vai Trò của nhà nước trong phát triển kinh tế xã hội nước ta trong những năm qua và các chính sách của nhà nước

T¨ng cêng vai trß chñ ®¹o cña thµnh phÇn kinh tÕ nhµ níc trong nÒn kinh tÕ nhiÒu
thµnh phÇn ë níc ta hiÖn nay

Mục Lục
trang
Lời Mở Đầu....................................................................................................3
A) Lý luận chung về tăng cường vai trò chủ đạo của kinh tế nhà nước trong nền
kinh tế nhiều thành phần ở nước ta hiện nay.........................................................4
I. Lý luận về vai trò kinh tế của Nhà nước.....................................................4
1. Lý luận của Chủ nghĩa Mác Lênin..................................................................4
2. Lý luận của trường phái cổ điển....................................................................5
3. Lý luận của trường phái tân cổ điển................................................................7
II. Định Nghĩa Và Vai Trò Chủ Đạo Của Thành Phần Kinh Tế Nhà
Nước.Tính tất yếu khách quan và phát triển vai trò kinh tế của Nhà nước....
8
1. Định Nghĩa Kinh Tế Nhà Nước......................................................................8
2. Vai trò chủ đạo của thành phần kinh tế nhà nước...........................................9
3. Vai trò kinh tế của Nhà nước nói chung......................................................10
4. Tính tất yếu khách quan của việc hình thành và phát triển
vai trò kinh tế của Nhà nước...............................................................................11
B) Thực trạng và giải pháp cho vấn đề tăng vường vai trò chủ đạo của thành
phần kinh tế nhà nước trong nền kinh tế nhiều thành phần ở nước ta hiện nay. .13
I. Thực Trạng vai Trò của nhà nước trong phát triển kinh tế xã hội nước
ta trong những năm qua và các chính sách của nhà nước.............................13
1. Vai trò của nhà nước trong phát triển kinh tế xã hội....................................13
2. Các giải pháp cơ bản nhằm tăng cường vai trò kinh tế của
Nhà nước.............................................................................................................15
II. Kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo và các giải pháp cơ bản
1

T¨ng cêng vai trß chñ ®¹o cña thµnh phÇn kinh tÕ nhµ níc trong nÒn kinh tÕ nhiÒu
thµnh phÇn ë níc ta hiÖn nay

nhằm tăng cường vai trò chủ đạo của kinh tế nhà nước................................27
1. Kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo............................................................27
2. Các giải pháp cơ bản nhằm tăng cường vai trò kinh tế của
Nhà nước.............................................................................................................27

Kết Luận ...................................................................30
Tài Liệu Tham Khảo.............................................................................32

2


Tăng cờng vai trò chủ đạo của thành phần kinh tế nhà nớc trong nền kinh tế nhiều
thành phần ở nớc ta hiện nay

LI M U
Cựng vi quỏ trỡnh phỏt trin v hi nhp kinh t ca t nc i vi khu
vc v th gii, Nc ta ang trong thi k quỏ i lờn CNXH. Trong quỏ
trỡnh chuyn i t nn kinh t ch yu t cung t cp sang nn kinh t th
trng vi nhiu thnh phn kinh t, vn ng theo c ch th trng cú s qun
lý ca nh nc theo nh hng XHCN luụn t ra nhng vn nghiờn cu
lý lun thc tin v cn thit. Trong ú, vai trũ ch o ca thnh phn kinh t
Nh nc cn uc tng cng v i mi sao cho phự hp vi c ch kinh t
mi. Phỏt trin kinh t cng phi i ụi vi bo m cụng bng vn minh v tin
b xó hi.ng ta ó xỏc nh mt cỏch nht quỏn kinh t th trng nh hng
xó hi ch ngha l nn kinh t nhiu thnh phn,reong ú kinh t nh nc gi
vai trũ ch o.Vỡ vy vic xỏc nh mt cỏch rừ rng v nht quỏn v trớ,vai trũ
ca kinh t nh nc trong quỏ trỡnh hoch nh ng li,chớnh sỏch phỏt trin

kinh t t nc l rt cn thit.Nh vy, vic nghiờn cu vai trũ v cỏc bin
phỏp tng cũng vai trũ ch o ca thnh phn kinh t Nh nc l ht sc
quan trng trong iu kin hin nay. Do ú, em ó chn ti Tng cng vai
trũ ch o ca thnh phn kinh t nh nc trong nn kinh t nhiu thnh
phn ca nc ta hin nay.
Nhng do trỡnh v phm vi ti cũn hn hp nờn bi vit chc chn s
cũn nhiu thiu sút. Em cng chõn thnh cm n s ch bo tn tỡnh ca thy
giỏo Trn Vit Tin ó giỳp em hon thnh ỏn ny

3


Tăng cờng vai trò chủ đạo của thành phần kinh tế nhà nớc trong nền kinh tế nhiều
thành phần ở nớc ta hiện nay

NI DUNG
A)

Lý lun chung v tng cng vai trũ ch o ca kinh t nh nc

trong nn kinh t nhiu thnh phn nc ta hin nay
I. Lý lun v vai trũ kinh t ca Nh nc
1.Lý lun ca Ch ngha Mỏc Lờnin
Ch ngha Mỏc Lờ nin xem xột nn kinh t di gúc v mụ t hin
tng n bn cht. Ch ngha Mỏc Lờ nin cho rng trong mt nn kinh t thỡ
cn phi cú s can thip ca Nh nc. Mt nn kinh t khi chuyn i sang c
ch th trng cú rt nhiu khuyt tt. Nh nc can thip vo nn kinh t nhm
hn ch ti a nhng khuyt tt v phỏt huy cao nhng mt tớch cc ca kinh
t phỏt trin. Theo Mỏc nu khụng cú s can thip ca Nh nc thỡ nn kinh t
khụng hot ng bỡnh thng c, nú s tr nờn ri ren mt cõn i mt cỏch

nghiờm trng.
Di ch ngha Mỏc, Nh nc khụng nhng ch cú vai trũ qun lý kinh t
m cũn cú vai trũ iu tit nn kinh t tm v mụ m bo s phỏt trin n
nh v nn kinh t, chng lm phỏt v khuynh hng to ra s cõn i gia cỏc
ngnh ngh v duy trỡ s cõn bng ú Nh nc kt ni gia hai ngnh ngh,
cõn i gia cung v cu, iu tit s lu thụng hng hoỏ v tin t.
Nh nc m bo tớnh hiu qu cho s phỏt trin, Nh nc dựng cỏc
chớnh sỏch tin t, ti chớnh, ti khoỏ... v cỏc bin phỏp a Khoa hc k thut
cụng ngh vo nn kinh t thỳc y nn kinh t phỏt trin nhanh chúng. Vi
cụng c l h thng lut phỏp, Nh nc s dng nhm iu chnh nn kinh t
phỏt trin ỳng hng, bo m s n nh ngn chn nhng hin tng xu
khụng ỏng cú.
Nh vy, quan im ca ch ngha Mỏc - Lờ nin l ỳng n nht.Trong
bt k mt quc gia no u nht thit phi cú s tham gia iu tit ca Nh
nc. Nh nc iu chnh v duy trỡ xó hi thớch nghi vi nhng iu kin mi
v to ra nhng iu kin thun li cho nn kinh t. Vit Nam ta theo quan im
4


Tăng cờng vai trò chủ đạo của thành phần kinh tế nhà nớc trong nền kinh tế nhiều
thành phần ở nớc ta hiện nay

ca ch ngha Mỏc - Lờnin ó v ang xõy dng cng c vai trũ Nh nc Cng
ho XHCN Vit Nam trong nn kinh t.
2.Lý lun ca trng phỏi c in
Khỏc vi ch ngha Mỏc - Lờnin, quan im ca trng phỏi c in cho
rng Nh nc khụng nờn can thip vo nn kinh t. H cho rng tha nhn

