Môi trường du lịch tại chùa Hương

LI M U

1. Tớnh cp thit ca ỏn.
Bc vo th k 21 - k nguyờn ca s phỏt trin; ngnh du lch th gii
núi chung v du lch Vit Nam núi riờng ang ng trc nhiu thi c v thỏch
thc mi. cú th ỏp ng v bt kp c vi nhng vn ang t ra trc
mt cn cú nhiu s i mi v c cht v lng, trong ú vn mụi trng l
vn rt quan trng trong chin lc phỏt trin lõu di ca ngnh ny. Thi
gian gn õy im du lch chựa Hng (thuc a phn huyn M c - tnh H
Tõy) ang thu hỳt khỏ nhiu s quan tõm, chỳ ý ca cỏc ban ngnh chc nng.
Ni õy khụng ch ni ting bi nhng danh thng, nhng chựa, nhng ng m
cũn cú nhng vn ang gõy nhc nhi v xụn xao d lun ú l cỏc t nn xó
hi v c bit l s suy thoỏi mụi trng (õy l vn c cp chớnh
trong ni dung ca ỏn). Trc õy cú rt nhiu ti liu ó cp n thc
trng mụi trng õy nhng hu ht u cha sõu sc v phn ỏnh ỳng thc
trng ú hoc nu khụng thỡ cha hoc cú rt ớt giai phỏp mang tớnh kh thi cú
th thc hin c nhm ci to v thay i mụi trng õy. Do ú vic
nghiờn cu sõu sc, y v thc trng, nguyờn nhõn ca vn mụi trng
ti õy ang l vn ht sc cp bỏch khụng ch mang ý ngha khu vc v rng
hn l cú ý ngha cp quc gia, quc t. ng thi qua s nghiờn cu ú cú
th ra nhng gii phỏp thớch hp nhm dn thay i, ci thin v khc phc
tỡnh trng ụ nhim mụi trng ti õy, nhm gúp phn duy trỡ v tụn to thng
cnh ni ting ca quc gia phc v cho nhu cu thm quan, gii trớ ca du
khỏch cng nh mang li nhng ngun li cho t nc. Chớnh vỡ vy vi tõm
huyt ca mỡnh, ngi vit ó chn ti: "Mụi trng du lch ti chựa
Hng - thc trng v gii phỏp" lm ỏn nghiờn cu ca mỡnh v hy vng
qua ú cú th gúp mt phn cụng sc trong vic gi gỡn v phỏt huy giỏ tr vn
hoỏ ca dõn tc cng nh cho s phỏt trin ca ngnh du lch trong tng lai.
2. Mc ớch ca ỏn
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
Cho thấy thực trạng hết sức cấp bách về vấn đề môi trường tại đây đồng

thời đề ra các phương hướng và giải pháp mang tính khả thi có thể làm thay đổi
thực trạng đó.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề án.
Đề án tập trung nghiên cứu một số vấn đề liên quan đến cảnh quan tại đây
với trọng tâm là những vấn đề có liên quan đến môi trường: ô nhiễm nước,
không khí, vấn đề rác thải… với những tài liệu tham khảo từ những năm 90 đến
nay và chủ yếu mang tính chất về mặt định tính.
4. Kết cấu của đề án:
4.1. Phần mở đầu
4.2. Chương 1: Những vấn đề chung về môi trường trong du lịch.
4.3. Chương 2: Thực trạng môi trường tại chùa Hương.
4.4. Chương 3: Các giải pháp
4.5. Kết luận
4.6. Danh mục tài liệu tham khảo và mục lục.
THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
CHNG 1
NHNG VN CHUNG V MễI TRNG TRONG DU LCH

