phân tích kết quả hoạt động kinh doanh công ty cổ phần vật tư hậu giang

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA KINH TẾ - QUẢN TRỊ KINH DOANH


LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP

PHÂN TÍCH KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG
KINH DOANH CÔNG TY CỔ PHẦN
VẬT TƯ HẬU GIANG

Giáo viên hướng dẫn:

Sinh viên thực hiện:

Th.S TRƯƠNG THỊ BÍCH LIÊN

NGUYỄN THÀNH TÂM
MSSV: 4065957
Lớp: Tài chính doanh nghiệp K32

Cần Thơ 2012


Phân tích kết quả hoạt động kinh doanh Công ty Cổ phần Vật tư Hậu Giang

LỜI CẢM TẠ

Trong suốt thời gian thực hiện luận văn và qua ba tháng thực tập tại công
ty cổ phần vật tư Hậu Giang tôi đã học được rất nhiều kiến thức từ thực tiễn cũng
như những kỹ năng nghiên cứu một đề tài khoa học. Tuy nhiên trong quá trình
thực hiện đề tài tôi đã gặp không ít khó khăn và để hoàn thành luận văn tốt

nghiệp này ngoài sự cố gắng của bản thân, tôi đã nhận được sự giúp đỡ tận tình
từ phía nhà trường và đơn vị thực tập; tôi xin chân thành cám ơn:
- Các quý thầy cô trường Đại học Cần Thơ, các thầy cô Khoa Kinh tế Quản trị kinh doanh và đặc biệt là cô Trương Thị Bích Liên đã hướng dẫn tôi
thực hiện luận văn này.
- Các cô chú, anh chị trong các phòng ban của công ty cổ phần vật tư Hậu
Giang, đặc biệt là các anh chị phòng kế toán đã hướng dẫn nhiệt tình và cung cấp
số liệu để tôi hoàn thành luận văn này.
- Tuy nhiên do kiến thức còn hạn chế nên bài luận văn không tránh khỏi
sai xót rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của quý thầy cô và cơ quan thực
tập để giúp cho luận văn được hoàn thiện hơn.
- Sau cùng tôi xin kính chúc các quý thầy cô Khoa Kinh tế - Quản trị kinh
doanh; các cô chú, anh chị công ty cổ phần vật tư Hậu Giang dồi dào sức khỏe,
hạnh phúc và luôn thành công trong công việc.

Cần Thơ, ngày…tháng…năm 2012
Sinh viên thực hiện

Nguyễn Thành Tâm

i


Phân tích kết quả hoạt động kinh doanh Công ty Cổ phần Vật tư Hậu Giang

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đề tài này là do chính tôi thực hiện, các số liệu thu thập
và kết quả phân tích trong đề tài là trung thực, đề tài không trùng với bất cứ đề
tài nghiên cứu khoa học nào
Cần Thơ, ngày…tháng…năm 2012

Sinh viên thực hiện

Nguyễn Thành Tâm

ii


Phân tích kết quả hoạt động kinh doanh Công ty Cổ phần Vật tư Hậu Giang

NHẬN XÉT CỦA CƠ QUAN THỰC TẬP

.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................

.............................................................................................................................
Ngày….tháng 04 năm 2012
Thủ trưởng đơn vị

iii


Phân tích kết quả hoạt động kinh doanh Công ty Cổ phần Vật tư Hậu Giang

NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN

Họ và tên giáo viên hướng dẫn: Trương Thị Bích Liên
Học vị: Thạc sĩ
Bộ môn: Tài chính – Ngân hàng
Cơ quan công tác: Khoa Kinh tế - Quản trị kinh doanh. Trường Đại học Cần Thơ

Họ và tên sinh viên: Nguyễn Thành Tâm
Mã số sinh viên: 4065957
Chuyên ngành: Tài chính doanh nghiệp, Khóa 32
Tên đề tài: Phân tích kết quả hoạt động kinh doanh công ty cổ phần vật tự Hậu
Giang.
NỘI DUNG NHẬN XÉT
1. Tính phù hợp của đề tài với chuyên ngành đào tạo:
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
2. Về hình thức
.............................................................................................................................

.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
3. Ý nghĩa khoa học thực tiễn
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................

iv


Phân tích kết quả hoạt động kinh doanh Công ty Cổ phần Vật tư Hậu Giang

4. Độ tin cậy và tính hiện đại của luận văn
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
5. Nội dung và kết quả đạt được
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
6. Các nhận xét khac
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................

.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
7. Kết luận
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
Cần Thơ, ngày … tháng 04 năm 2012
Giáo viên hướng dẫn

Trương Thị Bích Liên

v


Phân tích kết quả hoạt động kinh doanh Công ty Cổ phần Vật tư Hậu Giang

NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN PHẢN BIỆN

.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................

