Nghiên cứu phân lập các hợp chất flavonoit từ lá cây kháo (phoebe tavoyana)

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI 2
KHOA HÓA HỌC
*********

NGUYỄN THU HƢƠNG

NGHI N C U PH N
P C C H P CHẤT
FLAVONOIT T
C
H
(PHOEBE TAVOYANA)

TÓM TẮT KHÓA LU N TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Chuyên ngành: Hóa học hữu cơ

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học
PGS.TS NGUYỄN VĂN BẰNG

HÀ NỘI – 2015


Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2

Khóa luận tốt nghiệp

ỜI CẢ

ƠN

Nam.

PGS.TS Ngu ễ V

Bằ g-

-

p

em
.

,

Hà Nội, tháng 05 năm 2015
Sinh viên

Ngu ễ Thu Hƣơ g

g

n h

ư ng

- h

học


Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2

ỜI CA

Khóa luận tốt nghiệp

Đ AN

t qu nghiên c u, s li
khóa lu : “Nghiên cứu h
(Phoebe tavoyana)”

is

c ch

chấ

ng d n c a PGS.TS. Ng

c trình bày trong
i

ừ

c

h

n

n

ng là

hoàn toàn trung th c và không trùng v i k t qu c a tác gi khác.

Sinh viên

Ngu ễ Thu Hƣơ g

g

n h

ư ng

- h

học


Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2

Khóa luận tốt nghiệp

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Kí hiệu

Chú giải

[α]D
13

quay c c Specific Optical Rotation

C-NMR

Phổ c

ng từ h t nhân Cacbon 13

Carbon-13 Nuclear Magnetic Resonance Spectroscopy
1

H-NMR

Phổ c

ng từ h t nhân proton

Proton Magnetic Resonance Spectroscopy
1

H-1H COSY

1

H-1H Chemical Shift Correlation Spectroscopy

2D-NMR

Phổ c

ng từ h t nhân hai chi u Two-Dimensional

CC

S c ký c t Column Chromatography

DEPT

Distortionless Enhancement by Polarisation Transfer

EI-MS

Phổ kh

ng va ch m electron

Electron Impact Mass Spectroscopy
HMBC

Heteronuclear Multiple Bond Connectivity

HMQC

Heteronuclear Multiple Quantum Coherence

HSQC

Heteronuclear Single Quantum Coherence

HR-FAB-MS

Phổ kh
High

ng b n phá nguyên t nhanh phân gi i cao
Resolution

Fast

Atom

Bombardment

Mass

Spectrometry
IR

Phổ hồng ngo i Infrared Spectroscopy

Me

Nhóm metyl

MS

Phổ kh

NOESY

Nucler Overhauser Effect Spectroscopy

TLC

S c ký l p mỏng Thin Layer Chromatography

g

n h

ư ng

ng Mass Spectroscopy

- h

học


Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2

Khóa luận tốt nghiệp

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU, HÌNH VẼ VÀ SƠ ĐỒ
Trang
Hình 1.1: Cây

................................................................................ 4

Hình 1.2:

................................................................................ 4

Hình 1.3: Flavan (2-phenyl chromen)..................................................... 7
Hình 1.4: Flavon ..................................................................................... 7
Hình 1.5: Flavonol .................................................................................. 7
Hình 1.6: Flavanon .................................................................................. 8
:

-3 ........................................................................... 8

:

lcon ................................................................................... 8

:

...................................................................................... 9
:

......................................................................... 9

:

................................................................ 9

:

........................................................................ 10

: -) Catechin ......................................................................... 10
:

.................................................................... 10

: -) Epicatechin..................................................................... 10
: -phenyl chromen ............................................................... 10
: -phenylchromen-4-one ...................................................... 10
:

............................................................................... 11
ồ chi

Hình 3.1:
:

Phoebe tavoyana). 26

ồ phân l p 2 h p ch t từ c

Hình 4.1: C

....... 27

c a h p ch t PT1 ...................................... 29

Hình 4.2: Phổ 1H-NMR h p ch t PT1 .................................................. 30
Hình 4.3: Phổ 13C-NMR h p ch t PT1 ................................................. 31
:

g

n h

ổ

ư ng

................................................ 31

- h

học


Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2

Khóa luận tốt nghiệp

:

ổ

............................................... 32

:

ổ

.............................................. 32

Hình 4.7: C

c a h p ch t PT2 ...................................... 34

Hình 4.8: Phổ 1H-NMR h p ch t PT2 .................................................. 35
Hình 4.9: Phổ 13C-NMR h p ch t PT2 ................................................. 36
:

ổ

.............................................. 36

B ng 1: S li u phổ NMR c a ch t PT1 và ch t tham kh

................ 33

B ng 2: S li u phổ NMR c a ch t PT2 và ch t tham kh o ................ 37

g

n h

ư ng

- h

học


Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2

Khóa luận tốt nghiệp

MỤC LỤC
ỜI CẢ

ƠN

ỜI CA

Đ AN

DANH

ỤC C C CHỮ VIẾT TẮT

DANH

ỤC C C BẢNG BIỂU H NH VẼ VÀ SƠ ĐỒ

ỤC ỤC
MỞ ĐẦU ................................................................................................ 2
CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN ................................................................. 3
1.1. Tổng quan v chi Phoebe................................................................. 3
1.1.1.

............................................................................................. 3

1.1.2.

.......................................................................................... 3

1.1.3.

........................................................................................ 3
................................ 4
............................................................................................. 4

1.2.2. Phân b

.......................................................................... 4
...................................................................... 5

1.2.4. Ho t tính sinh h c ......................................................................... 5
..................................................................................... 6
............ 6
............................................................................ 6
....................................................................... 7
............................................. 11
................................................................... 11
1.4.2. Q

............................................................................. 13
....... 14
.................................. 15

.......................................................... 15

g

n h

ư ng

- h

học


Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2

Khóa luận tốt nghiệp

............................................... 16

c .......................................................................................................... 18
y (Mp).................................................................. 18
[α]D) ...................................................................... 18
ổ ồ

IR) .................................................................... 19

ổ

MS) .................................................................. 19

ổ

ừ

NMR) .......................................... 20

CHƢƠNG 2. ĐỐI TƢ NG VÀ PHƢƠNG PH P NGHI N C U
.................................................................................. 23
p các h p ch t .............................................. 23
2.2.1. S c ký l p mỏng (TLC) .............................................................. 23
ỏ

........................................................... 23

2.2.3. S c ký c t (CC) ........................................................................... 23
nh c u trúc hóa h c các h p ch t ................... 24
................................................................. 24
2.3.2. Phổ kh
2.3.3. Phổ c

-MS)................................ 24
ng từ h t nhân (NMR) .......................................... 24
[α]D ......................................................................... 24

2.4. D ng c và thi t b ......................................................................... 24
2.4.1. D ng c và thi t b tách chi t ..................................................... 24
2.4.2. D ng c và thi t b

nh c u trúc ......................................... 25

2.5. Hóa ch t ......................................................................................... 25
CHƢƠNG 3. THỰC NGHIỆM VÀ

ẾT

UẢ ............................... 26

3.1. Phân l p các h p ch t..................................................................... 26
ổ

. 27

.............................................................................. 27

g

n h

ư ng

- h

học


Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2

Khóa luận tốt nghiệp

.............................................................................. 28

CHƢƠNG 4. THẢO LU N

ẾT

UẢ ............................................ 29

X

nh c u trúc hóa h c c a h p ch t PT1................................. 29

X

nh c u trúc hóa h c c a h p ch t PT2................................. 34

KẾT LU N .......................................................................................... 39
TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................. 41

g

n h

ư ng

- h

học


Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2

Khóa luận tốt nghiệp

Ở ĐẦU
Vi t Nam là qu c gia nằm trong khu v c nhi
dài từ 80

trung bình từ 15 – 17oC, ph

ẩm cao, nhi

il
’

n 23022’ ĩ

núi chi m 4/5.

là nh

t li n tr i
2

b c v i di

ồi

u ki n thu n l i cho các sinh v t phát tri n và

t o ra s phong phú
có t

i

c a h th c v t v i kho
c nhân dân dùng làm th

ĩ

c [4]

quan tr ng trong s phát tri n c a n n y h c cổ truy n c a Vi t Nam.
ổ
tác d ng ch

h p ch t có

nh, song các h p ch t này còn có m t s h n ch

tác d ng ph không mong mu n. N

c ta là m

c có thu nh p bình quân

i th p, thu c ch a b nh nh p khẩu từ

c ngoài nên giá thành cao,

i s d ng. Do v y,
s c khỏe và kéo dài tuổi th cho con ng

khích s n xu t thu
b

c

khuy n

c v i nguồn nhiên li u ch y u từ thiên nhiên

c, ít gây tác d ng ph , không làm ô nhi

v yv

ng. Vì

c bi t quan tâm hi n nay là nghiên c u

m các h

ng d ng trong y h c, nông nghi p
và ph c v các

is

Trong s các loài th c v t
hi

i.

