty, và đ c cho là m t kho n v n
c a công ty dùng đ đ u t vào tài s n l u đ ng và s d ng m t ph n n ng n h n đ
tài tr cho s đ u t .” (Kulkanya Napompech, 2012 – Trang 227).
C hai khái ni m đ u cho r ng VL là ngu n v n đáp ng cho các ho t đ ng
hàng ngày c a doanh nghi p. Có ngh a là đ ti n hành các ho t đ ng s n xu t kinh
doanh, doanh nghi p c n ph i có đ i t ng lao đ ng, t li u lao đ ng và s c lao đ ng.
i t ng lao đ ng khi tham gia vào quá trình s n xu t kinh doanh luôn thay đ i hình
thái v t ch t ban đ u, giá tr c a nó đ c chuy n d ch toàn b m t l n vào s n ph m và
đ c bù đ p khi giá tr s n ph m đ c th c hi n. Bi u hi n d i hình thái v t ch t c a
đ i t ng lao đ ng là TSL . Nh v y, đ đ u t vào các tài s n đó, doanh nghi p nào
c ng c n m t s v n thích đáng, s ti n ng tr c đó đ c g i là v n l u đ ng.
Tóm l i, VL là l ng ti n m t doanh nghi p c n đ duy trì ho t đ ng th ng
xuyên, hay nói m t cách c th h n đó là l ng ti n c n thi t đ tài tr cho ho t đ ng
chuy n hóa nguyên li u thô thành thành ph m bán ra th tr ng. Qua đây ta có th
th y t m quan tr ng, s thi t y u c a VL trong quá trình s n xu t kinh doanh c a

m i doanh nghi p. Nó đ m b o cho quá trình s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p
đ c ti n hành th ng xuyên, liên t c, và là công c ph n ánh quá trình mua s m, d
tr , s n xu t, tiêu th c a doanh nghi p. Các nhà phân tích th ng xem xét các kho n
m c này đ đánh giá hi u qu và ti m l c tài chính c a m t công ty. Không nh ng
v y, VL còn giúp cho doanh nghi p ch p đ c th i c kinh doanh và gia t ng l i th
c nh tranh trên th tr ng.
2.1.1.2. Các thành ph n c u thành v n l u đ ng
T khái ni m v v n l u đ ng c a T đi n Kinh t h c đư nêu ra
có th th y VL bao g m nh ng thành ph n sau:
5

ph n trên, ta


 Ti n và các ch ng khoán kh th : Ti n bao g m ti n m t, ti n g i ngân hàng
và ti n đang chuy n. Ch ng khoán kh th là các lo i ch ng khoán có tính thanh kho n
cao, kh n ng chuy n đ i thành ti n nhanh do chi phí th p và giá bán b ng v i giá hi n
hành. Vi c n m gi lo i tài s n này giúp doanh nghi p ch đ ng trong thanh toán và
giao d ch đ có th h ng các l i ích t chúng. Ví d nh khi giá c a hàng hóa th p,
n u doanh nghi p có s n ti n thì có th mua vào và tích tr ; ho c n u doanh nghi p
thanh toán s m cho các nhà cung c p có th s đ c h ng chi t kh u thanh toán,…
Ngoài ra, vi c n m gi ti n và các ch ng khoán kh th còn nh m m c đích đ u t và
d tr . Tuy nhiên gi quá nhi u các lo i tài s n này c ng làm cho chi phí c h i c a
doanh nghi p t ng cao.
 Các kho n ph i thu là s ti n khách hàng n công ty do mua ch u hàng hóa
ho c d ch v . Có th nói h u h t các công ty đ u phát sinh kho n ph i thu do b t c
công ty nào trên th tr ng c ng đ u mu n gia t ng doanh thu, l i nhu n nên h đư
cung c p các kho n tín d ng th ng m i cho khách hàng. M c dù vi c bán ch u có th
làm gia t ng doanh thu c ng nh t ng c ng m i quan h c a doanh nghi p v i khách
hàng nh ng vi c n m gi các kho n ph i thu này còn ti m n nhi u r i ro, b t l i nh

chi phí bán hàng, qu n lý kho n ph i thu, thu n cao; r i ro không tr n đúng h n; r i
ro m t mát,…
 Hàng t n kho là nh ng tài s n doanh nghi p d tr cho quá trình s n xu t và
l u thông. Doanh nghi p ho t đ ng trong l nh v c s n xu t, th ng m i th ng duy trì
hàng t n kho m t m c đ nh t đ nh trong chi n l c d tr hàng hoá c a mình,
nh m đ m b o nguyên v t li u cho s n xu t, đ m b o ngu n hàng trong l u thông.
Trong các doanh nghi p, hàng t n kho th ng bi u hi n ba d ng:
+ Nguyên v t li u: là y u t đ u vào cho quá trình s n xu t. M c d tr
nguyên v t li u, nhiên li u th ng ph thu c vào quy mô s n xu t và nhu c u d tr
nguyên v t li u cho s n xu t c a doanh nghi p, kh n ng s n sàng cung ng c a th
tr ng, chu k giao hàng, th i gian v n chuy n và giá c c a các lo i nguyên li u.
+ Bán thành ph m: là tài s n đang trong quá trình s n xu t. M c d tr c a
bán thành ph m, s n ph m d dang ph thu c vào đ c đi m và các yêu c u v k
thu t, công ngh trong quá trình ch t o s n ph m, đ dài th i gian chu k s n xu t s n
ph m, trình đ t ch c quá trình s n xu t c a doanh nghi p.
+ Thành ph m: là s n ph m hoàn ch nh. Vi c d tr t n kho thành ph m
th ng ch u nh h ng b i các nhân t nh s ph i h p gi a khâu s n xu t và tiêu th
s n ph m…

6

Thang Long University Library


2.1.2. Qu n lý v n l u đ ng
2.1.2.1. Khái ni m qu n lý v n l u đ ng
Tr c h t, đ hi u đ c qu n lý v n l u đ ng là gì, c n ph i hi u đ c khái
ni m v qu n lý. Xu t phát t nh ng góc đ nghiên c u khác nhau, r t nhi u h c gi
trong và ngoài n c đư đ a ra gi i thích không gi ng nhau v qu n lý. Cho đ n nay,
v n ch a có m t đ nh ngh a th ng nh t v qu n lý. c bi t là k t th k XXI, các

