LỜI VĂN, ĐOẠN VĂN TỰ SỰ

Tiết 20 : Tập làm văn

LỜI VĂN, ĐOẠN VĂN TỰ SỰ
I. Mức độ cần đạt
- Hiểu thế nào là lời văn, đoạn văn tự sự.
- Biết cách phân tích, sử dụng lời văn, đoạn văn để đọc hiểu văn bản và tạo lập văn
bản.
II. Trọng tâm kiến thức, kĩ năng
1. Kiến thức
- Lời văn tự sự : dùng để kể người và việc.
- Đoạn văn tự sự : gồm một số câu, được xác định giữa hai dấu chấm xuống dòng.
2. Kĩ năng
- Bước đầu biết cách dùng lời văn, triển khai ý, vận dụng vào đọc-hiểu văn bản tự sự.
- Biết viết đoạn văn, bài văn tự sự.
III. Chuẩn bị
IV. Tiến trình lên lớp
1. Ổn định lớp
2. Kiểm tra bài cũ (5 phút)
? Để làm được một bài văn tự sự không lạc đề, đúng với yêu cầu của đề trước tiên em
phải làm gì?
? Nêu yêu cầu của mỗi phần trong bài văn tự sự?
Đáp án:
- Đọc kĩ đề, xác định nội dung đề yêu cầu.
- Phần MB: giới thiệu chung về nhân vật và sự việc;
TB: kể diễn biến của sự việc;
KB: kể kết cục của sự việc.
3. Bài mới
Giới thiệu bài:
Trong bài văn kể chuyện cách thức diễn đạt của chúng ta thường làm cho người
đọc khó hiểu, không làm hấp dẫn chuyện mà chúng ta muốn kể. Đặc biệt hơn trong bài
làm thì nội dung, thứ tự các sự việc trình bày lộ xộn, không thể hiện chủ đề, viết kể tràn

lan. Để khắc phục tình trạng trên, bài học hôm nay sẽ giúp cho các em khi viết văn biết sử
dụng lời văn, trình bày các đoạn văn hợp lý.
Hoạt động của thầy

Hoạt động của trò

I. Lời văn, đoạn văn tự sự
1. Lời văn giới thiệu nhân
vật

Hoạt động 1 (8 phút)
Gọi HS đọc

Nội dung

HS đọc từng câu trong đoạn.

* Đoạn 1:
? Ở đoạn 1 gồm có mấy câu, - Đ1 có 2 câu, mỗi câu giới - Giới thiệu nhân vật: Hùng
mỗi câu giới thiệu nhân vật thiệu 2 ý cân đối.
Vương và Mị nương
nào, giới thiệu điều gì?
a. 1 ý về HV; 1 ý về MN.
+ Mị nương đẹp, hiền dịu


? Giới thiệu về người và sự
việc như vậy nhằm mục
đích gì?
? Em có nhận xét gì về ý

của câu a và b?

? Có thể đảo trật tự câu b
lên được không, vì sao?

? Đoạn 2 có mấy câu, mỗi
câu giới thiệu về nhân vật
nào, giới thiệu điều gì?

? Các câu văn ở cả 2 đoạn
thường dừng những từ ngữ
nào để giới thiệu về nhân
vật và sự việc?
GVKL

Hoạt động 2 (7 phút)

b. 1 về tình cảm, nguyện + Vua Hùng Vương: yêu
vọng.
con, kén rể.
- Đề cao, khẳng định: người
đẹp như hoa, tính nết hiền
dịu ⇒ yêu thương… hết
mực muốn kén… người
chồng thật xứng đáng.
- Câu a giải thích HV có
người con gái đẹp, hiền dịu;
câu b: vua yêu thương, kến
rể ⇒ câu a là nguyên nhân,
câu b là kết quả.

- Không, vì: vua muốn kến
rể trước hết phải nói vua có
người con gái đẹp sau mới
có lòng yêu thương và có ý
kén rể tài.
HS đọc tiếp đoạn 2
* Đoạn 2: Giới thiệu về
người và sự việc.
Sơn Tinh, Thủy Tinh có tài
ngang nhau.
- Đ2 gồm 6 câu
+ Câu 1: Giới thiệu chung
+ Câu 2, 3: Giới thiệu 1
người (ST)
+ Câu 4, 5: Giới thiệu 1
người (TT)
+ Câu 6: Kết kại
- Dùng từ “là”; “có” ⇒ kiểu
câu tự sự.
=> Lời văn kể người: giới
thiệu họ tên, lai lịch, tính
tình, tài năng, ý nghĩ của
nhân vật

2. Lời văn kể sự việc
* Đoạn 3: Kể về hành động
? Tìm những từ ngữ về hành HS đọc đoạn 3
nổi giận của TT – dâng
động của ST và TT?
Gạch chân những từ chỉ nước đánh- ngập nước.

hành động (ĐT)- các hành
động được kể có thứ tự
? Lời kể trùng điệp (nước (Nguyên nhân- hệ quả)
ngập … nước ngập) gây ấn - Cảm thấy sự nguy hiểm
tượng gì?
tràn lan ⇒ căm ghét TT độc
GVKL
ác.


=> Lời văn kể các hành
động, việc làm, kết quả và
sự thay đổi do các hành
động ấy đem lại
Hoạt động 3 (7 phút)
Gọi HS đọc
? Ở đoạn 1 biểu đạt ý chính
nào, gạch chân dưới câu
biểu đạt ý chính?
? Tại sao người ta gọi câu
đó là câu chủ đề?

3. Đoạn văn tự sự
HS đọc lại 3 đoạn văn.
- Vua Hùng muốn kén rể: - Đoạn 1: Vua Hùng kén rể.
“muốn kén… xứng đáng”

- Vì câu đó là vấn đề chính
mà người viết muốn đặt ra
trong văn bản.

? Để dẫn đến ý chính ấy - “Vua có con gái đẹp – yêu
người kể đã dẫn dắt từng thương – có ý kén rể giỏi”.
bước bằng cách kể các ý
phụ như thế nào? Chỉ ra các
ý phụ và mối quan hệ của
chúng với ý chính?
? Ở đoạn 2 biểu đạt ý chính - Có 2 người đến cầu hôn,
nào, gạch chân dưới câu đều có tài như nhau, đều
biểu đạt ý chính ấy?
xứng đáng làm rể vua Hùng.
? Nêu ý chính của đoạn 3?
- TT dâng nước đánh ST.
? Để biểu đạt dược ý chính - Kể trận đánh theo thứ tự
trên người kể phải kể như trước sau, từ nguyên nhân
thế nào?
đến trận đánh.
GVKL: Mỗi đoạn văn có 1
ý chính…
HS đọc ghi nhớ
Hoạt động 4 (17 phút)
? Đoạn a được biểu đạt bằng HS đọc đoạn văn
ý chính nào?
- “cậu chăn bò rất giỏi”
+ Chăn từ sáng đến tối.
+ Nắng - mưa⇒ bò no căng
? Để nói được ý chính 2 cô bụng.
chị ác hay hắt hủi Sọ Dừa, - “Ngày mùa tôi tớ ra đồng
cô út hiền lành… người kể làm cả” ⇒ câu 1 đóng vai
phải dẫn dắt như thế nào?
trò dẫn dắt giải thích.

? Nêu ý chính đoạn 3?
- “Tính cô còn trẻ lắm”. Các
câu sau nói rõ tính còn trẻ
con ấy như thế nào.
Cho HS đọc bài tập 2

HS đọc

- Đoạn 2: Có 2 người đến
cầu hôn, đều có tài như
nhau, đều xứng đáng làm rể
vua Hùng.
- Đoạn 3: Thủy Tinh dâng
nước đánh ST.
4. Ghi nhớ.
II. Luyện tập
Bài tập 1
a. Sọ Dừa chăn bò giỏi

b. Hai cô chị ác, hắt hủi Sọ
Dừa, cô út hiền lành đối xử
với Sọ Dừa tử tế.
c. Tính cô còn trẻ con.
Bài tập 2: Nhận xét lời kể
trong đoạn văn


? Theo em câu nào đúng,
câu nào sai, vì sao?

Hướng dẫn HS viết
GV sửa

Hướng dẫn HS viết
GV sửa

- Câu b đúng
- Câu a sai, vì không đúng
theo thứ tự lôgic.
HS viết – trình bày

Bài tập 3: Viết đoạn văn
giới thiệu nhân vật Thánh
Gióng.

HS viết – trình bày

Bài tập 4: Viết đoạn văn kể
chuyện Thánh Gióng cưỡi
ngựa sắt xông ra trận giết
giặc Ân.

4. Củng cố, dặn dò (1 phút)
- Cho học sinh đọc lại phần ghi nhớ SGK.
- Về nhà xem lại các ví dụ, thuộc phần ghi nhớ SGK, làm các bài tập còn lại.
- Tập nhận diện từng đoạn trong một truyện dân gian đã học, nêu ý chính của mỗi
đoạn…
- Soạn trước bài “Thạch Sanh”.