1.1. Bn cht ca vn mụi trng trong du lch
1.1.1. Khỏi quỏt v mụi trng trong du lch
1.1.1.1. Khỏi quỏt
Mụi trng du lch õy hiu theo ngha hp, ú l cỏc vn liờn quan
n ti nguyờn du lch (ti nguyờn t nhiờn v ti nguyờn nhõn vn), cỏc vn
v cnh quan, khụng khớ, ngun nc ng thi qua ú tỡm hiu mi quan h
tng tỏc gia mụi trng vi khỏch du lch, vi dõn c s ti v tim nng khai
thỏc trong lõu di cng nh nh hng qua li gia mụi trng vi nhng vn
cú liờn quan cú nhng bin phỏp thớch hp cho s phỏt trin ca du lch
núi riờng v kinh t t nc núi chung.
1.1.1.2. c im ca mụi trng du lch trong na cui th k 20 v u
th k 21

Th nht, cựng vi s phỏt trin ca nhng ngnh trong tng th nn kinh
t quc dõn, ngnh du lch trong nc núi chung v ngnh du lch Chựa Hng
núi riờng chu nh hng mnh m ca nhng tin b khoa hc k thut trờn th
gii. iu ú to ra nhng mỏy múc, cụng c tin b gúp phn x lý nhng s
c v mụi trng trong cỏc ngnh du lch.
Th hai, lng khỏch du lch tng t bin trong thi gian qua c v s
lng ln cht lng kộo theo lng cht thi khú phõn hu rt ln, iu ú
khụng ch tỏc ng trc tip n vic khai thỏc cỏc im du lch, ng thi mụi
trng ti cỏc im ú b nh hng nghiờm trng v v lõu di cú th khụng
khai thỏc c.
Th ba, s bin ng liờn tc ca ngnh du lch bi tỏc ng ca cỏc i
dch hoc cỏc cuc khng b, nu nhỡn nhn thoỏng qua cng khụng nh hng
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
gỡ n mụi trng. Tuy nhiờn t tỏc ng ca nhng bin ng ú trong mt
thi gian ngn lm gim s lng khỏch du lch, v trong thi gian ú ngnh du
lch cỏc ni núi chung v du lch chựa Hng núi riờng cú thi gian xõy dng
v ci to mt vi vn cú liờn quan n mụi trng.
Th t, tỏc ng tiờu cc ca s phỏt trin ca nhng thnh tu khoa hc
k thut cng nh s gia tng mnh m ca cung v cu trong du lch lm cho
cht lng mụi trng suy gim nghiờm trng. Ch tớnh riờng ti chựa Hng s
ụ nhim ó lờn n mc bỏo ng, iu ú c th hin v mt lng qua quỏ
trỡnh o c nng m c ca khụng khớ cng nh ngun nc ti im du
lch ny cú th gõy git mỡnh cho nhng ai quan tõm n mụi trng ti õy.
1.1.2. Nhng nhõn t tỏc ng n mụi trng trong du lch v hu qu
ca nhng tỏc ng ú
1.1.2.1. Nhng nhõn t tỏc ng (theo hng bt li)
Trc tiờn ú l s tỏc ng khỏch quan c t nhiờn, thi tit. Quỏ trỡnh
bin ng liờn tc ca t nhiờn lm h hi n ti nguyờn du lch (nh ma ỏ).
Mt khỏc cỏc trn l lt, hn hỏn, c bit l ma axit lm cho mụi trng núi
chung v du lch núi riờng b tn phỏ v ụ nhim nghiờm trng.