s

tn ti ca qui lut kinh t l khỏch quan khụng ph thuc vo ý chớ ca con
ngi. Nhng quy lut ú cú kh nng m bo s cụng bng t nhiờn trong h
thng kinh t. Vỡ vy trng phỏi c in tỏn thnh hn ch bng mi cỏch s
can thip ca Nh nc vo nn kinh t c cho cỏc trng phỏi kinh t hot
ng t do nn kinh t s tin ti ton dng nhõn cụng do tỏc dng ca hai lc
cung cu. Trng phỏi c in ra i khi ch phong kin vn cũn tn ti v
do ú ó nh hng phn no ti quan im ca h.
S phỏt sinh cỏc qun im ca trng phỏi c in v Nh nc bt
ngun t cỏc hc thuyt ca trng phỏi trng nụng m in hỡnh hc thuyt
"lut t nhiờn" ca F. Quesnay. õy l t tng trung tõm trong hc thuyt ca
Quesnay. ễng cho rng trong xó hi tớnh ngu nhiờn khụng chim v trớ thng tr
m tớnh tt yu tớnh quy lut mi chim v trớ thng tr. Trong lý thuyt v "lut
t nhiờn" ụng tha nhn vai trũ t do cỏ nhõn coi ú l lut t nhiờn ca con
ngi ễng ũi cú s cnh tranh t do gia nhng ngi sn xut hng hoỏ.
Theo ụng yu t khụng th thiờu c ca "lut t nhiờn" l tha nhn quyn bt
kh xõm phm i vi s hu cỏ nhõn.
Nhng ni dung ú núi lờn rng "lut t nhiờn" ca Quesnay phn ỏnh yờu
cu phỏt trin ca t bn vi nhng yu t bờn trong m Nh nc khụng nờn
can thip vo kinh t. ễng cho rng chớnh sỏch t do kinh t l ỳng n nht.
S phỏt trin cỏc quan im ca trng phỏi c in phi nhc ti
AdamSmith (1723 - 1790) ễng l nh kinh t chớnh tr hc c in ni ting
Anh v trờn th gii, ễng l con ngi ti nng 14 tui ó vo i hc. T
tng ca ụng thm nhun nguyờn lý trit hc ca Scotlen. A.Smith l nh t
tng tiờn tin ca giai cp t sn ụng mun th tiờu ch phong kin m
5


Tăng cờng vai trò chủ đạo của thành phần kinh tế nhà nớc trong nền kinh tế nhiều
thành phần ở nớc ta hiện nay

ng cho CNTB phỏt trin v xem ch TBCN l hp lý duy nht. Th gii
quan ca A.Smith ch yu l duy vt nhng ch ngha duy vt ụng cũn mang
tớnh cht t phỏt mỏy múc cha bit phộp bin chng duy vt ụng tha nhn cỏc
quy lut kinh t khỏch quan v t tng t do kinh t. ễng a ra lý thuyt
"Bn tay vụ hỡnh" v nguyờn lý "Nh nc khụng can thip" vo hot ng nn
kinh t. Theo ụng "Bn tay vụ hỡnh" chớnh l quy lut

kinh t khỏch quan t

phỏt hot ng chi phi hot ng ca con ngi. H thng cỏc quy lut kinh t
khỏch quan ú cũn gi l "Trt t t nhiờn". Theo ụng nn kinh t phi phỏt
trin trờn c s t do kinh t s vn ng ca th trng do quan h cung cu
v s bin i t phỏt ca giỏ c hng hoỏ trờn th trng. Smith cho rng ch
xó hi m trong ú tn ti sn xut v trao i hng hoỏ l mt ch bỡnh
thng, nn kinh t bỡnh thng l nn kinh t phỏt trin trờn c s t do cnh
tranh. Theo ụng ch bỡnh thng c xõy dng trờn c s "trt t t nhiờn".
Ch khụng bỡnh thng l sn phm ca s dt nỏt.
Nu Quesnay cho rng "lut t nhiờn" ch tr thnh hin thc trong nhng
iu kin thun li thỡ A.Smith cho rng "Trt t t nhiờn" c th hin trong
mi xó hi khụng ph thuc vo iu kin no. Theo ụng qui lut kinh t l vụ
nh. Mc dự chớnh sỏch kinh t cú th kỡm hóm hoc thỳc y

s tỏc ng

ca qui lut kinh t nhng Smith cho rng s phỏt trin bỡnh thng l s t iu
tit khụng cn cú s can thip ca Nh nc vo kinh t. Theo ễng Nh nc cú
nhng chc nng sau:
- Bo v xó hi chng li bo lc v bt cụng ca cỏc dõn tc khỏc.
- Bo v mi thnh viờn trong xó hi trỏnh khi bt cụng v ỏp lc ca
thnh viờn khỏc.

- ụi khi Nh nc cng th hin mt vo chc nng kinh t khi nhng
nhim v ny vt quỏ kh nng ca nhng nghip riờng bit nh xõy dng kt
cu h tng, cụng trỡnh cụng cng ln...

6


Tăng cờng vai trò chủ đạo của thành phần kinh tế nhà nớc trong nền kinh tế nhiều
thành phần ở nớc ta hiện nay

Nh vy Smith cho rng s hot ng ca "Bn tay vụ hỡnh" s a nn
kinh t n s cõn bng m khụng cn s can thip ca Nh nc v chớnh ph
cng khụng nờn can thip lm gỡ.
Nhng cỏc nh kinh t hc t sn c in ó mc phi sai lm khi cho rng
khụng cn Nh nc can thip vo nn kinh t. T nhng nm 30 ca TK 19,
cỏch mng ch ngha Anh hon thnh, v t 1825 tr i cỏc cuc khng
hong kinh t lp li liờn tc v cú chu k v gn õy nht l khng hong kinh
t Thỏi Lan sang Hn Quc,

Inụnờsia.... Nhng hin tng kinh t mi ny

sinh nh khng hong tht nghip, s phỏ sn ca nhng ngi sn xut nh...
S sai lm ca h l h ó xa ri phng phỏp trỡu tng hoỏ khoa hc m ch
xem xột h thng hoỏ cỏc hin tng b ngoi m khụng i sõu phõn tớch cỏc
bn cht bờn trong ca quỏ trỡnh kinh t. iu ú chng t "Bn tay vụ hỡnh"
khụng th m bo cho nhng iu kin n nh cho nn kinh t th trng phỏt
trin".
3.Lý lun ca trng phỏi tõn c in
Cui TK19 u TK 20 do nhng mõu thun vn cú ca CNTB ngy cng
sõu sc v nhng khú khn v kinh t tht nghip ngy cng tng, do nhng hin

tng kinh t mi ny sinh ũi hi phi cú s phõn tớch nhng hin tng mi
ú. Trc bi cnh ú hc thuyt kinh t ca trng phỏi tõn c in xó hi
nhm gii thớch cỏc hin tng kinh t mi v chng quan im ca ch ngha
Mỏc.
Phng phỏp lun ca trng phỏi tõn c in l cỏch tip cn ch quan
i vi cỏc hin tng kinh t cỏc nh tõn c in ch trng phõn tớch cỏc
hin tng kinh t trong cỏc xớ nghip riờng bit ri rỳt ra kt lun chung cho
ton xó hi iu ú dn n rt nhiu thiu sút v sai lm. Phng phỏp ca h
ch l phng phỏp phõn tớch vi mụ.
Trng phỏi c in mi da vo yu t tõm lý ch quan gii thớch cỏc
hin tng v quỏ trỡnh kinh t xó hi, h cng c lý thuyt giỏ tr ch quan.
Trng phỏi tõn c in mun bin kinh t chớnh tr thnh khoa hc kinh t
7


Tăng cờng vai trò chủ đạo của thành phần kinh tế nhà nớc trong nền kinh tế nhiều
thành phần ở nớc ta hiện nay

thun tuý khụng cú mi liờn h vi cỏc iu kin chớnh tr - xó hi v cng ging
nh trng phỏi c in cỏc nh kinh t hc trng phỏi tõn c in ng h t
do cnh tranh chng li s can thip ca Nh nc vo kinh t. Vai trũ ca chớnh
ph khụng quan im ca h l rt m nht. Cỏc hc thuyt ca h ỏp dng rng
rói vo kinh t, t tng ca h nng v mt lng v b qua mt cht. Nh vy
h khụng th ch ra mt cỏch hon chnh cỏc qui lut cỏc phm trự kinh t. H
a ra lý thuyt kinh t t iu chnh vỡ vy quan im ca h l khụng cn n
s can thip ca Nh nc vo nn kinh t. H tin tng chc chn vo c ch
th trng t phỏt s m bo thng bng cung cu m bo cho nn kinh t
phỏt trin. Nh vy quan im ca trng phỏi ny cú rt nhiu gii hn v
c gi l trng phỏi gii hn.
II.

nh Ngha V Vai Trũ Ch o Ca Thnh Phn Kinh T Nh

Nc.Tớnh tt yu khỏch quan v phỏt trin vai trũ kinh t ca Nh nc
1.nh Ngha Kinh T Nh Nc
Trc õy, khỏi nim thng dựng l kinh t quc doanh ch b phn
kinh t thuc s hu nh nc, do nh nc trc tip qun lý v kinh doanh.
Bo co chnh tr ti i hi VII (1991) nờu r: Khn trng sp xp li v i
mi qun lý kinh t quc doanh, bo m kinh t quc doanh phỏt trin cú hiu
qu, nm vng nhng lnh vc v ngnh then cht phỏt huy vai tr ch o
trong nn kinh t.
Hi ngh i biu ton quc gia nhim k khoỏ VII (1994), khỏi nim
kinh t quc doanh khụng c s dng na m thay vo ú l khu vc doanh
nghip nh nc. Lý do: trong cc doanh nghip thuc s hu nh nc, nh
nc ch nm gi quyn ch s hu ch khụng trc tip nm quyn kinh doanh
v quyn ny l thuc doanh nghip. Vn kin Hi ngh i biu ton quc ch
trng phõn bit s hu nh nc vi hnh thc doanh nghip nh nc nh
sau: ti sn v vn thuc s hu nh nc c s dng di nhiu hnh thc,
va bo m hiu qu kinh t xú hi cao, va tng cng kh nng thỳc y v
8


Tăng cờng vai trò chủ đạo của thành phần kinh tế nhà nớc trong nền kinh tế nhiều
thành phần ở nớc ta hiện nay

kim soỏt trc tip ca nh nc i vi cỏc hot ng kinh doanh, nh u t
vo khu vc doanh nghip nh nc (gm nhng doanh nghip 100% vn nh
nc hay nh nc nm mt t l c phn sc khng ch); cho thuờ, tụ
nhng (hm m), liờn doanh, gúp c phn, mua c phiu ca cỏc doanh nghip
thuc nhng thnh phn khc.

T i hi VIII (1996) tr i, khỏi nim kinh t nh nc ú c s dng
ph bin v hon ton thay th cho khỏi nim kinh t quc doanh. Kinh t nh
nc bao gm khụng ch cỏc doanh nghip thuc s hu nh nc m cn cỳ c
mt s lnh vc khc nh ti nguyờn quc doanh (do doanh nghip nh nc s
dng) ngõn sỏch nh nc v d tr quc gia.
2.Vai trũ ch o ca thnh phn kinh t nh nc
Vn kin i hi VIII (1996) nờu c th: tip tc i mi v phỏt trin cú
hiu qu kinh t nh nc lm tt vai tr ch o: lm n by y nhanh
tng trng kinh t v gii quyt nhng vn xú hi, m ng, hng dn,
h tr cỏc thnh phn kinh t khỏc cựng phỏt trin; lm lc lng vt cht
nh nc thc hin chc nng iu tit v qun lý v mụ; to nn tng cho ch
xú hi mi.
Vn kin i hi IX (2001) li nờu: kinh t nh nc phỏt huy vai tr ch
o trong nn kinh t, l lc lng vt cht quan trng v l cụng c nh
nc nh hng v iu tit v mụ nn kinh t. Doanh nghip nh nc gi
nhng v trớ then cht, i u ng dng tin b khoa hc v cụng ngh, nờu
gng v nng sut, cht lng, hiu qu kinh t xú hi v chp hnh php
lut.
Vn kin i hi X (2006) mt ln na khng nh: Kinh t nh nc gi
vai tr ch o, l lc lng vt cht quan trng nh nc nh hng v

