Bài Giảng Stress Tâm Lý

STRESS TAÂM LYÙ
PGs. Ts. Tröông Phi Huøng

1


Mục tiêu: Trình bày và giải thích
1. Đònh nghóa – Triệu chứng – Nguyên nhân
2. Quá trình từ STRESS tâm lý  bệnh lý
3. Quan hệ nhân cách & STRESS
4. Ảnh hưởng của gia đình trong gây STRESS tâm lý.
5. Giải tỏa STRESS
6. Phương pháp quản lý, giúp đỡ và vượt qua STRESS

2


ĐỊNH NGHĨA:
STRESS

1 kích động/con người →p/ư
1 sang chấn/cá nhân

Kích động
Sang chấn

sinh lý
tâm lý

cơ thể
tâm lý

tác nhân vật lý
tác nhân hóa chất
tác nhân vi khuẩn
tác nhân tâm lý/xã hội
3


PHẢN ỨNG

ĐẶC THÙ
CHUNG: H/C THÍCH ỨNG CHUNG
(G.A.S)

11 Oxy Steroid 
• Giai đoạn đầu: sức đề kháng 
• Giai đọan hai: sức đề kháng 
• Giai đoạn ba: kiệt quệ

4


SHOCK
|
chống đỡ

|
đề kháng

|

kiệt quệ



báo động

5


SELYE, HOMES, RAHE: biến đổi trong cuộc
sống
BIẾN ĐỔI

DƯƠNG TÍNH
ÂM TÍNH

STRESS

EUSTRESS
DISTRESS

6


TRIỆU CHỨNG:
Stress do CÔNG VIỆC.
– Nhức đầu
– Chóng mặt
– Lo âu
– Mất ngủ

– Mệt mỏi
– Đau lưng
– Đổ mồ hôi (+++). . .
7


THỂ CHẤT:
– Kích động
– Mệt mỏi
– Không chú ý
 Bệnh tim mạch, C.H.A, dạ dày.

8


TÂM LÝ:
– Không hài lòng với cuộc sống
– Bất mãn trong công việc
– Không tự tin
 Căng thẳng thần kinh Trầm cảm, kiệt
quệ,
bứt rứt
9


HÀNH VI:
– Mất khả năng tập trung
– Lần lửa
– Không dứt khoát
Thay đổi hành vi (rượu, thuốc, ma túy, . . .)

10


HẬU QUẢ:
*

Tiêu cực:

Quan hệ xã hội
Bản thân
Bệnh lý

”vòng xoắn bệnh lý”
*
Tích cực: bộc lộ khả năng tiềm ẩn,
thúc đẩy
cá nhân
phát triển
xã hội

11


Thể chất 

Hành vi ‫س‬

STRESS

Tâm lý ξ

Hình 1: Vòng xoáy bệnh lý của stress
12


NGUYÊN NHÂN CHUNG:
•Môi trường

•Áp lực công việc

ồn ào, chật chội
qui hoạch, giải tỏa
giá cả 
bận rộn
học thêm, dạy thêm
thi cử, học vò, . . .

13


•Mâu thuẫn, xung đột/cuộc sống
•Thay đổi đột ngột ( nhà cửa, việc làm, quan hệ, gia
đình, . . .)
•Thất bại
•Lo toan

14

NGUYÊN NHÂN STRESS DO CÔNG VIỆC:
•THUỘC VỀ TỔ CHỨC:
–Chính sách của tổ chức

–Cấu trúc của tổ chức
& NV
–Quá trình của tổ chức

đánh giá thành tích
thiếu bình đẳng
cứng nhắc
mâu thuẫn B.P
chuyên môn hóa cao
thông tin : (-)
mục tiêu : (-)
quản lý : (-) 15


•THUỘC VỀ CÁ NHÂN:
– Mơ hồ vai trò
– Vai trò và nhiệm vụ xung khắc
– Vai trò quá nặng hoặc quá nhẹ (lượng – chất)
– Phạm vi công việc
– Trách nhiệm
– Quan tâm
– Tham gia
– Khác biệt nghề nghiệp

16

THOÁNG KEÂ:
•TUOÅI

•GIÔÙI

15-18 t : 15%
18-30 t : 65%
30-35 t : 15%
>50 t : 5%
nam : 70%
nöõ : 30%

17


•HỌC VẤN :

-Học Vấn Cao: 70%
-Tỷ lệ:
ĐH, SĐH : 40%
CĐ
: 30%
PTTH : 20%
ÍT HỌC : 10%

•NGHỀ NGHIỆP

CBCC : 50%
18

QUÁ TRÌNH TỪ STRESSTÂM LÝ BỆNH
LÝÙ
HANDS SELYE, ALFRED MASSON, BLECKER
HANDS SELYE:
CHUỘT

STRESS THỰC NGHIỆM
Tách khỏi đàn
: Stress cách ly
Nhốt/lồng chật hẹp : Stress kiềm chế

19


-t ngắn
-T0 thích hợp
-Môi trường sạch
-Ăn uống đầy đủ

-Teo tuyến ức
-Teo, phì đại T. thượng thận
-Loét d.d.h.t.t
-C.H.A

Những thay đổi không thể đảo ngược khi STRESS lập đi lập
lại.
Những biến đổi sinh lý, sinh hóa: nhân chứng của STRESS
(Physic stressful agents-Physic stressor)

20


  Corticosteroid,  Adrenalin,  Catecholamin/TT
 %  Lipit có tỉ trọng cao:
Alipoprotein (20- 77 mg /l) 1/2
Mất thăng bằng
với các t.p khác

Cholesterol  : xơ vữa động
mạch, nhồi máu cơ tim,TBMMN

21


 % Zn/tinh trùng: u xơ, phì đại TLT; vô sinh
 Hấp thu Ca++ : xốp xương, chuột rút
 Những yếu tố vi lượng, chất xúc tác: Na+, K+,
Fe++, Mg, Cr, Mn, Selenim . . .
 10% vit C: Liunus Pauling
 Somatostatin,  Endorphin ≥ 200 lần
Morphin
•Thay đổi sinh hoá/cơ quan: ức chế nhu động DDR
22

:  tiết dòch tiêu hoá


• Trong hen suyễn:(FRICK, DECKLER, LUPARELLO) gây cơn hen thực nghiệm

bằng stress tâm lý
Stress hệ miễn dòch
 globulin/tiểu phế quản
tế bào lympho B
Sự mẫn cảm khởi động: kích thích Trung tâm dưới đồi thò
Phế quản  Histamin
 Achetylcholin
Ức chế

Trung tâm dưới đồi thò
 Epinephrine  Co cơ phế quản

23


QUAN HỆ GIỮA STRESS và NHÂN CÁCH
Những yếu tố ảnh hưởng
1.NHÂN CÁCH – KHẢ NĂNG ĐÁP ỨNG VỚI STRESS:
A: -Khẩn cấp, phụ thuộc t. B:-Không ảnh hưởng t
-Áp lực cạnh tranh
-Không cạnh tranh
-t thư giản (-)
-t thưgiản (+)
-Thành công: Của cải
-Không bận tâm, áy náy
Đòa vò

24

C.H.D (Cardiopulmonary heart disease):A/B ≥ 3 lần
(> 3.000 người)
Sau 2, 5 năm
39t – 49t :
A/B ≥6,5 lần
50t – 59t :
A/B ≥1,9 lần
Sau 4, 5 năm
Tốc độ mắc CĐTN và NMCT: A>>B
Sau 13 năm
257 người:
A ≈ 60% bệnh
tim so với B

25