Th hai, dõn c s ti l mt trong nhng nhõn t gõy ra s tn hi n ti
nguyờn v mụi trng du lch. Ch tớnh riờng chựa Hng hng nm vic n
mỡn ly ỏ lờn n hng nghỡn tn - gõy nguy c ln cho cnh quan v mụi
trng ti õy (theo bỏo ANTG thỏng 10 nm 2003).
Mt khỏc vi lng cu ln, lng cung hng nm cho khỏch du lch
õy rt ln. Tuy nhiờn do c im a hỡnh v ý thc ca dõn c ni õy cha
cao to ra nhng bt n trong gi gỡn v bo v mụi trng.
Yu t th ba (yu t chớnh) nh hng n suy thoỏi mụi trng l khỏch
du lch. Theo thng kờ ca S du lch H Tõy, hng nm lng khỏch du lch
n chựa Hng ngy mt tng v cao im nht vo nhng ngy l hi. Vi
hng trm nghỡn khỏch du lch n hng nm, lng rỏc thi t l thun vi s
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
khỏch ú. Mt khỏc lng khỏch ụng to ra nguy c quỏ ti cho im du lch
v gõy tn hi n ti nguyờn du lch ti õy.
Ngoi cỏc nhõn t trờn, cũn k n s thiu ng b trong quy hoch.
Cng nh cỏc quy nh, quy ch ni õy. Chớnh iu ú vụ hỡnh chung ó to ra
s ni lng trong cụng tỏc qun lý mi mt v gõy tỏc ng xu n mụi trng.
1.1.2.2. Hu qu t nhng tỏc ng ú
V trc mt, ụ nhim mụi trng v s suy gim giỏ tr ti nguyờn l
iu khú trỏnh khi. Mt khỏc s ụ nhim khụng khớ, ngun nc ti im du
lch chựa Hng cú th nh hng n cỏc vựng lõn cn v do ú sc kho ca
khỏch du lch, ca ngi dõn cng b nh hng gõy ra nguy c lm gim cht
lng cuc sng.
Nu xột v lõu di, nu s ụ nhim ú khụng c ci to v hn ch n
mc ti thiu thỡ ti cỏc im du lch nc ta núi chung, im du lch chựa
Hng núi riờng lng khỏch du lch cú nguy c xu hng ớt tham quan hn
ng thi cỏc im du lch ny s khụng th tip tc khai thỏc c na.
1.1.3. Li ớch ca vn bo v mụi trng ti cỏc im du lichk
Nhỡn chung vic bo v mụi trng ti bt c lnh vc no u l hot
ng tớch cc v cú li. Tuy nhiờn ch xột riờng trờn khớa cnh du lch, vic bo

v mụi trng mang li nhng li ớch sau:
1.1.3.1. Li ớch cho ton xó hi
Xột mt cỏch ton din, xó hi s gim bt cỏc chi phớ phc v cho vic
ci to mụi trng. Mt khỏc nhng chi phớ cú liờn quan do mụi trng ụ nhim
tỏc ng n cng c gim bt. ng thi cht lng cuc sng v mụi
trng ca ton xó hi c nõng cao.
1.1.3.2. Li ớch cho khỏch du lch
Trc ht khỏch du lch s c tham quan trong bu khụng khớ trong
lnh v rt cú li cho sc kho.
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
Th hai, khỏch du lch cú c hi chiờm ngng nhng ti nguyờn du lch
nguyờn s, mang m cht c kớnh v du n ca thi gian.
Th ba, nu lng ụ nhim ln v chi phớ cho vic ci to s ụ nhim ú
ln thỡ khỏch du lch s phi chu mt phn chi phớ thụng qua giỏ vộ cng nh
cỏc dch v khỏc. Do ú khỏch du lch cú th s gim bt c chi phớ ca mỡnh
nu mụi trng ti im du lch c bo v tt.
1.1.3.3. Li ớch cho dõn c v chớnh quyn s ti
Th nht, chớnh quyn s ti s gim bt chi phớ cng nh ngun nhõn
lc cho vn bo v mụi trng ti a bn.
Th hai, cỏc khõu qun lý s n gin cng nh cú th khai thỏc ti a ti
nguyờn du lch ti vựng phc v cho khỏch du lch.
Th ba, nu vn mụi trng c bo v tt, lng khỏch du lch s
ụng v kộo theo cú nhiu cụng n vic lm v mang li thu nhp cho dõn c.
Th t, trong tng lai s cú nhiu d ỏn u t cho s phỏt trin du lch
ti a bn nhm mc ớch thu hỳt cng nhiu du khỏch. Nu cỏc d ỏn ú hp
lý v mang tớnh kh thi, ú s l ngun li ln khụng ch cho quc gia m cho c
chớnh quyn v dõn c s ti.
1.1.3.4. Li ớch cho cỏc nh cung ng
Trong mi quan h gia khỏch du lch - Nh cung ng - im du lch, cỏc
nh cung ng luụn l trung gian cung cp nhiu dch v n khỏch. Do ú du