9


T¨ng cêng vai trß chñ ®¹o cña thµnh phÇn kinh tÕ nhµ níc trong nÒn kinh tÕ nhiÒu
thµnh phÇn ë níc ta hiÖn nay

điều tiết nền kinh tế, tạo môi trường và điều kiện thúc đẩy các thành phần kinh
tế cùng phát triển”.
Nhỡn tổng quỏt từ sau Đại hội VII đến nay, quan niệm của Đảng ta về kinh

tế nhà nước và về vai trũ chủ đạo của thành phần kinh tế nhà nước trong nền
kinh tế thị trường ở nước ta đó cú sự phỏt triển đáng kể. Hai điểm nổi bật nhất
là:
Một, do có sự phân biệt giữa sở hữu nhà nước với hỡnh thức doanh nghiệp
nhà nước và cũng do có sự phân biệt giữa quyền chủ sở hữu với quyền kinh
doanh trong doanh nghiệp nhà nước mà chúng ta đó chuyển từ khỏi niệm kinh tế
quốc doanh sang khỏi niệm kinh tế nhà nước.
Hai, để tránh sự lẫn lộn trong nhận thức giữa vai trũ chủ đạo của thành
phần kinh tế nhà nước với vai trũ quản lý, điều tiết của nhà nước, pháp quyền xó
hội chủ nghĩa trong nền kinh tế nước ta, Đảng ta đó khẳng định rừ ràng rằng
thành phần kinh tế nhà nước không lónh đạo các thành phần kinh tế khác mà “là
lực lượng vật chất quan trọng để nhà nước định hướng và điều tiết nền kinh tế,
tạo môi trường và điều kiện thúc đẩy các thành phần kinh tế cùng phát triển”.
3.Vai trò kinh tế của Nhà nước nói chung
Vai trò chung nhất của Nhà nước là tạo ra môi truờng và điều kiện thuận
lợi cho sự phát triển kinh tế, có lợi cho lợi ích kinh tế của giai cấp thống trị. Vai
trò chung đó thể hiện qua các nội dung sau:
+Một là Nhà nuớc giữ vững ổn định môi truờng kinh tế để ổn định về
chính trị, tránh những biến động lớn trong kinh tế sẽ tác dộng xấu đến vai trò,
địa vị thống trị của giai cấp đó hoặc tác dộng đến lợi ích kinh tế của giai cấp
thống trị.
+ Hai là mỗi một Nhà nước đều ban hành riêng cho mình hệ thống luật
pháp và các chính sách phục vụ cho việc phát triển cho kinh tế, tất cả hệ thống
10


T¨ng cêng vai trß chñ ®¹o cña thµnh phÇn kinh tÕ nhµ níc trong nÒn kinh tÕ nhiÒu
thµnh phÇn ë níc ta hiÖn nay

đó cơ bản dựa trên nền tảng là ý thức, ý chí của giai cấp thống trị, và lợi ích kinh

tế của giai cấp đó.
+ Ba là Nhà nước xác định các loại thuế, xây dựng ngân sách quốc gia để
nuôi sống bộ máy quyền lực do Nhà nuớc lập ra.
+ Bốn là Nhà nước quản lí và khai thác tài nguyên và môi truờng của quốc
gia mình.
+Năm là Nhà nuớc xây dựng cơ sở hạ tầng phục vụ cho phát triển kinh tế
như cầu đuờng, kênh..
Những vai trò trên là những vai trò chung nhất mà đa số nhà nuớc nào
cũng phải thực hiện. Tuy nhiên ở các kiểu Nhà nước khác nhau thì vai trò kinh
tế của nó cũng có nhiều điểm khác nhau.
4.Tính tất yếu khách quan của việc hình thành và phát triển vai trò
kinh tế của Nhà nước
Trong hình thái kinh tế- xã hội chiếm hữu nô lệ thì vai trò của Nhà nứoc
chủ nô cũng bước đầu hình thành tuy còn sơ khai nhưng nó cũng tác động lớn
đến quá trình phát triển kinh tế trong thời kì đó như : Xây dựng đồn điền, ban
hành chính sách bảo vệ quyền lợi của giai cấp chủ nô, xây dựng một số công
trình có ý nghĩa to lớn về mặt tinh thần như đền, tuợng thần thánh…
Ở nhà nước phong kiến thì vai trò kinh tế của Nhà nước được thể hiện rõ
rệt hơn. Tuy nhiên, cũng có sự khác biệt giữa Nhà nuớc phong kiến phương
Đông và phương Tây. Các nhà nước phong kiến phương Tây thì đẩy mạnh buôn
bán, tìm lục địa mới, lập trang trại, tìm vàng bạc ở các lục địa khác …Trong khi
đó, Nhà nước phong kiến phương Đông chú trọng vào nông nghiệp lập ra các
làng nghề truyền thống, quan tâm tới việc phát triển kinh tế của đất nước mình.
Còn trong hình thái kinh tế tư bản chủ nghĩa thì vai trò kinh tế của Nhà
nước tư sản có sự khác biệt giữa hai thời kì : Thời kỳ CNTB cạnh tranh và
CNTB độc quyền. Trong thời kỳ tự do cạnh tranh với lí thuyết “ Bàn tay vô
hình”các nhà nước tư bản hạn chế sự can thiệp của chính phủ vào kinh tế còn
trong thời kì CNTB độc quyền, do nhiều nguyên nhân khác nhau (khủng hoảng
11

Tăng cờng vai trò chủ đạo của thành phần kinh tế nhà nớc trong nền kinh tế nhiều
thành phần ở nớc ta hiện nay

kinh t ,tin b khoa hc cụng ngh, s ra i ca h thng ch ngha xó hi...)
ó khin Nh nuc t bn ngy cng can thip sõu hn n vn kinh t. T
u nhng nm 90 , cỏc nh noc t bn bt u thc hin ch trng chớnh tr
can thip vo kinh t, th trng. Nh nc t bn rt chỳ ý dn s dng vai trũ
c ch th trung v phỏt trin t hu hoỏ, ng thi phỏt trin cỏc cụng ty siờu
quc gia vi cỏc cụng c ti chớnh, chi phi ca Nh nc,thu, tớn dng t giỏ,
lói sut..m ng sau l s h tr c lc ca chớnh ph t sn iu tit kinh
t v iu tit th trung. Chớnh ph vn dng chớnh sỏch ti chớnh nhiu hn
tỏc ng nh hng n kinh t. Chớnh ph M ó thc hin k hoch chn
hng nn kinh t, chớnh ph Anh ni lng chớnh sỏch khụng ch lm phỏt m
rng cụng cng, kớch thớch phỏt trin kinh t
V cui cựng cho n nay l Nh nc XHCN. Vi vai trũ qun lý kinh t
ca Nh nc , mt s nc xó hi ch ngha ó t uc nhng thnh tu kinh
t ỏng kớnh n. Liờn Xụ thp k 50 cú tc tng trng lờn ti 14% nm.
Nh nc XHCN phỏt trin thnh phn kinh t quc doanh v tp th. Tuy tri
qua nhiu giai on th thỏch quyt lit nhng mt s nh nc CNXH cũn tn
ti n nay ó t c nhiu thnh tu ln v kinh t nh Trung Quc, Vit
Nam..trong ú cú s úng gúp rt ln bi vai trũ qun lớ kinh t ca cỏc Nh
nc XHCN.
Qua tin trỡnh lch s trờn ta thy rng vai trũ kinh t ca Nh nc núi
chung l s cn thit khỏch quan v cú xu húng ngy cng oc tng cng
trong iu kin th gii cú nhiu bin ng nh hin nay. Chỳng ta ang ng
trc mt giai on mi ca s phỏt trin ca cuc Cỏch mng khoa hc- cụng
ngh s bựng n thụng tin v xu húng ton cu hoỏ trong i sng kinh t th
gii. Chớnh iu ú l mt s thỏch thc ln v khoa hc, k thut, nng sut lao
ng. Cht lng sn phm tng thu nhp v nõng cao mc sng ang thỳc

y, tỏc ng cