Đề thi chọn học sinh giỏi môn Ngữ văn THPT tỉnh Hưng Yên năm 2015 - 2016

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
HƯNG YÊN
ĐỀ CHÍNH THỨC

ĐỀ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI TỈNH THPT
MÔN NGỮ VĂN - NĂM HỌC 2015 – 2016
Thời gian làm bài: 180 phút, không kể thời gian phát đề

Câu 1 (4,0 điểm):
MÙA XUÂN XANH
Nguyễn Bính
Mùa xuân là cả một mùa xanh
Giời ở trên cao, lá ở cành
Lúa ở đồng tôi và lúa ở
Đồng nàng và lúa ở đồng anh.
Cỏ nằm trên mộ đợi thanh minh
Tôi đợi người yêu đến tự tình
Khỏi lũy tre làng tôi nhận thấy
Bắt đầu là cái thắt lưng xanh.
(Nguyễn Bính - Tác phẩm và lời bình, NXB Văn học. 2011, tr.20)
Đọc bài thơ trên và trả lời những câu hỏi sau:
a. Màu xanh của mùa xuân được nhà thơ khơi gợi qua những hình ảnh nào? Trong những hình ảnh đó,
hình ảnh nào được nhân vật tôi đón đợi nhất?
b.

Lúa ở đồng tôi và lúa ở
Đồng nàng và lúa ở đồng anh.
Cấu trúc của hai câu thơ trên có điểm gì đáng lưu ý? Kiểu cấu trúc ấy có tác dụng gì?

c. Chỉ ra và nêu hiệu quả của hai biện pháp tu từ được sử dụng trong hai câu thơ dưới đây:
Cỏ nằm trên mộ đợi thanh minh
Tôi đợi người yêu đến tự tình
d. Trình bày ngắn gọn cảm nhận của anh/chị về bức tranh mùa xuân trong bài thơ.
Câu 2 (6,0 điểm):
VÌ SAO MÀ SỐNG?
Có ba người mặt mày buồn bã đến hỏi ý kiến của một nhà hiền triết, làm thế nào để bản thân
sống được vui vẻ.
- Trước tiên, các ông hãy nói xem các ông sống vì cái gì? - Nhà hiền triết hỏi.
Người đầu tiên nói:
- Vì tôi không muốn chết, vì vậy mà tôi sống.
Người thứ hai nói:
- Vì tôi muốn nhìn xem ngày mai có tốt hơn ngày hôm nay hay không, vì vậy mà tôi sống.


VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí

Người thứ ba nói:
- Vì tôi có một gia đình phải nuôi dưỡng. Tôi không thể chết, vì vậy mà tôi sống.
Nhà hiền triết lắc đầu nói:
Thế thì đương nhiên các ông không được vui vẻ rồi...
(Theo />Hãy lí giải ngắn gọn vì sao nhà hiền triết lại khẳng định: Thế thì đương nhiên các ông không
được vui vẻ rồi...? Từ đó, anh/chị hãy trình bày quan điểm của mình về cách sống để cuộc đời mỗi
người trở nên thú vị và ý nghĩa.
Câu 3 (10,0 điểm):
Qua nhân vật Hộ trong truyện ngắn Đời thừa, nhà văn Nam Cao quan niệm, một tác
phẩm thật giá trị ...phải chứa đựng được một cái gì lớn lao, mạnh mẽ, vừa đau đớn, lại vừa phấn khởi.
Nó ca tụng lòng thương, tình bác ái, sự công bình.... Có ý kiến cho rằng: Truyện ngắn Chí Phèo là
một minh chứng đầy thuyết phục cho quan niệm về một tác phẩm thật giá trị của Nam Cao.
Anh/chị hãy trình bày suy nghĩ của mình về ý kiến trên.

-------HẾT-----(Thí sinh không sử dụng tài liệu. Giám thị không giải thích gì thêm)
Họ và tên thí sinh:…………………………………...