.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
Ngày….tháng 05 năm 2012
Giáo viên phản biện

vi


Phân tích kết quả hoạt động kinh doanh Công ty Cổ phần Vật tư Hậu Giang

MỤC LỤC
CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU.............................................................................. 1
1.1. ĐẶT VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU .................................................................. 1
1.1.1. Sự cần thiết nghiên cứu .................................................................... 1
1.1.2. Căn cứ khoa học và thực tiễn............................................................ 2
1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU ...................................................................... 2
1.2.1. Mục tiêu chung................................................................................. 2
1.2.2. Mục tiêu cụ thể................................................................................. 2
1.3. Phạm vi nghiên cứu ................................................................................... 2
1.3.1. Phạm vi không gian .......................................................................... 2
1.3.2. Phạm vi thời gian.............................................................................. 2

1.3.3. Đối tượng nghiên cứu ....................................................................... 3
1.4. Lược khảo tài liệu...................................................................................... 3
CHƯƠNG

2:

PHƯƠNG

PHÁP

LUẬN

VÀ

PHƯƠNG

PHÁP

NGHIÊN CỨU ................................................................................................. 4
2.1. PHƯƠNG PHÁP LUẬN ........................................................................... 4
2.1.1. Khái niệm về lợi nhuận của hoạt động sản xuất và các bộ phận cấu
thành

4

2.1.2. Các bộ phận cấu thành của lợi nhuận hoạt động sản xuất kinh doanh 4
2.1.3. Khái niệm về doanh thu và các bộ phận cấu thành............................... 5
2.1.4. Khái niệm về chi phí và các bộ phận cấu thành ................................... 6
2.1.5. Mô hình phân tích lợi nhuận................................................................ 6
2.1.6. Các nhân tố ảnh hưởng đến lợi nhuận hoạt động sản xuất kinh doanh

của doanh nghiệp................................................................................................ 8
2.1.7. Các chỉ số tài chính liên quan .............................................................. 9
2.1.7.1. Phân tích các chỉ tiêu sinh lợi...................................................... 9
2.1.7.2. Phân tích tài chính Dupont ........................................................ 10
2.1.8. Ý nghĩa của việc phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến lợi nhuận của
doanh nghiệp .................................................................................................... 11
2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ........................................................... 11
2.2.1. Phương pháp thu thập số liệu ............................................................ 11

vii


Phân tích kết quả hoạt động kinh doanh Công ty Cổ phần Vật tư Hậu Giang

2.2.2. Phương pháp phân tích số liệu........................................................... 11
2.2.2.1. Phương pháp so sánh ................................................................ 11
2.2.2.2. Phương pháp thay thế liên hoàn ................................................ 12
2.2.2.3. Phương pháp số chênh lệch....................................................... 13
CHƯƠNG 3: GIỚI THIỆU VỀ CÔNG TY VÀ THỰC TRẠNG KẾT QUẢ
HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CÔNG TY ................................................... 14
3.1. GIỚI THIỆU VỀ CÔNG TY CỔ PHẦN VẬT TƯ HẬU GIANG ........ 14
3.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển của công ty...................................... 14
3.1.1.1. Giới thiệu về công ty................................................................. 14
3.1.1.2. Quá trình hình thành và phát triển ............................................. 15
3.1.2. Lĩnh vực hoạt động và các mặt hàng kinh doanh ............................... 17
3.1.2.1. Lĩnh vực hoạt động ................................................................... 17
3.1.2.2. Các mặt hàng kinh doanh .......................................................... 17
3.1.3. Tổ chức bộ máy quản lý và các phòng ban trong công ty................... 18
3.1.3.1. Sơ đồ tổ chức bộ máy quản lý và các phòng ban ....................... 18
3.1.3.2. Chức năng, nhiệm vụ của các phòng ban................................... 19

3.1.4. Tình hình nhân sự và cơ cấu lao động trong công ty .......................... 23
3.1.5. Chính sách hoạt động và định hướng phát triển công ty..................... 24
3.1.5.1. Chính sách hoạt động công ty ................................................... 24
3.1.5.2. Định hướng phát triển của công ty ............................................ 24
3.2. SƠ LƯỢC KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CÔNG TY TỪ
NĂM 2009 ĐẾN 2011 ..................................................................................... 24
CHƯƠNG 4: PHÂN TÍCH HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH
CÔNG TY CỔ PHẦN VẬT TƯ HẬU GIANG............................................. 27
4.1. PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH DOANH THU ............................................. 27
4.1.1. Phân tích tình hình doanh thu theo cơ cấu mặt hàng .......................... 30
4.1.2. Phân tích các nhân tố ảnh hưởng tới doanh thu.................................. 35
4.2. PHÂN TÍCH CHI PHÍ ............................................................................ 40
4.2.1. Khái quát về chi phí .......................................................................... 40
4.2.2. Giá vốn hàng bán .............................................................................. 41
4.2.3. Chi phí bán hàng ............................................................................... 43

viii


Phân tích kết quả hoạt động kinh doanh Công ty Cổ phần Vật tư Hậu Giang

4.2.4. Chi phí quản lý doanh nghiệp ............................................................ 46
4.2.5. Chi phí hoạt động tài chính................................................................ 48
4.2.6. Chi phí khác ...................................................................................... 49
4.3. PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH LỢI NHUẬN CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN
VẬT TƯ HẬU GIANG .................................................................................. 50
4.3.1. Phân tích tình hình lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh và cung cấp dịch
vụ ..................................................................................................................... 50
4.3.2. Lợi nhuận từ hoạt động tài chính ....................................................... 52
4.3.3. Lợi nhuận khác.................................................................................. 52

4.4. PHÂN TÍCH KẾT QUẢ KINH DOANH THÔNG QUA CÁC TỈ SỐ
TÀI CHÍNH.................................................................................................... 52
4.4.1. Phân tích các chỉ số tài chính giai đọan 2009-2011............................ 52
4.4.2. Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến ROA........................................ 55
4.4.3. Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến ROE ........................................ 56
CHƯƠNG 5: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG
KINH DOANH CÔNG TY CỔ PHẨN VẬT TƯ HẬU GIANG .................. 60
CHƯƠNG 6: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................. 65
6.1. Kết luận..................................................................................................... 65
6.2. Kiến nghị................................................................................................... 65
6.2.1. Đối với cơ quan quản lý .................................................................... 66
6.2.2. Đối với Nhà nước.............................................................................. 66

ix


Phân tích kết quả hoạt động kinh doanh Công ty Cổ phần Vật tư Hậu Giang

DANH MỤC BẢNG
Bảng 1: Tình hình nhân sự công ty cổ phần vật tư Hậu Giang giai đoạn 20092011 ................................................................................................................. 23
Bảng 2: Kết quả hoạt động kinh doanh từ 2009 đến 2011 của công ty cổ phần vật
tư Hậu Giang.................................................................................................... 25
Bảng 3: Tình hình doanh thu giai đoạn 2009-2011 công ty cổ phần vật tư Hậu
Giang ............................................................................................................... 28
Bảng 4: Doanh thu theo cơ cấu mặt hàng 2009-2011 công ty cổ phần vật tư Hậu
Giang ............................................................................................................... 31
Bảng 5: Sản lượng và giá bán của mặt hàng thép từ năm 2009-2011
công ty cổ phần vật tư Hậu Giang..................................................................... 37
Bảng 6: Sản lượng và giá bán của mặt hàng gas từ năm 2009-2011
công ty cổ phần vật tư Hậu Giang..................................................................... 38

Bảng 7: Sản lượng và giá bán của mặt hàng xi măng từ năm 2009-2011
công ty cổ phần vật tư Hậu Giang..................................................................... 39
Bảng 8: Sản lượng và giá bán của mặt hàng nhớt từ năm 2009-2011
công ty cổ phần vật tư Hậu Giang..................................................................... 40
Bảng 9: Giá vốn hàng bán theo mặt hàng qua 3 năm 2009-2011
công ty cổ phần vật tư Hậu Giang..................................................................... 42
Bảng 10: Chi tiết các khoản mục chi phí bán hàng giai đoạn 2009-2011 .......... 45
Bảng 11: Chi tiết các khoản mục quản lý doanh nghiệp giai đoạn 2009-2011... 47
Bảng 12: Chi phí hoạt động tài chính và chi phí khác từ năm 2009-2011
công ty cổ phần vật tư Hậu Giang..................................................................... 49
Bảng 13: Kết quả hoạt động kinh doanh giai đoạn 2009-2011 .......................... 51
Bảng 14: Các tỷ số tài chính giai đoạn 2009-2011 ............................................ 53
Bảng 15: Tóm tắt các nhân tố ảnh hưởng đến ROA từ 2009-2011 .................... 55
Bảng 16: Tóm tắt các nhân tố ảnh hưởng đến ROE từ 2009-2011..................... 57

x


Phân tích kết quả hoạt động kinh doanh Công ty Cổ phần Vật tư Hậu Giang

DANH MỤC HÌNH
Hình 1: sơ đồ tổ chức bộ máy quản lý và các phòng ban tại công ty cổ phần vật
tư Hậu Giang.................................................................................................... 18
Hình 2: Biểu đồ kết quả hoạt động kinh doanh của công ty cổ phần vật tư Hậu
Giang qua 3 năm (2009-2011) .......................................................................... 26
Hình 3: Cơ cấu thu nhập của công ty cổ phần vật tư Hậu Giang 2009 .............. 28
Hình 4: Cơ cấu thu nhập của công ty cổ phần vật tư Hậu Giang 2010 .............. 29
Hình 5: Cơ cấu thu nhập của công ty cổ phần vật tư Hậu Giang 2011 .............. 30
Hình 6: Doanh thu theo cơ cấu mặt hàng công ty cổ phần vật tư
Hậu Giang 2009 ............................................................................................... 32

Hình 7: Doanh thu theo cơ cấu mặt hàng công ty cổ phần vật tư
Hậu Giang 2010 ............................................................................................... 34
Hình 8: Doanh thu theo cơ cấu mặt hàng công ty cổ phần vật tư
Hậu Giang 2011 ............................................................................................... 35

xi


Phân tích kết quả hoạt động kinh doanh Công ty Cổ phần Vật tư Hậu Giang

CHƯƠNG 1
GIỚI THIỆU

1.1 ĐẶT VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
1.1.1. Sự cần thiết nghiên cứu
Trong nhiều năm qua sau cuộc khủng hoảng kinh tế năm 2008 tình hình
kinh tế diễn ra khá phức tạp ở Việt Nam cũng như trên thế giới để lại hậu quả
cho nền kinh tế toàn cầu và tác động tiêu cực đến nền kinh tế của nhiều quốc gia.
Ở Việt Nam tình hình bất ổn của nền kinh tế, lạm phát tăng quá cao, thị trường
vốn biến động biểu hiện cụ thể là qua sự gia tăng lãi suất nhanh, các thị trường
không ổn định đặc biệt là thị trường vàng gây nên sự ảnh hưởng không nhỏ đến
các doanh nghiệp trong nước.
Tình hình giá cả tăng nhanh chóng là biểu hiện do tác động của lạm phát
từ đó làm cho sức mua của người dân giảm sút là vấn đế khó khăn trong việc tiêu
thụ sản phẩm đối với hầu hết các doanh nghiệp đặc biệt là đối với doanh nghiệp
kinh doanh trong lĩnh vực phân phối sản phẩm. Đối với doanh nghiệp hàng đầu
trong lĩnh vực phân phối như Công ty cổ phần vật tư Hậu Giang (Hamaco) cũng
chịu tác động không nhỏ trong vấn đề này, do sự tăng lên của giá cả thì việc giảm
chi phí đầu vào từ việc lựa chọn ra nhà cung cấp với giá hợp lý và chất lượng sản
phẩm đáng tin cậy trở nên khó khăn do sự không kiểm soát được của biến động