lch cng phỏt trin s cng cú li cho cỏc nh cung ng, ng thi tng ngõn
sỏch quc gia.
1.1.3.5. Li ớch trong viờc gi gỡn cỏc ti nguyờn du lch v gi gỡn cỏc di
sn vn hoỏ cho cỏc th h sau. ú cng chớnh l ni dung trong chin lc
phỏt trin bn vng m cỏc cp, cỏc ban ngnh ang n lc thc hin.
1.2. Li th trong vn bo v mụi trng ti im du lch Chựa
Hng
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
1.2.1. Lợi thế về sự quan tâm của các cấp lãnh đạo TW và địa phương.
Vì đây chính là một danh thắng cần được giữ gìn và tôn tạo, vì vậy sở
khoa học công nghệ và môi trường Hà Tây trong những tháng cuối năm 2002 đã
có những cuộc khảo sát và nghiên cứu thực tế trước sự hỗ trợ của Sở và Tổng
cục du lịch. Bước đầu đã có một số kết luận sơ bộ và có dự án cải tạo môi
trường tại đây trong giai đoạn 2006-2010.
1.2.2. Nguồn kinh phí lớn thu được hàng năm từ các dịp lễ hội góp phần
thúc đẩy được hàng năm từ các dịp lễ hội góp phần thúc đẩy các dự án bảo vệ
môi trường tại nơi đây. Theo báo Hà Tây số ra ngày 18-5-2003, sau khi kết thúc
đợt lễ hội xuân 2003, nguồn thu từ việc bán vé thu được trên 10 tỉ đồng. Nếu
làm một phép tính đơn giản so với năm 2004 vừa qua có thể thấy con số này sẽ
lớn hơn vì số lượng khách đổ về đây trong dịp lễ hội xuân 2004 lớn hơn 2003.
1.2.3. Lợi thế về nguồn lao động tại chỗ
Xã Hương Sơn - địa bàn có chùa Hương, có lượng lao động lớn dư thừa
sau mỗi vụ lễ hội. Vì vậy nếu những dự án bảo vệ môi trường thực thi có thể sẽ
giải quyết phần nào công ăn việc làm của dân cư sau mỗi vụ lễ hội, tránh được
cảnh: "người dân Hương Sơn làm 3 tháng ăn cả năm" (Báo Hà Tây tháng 9-
2002) trong một thời gian ngắn.
THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
CHNG 2
THC TRNG MễI TRNG TI A IM DU LCH CHA
HNG

2.1. S xung cp ca cỏc ti nguyờn du lch
2.1.1. Ti nguyờn thiờn nhiờn
2.1.1.1. Lng khỏch du lch hng nm v chựa Hng rt ụng.
Tuy nhiờn mng li vn chuyn khỏch cũn ớt v s si ó gõy nờn tỡnh
trng tc nghn ụi lỳc ti cỏc hang ng, ti cỏc chựa. iu ú vụ hỡnh chung
cng vi ý thc bo v cỏc di sn, cỏc ti nguyờn du lch ca du khỏch cũn kộm
ó gõy ra nhng tỏc ng tiờu cc lm h hi nhiu n cỏc hang ng, tng
ỏ, nh ỏ, chựa chin
Trớch dn li tỏc gi on Xuõn Ho trờn bỏo giỏo dc thi i cú on:
"Vi lng khỏch v Hng Sn hng nm ngy cng tng, nu mi ngi
c t ý mỡnh cú nhng hnh ng gõy tn hi n cnh quan ni õy, thỡ vi
chc nm na nhng th h sau khi n õy ch c chiờm ngng nhng cụng
trỡnh do con ngi xõy dng".
2.1.1.2. Chớnh quyn v dõn c s ti cú s khai thỏc quỏ mc gõy ra s
xung cp ca ti nguyờn du lch ni õy
Trc õy cỏc cp, ban ngnh cú liờn quan n du lch u cho rng,
lng khỏch du lch n cỏc im du lch cng nhiu s l mt du hiu tt
chng t im du lch ú ang thu hỳt khỏch du lch. iu ú xột trờn mt khớa
cnh no ú l rt ỳng. Tuy nhiờn h õu bit tng nu c tip tc tỡnh trng
ú xy ra thỡ trong tng lai cú th s khụng cũn kh nng khai thỏc c ti
im du lch ú na, bi vỡ mi im du lch ch cú mt sc cha nht nh v
lng khỏch du lch ti mt thi im no ú phi luụn nh hn hoc bng sc
cha ú.
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
Hin nay chớnh quyn xó Hng Sn v S du lch H Tõy vn cha nhn
thc ỳng n v nguyờn tỏc ú. Vỡ vy tỡnh trng quỏ ti v khỏch du lch din
ra hng ngy tiõy (nht l nhng ngy ngh) mi dp l hi.
2.1.3. Nghch lý gia thu v chi: "Nhiu cụng trỡnh, im du lch h
hng, xung cp nhng cha c tn ti".
Vi ngun thu hng nm cng vi s h tr ca nh nc v tng cc du

lch l nhng ngun kinh phớ ln cho vic thc hin cỏc d ỏn trựng tu v ci to
ti õy. Tuy nhiờn, tin "rút" xung thỡ nhiu nhng vic s dng li cha cú
hiu qu hoc khụng hiu qu. Vỡ vy cn cú bin phỏp quan tõm hn na n
vic s dng cỏc ngun kinh phớ trong vic thc thi cỏc d ỏn trựng tu ti õy.
2.1.4. Phi chng cỏc ban ngnh chc nng lm ng hoc bt lc trc
nhng hnh vi phỏ hoi ca ngi dõn ni õy?
C sau mi mựa l hi, ngi dõn ni õy cho n mỡn ly ỏ (cú t chc)
l mt vic lm ph bin. Tuy nhiờn h khụng cú ý thc c him ho m h
gõy ra trc mt v lõu di. Mt khỏc chớnh quyn ni õy dng nhu lm ng
trc nhng vic lm ú v c nú din ra thng xuyờn. Thit ngh cỏc ban
ngnh chc nng cn cú nhng bin phỏp tớch cc hn ngn nga v chm
dt nhng hnh vi gõy hi trờn.
2.1.2. Ti nguyờn du lch nhõn vn
Nhỡn chung, cỏc ti nguyờn du lch nhõn vn ti chựa hng mang m
nhng nột kin trỳc c ỏo ca ngi xa. Tuy nhiờn cựng vi thi gian v khớ
hu bt n ca nc ta, hu ht cỏc cụng trỡnh kin trỳc ny u ó qua tu sa.
Nhng nhng nm gn õy, lng khỏch du lch v õy rt ụng, ụi lỳc quỏ ti
ó dn n hin tng nhiu cụng trỡnh b xung cp nghiờm trng. Vỡ vy cỏc
ban ngnh liờn quan cn cú bin phỏp v d ỏn trựng tu kp thi, nhng khụng
lm mt i v vn cú ca nú. iu ú khụng ch gi nguyờn giỏ tr cho ti
nguyờn ú, ng thi s giỳp cho khỏch du lch cú cm giỏc an ton khi thm
quan ti õy.
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
Cng nh ti nguyờn du lch t nhiờn, cỏc ti nguyờn du lch nhõn vn
cng cha c quan tõm ỳng mc ( õy núi v khớa cnh trựng tu, tụn to).
Do ú trong tng lai gn cn quan tõm ỳng mc cỏc ti nguyờn du lch ni
õy phỏt huy nguyờn nhng giỏ tr, phc v cho vic thm quan ca du khỏch.
2.2. Vic xõy dng cỏc n chựa trỏi phộp cú phi l minh chng cho
thy giỏ tr cỏc ti nguyờn du lch ó suy gim?
Theo thng kờ y ca s du lch H Tõy, t nm 1998 n u nm