quan ni m v qu n lý l i càng phong phú. Các tr ng phái qu n lý h c đư đ a ra
nh ng đ nh ngh a v qu n lý nh sau:
Theo F.W Taylor (1856 – 1915), d i góc đ kinh t - k thu t đư cho r ng:
“Qu n lý là hoàn thành công vi c c a mình thông qua ng i khác và bi t đ c m t
cách chính xác h đư hoàn thành công vi c m t cách t t nh t và r nh t.”
Henrry Fayol (1886 – 1925) quan ni m r ng: “Qu n lý là m t ti n trình bao g m
t t c các khâu: l p k ho ch, t ch c, phân công đi u khi n và ki m soát các n l c
c a cá nhân, b ph n và s d ng có hi u qu các ngu n l c v t ch t khác c a t ch c
đ đ t đ c m c tiêu đ ra.”
Stephan Robbins quan ni m: “Qu n lý là ti n trình ho ch đ nh, t ch c, lưnh đ o
và ki m soát nh ng hành đ ng c a các thành viên trong t ch c và s d ng t t c các
ngu n l c khác c a t ch c nh m đ t đ c m c tiêu đư đ t ra.”
Nhìn chung, qu n lý là s tác đ ng có t ch c, có h ng đích c a ch th qu n lý
lên đ i t ng và khách th qu n lý nh m s d ng có hi u qu nh t các ngu n l c, các
th i c c a t ch c đ đ t m c tiêu đ t ra trong đi u ki n môi tr ng luôn bi n đ ng.
S tác đ ng đó là m t quá trình t b c l p k ho ch, phân công, t ch c cho đ n
ki m soát hành đ ng c a các thành viên trong t ch c theo nh ng quy lu t, quy t c
t ng ng mà ng i qu n lý mu n.
Nh v y, qu n lý tài chính là vi c s d ng các thông tin ph n ánh chính xác tình
tr ng tài chính c a m t doanh nghi p đ phân tích đi m m nh đi m y u c a nó và l p
các k ho ch kinh doanh. T đó, t ch c, phân công th c hi n và giám sát các ho t
đ ng đư đ c đ t ra trong k ho ch kinh doanh. Qu n lý tài chính đóng vai trò h t s c
quan tr ng đ i v i s t n t i và phát tri n c a m t t ch c, doanh nghi p hay công ty.
Nó ki m soát tr c ti p m i ho t đ ng s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p hay t
ch c đó. Vi c qu n lý tài chính bao g m qu n lý tài chính ng n h n và qu n lý tài
chính dài h n.
Các quan đi m, lý thuy t v tài chính tr c đây ch y u ch t p trung nghiên c u
v các quy t đ nh dài h n, đ c bi t là các quy t đ nh đ u t , c u trúc v n, c t c và
đ nh giá công ty. Tuy nhiên tài s n ng n h n và n ng n h n c ng là b ph n quan
tr ng trong t ng tài s n và luôn c n đ c phân tích m t cách chi ti t, c n th n. N u

7


nh thi u v n c đ nh, ng i ta có th đi thuê TSC ho c đ t gia công s n xu t bên
ngoài. Trong khi đó, thi u VL s làm cho quy mô kinh doanh b thu h p, kh n ng
m r ng th tr ng g p khó kh n. Sau khi nh n th y t m quan tr ng c a vi c qu n tr
v n l u đ ng, t đó ngày càng có nhi u nghiên c u v đ tài qu n lý v n l u đ ng.
Trong cu n “Giáo trình Tài chính doanh nghi p” (2002, trang 166), PGS. TS. V
Duy Hào có vi t nh sau: “Qu n lý s d ng h p lý các lo i tài s n l u đ ng có nh
h ng r t quan tr ng đ i v i vi c hoàn thành nhi m v chung c a doanh nghi p. M c
dù h u h t các v phá s n trong kinh doanh là h qu c a nhi u y u t , ch không ph i
ch do qu n tr v n l u đ ng t i. Nh ng c ng c n th y r ng s b t l c c a m t s công
ty trong vi c ho ch đ nh và ki m soát m t cách ch t ch các lo i tài s n l u đ ng và
các kho n n ng n h n h u nh là m t nguyên nhân d n đ n th t b i cu i cùng c a
h .” Qua đây, ta có th v a hi u đ c khái ni m c a qu n lý v n l u đ ng v a nh n
th y đ c t m quan tr ng c a qu n lý v n l u đ ng đ i v i ho t đ ng s n xu t kinh
doanh c a doanh nghi p.
Qu n lý VL chính là vi c “ho ch đ nh và ki m soát m t cách ch t ch các lo i
tài s n l u đ ng và các kho n n ng n h n”. i u đó có ngh a là vi c qu n lý VL s
bao g m nghiên c u, đ a ra các chính sách, ki m tra và ki m soát, th c hi n các chính
sách có liên quan t i các lo i tài s n l u đ ng (ti n m t, hàng t n kho, các kho n ph i
thu) và các kho n n ng n h n c a doanh nghi p nh m t i đa hóa giá tr tài s n cho
ch s h u. Qu n tr VL đóng vai trò h t s c quan tr ng đ i v i b t k m t công ty
nào. Nó có th là m t trong nh ng nguyên nhân, tác đ ng d n t i s thành công hay
th t b i c a m t công ty. Vì v y, nhà qu n lý luôn c n ph i cân nh c và chú tr ng t i
v n đ qu n lý VL .
2.1.2.2. N i dung qu n lý v n l u đ ng
a. Chính sách qu n lý v năl uăđ ng
Chính sách qu n lý v n l u đ ng là k t h p chính sách qu n lý TSL và n ng n
h n. Vi c xây d ng chính sách qu n lý VL có vai trò h t s c quan tr ng v i b t k

doanh nghi p nào b i nó là c n c , h ng d n cho các ho t đ ng kinh doanh s n xu t
liên quan đ n ngu n v n l u đ ng. Chính sách qu n lý VL đ c chia làm ba tr ng
phái là chính sách qu n lý v n th n tr ng, chính sách qu n lý v n c p ti n, chính sách
qu n lý v n dung hòa.
 Chính sách qu n lý v n th n tr ng:
Chính sách qu n lý v n th n tr ng là vi c s d ng m t ph n ngu n v n dài h n
đ tài tr cho tài s n ng n h n.

8

Thang Long University Library


Hình 2.1. Chính sách qu n lý v n th n tr ng
Nhu c u t b n

T ng
toàn
b tài
s n

TSL
th ng
xuyên

Tín
d ng
dài
h n

TSC
Th i gian
Ngu n: Qu n tr tài chính doanh nghi p (Nguy n H i S n, 2005, trang 421)
Qu n lý v n theo tr ng phái th n tr ng s d ng n vay dài h n đ tài tr cho
TSNH s làm gi m r i ro trong ho t đ ng s n xu t kinh doanh c a công ty. Tuy nhiên,
do lãi su t vay dài h n th ng cao h n lưi su t vay ng n h n nên chi phí tài chính c a
công ty s cao. Vì v y, chính sách này phù h p v i các công ty có t tr ng n ng n
h n th p, th i gian luân chuy n v n b ng ti n dài.
 Chính sách qu n lý v n c p ti n:
Chính sách qu n lý v n c p ti n là chính sách s d ng m t ph n ngu n v n ng n
h n đ tài tr cho tài s n dài h n.
Hình 2.2. Chính sách qu n lý v n c p ti n
Nhu c u t b n
Tín d ng
ng n h n
T ng
toàn
b tài
s n

TSL
th ng
xuyên
TSC

Tín
d ng
dài
h n

Th i gian
Ngu n: Qu n tr tài chính doanh nghi p (Nguy n H i S n, 2005, trang 421)

