Chương II. Tâm lý học dạy học
1
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN-
I
II
III
IV
Giới thiệu một số thuyết về tâm lý học dạy học
Khái niệm hoạt động dạy
Sự hình thành khái niệm, kỹ năng, kỹ xảo
Dạy học và sự phát triển trí tuệ
Chương II. Tâm lý học dạy học
2
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN-
I
Giới thiệu về một số thuyết về TLH dạy học
Thuyết
liên tưởng
Thuyết
hoạt động
Chương II. Tâm lý học dạy học
Thuyết
hành vi
3
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN-
OẠT
ỘNG
ẠY
II
Hoạt động dạy
1. Khái niệm
Là hoạt động chuyên biệt của người lớn
Giúp trẻ lĩnh hội nền VHXH
Phát triển tâm lý trẻ
Hình thành nhân cách trẻ
Chương II. Tâm lý học dạy học
4
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN-
2. Đặc điểm
Đặc điểm
Nội dung
Chủ thể
GV (giữ vai trò tổ chức, điều khiển HS)
Khách thể
HS (đồng thời- chủ thể hoạt động học)chủ động,
tích cực sáng tạo
Đối tượng
Sự phát triển trí tuệ và nhân cách của HS
Mục đích
Giúp trẻ lĩnh hội nền VHXH, phát triển tâm lý, hình
thành nhân cách HS
Phương tiện Dạng cơng cụ để thực hiện q trình dạy
Cơ chế
Di sản XH- Thế hệ trước truyền lại cho thế hệ sau
những tri thức, kinh nghiệm lịch sử XH
Sản phẩm
Nhân cách HS
Chức năng
Tổ chức, điều khiển, điều chỉnh
Chương II. Tâm lý học dạy học
5
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN-
III
Hoạt động học
1. Khái niệm
Hoạt động đặc thù của con người
HOẠT
ĐỘNG
HỌC
Được điều khiển bởi mục đích tự giác
(lĩnh hội những tri thức, KN, KX)
Những hình thức hành vi
Những dạng hoạt động nhất định
Chương II. Tâm lý học dạy học
6
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN-
Chương II. Tâm lý học dạy học
7
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN-
Chương II. Tâm lý học dạy học
8
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN-
Chương II. Tâm lý học dạy học
9
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN-
2. Đặc điểm
Đặc điểm
Nội dung
Đối tượng
Hệ thống tri thức khoa học, kĩ năng, kĩ xảo
Mục đích
Nhằm lĩnh hội hệ thống tri thức, kĩ năng, kĩ xảo
Sản phẩm
Làm thay đổi chính chủ thể của hoạt động
Chức năng
Tích cực, chủ động lĩnh hội tri thức, kĩ năng, kĩ xảo
Cơ chế
Lĩnh hội
Chương II. Tâm lý học dạy học
10
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN-
3. Hình thành hoạt động học
3.1. Hình thành động cơ học tập
Động cơ bên trong
Động cơ bên ngoài
Khái Động cơ hoàn thiện tri Động cơ quan hệ xã hội
niệm thức
Tác
động
hoạt
động
học
tập
Hoạt động học tập Hoạt động học tập có phần mang
khơng chứa đựng xung tính bắt buộc
đột bên trong
Nỗ lực khắc phục khó
khăn, những trở ngại
bên ngồi để đạt
nguyện vọng nảy sinh,
chứ khơng phải hướng
vào đấu tranh với chính
bản thân khơng căng
thẳng tâm lý
Chương II. Tâm lý học dạy học
Thưởng và phạt, đe doạ và yêu cầu,
thi đua và áp lực, khêu gợi lòng hiếu
học, mong đợi hạnh phúc và lợi ích
tương lai, hài lòng cha mẹ, khâm
phục bạn bè... (đối tượng đích thực
HĐH chỉ là phương tiện mục đích)
căng thẳng tâm lý, đấu tranh bản
thân
11
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN-
Chương II. Tâm lý học dạy học
12
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN-
Chương II. Tâm lý học dạy học
13
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN-
3.2. Hình thành mục đích học tập
• Mục đích HT là những tri thức, kĩ năng, kĩ xảo tồn
tại trong từng tiết học, từng bài, từng phần, từng
mơn học
• Hình thành mục đích HT
– Mục đích HT khơng có sẵn, được hình thành dần
trong q trình HT
– Mục đích HT thực sự chỉ có được khi con người
bắt đầu hoạt động. Mỗi hoạt động tương ứng 1
mục đích
– Để đạt mục đích tổng thể, trước hết phải đặt ra
từng mục đích bộ phận riêng lẻ
Chương II. Tâm lý học dạy học
14
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN-
3.3. Hình thành các hành động học tập
Hình thức
hành động
học tập
Hình thức
tồn tại
khái niệm
3.3.
Hành động
học tập
Chương II. Tâm lý học dạy học
15
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN-
Hình thức tồn tại
khái niệm
Hình thức hành
động học tập
HT vật chất
HTHĐ vật chất trên vật
thật hoặc vật thay thế
HT mã hố
HTHĐ với lời nói và các
HT mã hố khác
HT tinh thần
Chương II. Tâm lý học dạy học
HTHĐ tinh thần
16
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN-
Chương II. Tâm lý học dạy học
17
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN-
Chương II. Tâm lý học dạy học
18
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN-
Chương II. Tâm lý học dạy học
19
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN-
HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP
Hoạt động
phân tích
Mơ hình gần
giống vật thật
Hoạt động mã
hố
cụ
Mơ hình mã hố hồn
tồn có tính quy ước
Mơ hình
tương ứng
Chương II. Tâm lý học dạy học
Hoạt động
thể hố
20
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN-
IV
Sự hình thành khái niệm, kĩ năng, kĩ xảo
1. Sự hình thành khái niệm
1.1. Khái niệm về khái niệm
Khái niệm là bản chất của sự vật, hiện tượng. Bản
chất đó nằm trong chính sự vật, hiện tượng, con
người phát hiện, nắm bắt được bản chất đó và gói
gọn lại thành 1 từ, 1 cụm từ
Chương II. Tâm lý học dạy học
21
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN-
Chương II. Tâm lý học dạy học
22
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN-
Chương II. Tâm lý học dạy học
23
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN-
1.2. Vai trò của khái niệm
Sản phẩm và phương tiện của HĐ
“Thức ăn” của tư duy
“Vườn ươm” của tư tưởng, tư duy
Chương II. Tâm lý học dạy học
24
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN-
1.3. Bản chất tâm lý của sự hình thành khái niệm
• Thơng qua hành động, hoạt động chủ thể
chuyển chỗ ở của khái niệm từ ngoài vào
trong, biến cái vật chất thành cái tinh thần
• Chuyển logic khái niệm vào trong đầu của
chủ thể hoạt động qua hoạt động chủ thể
lĩnh hội kinh nghiệm xã hội lịch sử
Biến chúng thành tri thức, kinh nghiệm của cá nhân
Chương II. Tâm lý học dạy học
25
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN-