Bài giảng phân tích kinh tế dự án chương 4 nhận dạng chi phí và lợi ích

Chương 4. NHẬN DẠNG CHI
PHÍ VÀ LỢI ÍCH
1.
2.
3.

Giới thiệu
Nhận dạng các khoản chi phí, lợi ích
Hình thái lợi ích ròng

1


Giới thiệu
■

■

■

Phân tích tài chính chỉ đề cập đến những
khoản chi phí và lợi ích bằng tiền phát
sinh khi thực hiện dự án, và đó là mối
quan tâm chính của chủ dự án.
Phân tích kinh tế còn đề cập đến những
chi phí - lợi ích đứng trên quan điểm của
xã hội hay tổng thể của nền kinh tế.
Ngoài chi phí và lợi ích tài chính, phân
tích kinh tế còn bao gồm những ngoại
ứng của DA.
2

Giới thiệu
■

■

Phân tích tài chính dựa vào mức giá thực
sự mà chủ thể dự án trả cho đầu vào và
nhận được từ đầu ra.
Giá cả sử dụng trong phân tích kinh tế lại
dựa trên chi phí cơ hội đối với xã hội.

3


Giới thiệu
■

■

■

Sự khác biệt giữa giá và các luồng luân chuyển
tài chính và kinh tế phản ánh mức độ một đối
tượng khác trong xã hội, không phải là chủ thể
dự án, được hưởng lợi ích hay gánh chịu chi phí
của dự án.
Ví dụ: thuế là khoản hưởng lợi của chính phủ khi
chủ DA chi mua hàng hóa dịch vụ phục vụ cho

DA;
Ví dụ: chi phí cho sức khỏe của người dân xung
quanh nhà máy xi măng không được phản ánh
trong luồng chi phí tài chính của DA.
4


Nhận dạng các khoản chi phí và lợi ích
Những khoản chi phí - lợi ích được xem
xét trong phân tích kinh tế và tài chính:
1.Phân tích luồng tiền:
 Ước tính lượng tiền mà dự án có thể tạo
ra và trừ đi lượng tiền có thể cần chi để
duy trì dự án.
 Luồng tiền vào (cash inflow): gồm các
nguồn tiền tài trợ (vốn), và doanh thu từ
bán sản phẩm,
 Luồng tiền ra (outlays): các khoản chi
tiêu bằng tiền mặt thực sự phát sinh,
không gồm các chi phí khấu hao, chi phí
sử dụng tài nguyên, …
■

5


2.






Chi phí chìm (sunk cost)

Là những khoản chi phí phát sinh trong quá
khứ mà không thể tránh khỏi.
Khi phân tích một dự án, chi phí chìm bị bỏ đi
vì chúng ta chỉ quan tâm đến việc thu hồi
trong tương lai đối với những khoản chi phí
tương lai.
Do vậy, nên dừng một DA nếu thấy chi phí
tương lai kỳ vọng > lợi ích tương lai kỳ vọng.
Tuy nhiên cũng cần cân nhắc chi phí tháo dỡ
và thu nhập từ thanh lý DA nếu phải dừng
giữa chừng.
6


3.






Trả lãi và hoàn gốc

Trả nợ - trả lãi và hoàn gốc sẽ làm phát
sinh những khoản chi tiêu bằng tiền mặt,

Tuy vậy, nó lại bị bỏ qua khi phân tích
kinh tế và tài chính.
Các DA cần được đánh giá một cách độc
lập với các phương thức tài trợ.

7


4.


Lãi trong quá trình xây dựng

Lãi không được tính trong phân tích kinh tế vì nó
cũng chỉ là một khoản chuyển giao.

8


5.

Thanh toán chuyển giao



Một số khoản thanh toán được phản ánh trong
chi phí tài chính nhưng không phản ánh chi phí
kinh tế, mà chỉ đơn thuần là sự chuyển giao
quyền kiểm soát nguồn lực từ nhóm này sang
nhóm khác trong xã hội,



Ví dụ: thuế (thu nhập) là khoản chi của chủ
thể DA nhưng là thu nhập của chính phủ. Trợ
cấp thì ngược với thuế.



Tuy nhiên, những khoản này thường được
dùng để xác định “người được, kẻ mất” từ DA.
9


5.

Thanh toán chuyển giao



Tuy nhiên không phải khoản thuế nào
cũng là khoản chuyển giao,



Một số loại thuế, hay phí được định gắn
với việc sử dụng nguồn lực nên cũng
được xem là chi phí trong phân tích kinh
tế,



Ví dụ: thủy lợi phí, thuế tài nguyên, …

10


6. Các khoản cho tặng và đóng
góp bằng hiện vật


Những khoản cho, tặng thường không
được phản ánh trong chi phí tài chính



Nhưng các khoản này gắn liền với việc sử
dụng nguồn lực trong xã hội nên được
xem xét trong phân tích kinh tế.



Ước định giá trị của hàng hóa và dịch vụ
được cho tặng này bằng cách định giá
chúng ở giá thị trường.
11


Một thí dụ về dự án dịch vụ hổ trợ nông
nghiệp (Trung Quốc)

Mục tiêu của dự án:
■ hổ trợ nông dân tiếp cận thông tin;
■ chuyển giao kỹ thuật;
■ tăng cường khả năng quản lý, tiếp thị, .v.v…
Cách thức thực hiện:
■ Nông dân tự trang trải các chi phí lao động, quản
lý và các khoản dự phòng.
■ Chính phủ tài trợ chi phí điều hành dự án và thu
thuế.

12


Bảng 3. Dự án dịch vụ hổ trợ nông nghiệp

13


7.







Ngoại ứng

Dự án có thể có tác động tiêu cực hay tích cực
đến các nhóm cụ thể trong xã hội,

Tuy nhiên, chủ thể dự án không phải chịu một
chi phí bằng tiền tương ứng hay không được
hưởng một lợi ích bằng tiền.
Những khoản này sẽ không phát sinh trong phân
tích tài chính,
Tuy nhiên chúng phát sinh trong phân tích kinh
tế.
Ví dụ: DA xây dựng nhà máy thủy điện có thể
làm giảm lượng cá đánh bắt của ngư dân trong
vùng DA. Đây là khoản chi phí xã hội mà ngư
dân phải chịu.
14


8.






Thặng dư tiêu dùng

Dự án có thể không những làm tăng sản
lượng hàng hóa và dịch vụ mà còn làm
giảm giá đối với khách hàng.
Người tiêu dùng tiêu xài được nhiều hàng
hóa, dịch vụ hơn ở mức giá thấp hơn nên
sẽ gia tăng được thặng dư tiêu dùng.
Phần thặng dư tiêu dùng tăng thêm là

một lợi ích của DA trong phân tích kinh
tế.

15


Hình 3. Đo lường thặng dư tiêu dùng
Giâ

P1
P2

E1
A

B

Q1

E2

Q2

Số lượng
16


Hình thái lợi ích ròng của DA




Thông thường, lợi ích ròng của DA âm
trong giai đoạn đầu của vòng đời DA (giai
đoạn xây dựng) => cần lưu ý kế hoạch
tài trợ xuyên suốt.
Lợi ích ròng sẽ dương khi DA đi vào vận
hành và tạo thu nhập ổn định.

17


Hình thái lợi ích ròng của DA

Lợi ích ròng

+
Giai đoạn
vận hành
0

Giai đoạn
đầu tư

Số năm hoạt
động của DA

-

18