giá cả.
Trong các nhân tố ảnh hưởng trực tiếp đến lợi nhuận của công ty thì 2
nhân tố doanh thu và chi phí tác động trực tiếp đến lợi nhuận thì việc kiểm soát
và quản lý các nhân tố này trở nên hết sức cấp thiết đối với Công ty cổ phần vật
tư Hậu Giang cũng như hầu hết các doanh nghiệp; do đó tôi đã chọn đề tài “Phân
tích kết quả hoạt động kinh doanh Công ty cổ phần vật tư Hậu Giang” nhằm
phản ánh tình hình kinh doanh Công ty trong phạm vi thời gian nghiên cứu và
tìm ra các nguyên nhân ảnh hưởng đến doanh thu, chi phí và lợi nhuận từ đó
nhằm đưa ra các giải pháp hợp lí để nâng cao kết quả hoạt động kinh doanh trong
thời gian tới.

1


Phân tích kết quả hoạt động kinh doanh Công ty Cổ phần Vật tư Hậu Giang

1.1.2. Căn cứ khoa học và thực tiễn
Qua một kỳ kinh doanh lợi nhuận không những là kết quả kinh doanh cuối
cùng doanh nghiệp đạt được mà còn là yếu tố đánh giá hiệu quả hoạt động của
một doanh nghiệp; do đó ta cần dựa vào phân tích yếu tố lợi nhuận để biết doanh
nghiệp có hoạt động hiệu quả hay không.
Qua các chu kì kinh doanh khác nhau hoat động kinh doanh của doanh
nghiệp khó có thể ổn định và phụ thuộc vào nhiều yếu tố; vì thế, để tìm ra được
các nguyên nhân biến động của hoạt động kinh doanh ta cần đi vào phân tích các
nhân tố ảnh hưởng này.
1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
1.2.1. Mục tiêu chung
Nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng kết quả hoạt động kinh doanh Công ty
cổ phần vật tư Hậu Giang từ đó đề ra các biện pháp nâng cao lợi nhuận của công
ty.

1.2.2. Mục tiêu cụ thể
- Phân tích kết quả hoạt động kinh doanh của công ty cổ phần vật tư Hậu
Giang để có cái nhìn chung về hiệu quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.
- Phân tích các chỉ tiêu như doanh thu, chi phí, lợi nhuận của công ty cổ
phần vật tư Hậu Giang từ 2009 - 2011.
- Tìm ra điểm mạnh, điểm yếu trong hoạt động kinh doanh của đơn vị.
- Đưa ra giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh.
1.3. PHẠM VI NGHIÊN CỨU
1.3.1. Phạm vi không gian
Nội dung được thực hiện tại Công ty cổ phần vật tư Hậu Giang
(HAMACO), trụ sở chính tại 184 đường Trần Hưng Đạo, Quận Ninh Kiều, thành
phố Cần Thơ.
1.3.2. Phạm vi thời gian
- Số liệu thực hiện đề tài được cung cấp tại Công ty cổ phần vật tư Hậu
Giang từ năm 2009 đến năm 2011.
2


Phân tích kết quả hoạt động kinh doanh Công ty Cổ phần Vật tư Hậu Giang

- Thời gian thực hiện đề tài từ 11/02/2012 đến ngày 14/04/2012.
1.3.3. Đối tượng nghiên cứu
Tập trung vào các đối tượng nghiên cứu sau:
-

Tình hình doanh thu, chi phí và lợi nhuận trong giai đoạn 2009 đến 2011.

-

Các nhân tố ảnh hưởng đến kết quả hoạt động kinh doanh

-

Các giải pháp nhằm hỗ trợ nâng cao lợi nhuận của công ty

1.4. Lược khảo tài liệu:
Luận văn tốt nghiệp của Trương Đại Phú – Tài chính doanh nghiệp K32 “Phân tích hiệu quả hoạt động kinh doanh tại Điện lực Sóc Trăng”: đề tài phân
tích doanh thu, chi phí và tác động của hai yếu tố này đến tình hình lợi nhuận.
Qua đó đề ra một số giải pháp để nâng cao lợi nhuận của Công ty.
Luận văn tốt nghiệp của Trần Thị Hương –Tài chính K30 – “Phân tích
tình hình tài chính tại công ty gas Petrolimex Cần Thơ” : tác giả đã phân tích tình
hình tài chính nhằm đánh giá sự lành mạnh về tài chính, khả năng thanh toán,
hiệu quả hoạt động kinh doanh của chi nhánh gas Cần Thơ. Để đạt được mục tiêu
phân tích tài chính, tác giả đã tiến hành đánh giá tình hình tài sản và nguồn vốn
thông qua bảng cân đối kế toán, đánh giá hiệu quả kinh doanh và phân tích các tỷ
số tài chính của doanh nghiệp.

3


Phân tích kết quả hoạt động kinh doanh Công ty Cổ phần Vật tư Hậu Giang

CHƯƠNG 2
PHƯƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

2.1. PHƯƠNG PHÁP LUẬN
2.1.1. Khái niệm về lợi nhuận của hoạt động sản xuất và các bộ phận cấu
thành
Lợi nhuận là khoản chênh lệch giữa doanh thu và tổng chi phí trong hoạt
động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp và có thể hiểu là khoản tiền dư ra

của một hoạt động sau khi đã trừ đi mọi chi phí của hoạt động đó
2.1.2. Các bộ phận cấu thành của lợi nhuận hoạt động sản xuất kinh
doanh
Lợi nhuận hoạt động sản xuất trong kinh doanh được cấu thành từ các bộ
phận: lợi nhuận từ bộ phận bán hàng và cung cấp dịch vụ, lợi nhuận từ hoạt động
tài chính và lợi nhuận từ các hoạt động khác.
a. Lợi nhuận từ bộ phận bán hàng và cung cấp dịch vụ: là khoản chệnh
lệch giữa doanh thu bán hàng, sản phẩm dịch vụ trừ đi các khoản chi phí phát
sinh trong hoạt động này
b. Lợi nhuận từ hoạt động tài chính: là khoản chệnh lệch giữa thu nhập
hoạt động tài chính trừ đi các khoản chi phí phát sinh từ hoạt động này.
Lợi nhuận từ hoạt động tài chính bao gồm:
- Lợi nhuận thu được từ tiền gởi, lãi vay ngân hàng
- Lợi nhuận từ hoạt động đầu tư chứng khoán
- Lợi nhuận từ hoạt động góp vốn liên doanh
- Lợi nhuận thu được từ chênh lệch tỷ giá ngoại tệ
- Lợi nhuận từ việc cho thuê tài sản
- Lợi nhuận từ việc chi vay vốn
- Lợi nhuận từ hoạt động đầu tư khác

4


Phân tích kết quả hoạt động kinh doanh Công ty Cổ phần Vật tư Hậu Giang

c. Lợi nhuận từ hoạt động khác: là lợi nhuận mà không nằm trong các
khoản dự tính của doanh nghiệp hoặc có dự tính nhưng ít khả năng xảy ra hoặc là
những khoản thu không mang tính chất thường xuyên; do những yếu tố khách
quan hoặc chủ quan đưa đến; lợi nhuận từ hoạt động khác bao gồm các khoản thu
nhập sau khi trừ đi các khoản tổn thất liên quan:

- Thu tiền phạt từ vi phạm hợp đồng
- Thu từ các khoản nợ khó đòi được xử lý
- Thu từ các khoản nợ không xác định được
- Thu từ thanh lý tài sản cố định
- Thu nhập từ các năm trước bị bỏ sót
Các khoản thu trên sau khi trừ đi các khoản chi như: chi về thanh lý hợp
đồng, bán tài sản cố định, chi về tiền phạt do vi phạm hợp đồng… sẽ là lợi nhuận
từ hoạt động khác của doanh nghiệp.
2.1.3. Khái niệm về doanh thu và các bộ phận cấu thành
Doanh thu là toàn bộ số tiền thu được từ việc bán các sản phẩm, hàng hóa,
dịch vụ của doanh nghiệp thực hiện trong kỳ và được thanh toán.
Doanh thu thuần là doanh thu khi trừ đi các khoản giảm trừ doanh thu
gồm: chiết khấu thương mại, giảm giá hàng bán, hàng bán bị trả lại và các khoản
thuế liên quan.
Các bộ phận cấu thành doanh thu bao gồm:
- Doanh thu bán hàng là toàn bộ giá trị sản phẩm hàng hoá, dịch vụ, lao vụ
mà doanh nghiệp thực hiện trong kỳ, doanh thu bán hàng phản ánh con số thực
hiện hàng hoá tiêu thụ trong kỳ.
- Doanh thu hoạt động kinh doanh là toàn bộ tiền bán sản phẩm hàng hoá,
cung ứng dịch vụ sau khi trừ các khoản chiết khấu thanh toán, giảm giá hàng bán,
hàng bán bị trả lại và được khách hàng chấp nhận (không phân biệt đã thu hay
chưa thu tiền).

5


Phân tích kết quả hoạt động kinh doanh Công ty Cổ phần Vật tư Hậu Giang

- Doanh thu từ hoạt động tài chính là các khoản thu từ các hoạt động liên
doanh, liên kết, góp vốn cổ phần, cho thuê tài sản, lãi tiền gửi, lãi tiền cho vay,

thu từ hoạt động mua bán chứng khoán…
- Doanh thu khác là các khoản thu từ các hoạt động xảy ra không thường
xuyên như thu từ nhượng bán, thanh lý tài sản cố định, thu về nợ khó đòi, các
khoản nợ phải trả không xác định chủ…
2.1.4. Khái niệm về chi phí và các bộ phận cấu thành
Chi phí nói chung là sự hao phí thể hiện bằng tiền trong quá trình kinh doanh
với mong muốn mang về một sản phẩm, dịch vụ hoàn thành hoặc một kết quả
kinh doanh nhất định. Chi phí phát sinh trong các hoạt động sản xuất, thương
mại, dịch vụ nhằm đến việc đạt được mục tiêu cuối cùng của doanh nghiệp là
doanh thu và lợi nhuận.
Các bộ phận cấu thành chi phí gồm:
Giá vốn hàng bán: là biểu hiện bằng tiền toàn bộ chi phí của doanh nghiệp
để hoàn thành việc sản xuất là tiệu thụ một loại sản phẩm nhất định
Chi phí bán hàng: là các khoản chi phí phát sinh trong quá trình tiêu thụ sản
phẩm, hàng hóa, dịch vụ, tiền lương, các khoản phụ cấp phải trả cho nhân viên
bán hàng, tiếp thị, đóng gói sản phẩm, bảo quản, khấu hao tài sản cố định, chi phí
nguyên vật liệu, bao bì, chi phí quảng cáo…
Chi phí quản lý doanh nghiệp: là những chi phí liên quan tới việc tổ chức,
quản lý, điều hành hoạt động sản xuất; chi phí quản lý bao gồm tiền lương, các
khoản phụ cấp trả cho nhân viên quản lý, chi phí vật liệu, dụng cụ, khấu hao tài
sản cố định cho bộ phận quản lý.
2.1.5. Mô hình phân tích lợi nhuận
- Lợi nhuận của hoạt động sản xuất kinh doanh được xác định bằng công
thức:
Lợi nhuận = doanh thu – chi phí
Ta thấy được sự biến động của lợi nhuận chịu sự tác động của doanh thu và
chi phí; do đó sự biến động của lợi nhuận là hiệu số biến động của 2 nhân tố này;
bên cạnh đó doanh thu và chi phí lại chịu ảnh hưởng của các nhân tố khác.

6

Phân tích kết quả hoạt động kinh doanh Công ty Cổ phần Vật tư Hậu Giang

- Doanh thu từ hoạt động sản xuất kinh doanh được xác định bằng công thức
Doanh thu = sản lượng tiêu thụ x đơn giá
Từ công thức cho thấy sự biến động của doanh thu là tích số sự biến động của
sản lượng tiêu thu và sự biến động của đơn giá
Ngoài ra còn có các yếu tố làm ảnh hưởng tới doanh thu tài chính và doanh
thu khác nhưng vì là doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh nên ảnh
hưởng này không lớn.
- Chi phí sản xuất kinh doanh được xác định bằng công thức:
Chi phí = giá vốn hàng bán + chi phí bán hàng + chi phí QL doanh nghiệp
Từ công thức xác định được sự biến động của chi phí sản xuất kinh doanh
bằng tổng sự biến động của các yếu tố giá vốn hàng bán, chi phí bán hàng và chi
phí quản lý doanh nghiệp.
Ta có mô hình phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến lợi nhuận doanh nghiệp
như sau:
Lợi nhuận

Doanh thu

Doanh
thu tài
chính

Nhân tố
ảnh hưởng
đến doanh
thu

tài
chính

Doanh
thu bán
hàng

Doanh
thu khác

Nhân tố giá
bán
sản
lượng tiêu
thụ, cơ cấu
mặt
hàng
tiêu thụ

Chi phí

Giá vốn
hàng bán

Các nhân tố
làm
giảm
trừ doanh
thu

7

Chi phí
bán
hàng

Các nhân tố
ảnh hưởng
đến doanh
thu khác

Chi phí
quản lý
doanh
nghiệp

CP tài chính,
CP khác, CP
thuế TNDN

Các nhân tố
ảnh hưởng đến
chi phí


Phân tích kết quả hoạt động kinh doanh Công ty Cổ phần Vật tư Hậu Giang

2.1.6. Các nhân tố ảnh hưởng đến lợi nhuận hoạt động sản xuất kinh
doanh của doanh nghiệp
Lợi nhuận hoạt động sản xuất kinh doanh chịu ảnh hưởng của các nhân tố:

- Các nhân tố ảnh hưởng đến doanh thu hoạt động sản xuất kinh doanh bao
gồm: khối lượng sản phẩm tiêu thụ, giá bán, kết cấu sản phẩm, các khoản giảm
trừ doanh thu.
- Các nhân tố ảnh hưởng đến chi phí hoạt động kinh doanh bao gồm: giá vốn
hàng bán, chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp.
Phương pháp phân tích: sử dụng phương pháp so sánh và phương pháp thay
thế liên hoàn để phân tích
- Phương pháp so sánh: so sánh số tương đối và so sánh số tuyệt đối trên cùng
một hàng ngang để đánh giá được sự biến động và tốc độ phát triển của các chỉ
tiêu cần phân tích kết hợp với so sánh số tương đối trên cùng một hàng dọc để
đánh giá được tầm quan trọng, vị trí và thế mạnh của các chỉ tiêu cần phân tích.
+ Phương pháp thay thế liên hoàn: trình tự phân tích như sau
Lợi nhuận từ hoạt động SXKD = doanh thu từ hoạt động SXKD – chi phí
hoạt động SXKD
Với:
LN: lợi nhuận từ hoạt động SXKD
Qi: khối lượng sản phẩm bán được loại i
Pi: giá bán sản phẩm loại i
CKTMi: chiết khấu thương mại sản phẩm loại i
Ghbi: giảm giá hàng bán sản phẩm loại i
Htli: hàng bán bị trả lại sản phẩm loại i
Txki: thuế xuất khẩu đối với sản phẩm loại i
Tttdbi: thuế tiêu thụ đặc biệt loại i
Tgtgti: thuế giá trị gia tăng trực tiếp đối với sản phẩm i
Zi: giá vốn hàng bán sản phẩm loại i
8


Phân tích kết quả hoạt động kinh doanh Cơng ty Cổ phần Vật tư Hậu Giang

Cbh: chi phí bán hàng
Cqldn: chi phí quản lý doanh nghiệp
Ta được
LN = ΣQi x ( Pi - CKTMi - Ghbi - Htli - Txki - Tttdbo - Tgtgti - Zi ) - Cbh - Cqldn
Như vậy đối tượng phân tích được xác định là
∆LN = LN1 – LN0
Trong đó :
LN1 : lợi nhuận kỳ phân tích
LN0 : lợi nhuận kỳ gốc
2.1.7. Các chỉ số tài chính liên quan
2.1.7.1. Phân tích các chỉ tiêu sinh lợi
a) Tỷ suất lợi nhuận thuần (LNT)/Doanh thu thuần (DTT) (ROS)
Chỉ tiêu này cho biết một đồng doanh thu thuần thì có bao nhiêu phần
trăm lợi nhuận. Chỉ tiêu này có thể dùng để so sánh với chỉ tiêu của các năm
trước hay của các doanh nghiệp khác trong ngành với nhau
Sự biến động của chỉ tiêu này phản ánh sự biến động về hiệu quả hay ảnh
hưởng của các chiến lược tiêu thụ, nâng cao chất lượng của sản phẩm. Cơng thức
được thiết lập như sau:
ROS =

Lợi nhuận thuần
x100%
Doanh thu thuần

Lợi nhuận thuần là khoản lợi ròng sau khi trừ các khoản chi phí, nộp thuế
b. Tỷ suất lợi nhuận thuần (LNT)/ Tổng tài sản (TTS) (ROA)
Chỉ tiêu phản ánh với một một đồng tài sản được sử dụng cho việc sản
xuất kinh doanh thì tạo ra được bao nhiêu đồng lợi nhuận hay với chỉ số này có
thể đo lường khả năng sinh lợi từ một đồng vốn đầu tư vào doanh nghiệp, hiệu
quả kinh doanh càng cao thì chỉ tiêu này càng cao

ROA =

Lợi nhuận thuần
x100%
Tổng tài sản

9


Phân tích kết quả hoạt động kinh doanh Cơng ty Cổ phần Vật tư Hậu Giang

c. Tỷ suất lợi nhuận thuần (LNT) / Vốn chủ sở hữu(VCSH) (ROE)
Chỉ tiêu này đo lường mức lợi nhuận trên vốn đầu từ của chủ sở hữu, nó
thể hiện với một đồng vốn chủ sở hữu dùng vào hoạt động sản xuất kinh doanh
thì tạo ra được bấy nhiêu đồng lợi nhuận
ROE =

Lợi nhuận thuần
x100%
Vốn chủ sở hữu

2.1.7.2. Phân tích tài chính Dupont
Phương pháp phân tích ROE dựa vào mối quan hệ với ROA để thiết lập
phương trình phân tích, lần đầu tiên được Cơng ty Dupont áp dụng nên được gọi
là phương trình Dupont. Cụ thể:
ROE = ROA × Đòn bẩy tài chính
Trong đó, đòn bẩy tài chính hay đòn cân tài chính là chỉ tiêu thể hiện cơ cấu
tài chính của doanh nghiệp.
Tổng tài sản
Đòn bẩy tài chính = 

Vốn chủ sở hữu
Như vậy, phương trình Dupont sẽ được viết lại như sau:
Lợi nhuận thuần
Doanh thu thuần
Tổng tài sản
ROE =  ×   × 
Doanh thu thuần
Tổng tài sản
Vốn chủ sở hữu
* Tác dụng của phương trình:
- Cho thấy mối quan hệ và tác động của các nhân tố là các chỉ tiêu hiệu quả
sử dụng tài sản (vốn).
- Cho phép phân tích lượng hóa những nhân tố ảnh hưởng đến suất sinh lời
của vốn chủ sở hữu bằng các phương pháp loại trừ (thay thế liên hồn hoặc số
chênh lệch).
- Đề ra các quyết sách phù hợp và hiệu quả căn cứ trên mức độ tác động
khác nhau của từng nhân tố khác nhau để làm tăng suất sinh lời.

10


Phân tích kết quả hoạt động kinh doanh Công ty Cổ phần Vật tư Hậu Giang

2.1.8. Ý nghĩa của việc phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến lợi nhuận
của doanh nghiệp
Lợi nhuận là một kết quả quan trọng và là mục tiêu phấn đấu của bất kỳ
doanh nghiệp nào, phản ánh toàn bộ kết quả hoạt động kinh doanh mà doanh
nghiệp đạt được trong một thời kì hoạt động kinh doanh, do đó lợi nhuận là một
chỉ tiêu quan trọng trong toàn bộ kết quả kinh doanh của doanh nghiệp.
Lợi nhuận là một trong những nguồn vốn giữ lại quan trọng để bổ sung

nguồn vốn của doanh nghiệp, tái mở rộng sản xuất. lợi nhuận là đòn bẩy kinh tế
có tác dụng thúc đẩy sự phát triển của doanh nghiệp, nâng cao hiệu quả hoạt
động kinh doanh.
Lợi nhuận của doanh nghiệp là một trong những nguồn đóng góp cho
ngân sách Nhà nước thông qua việc đóng thuế thu nhập doanh nghiệp, trên các
cơ sở thực thi chính sách của Nhà nước nhằm phát triển kinh tế xã hội, nâng cao
đời sống nhân dân.
Từ những nguyên do đó cho thấy việc tìm hiểu và phân tích các yếu tố ảnh
hưởng đến lợi nhuận để tìm ra các biện pháp nhằm nâng cao lợi nhuận là rất cần
thiết phục vụ cho việc thúc đẩy phát triển doanh nghiệp.
2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.2.1. Phương pháp thu thập số liệu
Các số liệu thứ cấp trong báo cáo tài chính của Công ty qua các năm 2009,
2010, 2011 và các số liệu tổng hợp liên quan từ các nguồn khác.
2.2.2. Phương pháp phân tích số liệu
2.2.2.1. Phương pháp so sánh
Sử dụng phương pháp so sánh để đánh giá kết quả, xác định vị trí và xu
hướng biến động của lợi nhuận và của các yếu tố ảnh hưởng đến lợi nhuận
Các vấn đề được đề cập khi sử dụng phương pháp so sánh
- Các chỉ tiêu so sánh cần thống nhất về nội dung phản ánh, phương pháp
tính toán, thời gian và đơn vị thống kê.

11


Phân tích kết quả hoạt động kinh doanh Công ty Cổ phần Vật tư Hậu Giang

- Khi có các thay đổi về nội dung phản ánh của chỉ tiêu, trước khi so sánh
cần tính toán các trị số gốc theo từng nội dung
- Khi có khác biệt về phương pháp tính toán trong khi so sánh cần chỉnh

lại theo một phương pháp thống nhất rồi tiếp tục tiến hành so sánh
- Cần có gốc so sánh để so sánh và thông thường được xác định theo thời
gian hoặc theo không gian hoặc theo cả thời gian và không gian tùy thuộc vào
điều kiện và mục đích phân tích cụ thể.
* So sánh bằng số tuyệt đối: được dùng để phản ánh sự biến động của quy
mô về các chỉ tiêu phân tích
* So sánh số tương đối: để phản ánh kết cấu, mối quan hệ, tốc độ phát
triển, mức độ của các chỉ tiêu nghiên cứu, sử dụng so sánh số tương đối ban lãnh
đạo sẽ nắm được tốc độ tăng trưởng, xu hướng của các chỉ tiêu.
2.2.2.2. Phương pháp thay thế liên hoàn
Là phương pháp mà ở đó các nhân tố lần lượt được thay thế theo một trình
tự nhất định để xác định tính chính xác, mức độ ảnh hưởng của chúng đến chỉ
tiêu cần phân tích bằng cách cố định các nhân tố khác trong mỗi lần thay thế.
Phương pháp thay thế liên hoàn tính mức độ ảnh hưởng của các nhân tố
đến đối tượng phân tích.
• Muốn xác định mức độ ảnh hưởng của nhân tố nào đó thì chỉ có nhân tố
đó được biến đổi, còn các nhân tố khác được cố định.
• Các nhân tố đó phải được sắp xếp theo trình tự nhất định, nhân tố số
lượng sắp trước nhân tố chất lượng sắp sau. Xác định ảnh hưởng của nhân tố số
lượng trước chất lượng sau.
• Lần lượt đem số thực tế thay vào cho số kế hoạch của từng nhân tố, lấy
kết quả thay thế lần sau so với kết quả thay thế lần trước sẽ được mức độ ảnh
hưởng của nhân tố vừa biến đổi, các lần thay thế hình thành mối quan hệ liên
hoàn. Tổng đại số mức độ ảnh hưởng của các nhân tố phải đúng bằng đối tượng
phân tích.

12


Phân tích kết quả hoạt động kinh doanh Công ty Cổ phần Vật tư Hậu Giang

Giả sử một chỉ tiêu kinh tế Q bao gồm 4 nhân tố ảnh hưởng là a, b, c, d
được sắp xếp lần lượt từ lượng đến chất.
Các nhân tố này hình thành chỉ tiêu bằng phương trình kinh tế như sau:
Q = a.b.c.d
Ta có Q1 là chỉ tiêu kỳ phân tích Q1 = a1.b1.c1.d1
Q0 là chỉ tiêu kỳ kế hoạch (hoặc kỳ trước) Q0 = a0.b0.c0.d0
Xác định đối tượng phân tích:
rQ = Q1 – Q0
Phân tích các nhân tố ảnh hưởng:
•

Ảnh hưởng bởi nhân tố a ra = a1.b0.c0.d0 – a0.b0.c0.d0

•

Ảnh hưởng bởi nhân tố b rb = a1.b1.c0.d0 – a1.b0.c0.d0

•

Ảnh hưởng bởi nhân tố c rc = a1.b1.c1.d0 – a1.b1.c0.d0

•

Ảnh hưởng bởi nhân tố d rd = a1.b1.c1.d1 – a1.b1.c1.d0
Tổng hợp các nhân tố ảnh hưởng ra + rb + rc + rd = rQ
2.2.2.3. Phương pháp số chênh lệch
Đây là một biến thể của phương pháp thay thế liên hoàn thông qua việc tính
toán thừa số chung. Cách tính này cho phép tính ngay được kết quả bằng cách
xác định mức độ của nhân tố nào thì trực tiếp dùng số chênh lệch về giá trị kỳ

phân tích so với kỳ kế hoạch (hoặc kỳ trước) của nhân tố đó.

13