Số báo danh………………


VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
HƯNG YÊN

KỲ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI TỈNH THPT
MÔN NGỮ VĂN - NĂM HỌC 2015 – 2016
HƯỚNG DẪN CHẤM
(Gồm 04 trang)

Câu 1: (4,0 điểm)
1. Yêu cầu về kĩ năng: Biết đọc hiểu một văn bản thơ trữ tình với kỹ năng phát hiện những
chi tiết, cách thức biểu đạt để nắm bắt tinh thần và vẻ đẹp của bài thơ.
2. Yêu cầu về kiến thức và cách cho điểm
Nội dung

Điểm

a. - Màu xanh của mùa xuân được khơi gợi từ các hình ảnh: Bầu trời, cây lá, lúa 0,25 điểm
đồng, cỏ, lũy tre làng, cái thắt lưng.
- Hình ảnh được nhân vật tôi đón đợi nhất là chiếc thắt lưng xanh của người 0,25 điểm
yêu.
b. - Điểm đáng lưu ý trong cấu trúc của hai câu thơ là lối vắt dòng (bắc cầu/ câu 0,25 điểm
1 nối liền với câu 2/ không ngắt nhịp giữa hai câu thơ).

- Tác dụng: Khiến lúa đồng tôi, lúa đồng anh, lúa đồng nàng tràn ngập, miên 0,25 điểm
man, nối liền không dứt nhằm tô đậm màu xanh bát ngát và sức sống căng tràn
của mùa xuân.
c. Chỉ ra và nêu hiệu quả của hai biện pháp tu từ:
- Biện pháp nhân hóa:
+ Cỏ có tư thế, tâm trạng như con người: nằm, đợi.

0,25 điểm

+ Hiệu quả: Khiến thiên nhiên, cây cỏ có hồn, sinh động, náo nức đợi chờ.

0,25 điểm

- Nghệ thuật đối giữa hai câu thơ:
+ Cỏ nằm trên mộ đợi thanh minh đối với Tôi đợi người yêu đến tự tình.

0,25 điểm

+ Hiệu quả: Nhấn mạnh sự giao hòa giữa thiên nhiên với thiên nhiên, giữa con
người với con người, giữa thiên nhiên với con người lúc xuân sang. Tất cả như 0,25 điểm
ngập tràn trong hơi thở tình yêu.
* Lưu ý: Nếu thí sinh chỉ ra và nêu hiệu quả của những biện pháp tu từ khác
mà hợp lý thì vẫn cho điểm.
d. Cảm nhận được bức tranh xuân:
- Bức tranh xuân trong bài thơ tươi sáng, êm đềm, bình dị, tràn đầy màu xanh, 1,0 điểm
căng tràn nhựa sống, nồng nàn hơi thở của tình yêu. Sức xuân của thiên nhiên
và xuân tình của tuổi trẻ hòa quyện.
- Bức tranh được mở ra với nhiều tầng bậc không gian, giàu chất hội họa.
- Bức tranh được cảm nhận bằng một tâm hồn tinh tế, tràn đầy khát vọng.
* Lưu ý: Nếu thí sinh có cách cảm nhận khác mà hợp lý thì vẫn cho điểm.

0,5 điểm
0,5 điểm


VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí

Câu 2: (6,0 điểm)
1. Yêu cầu về kĩ năng: Biết làm một bài nghị luận xã hội về tư tưởng đạo lí được gửi gắm
trong một mẩu chuyện với các thao tác giải thích, phân tích, chứng minh, bình luận. Diễn đạt
tốt, ngôn ngữ chọn lọc, không mắc lỗi dùng từ, lỗi ngữ pháp và chính tả; dẫn chứng sinh động.
2. Yêu cầu về kiến thức và cách cho điểm
- Có thể có nhiều cách trình bày nhưng bài viết cần đảm bảo những ý cơ bản trong Hướng
dẫn chấm.
- Những bài làm có hướng đi khác nhưng phù hợp, thuyết phục vẫn chấp nhận
Nội dung
* Giới thiệu về mẩu chuyện và nêu khái quát vấn đề cần nghị luận

Điểm
0,5 điểm

Bàn về lẽ sống, thái độ, quan điểm sống.
* Lí giải lời khẳng định của nhà hiền triết: Thế thì đương nhiên các ông
không được vui vẻ rồi...
Ba người đến hỏi nhà hiền triết đều không cảm thấy cuộc sống của mình vui vẻ
vì:
- Người thứ nhất chỉ biết sống vì sự tồn tại về mặt sinh học; sợ hãi cái chết mà
0,5 điểm
phải sống; cuộc sống đầy lo âu, thắc thỏm.
- Người thứ hai sống chỉ chờ xem ngày mai có hơn hôm nay không; sống trong

chờ đợi, phấp phỏng; cuộc sống mòn mỏi, tẻ nhạt.
0,5 điểm
- Người thứ ba sống chỉ vì gánh nặng nuôi gia đình; sống chỉ vì bổn phận, trách
nhiệm; cuộc sống mỏi mệt, nặng nề.
0,5 điểm
* Quan điểm về cách sống để cuộc đời mỗi người trở nên thú vị, ý nghĩa.
- Đưa ra được quan niệm của bản thân về cách sống để cuộc đời mỗi người trở 0,75 điểm
nên thú vị và ý nghĩa.
- Lí giải được vì sao cách sống ấy lại khiến cuộc sống trở nên thú vị, ý nghĩa.

1,0 điểm

- Những minh chứng cụ thể của cách sống ấy trong cuộc đời.

1,0 điểm

- Bàn bạc cách thức, hành động để sống theo quan niệm ấy.

0,75 điểm

(Học sinh có thể triển khai bài viết theo một hay một số hướng sau:
Con người muốn sống một cuộc sống không vô vị tẻ nhạt, bên cạnh việc sống
để tồn tại, chờ đợi, vì bổn phận cần có: lí tưởng sống; ước mơ, hoài bão; niềm
đam mê sáng tạo, say mê làm việc; sở thích; niềm vui...)
Lưu ý: Đây là đề văn mở nên khuyến khích những ý tưởng mới mẻ, sáng tạo và
thuyết phục.
* Khẳng định ý nghĩa của câu chuyện và tầm quan trọng của quan điểm sống 0,5 điểm
đúng đắn trong cuộc đời của mỗi người.

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí

Câu 3 (10,0 điểm):
1. Yêu cầu về kĩ năng:
Biết làm bài văn nghị luận về một ý kiến văn học. Có kiến thức vững chắc về tác phẩm
Chí Phèo. Có phương pháp làm bài tốt với các kỹ năng giải thích, phân tích, chứng minh, bình
luận. Văn viết có cảm xúc, hình ảnh; bố cục rõ ràng, kết cấu chặt chẽ; không mắc lỗi về dùng
từ, chính tả, diễn đạt, kiến thức và ngữ pháp.
2. Yêu cầu về kiến thức và cách cho điểm
- Có thể có nhiều cách trình bày nhưng bài viết cần đảm bảo những ý cơ bản trong Hướng
dẫn chấm.
- Những bài làm có hướng đi khác nhưng phù hợp, thuyết phục vẫn cho điểm hợp lí.
Nội dung
* Giới thiệu tác giả, tác phẩm và ý kiến đánh giá về tác phẩm

Điểm
0,5 điểm

* Giải thích được ngắn gọn quan niệm của Nam Cao qua nhân vật nhà văn Hộ:
...phải chứa đựng được một cái gì lớn lao, mạnh mẽ, vừa đau đớn, lại vừa phấn khởi.
Nó ca tụng lòng thương, tình bác ái, sự công bình....
1,0 điểm
Tác phẩm thật giá trị phải chứa đựng được vấn đề lớn, vấn đề trọng đại, bức thiết, có
tác động mạnh mẽ với con người, với cuộc đời. Tác phẩm ấy vừa phản ánh nỗi đau của
con người nhưng cũng vừa đem đến cho con người niềm vui sướng, hi vọng. Tác
phẩm ấy còn là tiếng nói ca ngợi lòng thương yêu, nhân ái của con người và sự công
bằng trong cuộc đời.
* Giải thích ngắn gọn ý kiến đánh giá về tác phẩm Chí Phèo
Truyện ngắn Chí Phèo là một minh chứng đầy thuyết phục cho quan niệm về một tác
phẩm thật giá trị của Nam Cao.

Truyện ngắn Chí Phèo là một tác phẩm chứa đựng những đặc điểm của một tác phẩm
thật giá trị mà Nam Cao đã quan niệm trên đây.
0,5 điểm
* Bình luận:
Ý kiến đánh giá là đúng đắn, chính xác bởi tác phẩm Chí Phèo chứa đựng những điều 0,5 điểm
mà Nam Cao quan niệm về một tác phẩm thật giá trị.
Tác phẩm chứa đựng được vấn đề lớn, vấn đề trọng đại, bức thiết, có tác động
mạnh mẽ với con người, với cuộc đời.
- Tác phẩm đã phản ánh tình trạng một bộ phận người nông dân bị tha hóa, biến chất
mà điển hình là Chí Phèo.
- Nhà văn đã tố cáo, vạch trần bản chất, thủ đoạn nham hiểm, thâm độc của giai cấp
thống trị ở nông thôn Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám mà điển hình là Bá Kiến.
- Tác phẩm đã phản ánh mâu thuẫn, xung đột không thể dung hòa giữa người nông dân
và giai cấp thống trị ở nông thôn Việt Nam lúc đương thời.
Đó là những vấn đề lớn của thời đại mà khi được Nam Cao phản ánh trong tác phẩm
như những hồi chuông cảnh báo, có tác động mạnh mẽ với con người và xã hội.

1,5 điểm


VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí

Tác phẩm mang nỗi đau của con người và đem đến cho con người niềm phấn
khởi.
- Tác phẩm đã phản ánh thấm thía những nỗi đau lớn, chồng chéo trong cuộc đời
bi thảm của con người.
+ Từ một người nông dân hiền lành, lương thiện, có những phẩm chất tốt đẹp, Chí đã
bị những thế lực đen tối đầy đọa, tước đoạt để trở thành một kẻ lưu manh tha hóa cả về
linh hồn và thể xác, là nỗi khiếp sợ của người hiền lương, bị dân làng xa lánh.
+ Khi thức tỉnh, khao khát hoàn lương, Chí Phèo đã bị cuộc đời cự tuyệt phũ phàng. 3,0 điểm

Chí Phèo phải chết đau đớn trên ngưỡng cửa trở lại làm người.
Sinh ra là người mà không được sống như một con người đúng nghĩa là nỗi đau đớn
tột cùng của một thân phận.
- Tác phẩm đem đến sự phấn khởi, tin tưởng cho con người.
+ Đó là sức sống của bản chất lương thiện trong tâm hồn người lao động. Có thể có
lúc, bản chất ấy bị hoàn cảnh che mờ nhưng không dễ gì bị hủy hoại.
+ Đó là sự tồn tại của tình người, tình đời. Trong tận cùng bi kịch bị tha hóa, trong tận
cùng sự cô độc, Chí Phèo vẫn được đón nhận tình người, tuy muộn màng, ít ỏi nhưng
ấm áp, nồng hậu.
+ Đó còn là tinh thần phản kháng, tiêu diệt những kẻ đã đày đọa con người để đòi lại
quyền sống, quyền làm người của những con người dưới đáy.
Những điều đó đem đến cho người đọc niềm phấn khởi, tin tưởng vào con người và
cuộc đời.
- Tác phẩm ca ngợi lòng thương yêu, lòng nhân ái của con người và sự công bằng
trong cuộc đời.
+ Tác phẩm đã ca ngợi vẻ đẹp và sức mạnh của tình người, tình yêu. Tấm lòng đôn
hậu, tình yêu mộc mạc của Thị Nở đã làm hồi sinh bản chất lương thiện, khơi gợi lại
khát vọng hạnh phúc tưởng như đã ngủ quên trong Chí để Chí khát khao trở lại làm
người.
+ Qua cuộc đời bi thảm của Chí Phèo, tác phẩm đã tố cáo các thế lực đã đầy đọa, hủy
hoại con người, lên án và đòi thay đổi xã hội để con người được sống đúng nghĩa là
người. Đó chính là tiếng nói đòi công bằng xã hội mạnh mẽ, sâu sắc.
Đánh giá quan niệm của Nam Cao, giá trị của tác phẩm Chí Phèo, tài năng và
thái độ trong nghề văn của Nam Cao.
2,0 điểm
- Quan điểm về một tác phẩm thật giá trị của Nam Cao là đúng đắn, phù hợp với chức
năng, sứ mệnh của văn chương và chứa đựng tư tưởng nhân đạo sâu sắc.
- Chí Phèo là một tác phẩm thực sự có giá trị.
- Quan điểm sáng tác thống nhất với tác phẩm. Điều đó chứng tỏ Nam Cao là nhà văn
có trách nhiệm, tài năng và tấm lòng yêu thương, trân trọng, tin tưởng vô bờ bến với 1,0 điểm

con người.