9


S d ng chính sách qu n lý v n m o hi m, các nhà qu n lý mong mu n đ t l i
nhu n m c cao nh t so v i các chính sách còn l i do lãi su t vay ng n h n th ng
th p h n lưi su t vay dài h n, chí phí tài chính và chi phí ho t đ ng c ng th p h n vi c
s d ng các chính sách còn l i. M c dù v y, r i ro trong ho t đ ng kinh doanh và tài
chính t ng cao, nguy c v n c a công ty c ng l n h n. Vì v y, các công ty có th áp
d ng chính sách này th ng là các công ty ho t đ ng trong m t n n kinh t n đ nh.
 Chính sách qu n lý v n dung hòa:
Chính sách qu n lý v n dung hòa là chính sách s d ng ngu n v n ng n h n tài
tr cho tài s n ng n h n, dùng ngu n v n dài h n tài tr cho tài s n dài h n.
Hình 2.3. Chính sách qu n lý v n dung hòa
Nhu c u t b n

T ng
toàn
b tài
s n

Tín d ng ng n h n

TSL
th ng
xuyên

Tín

d ng
dài
h n

TSC
Th i gian
Ngu n: Qu n tr tài chính doanh nghi p (Nguy n H i S n, 2005, trang 422)
N u doanh nghi p theo đu i chi n l c qu n lý v n dung hòa có ngh a là doanh
nghi p tuân th nguyên t c tài tr . M c đích c a nguyên t c này là cân b ng lu ng ti n
t o ra t tài s n v i k h n c a ngu n tài tr .
b. Xácăđ nh nhu c u v năl uăđ ng
M t nhi m v c b n mà doanh nghi p nào c ng c n ph i gi i quy t là xác đ nh
nhu c u v n l u đ ng. N u thi u VL , doanh nghi p s không có đ v n đ th c hi n
các ho t đ ng s n xu t kinh doanh, công vi c b ng ng tr , làm gi m l i nhu n c a
doanh nghi p. Trái l i n u VL quá nhi u gây nên tình tr ng th a VL s làm cho
doanh nghi p b đ ng v n, tài s n b gi
m t ch , không đ c đem đi đ u t sinh
l i, tr thành t n th t c a doanh nghi p.Vì v y, đ tránh tình tr ng đ ng v n và đ m
b o cho tình hình s n xu t kinh doanh c a công ty đ c bình th ng, n đ nh, c n tính
toán nhu c u VL t i u, t đó có th đ a ra các bi n pháp b sung VL hay c t gi m
VL phù h p cho t ng tr ng h p.
10

Thang Long University Library


xác đ nh nhu c u VL , doanh nghi p có th s d ng các ph
nhau tùy theo đi u ki n c th :
 Ph

ng pháp khác

ng pháp tr c ti p:

N i dung ch y u c a ph ng pháp này là c n c vào các y u t nh h ng tr c
ti p đ n vi c d tr v t t , s n xu t và tiêu th s n ph m đ xác đ nh nhu c u c a t ng
kho n VL trong t ng khâu r i t ng h p l i nhu c u VL c a doanh nghi p.
u đi m: Xác đ nh đ c nhu c u c th c a t ng lo i v n trong t ng khâu kinh
doanh, t o đi u ki n t t cho vi c qu n lý, s d ng v n có hi u qu .
H n ch : Tính toán ph c t p, m t nhi u th i gian.
+ Xác đ nh nhu c u VL trong khâu d tr :
VNL = Mn * NNL
Trong đó:
VNL : Nhu c u nguyên v t li u trong k k ho ch
Mn : M c tiêu dùng bình quân 1 ngày v nguyên v t li u
NNL : S ngày d tr h p lý = S ngày đi đ ng + S ngày cách nhau
gi a 2 l n nh p + S ngày ki m nh n nh p kho + S ngày chu n b
s d ng + S ngày d tr an toàn
+ Xác đ nh nhu c u VL trong khâu s n xu t:
Nhu c u v n s n ph m d dang:
Vdd = Mdd * CK * H
Trong đó:
Vdd : Nhu c u v n s n ph m d dang n m k ho ch
Mdd : M c chi phí s n xu t bình quân m t ngày
CK : Chu k s n xu t s n ph m
H

: H s ch t o s n ph m

Chu k s n xu t s n ph m là kho ng th i gian t khi đ a nguyên li u vào s n

xu t đ n khi t o ra s n ph m
H s ch t o s n ph m ph n ánh tình hình b chi phí s n xu t vào t ng lo i s n
ph m nh th nào
Nhu c u v n l u đ ng chi phí tr tr c (Chi phí ch k t chuy n, chi phí ch
phân b ) là kho n chi phí th c t đư phát sinh nh ng ch a tính h t vào giá thành s n
ph m trong k mà đ c phân b d n vào nhi u k ti p theo đ ph n ánh đúng tác d ng

11


c a chi phí mà không gây bi n đ ng l n đ n giá thành s n ph m, g m chi phí s a ch a
l n TSC , chi phí s n xu t th s n ph m m i, chi phí cho các công trình t m…
Vtt = Sd + St - Sg
Trong đó:
Vtt : Nhu c u v n chi phí tr tr

c

Sd : Chi phí tr tr

cd đ uk

St : Chi phí tr tr

c t ng trong k

Sg : Chi phí tr tr

c gi m trong k

+ Xác đ nh nhu c u VL trong khâu l u thông: Là nhu c u VL đ l u gi , b o
qu n s n ph m, thành ph m kho v i quy mô c n thi t tr c khi xu t giao cho khách
hàng.
VTP = ZSX * NTP
Trong đó:
VTP : V n thành ph m k k ho ch
ZSX : Giá thành s n xu t s n ph m bình quân m t k k ho ch
NTP : S ngày luân chuy n c a v n thành ph m
 Ph

ng pháp gián ti p:

c đi m c a ph ng pháp gián ti p là d a vào k t qu th ng kê kinh nghi m v
VL bình quân n m báo cáo, nhi m v s n xu t kinh doanh n m k ho ch và kh
n ng t ng t c đ luân chuy n VL đ xác đ nh nhu c u VL c a n m k ho ch.
Vnc = VL

0

* (M1/M0) * (1 + t)

Trong đó:
: Nhu c u VL n m k ho ch

Vnc
VL

0

: S d bình quân VL n m báo cáo

M1, M0 : T ng m c luân chuy n VL n m k ho ch và n m báo cáo
: t l gi m ho c t ng s ngày luân chuy n VL n m k ho ch so
v i n m báo cáo

t

Công th c đ n gi n:
Vnc = M1/L1
Trong đó:
Vnc : Nhu c u VL n m k ho ch
M1 : T ng m c luân chuy n VL n m k ho ch
L1 : S vòng quay v n l u đ ng k k ho ch
12