Vi t Nam, cây Kháo (Phoebe tavoyana)

c s quan tâm ng

kinh nghi m dân gian lá cây Kh

c a nhi u nhà khoa h c. Theo
tiêu m n nh t và thu c s c vỏ cây

trừ phong th p. Hi n nay trên th gi

u nghiên c u v ho t

tính sinh h c v m t s h p ch t trong cây Kh o có kh
kháng n m ch

ng máu, ch ng l

áng khuẩn,
ng ti u c u và ho t

tính ch ng ung th [2,6].

g

n h

ư ng

1

K37B - h

học


Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2

Xu t phát từ

ĩ

t t nghi p là “Nghiên cứu h

Khóa luận tốt nghiệp

c ti

tài cho khóa lu n
c ch

chấ

i ừ

c

h

(Phoebe tavoyana)”.
V im

u thành ph n flavonoit có trong cây Kh

nh c u trúc hóa h c c a các h p ch

i thích

c phân l p từ

ĩ

cho nh ng nghiên c u ti

và

cm

ũ

c công d ng ch a b nh c a cây thu c cổ truy n Vi t Nam.

u t quan tr ng cho s phát tri n c a n n y h c.
Nhiệm vụ củ đề tài là:
1. Thu m u lá cây Kh o (Phobe tavoyana), x lý m u, t o d ch

.

2. Phân l p các h p ch t flavonoit

g

3. X

nh c u trúc c a các h p ch

n h

ư ng

2

c.

K37B - h

học


Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2

Khóa luận tốt nghiệp

CHƢƠNG 1: TỔNG
1.1.

UAN

Tổng quan về chi Phoebe [8,28,29]
Phoebe

c h Laurel, Lauraceae. Chi Phoebe có kho ng

100 loài phân b

vùng nhi

i, c n nhi

Trung Qu

u tiên c a chi là các loài lo i

P.lanceolata th c hi

i Christian Gottfried Daniel Nees

trong Systema Laurinarum.
ả

1.1.1.

Phoebe

ng xanh ho c cây

ỡng tính, màu tr ng, nhỏ

có lá lông chim.
C

i nh
c bao b c b i các lá b

ud

c u. Qu ch có m t h t gi ng duy nh t
1.1.2. Ph

ng xuyên phát tán nh

ố

Phoebe

châu Á và Nam Mỹ
ũ

h

c

ng kh p mi n b c Nam Mỹ

(Venezuela, Colombia, Peru), Trung Mỹ (Mexico t i Panama và Costa Rica),
Ấ

, Trung Qu
ng loài c a

Phoebe

ch uc a

c phát tán b i các loài chim [28].

1.1.3. Si h h i
Phoebe m c trong rừng nhi
th p ven bi

i, c n nhi

i.

i và h sinh thái rừ

a do m

khác bi t gi a các loài là s thích nghi sinh thái m
khí h

g

i khô ho

n h

ư ng

t. Loài

3

t

ng s ng. S
ng khác nhau

vùng
ỏ

vùng khí h

K37B - h

học


Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2

1.2.

Khóa luận tốt nghiệp

Đặc điểm, tính vị và công dụng của cây Kháo
ả [3]

1.2.1.

: Phoebe tovoyana.
:

:

(
Lauraceae)

H h 1. .

Hình 1.1. Cây kháo

uả

h

ỏ

ỏ

ồ

é

- 25

-

,

;

8-

1 - 1,5 cm

.

– 10 cm

– 7 cm; hoa tr ng, có
ỏ

lông m n

;

é

ũ

1.2.2. Phân bố, sinh thái
ch y u

Vi t Nam, Trung

Qu c, Nh t B n, Tri u Tiên. Ở
ĩ

g

X

n h

ư ng

[ ].