2003 trờn tng th khu thng cnh Hng Sn cú gn 100 n chựa ln nh
c xõy dng v ch yu do t nhõn t b tin xõy dng vi mc ớch chớnh l
kinh doanh kim li. Khi c phng vn v tr li v thc trng trờn, ch tch
UBND xó Hng Sn cho bit: "Trong quy hoch phỏt trin ca xó ó trỡnh lờn
huyn v tnh, cú xin phộp cho xõy dng mt s ngụi n, chựa mi nhm mc
ớch phc v cho nhu cu cỳng l ngy cng tng ca dõn ta. Tuy nhiờn nhiu h
trong xó ó t ý b tin xõy dng nhng ngụi n nh vi mc ớch kim li
ang l mt thc trng nhc nhi khú kim soỏt. Trong thi gian ti, c s tr
giỳp ca huyn, xó s t chc kim tra nhng ni lm n vi phm v s úng
ca cỏc ni ú".
Nh vy cú th thy vic xõy dng t ý ca ngi dõn ni õy khụng theo
mt quy hoch tng th gõy nờn s ln xn khi thm quan cỏc di tớch v ti
nguyờn. Mt khỏc vic xõy dng ú kộo theo hng lot cỏc vn ny sinh lm
nh hng n cnh quan mụi trng ni õy v vic gii quyt cỏc vn ú l
bi hc ln trong khõu qun lý xõy dng cho cỏc ban ngnh ti õy.
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
2.3. S xung cp ca mụi trng
2.3.1. S ụ nhim ngun nc
2.3.1.1. Biu hin
Nu du khỏch mt ln n thm chựa hng v du thuyn trờn bn c,
cú th thy nhng "vt th l" ni lnh bnh trờn sụng. ú cú th l: tỳi nilon,
chai nc, n v cú cm giỏc bt an nu mun dựng nc trờn sụng.
Hng nm sau mi v l hi, chớnh quyn ni õy khụng cú bin phỏp x
lý cỏc cht thi "ni ú". Vỡ vy qua tng nm, lng rỏc thi ú ngy cng
nhiu v mt s lng ln b chỡm xung lũng bn c v thc s bn c gi
õy ó c tht.
Mt khỏc, theo s liu thng kờ ca S Khoa hc cụng ngh - mụi trng
H Tõy, s lng sinh vt ti cỏc dũng sụng, dũng sui nm trong phm vi xó
Hng Sn ó gim t 85 loi (nm 1996) xung 4 loi (nm 2002). Cng theo
cuc kho sỏt ú cho thy nng cỏc cht thi trong nc n thi im ú

cha vt quỏ tiờu chun cho phộp nhng cng khụng th dựng cho cỏc sinh
hot hng ngy ca ngi dõn v nu c tip tc tỡnh trng ụ nhiờm ú kộo
di, trong mt tng lai khụng xa ngun nc ni õy s khụng cũn giỏ tr s
dng na.
2.3.1.2. Nguyờn nhõn
Th nht, cú th thy rừ nhng cht thi ú phn ln do khỏch du lch
hoc l c tỡnh hoc l vụ ý hoc do cha cú s b trớ hp lý cỏc thựng b rỏc
nờn dn n vic vt rỏc ba bói gõy ụ nhim ngun nc.
Th hai, do cỏc dch v n ung, sinh hot phc v nhu cu khỏch du lch
rt ln, lng ph thi t quỏ trỡnh phc v ú khụng c x lý ỳng ni, ỳng
ch v cng do s nhn thc ca ngi dõn cũn kộm cho nờn ú cng l nhõn t
gõy ụ nhim ngun nc ni õy.
Th ba, lu lng thuyn bố i li phc v du khỏch rt ln v do c
im a hỡnh sụng nc nờn vic qun lý l rt khú khn. Vic mang rỏc thi
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN