NGHIÊN CỨU MỘT SỐ GIẢI PHÁP CÔNG NGHỆ THÔNG TIN TRONG VIỆC SỬ DỤNG TIỀN ĐIỆN TỬ
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (569.3 KB, 87 trang )
1
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ
---------- ----------
Nguyễn Thị An
NGHIÊN CỨU MỘT SỐ GIẢI PHÁP CÔNG NGHỆ
THÔNG TIN TRONG VIỆC SỬ DỤNG TIỀN ĐIỆN TỬ
KHOÁ LUẬN TỐT NGHIỆP HỆ ĐẠI HỌC CHÍNH QUY
Ngành: Công Nghệ Thông Tin
HÀ NỘI - 2009
2
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ
---------- ----------
Nguyễn Thị An
NGHIÊN CỨU MỘT SỐ GIẢI PHÁP CÔNG NGHỆ
THÔNG TIN TRONG VIỆC SỬ DỤNG TIỀN ĐIỆN TỬ
KHOÁ LUẬN TỐT NGHIỆP HỆ ĐẠI HỌC CHÍNH QUY
Ngành: Công Nghệ Thông Tin
Cán bộ hướng dẫn: PGS.TS Trịnh Nhật Tiến
HÀ NỘI - 2009
LỜI CẢM ƠN
!"#!
#$%&'#()#*+,-./0(123456
$.789$3:'5*/;<='"
>9#*?+9.@/A*/B$.789$3
:'5A$CA:?+&2"&D;(19*+$*EAF@
$=GD$.="
H9-AIJKL###@5.3D28M
-9G3.;<='"?9-A-NO=3@+9
=P4563$.7QRA:8="
?7S.-(T7UD
$.=3D+/..3*EV.
$.789$3:'5"
Hà nội, tháng 5 năm 2009
!
&*W#%X
3
TÓM TẮT NỘI DUNG
#A2<E2<$=YVZ[
\"]3'*G E2<G[['5.V7$P
V51=.928Y^5<89$3159
$G"
I<='F$3-*D;(1;989 E#E2=<'5
$1=E2=_$=7E2`E a/=
/bER_/bVc#E2E
"I<='d25eV727E22=*$
(E21/bE2A]2="&.$=;<='F
f.V$3^EV27E2-g+D?hh"
4
MỤC LỤC
Chương 1. CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN..................................................................10
i"j"j"?9+3=.92""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""kl
i"i"ILmn&nop#nq&Cno&#r""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""ks
i"i"j"p+3=./%=-9-gE2"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""kt
k"j"j"]Ea/=/bcE"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""QJ
k"j"i"]E='9$%cE""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""QJ
5
DANH MỤC CÁC KÝ KIỆU
TT Ký hiệu Chú giải cho ký hiệu sử dụng
j I] cI]u(O==9
f"I$L"].v
i w!X L2@<=;<=+;=E-Pw.
wX/!=$X/.Rjtxx"
k !!! !c=\-e')!$!=$!
Q ## T1-='*)#$/#$/=$*
J ]!! !c=\-e'<G9)]$y*
!$!=$
DANH MỤC BẢNG BIỂU
6
Hình 1: Mô hình giao dịch cơ bản của hệ thống Tiền điện tử.
Hình 2: Mô hình phương thức thanh toán
Hình 3: Mô hình giao dịch có tính chuyển nhượng
Hình 4: Khái quát lược đồ Fair tracing
Hình 5: Quá trình khởi tạo tài khoản của lược đồ Brand
Hình 6: Quá trình chứng minh đại diện tài khoản của lược đồ Brand"
Hình 7: Giao thức rút tiền trong lược đồ Brand
Hình 8: Giao thức thanh toán
Hình 9: Tóm tắt lược đồ KV
Hình 10: Giai đoạn chuẩn bị trong lược đồ Fair tracing.
Hình 11: Giao thức rút tiền trong lược đồ Fair tracing.
Hình 12: Giai đoạn chuẩn bị với TTP.
MỞ ĐẦU
7
1. Tính cấp thiết của khóa luận.
![P$V5z-(O=n$@4a*[59$GO=#A
2"pV* thanh toán “điện tử”, =
-9=.98=-g\e/b2"L31=.9*
=''2"pV31=.9@2`=.9-gE
2"
#$.(E2@=1/b+A
e./S"#*$.89$3/bE2@*V7
E98=`/S='9$%cEEV
cE=*9%/=ePDcE"
]3'*;<='.1V7-.9$.27E2
$3-*D98*(5S5.9E$"
2. Mục đích của khóa luận.
pbeO=;<='1V7595;.=:.9-.9
59$.89$3/bE2.999GO=9
595,${595.5S5|.AE2"
3. Đối tượng nghiên cứu.
C719-.959;/SE2"
4. Phương pháp nghiên cứu.
CG19-.9E25;<='z5A
D;92.9:D;(1-EM*('@<
8="!=<1EE2,${$4e9.AE
2@=/b$("#|<5eG*${9-.9
@59(.$.89$3/bE29595
5S5.|-.9"
5. Kết cấu của khóa luận.
8
I<='cQ"
?j`#$3-*AV7;92.9:M*(-E'@
:"
?i`#$3-*;92EE2$4e+3=.
/%O=E2"
?k`&V7-.959$.89$3/SE2"C7
B-.9$=95955e${GO=9595"
?Q` 2V727E2O=9$(
/.27E2I]"
?7S;('ADGeD<<5eO=;<='
c,$=DG;5b%59$G(5..;<=
'"
9
Chương 1. CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN
1.1. MỘT SỐ KHÁI NIỆM TOÁN HỌC.
.1.1. Khái niệm trong số học"
.1.1.1. Số nguyên tố và số nguyên tố cùng nhau.
1/. Khái niệm.
!7*77,=(.je<"
L=7:*7S=(7O=
4-gj"
IM2`/uv}j
2/. Ví dụ.
ikJxjj~D7*7"
jJjl=7*7S="
.1.1.2. Đồng dư thức.
1/. Khái niệm.
?.97*=-u•Kv"#=<$g=-€c/•=.
./.(==-.='SV7/"
IM2`=‚-u./v
2/. Ví dụ.
jx‚Ju./kv3=jxJ.kS7/i"
Nhận xét:?92E=*"
1) a ≡ b (mod m)
2) m \ (a - b)
3) Tồn tại số nguyên t sao cho a = b + mt
3/. Các tính chất của quan hệ “đồng dư”.
Với mọi số nguyên dương m ta có:
=‚=u./v:=
∈
ƒ„ utính chất phản xạv
=‚-u./v3-‚=u./v„utính chất đối xứngv
=‚-u./v-‚u./v3=‚u./v„ utính chất bắc cầuv
10
Tổng hay hiệu các đồng dư:
u=h-vu./v‚…u=./vhu-./v†u./v
u=‡-vu./v‚…u=./v‡u-./v†u./v
Tích các đồng dư:
u=ˆ-vu./v‚…u=./vˆu-./v†u./v
4/. Các lớp thặng dư:
‰=2€c/•../.$'5ƒu'597*vV8=
2u3<e5A71-v/.<<A.$=$'5ƒ
V5.Ac95`=7*VSV5
;,;4<SV7/;=."
pB5A/2-PV7$.'5ƒ
}ŠKj~‡j‹7/;
=97$.5.;M2V5A/2-P7=…=†
"
&'*…=†
}…-†
⇔=‚-u./v
]3'*=<Gcƒ
'595../."
ƒ
}ŠKji~‡j‹:'59€thặng dư đầy đủ•../."p:7
*-;ŒE<G3$.ƒ
V7c/3../."
.1.1.3. Phần tử nghịch đảo.
1/. Khái niệm.
?.=∈ƒ
(cA-∈ƒ
=..=-≡ju./nv=<bphần tử
nghịch đảoO==$.
ƒ
;M2=
‡j
"
pV5<5%.:;%"
2/. Định lý"
•?&u=v}j⇔=∈ƒ
<5%."
3/. Tính chất.
11
?.=-∈ƒ
5Ž5=O==.-../.eO==-
‡j
../.
,9%;-<%.../."
?.=∈ƒ
"
I%;,;/u=v}j
/}/u=v"$3c/=‚-./<2;,
;/=(.-$.$592/g$.;.K(‡j39
2c/../.•/"
.1.1.4. Khái niệm Logarit rời rạc.
?.57*75*•O=ƒ
5
β∈
ˆ
p
Z
“Logarit
rời rạc•e25$3}.
βu./5va"
L=*537/*=..`
≡βu./5v"
.1.2. Khái niệm trong đại số"
12
.1.2.1. Khái niệm nhóm.
1/. Khái niệm.
Nhóm V-VuGˆv$.<G≠∅ˆphép toán hai ngôi $G
.@-=e=`
hŽ5.9<e;(5`uˆ*vˆ‘}ˆu*ˆ‘v:*‘∈ "
h?<55trung lậpe∈ `ˆe}eˆ}:∈ "
h]:∈ <5%.’∈ `ˆ’}’ˆ}"
Cấp của nhómGG75O=<;M2
G
"
?5O=<<G∞(G<+A5"
Nhóm Abel <uGˆv$.<5Ž5.9=+ˆ<e=..9"
Tính chất:
&(=ˆ-}=ˆ3-}"
&(=ˆ}-ˆ3=}-"
2/. Ví dụ.
h#'5597*ƒS5Ž5Vuhv+<=.
.9<5%7K:nhóm cộng97*"
h#'5‰
ˆ
97D•;9Ku=*'5w
ˆ
97[;9KvS5Ž5
uˆv+<=..9" :nhóm nhân97D•u7[v
;9K"
h#'59$.;+=5Ž5.9V<=..9"
.1.2.2. Nhóm con của nhóm (G,*).
1/. Khái niệm.
&<.O= '5!⊂ !≠φ^=@9e=`
h$'5O= g$.!"
h!;Ž5;e75Ž5euˆv$. 1ˆ*∈!:*∈!"
h!;Ž5;e75Ž5*%.$. 1
‡j
∈!:∈!"
2/. Ví dụ.
13
HŽ<V../.l97[^l"
ƒ
l
}ŠKjikQJ‹
#=<9<.-P95ik`
“i•}ŠKiQ‹
“k•}ŠKk‹
.1.2.3. Nhóm Cyclic.
1/. Khái niệm.
&<uGˆv:Nhóm Cyclic(<$=-PV$.
95O=<"
#1<5g∈GBa∈GEcA7n∈&G
g
n
}gˆgˆ~ˆg}a"u?4Mˆˆ~ˆgˆgnv"
I<g:phần tử sinh=*phần tử nguyên thuỷ O=<G"
&<9;9`G:&<?*(cAg∈G=..:
5$.GEVluỹ thừa nguyên .<O=g"
2/. Ví dụ.
&<uZ
h
+vc97*/Cyclic5g}1"
.1.3. Khái niệm độ phức tạp"
14
.1.3.1. Khái niệm Thuật toán.
1/. Khái niệm Bài toán.
T.9/WA-g=5`
Input`?9/D2.O=-.9"
Output`?9/D2$=O=-.9u;(8v"
I+ez89(9/D2$.-.9E7*"
2/. Khái niệm Thuật toán.
•Thuật toán•G91GV-.9"?d<G
G-g=8=2`#$[9=*L31=`
• Quan niệm trực giác về •Thuật toán•"
pV9$[9#'.9GV/@*DA98u?,%
22v+V89$3e.9G|/D2@.un5v='
;(8u”5vO=-.9"
• Quan niệm toán học về •Thuật toán•"
pV931=8=2'.9V9*#$"
Thuật toán ==.A`C%;+%"
Thuật toán đơn địnhuDeterministicv`
'.9;(8O=:5Ž5.9E9%/*"
Thuật toán không đơn địnhuNonDeterministicv`
'.9<eV5Ž5.9;(8O=<;+/*"
15
3/. Hai mô hình tính toán
L=8=2E'.91=+3e.9"
•=+3e.9<=9-G/W'.9`
• Mô hình ứng dụng:
#'.9-G/W-g+D[=X."
hC%`pV+1=$:UV/D2"
hC%=`#=G[2V5Ž5e-$.7:=*
.V$|="""
• Mô hình lý thuyết:
#'.9-G/W-g+D9*#$"
hC%`j+1=Ve2"]@%53%j-"
hC%=`#=G[2V-*G3$A"
.1.3.2. Khái niệm độ phức tạp của Thuật toán.
1/. Chi phí của thuật toán (Tính theo một bộ dữ liệu vào):
?5e5$.V89$3e.9c5eE=-V"
Chi phí thời gianO=V89$3e.9=(G[2
89$3e.9<"
]'.9[=X.`?5e=795Ž5e-[2
$.89$3e.9"
Chi phí bộ nhớ O=V89$3e.97+(G[2V
89$3e.9"
:XV'.9/D2.O=-.9@@.9-g9
.<"#'.9Xe$/D2.5$V9%"#=;M2`
X
uv9=l
A
uv9-V"
2/. Độ phức tạp về bộ nhớ uTrong trường hợp xấu nhấtv`
X
uv}=Š
X
uv––≤‹ n €;e•.O='.9"
16
3). Độ phức tạp thời gian uTrong trường hợp xấu nhấtv`
#
X
uv}=Š
X
uv––≤‹"
4). Độ phức tạp tiệm cận:
CV51A5#uv:tiệm cận tới hàm f(n)
ký hiệu O(f(n)) nếu
∃
các số n
0
, c mà PT(n)
≤
c.f(n) ,
∀
n
≥
n
0
.
5). Độ phức tạp đa thức:
CV51A5#uv:đa thức(<tiệm cận tới đa thức p(n).
6). Thuật toán đa thức`
#'.9:đa thức(V51A5E=u$.$5
vO=<đa thức"
‡Nói cách khác:
h#'.9thời gian đa thức'.9<V51A5=O(n
t
),
$.<tg7"
h#'.9thời gian hàm mũ <V51A5=O(t
f (n)
)$.<t
g7f(n)=1O="
‡Thời gian chạy của các lớp thuật toán khác nhau:
CV
51A5
!75Ž5eu}jK
l
v #=ujK
l
5e•v
”ujv j j$.*
”uv jK
l
j*
”u
i
v jK
ji
jjl*
”u
k
v jK
js
kiKKKR
”ui
v jK
kKjKkK
jK
kKjKKl
zO=d$b
"i" MÃ HÓA.
17
.2.1. Khái niệm về mã hóa.
* Ma
̃
hóa =
—
8=
˜
$™
—
*
š
+.
˜
š
.
›
›
u.
›
=
—
Ba
̉
n ro
̃
v=
—
+€khó”
š
.
›
›
.=
˜
+
—
u.
›
=
—
Ba
̉
n ma
̃
v"
C.
˜
=
—
+
›
$.
œ
;*
œ
›
š
-=
š
.
›
+"
* Gia
̉
i mã =
—
8=
˜
$™
—
*
š
+
›
=
›
n`
—
Ba
̉
n ma
̃
=
—
Ba
̉
n ro
̃
"
* Thuâ
̣
t toa
́
n ma
̃
hoa
́
=* gia
̉
i ma
̃
=
—
š
›
™
˜
.=
˜
š
›
›
=
œ
.
˜
==*
=
š
=
œ
"
* Kho
́
a ma
̃
ho
́
a =
—
+
›
=
˜
$
›
=
—
.
›
.=
˜
=
œ
.=
˜
›
›
.=
˜
$-
›
=
—
$=-=
š
$.
œ
$"#+
—
;.=
˜
=
—
˜
™
—
-=
š
=
œ
=
—
=.=
—
"
=
›
=
˜
=
˜
$
›
.
˜
š
.
˜
š
=;.=
˜
›
.
›
=
—
Không gian khoa
́
.
* Hê
̣
ma
̃
ho
́
a =
—
›
5=
˜
›
.=
˜
=
˜
;.
˜
=g
˜
+
œ
=
—
.$.
œ
.
˜
"
Phân loại:.A@<=._$O=;<=
?<i.A`
hL2@<=;<=71
hL2@<=;<=+;=
.2.2. Hệ mã hóa.
18
]2@.95.8*%8*<:Hệ mã hóa"
L2@<=%Z=-VRuPCKEDv$.<`
P '5DA9bản rõ<G.
C '5DA9bản mã <G"
K '5DA9khoá<G.
E '59'5@.
D '59@.
];<='5@ke ∈ K, <'5@e
ke
∈ Ee
ke
` P→C,
];<=@kd∈ K,<@d
kd
∈ Dd
kd
` C
→
P
=.. d
kd
(e
ke
(x)) = x,∀x∈P"
•*x:bản rõe
ke
(x) :bản mã"
.2.3. Mã hóa và giải mã.
& →→e
ke
uTv→→&'&
u<;<='5@kevu<;<=@
kdv
↑
#_<G$V-@e
ke
uTv
1.2.4. Hệ mã hóa khóa công khai RSA.
1). Sơ đồuw!=$X/=ERjtxxv
19
- Tạo cặp khóa ubí mật, công khaiv (ab) `
?:-e'7*758e}5ˆ8+;=_}?}ƒ
#e-e'φuv}u5‡jv"u8‡jv"?:;<=+;=-“φuv*7φuv"
I<=-e'a5%.O=-../φuv`=ˆ-≡j./φuv"
#'5_5;<=u-e'+;=vI}{u=-v•=-∈ƒ
=ˆ-≡j./φuv}"
] Bản rõ∈ Bản mã*∈?%Z=`
Hàm Mã hoá`*}
;
uv}
-
./
Hàm Giải mã`}/
;
u*v}*
=
./
2). Ví dụ .
Bản rõ chữ:R E N A I S S A N C E
ˆSinh khóa`
?:-e'7*75}Jk8}lje}5ˆ8}kikk+;="
C_}?}ƒ
e-e'φuv}u5‡jv"u8‡jv}JiˆlK}kjiK"
h?:;<=+;=-*7φuv1ž?&u-φuvv}j
e/b:-}xj"
hI<=-e'=5%.O=-../φuv`=ˆ-≡ju./φuvv"
#| =ˆ-≡ju./φuvv=';<=-e'=}xtj"
ˆBản rõ số:
w>&Xn!!X&?>uf9v
jxKQjkKKKsjsjsKKjkKiKQil
j
i
k
Q
J
l
#.5Ž5'5@`
}
-
./}
xj
./kikk='`
ˆBản mã số`
j
i
k
Q
J
l
kjKlKjKKKtkjiltjjtsQitix
20
#.5Ž5@`
}
=
./}
xtj
./kikk='A-${"
3). Độ an toàn
‡L2@<=w!X%1V-${V;<=-e'=3
,<V-@y"
‡L2'w!X=.;D-e';.9@=58φuv"
&(-(5839@/W/eφuv}u8‡jvˆu5‡jv"
&(-(φuv39@Fea.'.9>/P$V"
&5eeO=58-.9€;<•"
CV=.O=L2'w!X/[=.;R-.95e7*
/eO=i7*758"
.3. CHỮ KÝ.
.3.1. Giới thiệu về chữ ký.
21
IM75595;MV+25//A€7•u2v"#+25
;MD;MS$*E$A'"
&=A.$=€chữ ký số•uD;M2v$€tài liệu số•7A.$=
€bản mã•O=2€;<='5@•"
&'*€ký số•$€tài liệu số•€ký•$|-2"I\=;<G
A.€D;M7•(<;+-(€;<='5@•"
CG;G$=V€chữ ký số•VEV€tài liệu số•=@
€chữ ký số•-g€;<=@•".927"
&.MZ=G1[c7=*2[O=927<=
p_AO=€chữ ký số•€D;M=*•PB=<G€ký•.
2|$=$A+;="L(D=<G€ký•-g9(-%
=*ue/b`2.A/VvA;5:W;(7.A"C6
7-=.=1[5e~
€IM7•[2$|-2V/O=€chữ ký số•ed
-gV/O=2"f.<=*3;M$2/=/S€hàm
băm•GA.€đại diện•.2=<n€IM7•€đại diện•*
1). Sơ đồ chữ ký số
!cD;M-VRuPAKSV v$.<`
P '5DA9R-<G"
A '5DA9D;M<G"
K '5DA9;.9<G"
S'59'.9;M"
V '59'.9;G"
Với mỗi khóa k ∈ K có`
22
#'.9;M!
;
∈!!
;
`→X
#'.9;G$=D;M]$
;
∈]]$
;
`×X→{4=}.@E
;2=:∈*∈X
C4(y}Sig
k
uxv
Ver
k
uxyv}
!=(y≠Sig
k
uxv
.3.2. Một số sơ đồ chữ ký .
23
1.3.2.1. Sơ đồ ký số RSA.
1/. Sơ đồ uCERjtxsv
ˆTạo cặp khóa ubí mật, công khaiv uabv `
?:-e'7*758e}5ˆ8+;=_}?}ƒ
#e-e'φuv}u5‡jv"u8‡jv"?:;<=+;=-“φuv *7φuv
I<=-e'=5%.O=-../φuv`=ˆ-≡ju./φuv"
#'5_5;<=u-e'+;=vI}{u=-v•=-∈ƒ
=ˆ-≡ju./φuvv}"
ˆKý số`?D;M$∈ *}!
;
uv}
=
u./v*∈X" uwjv
ˆKiểm tra chữ ký`]$
;
u*v}4⇔ ≡*
-
u./v"uwiv
1.3.2.2. Sơ đồ ký số Schnoor.
1/. Sơ đồ:
* <.58O=Z
n
* với q là số nguyên tố.
?:5∈ =..-.9.=$$ ;<"
?:ŸK;<=-e'
#e*}
;<=+;=
*L-R;+=A"
* Ký:
;M$R-
?:$0Vƒ
8
#e}Lu
$
v
#e}u$hv./8
?D;M!.$$_5uv
* Kiểm tra chữ ký:
]VR-.$V_5uv:VD;M!.$$5
2(^=@5$3"
}Lu
ˆ*
v
1.3.2.3. Chữ ký mù.
24
?D;MS?=2.Rjtsk"pbeO=D;MS
.;M$R-;+-(V/R-"
Ứng dụng trong hệ thống tiền điện tử: Mua bán hàng trên mạng.
X7=V8*(9T9jKK |T.-" =
E/b/%bO=V" =.1=./%Fck=.A"
Rút tiền:
XA.E2?uD+`7$9$%O=?e/bjKK v
X*;MS?"
=.1;M+F$|jKK $.;.O=X"
Tiêu tiền:
X=.T.-E?@<D;MO=*T.-=.
8*G9T"
T.-;G$=D;M$?"&(;+52T.-F/|=*=./%"
Gửi tiền:
T.-*?|X."
&9[D;M$?`
h&(52;G$=?@$<=*="
h&(?=3V?.;.O=T.-"
h&(2E+T.-F8*G9T.X"
T.-;<G-($g?|;.."IT.-?3d
€;<•G-($g?*$=|;.O=X3<@;MS"&'*
E2?;+A/(O=D=@<"
1/. Sơ đồ chữ ký mù RSA:
25