4

K37B - h

học


Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2

Khóa luận tốt nghiệp

: cây m c trong rừ
ẩ

cao 600- 1400 m
aceae),...

S

:

ằ

1.2.3. Thành phần hóa học

Ở Vi t Nam có r t ít tài li u nghiên c

u chuyên

sâu v cây Kháo. Trên T p chí Hóa h c (2005),
và Nguy

Nguy

u v các h p ch t Aporphin ancaloit từ

cây Kháo [8].
Trên th gi

ã có r t nhi u công trình nghiên c u v cây

i

nh c u trúc c a r t nhi u aporphin ancaloit từ các chi
ừ ỏ

này [12,13,17,18,19,20].

:

:

--

morphinandienone: sebiferine 103 [28].

1.2.4. Hoạt tính sinh học
Trên

t nhi u

nghiên c u v ho t tính sinh

h c c a aporphin a

có kh

kháng khuẩn, kháng n m, ch
ti u c u và ho t tính ch

ng máu, ch ng l

ng

K37B - h

học

[ ]

Ở
ừ

-

(Phoebe tavoyana)

g

n h

ư ng

5


Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2

Khóa luận tốt nghiệp

ừ
ĩ
1.2.5. Công dụng
Theo kinh nghi m dân gian thì lá c a cây
nh

c s c vỏ cây Kh

tiêu m n

trừ phong th p [6].

1.3. Lớp chất flavonoit, thành phần hoá học c

gc

h

1.3.1. Giới thiệu chung [1,5,10,11,14,20]
Flavonoit là m t trong nh ng h p ch t phân b r ng rãi nh t trong t
nhiên. Theo quá trình ti n hóa, Flavonoit b t
và s ng

u xu t hi n

c ng

S ti n hóa c

u

cl .

n s ti n hóa th c v t và d

n

ổi quan tr ng v m t c u trúc c a flavonoit:

ba s

 S bi n m t Proantoxianidin.
 S m t ba nhóm OH

trong vòng benzen.

 S thay th flavonol b i flavon.
Flavonoit có m t trong h u h t các b ph n c
thân, r …

:

,

thành t
ỡ

Flavonoit là m t nhóm h p ch

ng v c u trúc và tác

d ng sinh h c. Các polyphenol có th ph n ng l n nhau qua các nhóm OH
t o thành phân t ph c t

c hay có th liên k t v i các h p c t

khác trong cây.

g

n h

ư ng

6

K37B - h

học


Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2

Các ch t flavonoit

Khóa luận tốt nghiệp

có c u t o gồm hai vòng benzen A và B

c n i v i nhau b i m t d vòng C v i b khung cacbon C6-C3-C6.
Vi c phân lo i các flavonoit d a trên s khác nhau c a nhóm C3 (các
;

glicosit c a nó có màu vàng nh

ỏ, xanh, tía và các d ng không màu; isoflavon, catechin
là các ch

ng nằm trong không bào).

Các flavonoit là các d n xu t c a 2–phenyl chromen (flavan).
2'

A

1'

8
9

7

O

B

3'
4'

2
5'
6'

3

6

10
5

4

C

Hình 1.3 : Flavan (2-phenyl chromen)
1.3.2. Các nhóm flavonoit [1,5,9,11,14,20,24]

1.3.2.1. Flavon và flavonol
Nhóm flavon và flavonl r t phổ bi n trong t nhiên. Công th c c u t o
c a chúng ch khác nhau

v trí Cacbon s 3.

O

O
OH

RO

OH

RO

OH
O

O

Hình 1.4: Flavon

Hình 1.5: Flavonol
ng không tồn t

t

i d ng

i d ng glycozit.

g

n h

ư ng

7

K37B - h

học


Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2

Khóa luận tốt nghiệp

1.3.2.2. Flavanon
Các flavanon nằm trong cân bằng h

bi n các Chalcon do vòng

dihydropyron c a flavanon kém b n nên d x y ra m vòng chuy n thành
chalcon.
OR

O

RO

O

Hình 1.6: Flavanon
1.3.2.3. Flavanonol-3
Flavanonol-3 có 2 nguyên t cacbon b
có tính quang ho t. Các h p ch

i là C-2 và C-3 nên chúng

ng g p là aromadendrin, fustin và

taxifolin.
OR
O
RO
OH
O

Hình 1.7: Flavanonol-3
1.3.2.4. Chalcon
z

Chalcon khác v i các lo i flavonoit là gồ

c

n i v i nhau b i 1 m ch h có 3 nguyên t cacbon.
OR

OH
RO

O

Hình 1.8: Chalcon

g

n h

ư ng

8

K37B - h

học


Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2

Khóa luận tốt nghiệp

1.3.2.5. Auron
Auron c
(ph n

m và không t o màu khi th c hi n ph n ng shinoda

nh tính flavonoit).
O

A

RO

OR

C

B

CH

O

Hình 1.9: Auron
1.3.2.6. Antoxianidin
Công th
OR

O
RO

OH

Hình 1.10: Antoxianidin
ng g p trong t nhiên

d ng glycozit d

c. Màu s c

ổi theo pH.

c

1.3.2.7. Leucoantoxianidin
Các h p ch t này m i ch tìm th y

d

y

d ng glycozit.
O

OH
O

Hình 1.11: Leucoantoxianidin
1.3.2.8. Catechin
Catechin là các d n xu t flavan-3-ol. Do có 2 trung tâm cacbon b
nên chúng tồn t

g

n h

i d ng 2 c

ư ng

ồ

i

i quang.

9

K37B - h

học


Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2

Khóa luận tốt nghiệp

OH
O

HO

OH
O

HO

OH
OH

OH
OH

OH

OH

Hình 1.12: (+) Catechin

Hình 1.13: (-) Catechin
OH

OH
O

HO

O

HO

OH

OH
OH

OH

OH

OH

Hình 1.15: (-) Epicatechin

Hình 1.14: (+) Epicatechin

1.3.2.9. Isoflavonoit: bao gồm các d n xu t c a 3-phenyl chroman.
O

O

O

Hình 1.16: 3-phenyl chromen

Hình 1.17: 3-phenylchromen-4-one

1.3.2.10. Rotenoit
Các rotenoit có quan h ch t ch v i các isoflavon v m t c

ũ

ổng h p.

g

n h

ư ng

10

K37B - h

học


Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2

Khóa luận tốt nghiệp

H
O

O
O

H
O
OMe
MeO

Hình 1.18: Rotenoit
1.4. C c hƣơ g h

chiết mẫu thực v t

Sau khi ti n hành thu hái và làm khô m u,
thu

ch n dung môi và h

ng ch t có trong m u khác nhau (ch t phân

c c, ch t không phân c c, ch

phân c c trung bình...).

1.4.1. Chọn dung môi chiết
Các ch t chuy n hoá th c p trong cây
nhau. Tuy nhiên nh ng thành ph n tan trong n
môi dùng trong quá trình chi t c n ph
Dung môi
c
ch t nghiên c u

c

c quan tâm. Dung

c l a ch n cẩn th n.

ph
u, d

phân c c khác

c nh ng ch t chuy n hoá th
c lo i bỏ

n ng v i

c, không d b c cháy.

Nh ng dung môi
c d ng s
d ng. M t s ch t dẻo

l

c khi s
l phtalat,

tri-n-butyl-axetylcitrar và tributylphosphat. Nh ng ch t này có th l n v i
dung môi trong quá trình s n xu t ho c trong khâu b o qu n.
ng ch a dioctylphtalat [di-(2-etylhexyl)
phtalat ho c bis-2-etylhexyl-phtalat]. Ch t này s làm sai l ch k t qu phân

g

n h

ư ng

11

K37B - h

học


Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2

l

Khóa luận tốt nghiệp

, th hi n ho t tính trong th nghi m sinh

h c và có th làm bẩn d ch chi t c a cây. Chloroform, metylen clorit và
methanol là nh

c l a ch n trong quá trình chi t
:

b m t ph n c

, qu , hoa...

Nh ng t p ch t c

2Cl2,

v i m t vài h p ch

CH2ClBr có th ph n ng

o mu i b c 4 và nh ng s n phẩm
y, s có m t

ũ

ng nhỏ

có th gây ra s phân huỷ, s kh

ồng phân hoá v i các h p

c hay s

ch t khác. Chloroform có th gây tổ

n nên khi làm

vi c v i ch t này c n thao tác khéo léo, cẩn th n,
m tn

c. Metylen
Methanol và etanol 80% là nh ng dung môi phân c
clo. Trái l i, kh

c c a chloroform th

có th r a gi i các ch t nằm ngoài t bào. Các ancol hoà tan ph n l n các ch t
chuy n hoá phân c c cùng v i các h p ch t phân c c trung bình và th p. Vì
ũ

v y khi chi t bằng ancol thì các ch
ng dung môi cồ
chi

c có nh

ồng th i. Thông
c tính t t nh t cho quá trình

.
Tuy nhiên, m t vài s n phẩm m i ũ

c t o thành khi dùng

methanol trong su t quá trình chi t. Thí d

c từ

c chuy n thành trechonolide B bằng quá trình phân
ũ

huỷ 1-

y ra khi erythroxylum novogranatense

c chi t trong methanol nóng.
ng ít s d

c d ch chi t thô từ cây mà

c c a methanol.

c dùng cho các quá trình chi t th c v t vì nó r t
d

c cháy và r

g

n h

ư ng

ồng th

12

ng t o thành peroxit

K37B - h

học


Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2

Khóa luận tốt nghiệp

d nổ, peroxit c a dietyl ete d gây ph n ng oxi hoá v i nh ng h p ch t
không có kh

ũ

n là axeton

t o thành axetonit n u 1,2-cis-diol có m t trong

Quá trình chi

u ki n axit ho
ũ

z

ng axit.

c dùng v i quá trình

lý các d ch chi t bằng axit -

z

t o thành nh ng s n phẩm mong mu n.
S hi u bi t v nh

c tính c a nh ng ch t chuy n hoá th c p

c chi t s r t quan tr

từ

môi thích h p cho quá trình chi t

l a ch n

dung

c s phân huỷ ch t b i dung

môi và quá trình t o thành ch t mong mu n.
Sau khi chi t,

c c t ra bằng máy c t quay

nhi

30 - 400C. V i m t vài hoá ch t ch u nhi t có th th c hi n

nhi

cao

1.4.2. Quá trình chiết
:

quá trình chi
- Chi t ngâm.
- Chi t lôi cu

c.

- Chi t s d ng m t lo i thi t b là bình chi t Xoclet.
c s d ng r ng rãi nh t trong quá trình chi t th c v t
ỏi nhi u công s c và th i gian. Thi t b s

hi t ngâm b

d ng là m t bình thuỷ tinh v i m t cái khoá
ch y thích h
l

quá trình tách r a dung môi. Dung môi có th nóng ho c
dung môi nóng s

chi

i u ch nh t

t hi u qu chi

làm bằng kim lo

n nay có th dùng bình thuỷ

tinh.
ng quá trình chi
pháp chi t liên t c b i m

g

n h

ư ng

cs d

c ngâm v i dung môi trong máy chi t kho ng

13

K37B - h

học


Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2

24 gi rồ

l y

Khóa luận tốt nghiệp

uá trình chi t m t m u

qua 3 l

ch th c hi n

n chi t s không còn ch a nh ng ch t giá tr

n a. S k t thúc quá trình chi

nh bằng m t vài cách khác nhau.

Ví d :
- Khi chi t các ancaloit, ta có th ki m tra s xu t hi n c a h p ch t
này bằng s t o thành k t t a v i nh
endroff và tác nhân Mayer.
-

ng là nh ng h p ch t màu, vì v y khi d ch chi t

ch y ra mà không có màu s

u s r a h t nh ng ch t này trong c n

chi t.
y, tuỳ thu c vào m

n chi t l y ch

l a ch n dung

môi cho thích h p và th c hi n quy trình chi t h p lý nhằ

t hi u qu cao.

Ngoài ra, có th d a vào m i quan h c a dung môi và ch t tan c a các l p
ch t mà ta có th tách thô m t s l p ch t ngay trong quá trình chi t.
1.5. C c hƣơ g h

sắc ký trong phân l p các h p chất hữu cơ [15,16]

s c ký (chromatography) là m
nh t

c s d ng r ng rãi trong vi c phân l p các h p ch t h

chung và các h p ch t thiên nhiên nói riêng.
1.5.1. Đặc điểm chung củ

hƣơ g h

S
ỏ

sắc ký

phân tách d a vào s khác nhau v b n ch t h p ph và s phân b khác
:

nhau c a chúng gi
S c ký gồ

ĩ

ng.

ĩ

ĩ

ng. Khi ti p xúc v i
ĩ

t c a h n h p s phân b gi

u

ng v i tính ch t

c a chúng (tính b h p ph , tính tan...). Các ch t khác nhau s có ái l c khác
ĩ

nhau v
theo h s c ký h t l

g

n h

ư ng

ĩ

ng chuy
nl

14

ĩ

l

K37B - h

ng d c
p l i quá

học


Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2

Khóa luận tốt nghiệp

ĩ

trình h p ph và ph n h p ph . K t qu là các ch t có ái l c l n v
s chuy

ng ch

th ng s c ký so v i các ch

i pha này. Nh

m này

u

i ta có th tách các ch t qua quá

trình s c ký.
1.5. . Cơ sở củ

hƣơ g h

sắc ký

s c ký d a vào s phân b khác nhau c a các ch t gi a
ĩ

ng. Ở

ph thu c c

ổ

u ki n nhi
ĩ

ng ch t b h p ph

i nồ

(ho c v i ch t khí là áp su t riêng ph n) g

nh lu t mô t s
c a dung d ch

nh lu t h p ph

ẳng nhi t Langmuir:
n

n-

ĩ

ng ch t b h p ph

n∞ -

ng c

n .b.C
1  b.C

t cân bằng.

i c a ch t có th b h p ph lên m t ch t h p ph

b - hằng s .
C - nồ

c a ch t b h p ph .

1.5.3. Phân loại c c hƣơ g h

sắc ký

s

(các ch t
ĩ

thái khí hay lỏ

là các ch t

tr ng

tr ng thái lỏng ho c r n. D a

vào cách ti n hành s

s c ký ch

y u sau:
1.5.3.1. Sắc ký cột (C.C)
ĩ

s c ký phổ bi n nh t, ch t h p ph
các lo i silica

c h t khác

ODS, Dianion. Ch t h p ph
ho c kim lo

g

n h

ư ng

o YMC,

c nhồi vào c t (c t có th bằng thuỷ tinh

là c t thuỷ

quan tr ng, nó ph n ánh s

ồm

ĩ

m n c a ch t h p ph h t s c
t hay kh

15

a ch t h p ph .

K37B - h

học

Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2

Khóa luận tốt nghiệp

h t c a ch t h p ph càng nhỏ thì s

ĩ

t càng l n, kh

c l i. Tuy nhiên n u ch t h p ph
nhỏ thì t

ch y càng gi m. Trong m t s
l n thì gây ra hi

c h t càng

ng h p n u l c tr

ng t c c t (dung môi không ch

ng
c), khi

i ta ph i s d ng áp su t, v i áp su t trung bình (MPC), áp su t cao
(HPLC).
Trong s c ký c t, tỷ l

ng kính c t (D) so v i chi u cao c t (L) r t

quan tr ng, nó th hi n kh

a c t. Tỷ l L/D ph thu c vào yêu

c u tách, t c là ph thu c vào h n h p ch t c th . Trong s c ký, tỷ l gi a
a ch t c n tách so v

a dung môi g i là

Rf, v i m i m t ch t s có m t Rf khác nhau. Nh vào s khác nhau v Rf này
mà ta có th tách từng ch t ra khỏi h n h p. T l ch t so v i t l ch t h p
ph

ũ

t quan tr ng và tuỳ thu c vào yêu c u tách. N u tách thô thì t l

này th p (từ 1/5 – 1/10), còn n u tách tinh thì t l

ỳ vào h

s tách (t c ph thu c vào s khác nhau Rf c a các ch t), mà h s này trong
kho ng 1/20-1/30.
Trong s c ký c t, vi

t lên c t h t s c quan tr ng. Tuỳ thu c

ng ch t và d ng ch

khác nhau. N

i ta có th

t lên c t bằng các

ng ch t nhi u và ch y thô, thì phổ bi n là

tẩm ch t vào silica gel rồ

t. N u tách tinh,

c ti p ch t lên c t bằng cách hoà tan ch t bằng dung môi ch y c t
v

ng t i thi u.
t h p ph lên c t:
- Cách 1: Nhồi c t khô. Theo cách này, ch t h p ph

vào c

c ti p

gõ nhẹ lên thành c

h p ph s p x p ch t trong c

yc

ch t

ch y c t

n khi c t trong su t.

g

n h

ư ng

16

K37B - h

học