Thang Long University Library


c. Qu n lý ti n và ch ng khoán kh th
Ti n m t và ch ng kho n kh th là nh ng tài s n có tính thanh kho n cao. Ti n
m t th ng đ c gi d i hình th c ti n m t t n t i qu và đ c gi
các ngân hàng
th ng m i d i hình th c s d tài kho n ti n g i thanh toán. Ch ng khoán kh th là
các ch ng khoán d dàng chuy n đ i thành ti n. Nh v y, qu n lý ti n và ch ng khoán
kh th là qu n lý vi c thu chi ti n, xác đ nh m c d tr ti n t i u, quy t đ nh đ u t
kho n ti n nhàn r i nh th nào cho h p lý.
 L i ích và r i ro c a vi c gi ti n:
Vi c gi ti n giúp cho công ty đ m b o đ c kh n ng thanh toán vì công ty luôn
có s n ti n đ đáp ng cho vi c thu chi trong khâu thanh toán. Không nh ng v y, vi c
này còn giúp công ty t ng thêm m t kho n l i nhu n t s đ u t vào ch ng khoán và

t n d ng đ c nh ng c h i đ c bi t nh h ng chi t kh u thanh toán, khi hàng hóa
th p, công ty có th mua ngay mà không s thi u v n,… Ngoài ra, vi c gi ti n còn
làm c i thi n v th c a doanh nghi p.
M c dù v y, vi c gi ti n v n ti m n nhi u r i ro nh sau: N u d tr quá ít,
công ty s r i vào tình tr ng thi u h t ti n và ph i huy đ ng v n t nhi u ngu n v i
chi phí giao d ch cao. Trái l i, n u d tr quá nhi u thì s b d th a ti n, ti n không
đ c đem đi đ u t làm cho chi phí c h i t ng lên.
 Qu n lý thu ti n: Là vi c đ a ra các quy t đ nh đ y nhanh t c đ thu ti n, t c
là gi m th i gian chuy n ti n. Th i gian chuy n ti n là kho ng th i gian t khi m t
khách hàng vi t séc cho đ n khi ng i h ng th nh n đ c và có th s d ng.
làm
gi m th i gian chuy n ti n, nâng cao hi u qu ho t đ ng thu ti n, có nhi u bi n pháp
nh s d ng h th ng h p khóa, m v n phòng đ i di n t i các đ a ph ng, t ng
c ng b máy k toán,… Tuy nhiên, tr c khi chuy n sang ph ng th c m i luôn
ph i cân nh c gi a l i ích đ t đ c và chi phí t ng thêm.
 Qu n lý chi ti n: Là vi c đ a ra các quy t đ nh nh m gi m t c đ chi ti n, kéo
dài th i gian chi ti n. M t s ph ng pháp làm kéo dài th i gian chi ti n nh tài kho n
có s d b ng 0, h i phi u có th đ c chia tr qua ngân hàng, tính gi ký phát hành
séc,… Song c ng nh qu n lý thu ti n, dù s d ng ph ng pháp nào c ng c n ph i
xem xét gi a chi phí và l i ích t ng thêm.
 Xác đ nh m c d tr ti n t i u:
Xác đ nh m c d tr t i u là vi c làm r t c n thi t đ i v i m i công ty. M c d
tr t i u là m c d tr sao cho t ng chi phí giao d ch và chi phí c h i c a vi c gi
ti n là th p nh t.
xác đ nh m c d tr ti n t i u có th s d ng mô hình Baumol
ho c mô hình Miller-Orr.
13


Hình 2.4. Mô hình Baumol

C* =

Chi phí gi ti n m t

Trong đó:
C* : L

TC

ng ti n m t d tr t i u

T

: T ng nhu c u v ti n trong n m

F

: Chi phí c đ nh cho m t l n bán
ch ng khoán

OC = C/2*K

TrC = T/C*F

K : Lãi su t đ u t ch ng khoán
OC : Chi phí c h i

C*

Ti n m t (C)

TrC : Chi phí giao d ch
u đi m c a mô hình Baumol là đ n gi n, d dàng áp d ng cho các công ty có
lu ng thu – chi ti n là n đ nh. Tuy nhiên, trên th c t , vi c thu – chi c a doanh nghi p
luôn thay đ i, bi n đ ng theo th i gian.
Gi i quy t đ c nh c đi m c a mô hình Baumol, mô hình Miller-Orr đư xác
đ nh m c d tr ti n thông qua lu ng thu – chi ti n bi n đ ng ng u nhiên hàng ngày.
Hình 2.5. Mô hình Miller-Orr
Ti n m t
Cao (H)

M c tiêu (Z)

Th p (L)
Th i gian

Ngu n: Qu n tr tài chính doanh nghi p (Nguy n Minh Ki u, 2008, trang 55)
Mô hình này áp d ng cho các doanh nghi p có nhu c u ti n không n đ nh ho c
không d đoán đ c chính xác các kho n th c thu và th c chi ngân sách. Công ty luôn
c g ng duy trì m c d tr m c tiêu đ c xác đ nh d a trên gi i h n trên và gi i h n
d i.
14

Thang Long University Library




u t ti n t m th i nhàn r i:

Công ty, đ c bi t là nh ng công ty ho t đ ng mang tính th i v , đôi khi có m t
s l ng ti n t m th i nhàn r i. Nhàn r i đây mang tính t m th i cho đ n khi ti n
đ c huy đ ng vào kinh doanh. Vi c gi kho n ti n đó s làm chi phí c h i c a công
ty gia t ng.
làm gi m chi phí c h i, t ng l i nhu n, công ty c n đ u t kho n ti n
nhàn b ng cách mua các ch ng khoán ng n h n có tính thanh kho n cao nh trái
phi u, c phi u, tín phi u kho b c, ch ng ch ti n g i và k phi u ngân hàng,…
d. Qu n lý ph i thu khách hàng
Ngày nay đ m r ng kh n ng tiêu th s n ph m thì các doanh nghi p th ng
ph i ng v n hàng hóa cho khách hàng mua thông qua các cách: cho phép bán xong
m i tr ti n, ho c tr g i đ u, ho c l y hàng hóa và tr ti n sau theo đ nh k . Các
kho n v n ph c v cho nhu c u ng tr c hàng hóa cho khách hàng r t l n, ph thu c
vào các y u t : m c đ c nh tranh gi a các nhà cung c p; tính đ c quy n c a s n
ph m, quy mô kinh doanh, kh n ng tiêu th và chính sách u đưi, qu ng cáo c a công
ty…
Tín d ng th ng m i có th làm cho doanh nghi p đ ng v ng trên th tr ng và
tr nên giàu có. Khi c p tín d ng th ng m i, khách hàng th ng có tâm lý mu n mua
hàng c a công ty nhi u h n. i u đó s làm t ng doanh thu cho doanh nghi p, gi m
chi phí t n kho c a hàng hóa và làm cho TSC đ c s d ng có hi u qu h n, h n
ch ph n nào v hao mòn vô hình.
Song cùng v i nh ng l i ích đó, doanh nghi p c ng ph i ch u không ít nh ng r i
ro khi c p tín d ng cho khách hàng. Vi c c p tín d ng th ng m i có th làm t ng chi
phí trong ho t đ ng c a doanh nghi p nh chi phí đòi n , chi phí tr cho ngu n tài tr
đ bù đ p cho s thi u h t ngân qu . Xác su t không tr ti n c a ng i mua làm cho
l i nhu n b gi m, n u th i h n c p tín d ng càng dài thì r i ro càng l n.
V i nh ng tác đ ng nêu trên, bu c các nhà qu n lý ph i xây d ng chính sách bán
ch u h p lý và phân tích uy tín tài chính c a khách hàng mua ch u.
 Chính sách bán ch u: Các b ph n c u thành chính sách bán ch u bao g m:
+ Tiêu chu n bán ch u:
Tiêu chu n bán ch u là tiêu chu n t i thi u v m t uy tín tín d ng c a khách hàng

đ đ c công ty ch p nh n bán ch u hàng hóa ho c d ch v . Tiêu chu n bán ch u nói
riêng và chính sách bán ch u nói chung có nh h ng đáng k đ n doanh thu c a công
ty. N u nâng cao tiêu chu n bán ch u thì ph m vi khách hàng mua ch u s b thu h p
l i, doanh thu c a công ty c ng vì th mà gi m đi. Tuy nhiên, h th p tiêu chu n bán
ch u có th khi n doanh thu t ng lên nh ng r i ro tín d ng t ng lên, chi phí phát sinh
15


do bán ch u c ng gia t ng. Vì v y, công ty nên có m t tiêu chu n bán ch u phù h p sao
cho l i nhu n t o ra do gia t ng doanh thu t vi c bán ch u ph i l n h n m c chi phí
t ng thêm do bán ch u.
+

i u kho n bán ch u:

i u kho n bán ch u là đi u kho n xác đ nh đ dài th i gian hay th i h n bán
ch u và t l chi t kh u thanh toán áp d ng cho khách hàng tr s m h n th i gian bán
ch u cho phép. Ví d đi u kho n “2/20 net 40” cho bi t khách hàng đ c n ti n hàng
c a công ty trong th i gian 40 ngày, n u tr trong 20 ngày đ u tiên thì khách hàng s
đ c h ng chi t kh u 2% trên t ng giá thanh toán. Th i h n bán ch u càng dài
th ng s thu hút đ c nhi u khách hàng h n nh ng r i ro tín d ng và chi phí phát
sinh cho các kho n bán ch u c ng t ng lên. Ng c l i, th i h n bán ch u càng ng n thì
doanh thu thu v th ng s không cao b ng doanh thu khi th i h n bán ch u dài. Chi t
kh u thanh toán giúp kích thích khách hàng thanh toán s m nh v y s làm gi m chi
phí thu n cho công ty nh ng l i phát sinh thêm m t kho n chi phí tài chính. Vì v y,
khi đ a ra b t c m t quy t đ nh nào liên quan đ n đi u kho n bán ch u, công ty luôn
ph i cân nh c gi a l i nhu n và chi phí.
 Phân tích uy tín tài chính c a khách hàng mua ch u:
Phân tích uy tín tài chính c a khách hàng mua ch u là m t b
trong qu n lý kho n ph i thu.

c r t quan tr ng

S đ 2.1. Quy trình đánh giá uy tín khách hàng
B

că1
• Tìm ki m
thông tin
khách hàng

B

că2
•

B

ánh giá uy
tín khách
hàng

că3
• Ra quy t
đ nh

B c 1: Tìm ki m thông tin khách hàng thông qua các báo cáo tài chính, báo cáo
x p h ng tín d ng, ki m tra c a ngân hàng, ki m tra th ng m i.
B c 2: ánh giá uy tín khách hàng d a trên các thông tin thu th p đ
chu n do công ty đ ra.

c và tiêu

B c 3: Ra quy t đ nh. N u uy tín c a khách hàng t t, phù h p v i tiêu chu n
bán ch u c a công ty thì c p tín d ng cho khách hàng còn ng c l i, n u uy tín c a
khách hàng không t t, không phù h p v i tiêu chu n mà công ty đ a ra thì s không
c p tín d ng cho khách hàng.

16

Thang Long University Library


e. Qu n lý hàng t n kho
i v i các doanh nghi p s n xu t kinh doanh trên th tr ng, doanh nghi p nào
c ng c n ph i có nguyên v t li u d tr ch không th làm đ n đâu mua đ n đó đ c.
Tác đ ng tích c c c a vi c duy trì t n kho là giúp cho công ty ch đ ng h n trong vi c
mua nguyên v t li u d tr , giúp cho quá trình s n xu t đ c di n ra linh ho t và liên
t c.
ng th i t n kho thành ph m còn giúp công ty ch đ ng trong vi c ho ch đ nh
s n xu t, ti p th và tiêu th s n ph m nh m khai thác và th a mãn t i đa nhu c u th
tr ng. Tuy nhiên, duy trì t n kho c ng có m t trái c a nó là làm gia t ng chi phí kho
bãi, b o qu n và chi phí phí c h i. Do v y, các nhà qu n tr c n ph i quan tâm đ n s
đánh đ i gi a l i ích và phí t n c a duy trì hàng t n kho.
Trong qu n lý hàng t n kho, công ty c n th c hi n hai công vi c sau:
 Phân lo i hàng t n kho: Có th s d ng nhi u cách khác nhau đ phân lo i
hàng t n kho:
+ Phân lo i theo hình th c v t lý: t n kho nguyên li u, t n kho s n ph m d
dang, t n kho thành ph m
+ Phân lo i theo giá tr v n đ u t : s d ng mô hình ABC

Hình 2.6. Mô hình ABC
Giá tr tích l y ($)

15%

Nhóm
A

Nhóm C

35%
Nhóm
B
50%

10%

30%

60%

% lo i t n kho

Theo mô hình này, các s n ph m thu c nhóm A có giá tr cao nh t (50%), sau đó
đ n nhóm B (35%) và nhóm C (15%) nh ng nhóm C l i là nhóm có t l cao nh t v
m t s l ng (60%), ti p đó nhóm B (30%), cu i cùng nhóm C (10%). Qua đây ta có
th th y do nhóm A có giá tr l n nh t nên c n th ng xuyên ki m tra các s n ph m
thu c nhóm này.
17

 Xác đ nh m c d tr và đi m đ t hàng t i u:
xác đ nh m c t n kho, công ty c n quan tâm đ n các y u t sau: kh i l ng
s n ph m tiêu th , th i gian hoàn thành s n ph m, s lâu b n hay d h hao ho c ki u
m u s n ph m, hình thái xu t nh p, đ u đ n hay không đ u đ n,…
Các nhà qu n lý có th xác đ nh đi m đ t hàng t i u b ng cách s d ng mô hình
EOQ. Khác v i mô hình ABC, mô hình EOQ có th giúp nhà qu n lý nghiên c u chi
ti t h n v l ng hàng t n kho. Mô hình này giúp tìm ra l ng đ t hàng t i u sao cho
t ng chi phí l u kho và chi phí đ t hàng là nh nh t. T đó tìm ra kho ng th i gian d
tr t i u và đi m đ t hàng t i u cho doanh nghi p.
Hình 2.7. Mô hình EOQ
Chi phí
Q*

=

T ng chi
phí

Trong đó:

Chi phí
d tr

Q* : i m đ t hàng t i u
S

: T ng m c t n kho c n dùng

O : Chi phí cho m t l n đ t hàng

C

Chi phí

: Chi phí l u kho đ n v

đ t hànng
Q*

S l

ng đ t hàng

Mô hình EOQ có m t s h n ch là đ c xây d ng trên gi thuy t hàng t n kho
đ c s d ng đ u đ n và th i gian giao hàng c đ nh. Trên th c t , đa s vi c s d ng
t n kho c a các doanh nghi p đ u bi n đ ng theo nhu c u c a doanh nghi p, khách
hàng, y u t th tr ng,… Th i h n giao hàng c ng thay đ i tùy theo s thay đ i c a
th i ti t, giao thông,… Vì v y, đ áp d ng mô hình EOQ vào th c t , doanh nghi p
th ng thêm m t kho n d tr an toàn vào t n kho đ đ m b o cho các s c trên.
f. Huyăđ ng ngu n tài chính ng n h n
H u h t các doanh nghi p s n xu t kinh doanh trên th tr ng đ u n m gi ngu n
v n ng n h n b i m t trong các nguyên nhân sau: Vi c s d ng ngu n v n ng n h n
đ m b o nguyên t c t ng thích, đáp ng nhu c u mang tính ch t th i v . Các nhà
qu n tr còn có th quay vòng ngu n v n ng n h n thành ngu n v n dài h n. V n ng n
h n đ c huy đ ng v i chi phí th p và d dàng ti p c n h n ngu n v n dài h n. Tuy
nhiên, vi c huy đ ng ngu n v n ng n h n v n c n ph i xem xét doanh thu có đ bù
18

Thang Long University Library

đ p cho chi phí hay không đ đ a ra quy t đ nh. Các nhà qu n lý có th huy đ ng
ngu n tài chính ng n h n t 3 ngu n sau:
 Kho n tín d ng th

ng m i nh n đ

c t nhà cung c p

 Vay ng n h n không có đ m b o: Ta có th vay ng n h n không có đ m b o
thông qua hai hình th c là vay ng n h n ngân hàng và phát hành th ng phi u. Trong
vay ng n h n ngân hàng, có th vay theo h n m c tín d ng ho c vay riêng l v i các
hình th c tr lưi khác nhau nh tr lưi thông th ng, tr lãi chi t kh u, tr lãi nhi u l n,
lãi su t thay đ i, lãi g i bù đ p.
 Vay ng n h n có đ m b o: Kho n ph i thu và hàng t n kho là hai th có th
làm v t b o đ m cho các kho n vay ng n h n. V i vay ng n h n có b o đ m b ng
kho n ph i thu, có hai hình th c là c m c kho n ph i thu và bán kho n ph i thu. Còn
đ i v i vay ng n h n có b o đ m b ng hàng t n kho, có th vay d i hình th c tín
ch p ho c tài tr kho hàng.
2.1.2.3. Các ch tiêu đo l

ng qu n lý v n l u đ ng

a. Các ch tiêu v kh n ngăthanhătoán ng n h n
Kh n ng thanh toán ng n h n là m t trong nh ng ch th hi n rõ nét nh t tình
hình qu n lý v n l u đ ng c a doanh nghi p. Qua ch tiêu này, ta có th bi t vi c đ u
t vào TSL có đ m b o kh n ng thanh toán các kho n n vay ng n h n c a doanh
nghi p hay không, uy tín c a doanh nghi p nh th nào.
B ng 2.1. M t s nghiên c u v kh n ng thanh toán ng n h n
Th

căđo

Nghiên c u

Kh n ng thanh toán
ng n h n (Current Ratio)

 T Th Kim Thoa, Nguy n Th Uyên Uyên,
“Relationship between working capital management and
profitability – empirical evidence from vietnamese listed
firms”
Ngu n: Tác gi t t ng h p

 Kh n ng thanh toán ng n h n:
Kh n ngăthanhă
toán ng n h n

=

TSL
N ng n h n

ây là ch s đo l ng kh n ng doanh nghi p đáp ng các ngh a v tài chính
ng n h n. V m t lý thuy t, n u tr s c a ch tiêu này ≥ 1, doanh nghi p có đ kh
n ng thanh toán các kho n n ng n h n và tình hình tài chính là bình th ng ho c kh
quan. Ng c l i, n u kh n ng thanh toán ng n h n < 1, doanh nghi p không b o đ m
19

đáp ng đ c các kho n n ng n h n. Tuy nhiên ch s thanh toán hi n hành quá cao
c ng không ph i là d u hi u t t, b i vì nó cho th y tài s n c a doanh nghi p b ph
thu c vào TSL quá nhi u và nh v y thì hi u qu s d ng tài s n c a doanh nghi p
không cao. TSL và n ng n h n c a các công ty c ph n ngành xây d ng luôn chi m
t tr ng l n trong c c u tài s n và ngu n v n c a doanh nghi p nên t s này th ng
g n 1.
 Kh n ng thanh toán nhanh:
Kh n ngăthanhă
toán nhanh

=

TSL ăậ Hàng t n kho
N ng n h n

H s này cho bi t kh n ng thanh toán c a ti n và các kho n ph i thu ngh a là
các tài s n có th chuy n nhanh thành ti n đ i v i các kho n n ng n h n c a doanh
nghi p. Ch s thanh toán nhanh đo l ng m c thanh kho n cao h n. Ch nh ng tài
s n có tính thanh kho n cao m i đ c đ a vào đ tính toán. Hàng t n kho và các tài
s n ng n h n khác đ c b ra vì khi c n ti n đ tr n , tính thanh kho n c a chúng r t
th p. V m t lý thuy t, kh n ng thanh toán nhanh ≥ 1, doanh nghi p b o đ m và th a
kh n ng thanh toán nhanh và ng c l i. Do hàng t n kho c a các công ty xây d ng
t ng đ i l n nên kh n ng thanh toán nhanh c a các công ty này ch a đ c cao.
 Kh n ng thanh toán t c th i:
Kh n ngăthanhă
=
toán t c th i

Ti n và các kho năt

ngăđ

ngăti n

N ng n h n

H s này cho bi t kh n ng đáp ng ngay các nhu c u thanh toán đ n h n c a
doanh nghi p. Nói cách khác nó cho bi t c m t đ ng n ng n h n thì đ c đ m b o
b i bao nhiêu đ ng ti n và các kho n t ng đ ng ti n. Ch tiêu này cao quá, kéo dài
ch ng t kh n ng thanh toán t c th i t t, tuy nhiên ch tiêu này quá cao có th d n t i
hi u qu s d ng v n gi m, ti n không đ c đem đi đ u t làm chi phí c h i t ng
cao. Trái l i, ch tiêu này th p quá, kéo dài ch ng t doanh nghi p không có đ kh
n ng thanh toán các kho n công n ng n h n, d u hi u r i ro tài chính xu t hi n, nguy
c phá s n có th x y ra.
b. Ch tiêuăđoăl

ng hi u qu qu n lý chung

 Các ch tiêu ph n ánh t c đ luân chuy n VL
T c đ luân chuy n VL
VL c a doanh nghi p. T c đ
ch c các m t: mua s m, d tr
không, các kho n v t t d tr

là m t ch tiêu t ng h p đánh giá hi u qu s d ng
luân chuy n v n nhanh hay ch m nói lên tình hình t
, s n xu t, tiêu th c a doanh nghi p có h p lý hay
s d ng t t hay không, các kho n phí t n trong quá
20

Thang Long University Library


trình s n xu t kinh doanh cao hay th p,… Thông qua phân tích ch tiêu t c đ luân
chuy n VL có th giúp cho doanh nghi p đ y nhanh đ c t c đ luân chuy n, nâng
cao hi u qu s d ng VL .
K luân chuy năVL

=

VL ăbìnhăquơn
Doanh thu thu n trong k / 365

K luân chuy n VL cho bi t trong kho ng th i gian bao nhiêu ngày thì VL
luân chuy n đ c m t vòng. Chi ti t này càng bé cho th y t c đ luân chuy n VL
càng nhanh.
 T su t sinh l i VL :
T su t sinh l i VL
nhiêu đ ng l i nhu n.

cho bi t trung bình m t đ ng VL

T su t sinh l i
VL

=

b ra t o đ

c bao

L i nhu n ròng
VL ăbìnhăquơn

Ch s này càng cao ch ng t hi u qu s d ng v n l u đ ng càng t t. Các y u t
nh h ng t i t su t sinh l i trên VL là giá c , chi phí lãi vay, kh n ng c nh tranh
c a các doanh nghi p trên th tr ng,…
c. Vòng quay c a ti n
Ti n

Các
kho n
ph i thu

Các
kho n
ph i tr

Hàng t n
kho
Th i gian luân chuy n v n b ng ti n hay còn g i là th i gian quay vòng c a ti n
ph n ánh kho ng th i gian ròng k t khi chi th c t đ n khi thu đ c ti n. ây là m t
th c đo ph bi n trong qu n lý v n l u đ ng. Th i gian luân chuy n v n b ng ti n
càng dài có th làm t ng kh n ng sinh l i vì nó làm cho doanh thu t ng. M c dù v y
kh n ng sinh l i c a doanh nghi p c ng có th gi m theo th i gian luân chuy n v n
b ng ti n n u chi phí đ u t cho VL t ng nhanh h n l i ích c a vi c gi nhi u hàng
t n kho và t ng kho n tín d ng cho khách hàng. Th i gian luân chuy n v n b ng ti n
đ c tính b i công th c sau:
21

Th i gian luân
chuy n v n
b ng ti n

=

Th i gian
quay vòng
hƠngăl uăkho

Th i gian thu
n trung bình

+

-

Th i gian tr n
trung bình

 Th i gian thu n trung bình:
đánh giá công tác tín d ng c a các công ty, ng i ta th
th i gian thu n trung bình đ c xác đ nh b i công th c sau:
Th i gian thu
n trung bình

ng s d ng ch tiêu

Các kho n ph i thu

=

Doanh thu thu n / 365

Th i gian thu n trung bình ph n ánh s ngày c n thi t đ thu đ c các kho n
ph i thu. Ch tiêu này càng ng n ch ng t t c đ thu h i ti n hàng càng nhanh, doanh
nghi p ít b chi m d ng v n. Ng c l i, th i gian thu n trung bình càng dài ch ng t
t c đ thu h i ti n hàng càng ch m, s v n doanh nghi p b chi m d ng nhi u.
 Th i gian quay vòng hàng t n kho:
Th i gian quay vòng hàng t n kho là m t ch tiêu ph bi n đ các nhà qu n lý
giám sát s luân chuy n hàng t n kho c a công ty mình.
Th i gian quay vòng
hàng t n kho trung bình

=

Hàng t n kho
Giá v n hàng bán / 365

Ch tiêu này cho bi t s ngày trung bình c a c a nguyên v t li u, bán thành
ph m, thành ph m đ c l u tr trong kho. Th i gian l u kho ng n, t c là hàng t n kho
đ c luân chuy n nhanh h n, ho t đ ng s n xu t kinh doanh c ng vì th đ c đánh
giá cao h n. Tuy nhiên đ đánh giá ch tiêu này còn ph i ph thu c vào đ c đi m và
đi u ki n c a ngành ngh kinh doanh. H u h t hàng t n kho c a các công ty xây d ng
là các công trình xây d ng d dang cho nên giá tr c a hàng t n kho th ng chi m t
tr ng l n trong t ng tài s n. Do đó th i gian quay vòng hàng t n kho c a các công ty
ngành xây d ng s lâu h n so v i các ngành khác.
 Th i gian tr n trung bình:
Th i gian tr

n trung bình

=

Ph i tr ng

i bánă+ăL

ng,ăth

ng và thu

(Giá v n hàng bán + Chi phí qu n lý, bán hàng) / 365

Th i gian tr n trung bình là s ngày trung bình doanh nghi p c n đ tr các
kho n n trong m t k phân tích. Ch tiêu này càng ng n ch ng t kh n ng thanh
toán ti n hàng càng nhanh, doanh nghi p ít chi m d ng v n c a nhà cung c p. Ng c
l i, ch tiêu này càng dài ch ng t kh n ng thanh toán ti n hàng ch m, s v n doanh

22

Thang Long University Library


nghi p chi m d ng c a nhà cung c p nhi u, nh v y s
hi u trên th tr ng.

nh h

ng t i uy tín và th

ng

2.2. Kh n ngăsinhăl i
2.2.1. Khái ni m kh n ng sinh l i
Kh n ng sinh l i đ c T đi n Kinh t h c c a Nguy n V n Ng c (2012, trang
271) gi i thích nh sau: “Kh n ng sinh l i là khái ni m ph n ánh m i quan h gi a
l i nhu n và quy mô doanh nghi p. Thông th ng kh n ng sinh l i đ c tính b ng
cách l y l i nhu n chia cho t ng tài s n s d ng, kh i l ng t b n dài h n ho c s
ng i lao đ ng. Nó cho chúng ta bi t hi u qu ho t đ ng c a doanh nghi p trong m t
th i k nh t đ nh.”
i v i các doanh nghi p, kh n ng sinh l i là k t qu c a vi c s d ng các tài
s n v c s v t ch t và tài s n ngu n v n. Nhìn chung, kh n ng sinh l i c n đáp ng
đ c: đ m b o vi c duy trì v n cho doanh nghi p ti p t c ho t đ ng s n xu t kinh
doanh, đóng góp vào vi c t ng v n đ u t và tr đ c các kho n lưi vay và đ m b o
hoàn tr kho n vay. L i nhu n thu đ c t các ho t đ ng sinh l i trong n m có th
đ c trích chia cho c đông ho c v n duy trì d i d ng v n d tr . N u kh n ng sinh
l i không đ l n, doanh nghi p s không đ ph ng ti n đ đáp ng nhu c u c a nhi u
y u t s n xu t kinh doanh khác nhau. Th ng d khi đó s không đ đ duy trì cân
b ng tài chính. Trong lu n v n này, kh n ng sinh l i c a doanh nghi p đ c phân tích
th hi n qua các ch tiêu sinh l i d a trên hi u qu kinh doanh c a doanh nghi p.
2.2.2. Các ch tiêu đo l

ng kh n ng sinh l i

phân tích kh n ng sinh l i c a doanh nghi p, ta có th s d ng nhi u ch tiêu
khác nhau. Tác gi xin đ a ra b ng th ng kê m t s nghiên c u v các ch tiêu đo
l ng kh n ng sinh l i sau:
B ng 2.2. M t s nghiên c u v ch tiêu đo l
Ch tiêuăđoăl

ng

ng kh n ng sinh l i

Nghiên c u

T su t sinh l i trên  Melita Stephanou Charitou, Maria Elfani, Petros Lois,
t ng tài s n (ROA – “The effect of working capital management on firm’s
Return On Assets)
profitability:
Empirical evidence from an emerging
market”
 Daniel Mogaka Makori, Ambrose Jagongo, “Working
capital management and firm profitability: Empirical
evidence from manufacturing and construction firms listed
on nairobi securities”
23


Ch tiêuăđoăl

ng

Nghiên c u

T su t sinh l i trên v n Salman A.Y, Folajin, Oyetao. O, Oriowo A. O, “Working
ch s h u (ROE – capital management and profitability: A study of selected
Return On Equity)
listed manufacturing companies in nigerian stock

exchange”
T su t sinh l i trên Prof. Dr. Hong Yuh Ching, Prof. MSc. Ayrton Novazzi,
doanh thu (ROS – Prof. Dr. Fábio Gerab, “Relationship between working
Return On Sales)
capital management and profitability in Brazillian listed
companies”
T su t sinh l i ho t – Amarjit Gill, Nahum Biger và Neil Mathur, “The
đ ng (NOP – Net relationship between working capital mangement and
Operating Profitability) profitability: evidence from the United States”
– Chu Th Thu Th y, “Qu n tr v n l u đ ng và kh n ng
sinh l i: Nghiên c u đi n hình các công ty c ph n ngành
công nghi p ch bi n, ch t o niêm y t trên s giao d ch
ch ng khoán TP H Chí Minh”
H s giá tr th

Mian Sajid Nazir và Talat Afza, “Impact of aggressive

tr

working capital
profitability”

ng (Marris và

Tobin’s Q)

management

policy

on

firms’

Ngu n:Tác gi t t ng h p
Trong m i ch tiêu nói trên ph n ánh m t khía c nh khác nhau c a kh n ng sinh
l i và có ý ngh a so sánh khác nhau. Trong bài nghiên c u này, tác gi ch t p trung
nghiên c u, phân tích 3 ch tiêu là: ROA, ROE, ROS
 T su t sinh l i trên t ng tài s n (ROA):
T su t sinh l i trên t ng tài s n đo l ng kh n ng sinh l i trên m i đ ng tài s n
c a công ty, t c là m t đ ng tài s n t o ra bao nhiêu đ ng l i nhu n ròng trong k cho
doanh nghi p. ây là m t ch s th hi n t ng quan gi a m c sinh l i c a m t công
ty so v i tài s n c a nó. ROA s cho ta bi t hi u qu c a công ty trong vi c s d ng tài
s n đ ki m l i.
T su t này đ

c xác đ nh b i công th c sau:
ROA =

L i nhu n ròng
T ng tài s n

24

Thang Long University Library


Tài s n c a m t công ty đ c hình thành t v n vay và v n ch s h u. C hai
ngu n v n này đ c s d ng đ tài tr cho các ho t đ ng c a công ty. Hi u qu c a
vi c chuy n v n đ u t thành l i nhu n đ c th hi n qua ROA. ROA càng cao thì

càng t t vì công ty đang ki m đ c nhi u ti n h n trên l ng đ u t ít h n.
iv i
ngành xây d ng, ROA c a ngành luôn m c th p. S d nh v y là do kh i l ng tài
s n c a ngành xây d ng có giá tr r t l n. Vì v y, đ nâng cao hi u qu s d ng tài s n
c a doanh nghi p, các nhà qu n tr c ng c n ph i cân nh c t i ch tiêu ROA
 T su t sinh l i trên VCSH (ROE):
T s sinh l i trên v n ch s h u đo l ng m c đ sinh l i c a v n ch s h u.
D i góc đ nhà đ u t c phi u, m t trong nh ng ch tiêu quan tr ng nh t là t su t
sinh l i trên v n ch s h u (ROE). Có th nói, bi u hi n rõ nét nh t kh n ng sinh l i
c a doanh nghi p là kh n ng sinh l i c a VCSH b i vì m i ho t đ ng mà doanh
nghi p ti n hành suy cho cùng c ng nh m m c đích nâng cao hi u qu v n đ u t c a
ch s h u. Ch tiêu này cho bi t 1 đ ng v n ch s h u t o ra bao nhiêu l i nhu n
ròng cho ch s h u. Công th c c a t s này nh sau:
ROE =

L i nhu n ròng
V n ch s h u

ROE cho bi t m t 1 đ ng VCSH b ra s thu đ c bao nhiêu đ ng l i nhu n.
Nh v y, t s này càng cao ch ng t s c sinh l i c a VCSH càng cao, hi u qu kinh
doanh càng cao và ng c l i.
 T su t sinh l i trên doanh thu (ROS):
Ch tiêu này phân tích hi u qu sinh l i d a trên khía c nh doanh thu thu n. Nó
cho bi t trong m t k phân tích, 1 đ ng doanh thu thu n thu đ c t kinh doanh đem
l i bao nhiêu đ ng l i nhu n sau thu .
ROS đ

c tính b ng công th c sau:
ROS =

L i nhu n ròng
Doanh thu thu n

C nhà qu n lý và nhà đ u t đ u nghiên c u k v xu h ng t l l i nhu n trên
doanh thu. N u t l này t ng, ch ng t khách hàng ch p nh n mua giá cao, ho c c p
qu n lý ki m soát chi phí t t, ho c c hai. Trái l i, t l l i nhu n trên doanh thu gi m
có th báo hi u chi phí đang v t t m ki m soát c a c p qu n lý, ho c công ty đó đang
ph i chi t kh u đ bán s n ph m hay d ch v c a mình. Vì v y, ch tiêu này càng cao
cho th y hi u qu sinh l i c a doanh thu thu n càng cao, hi u qu tài chính càng cao.

25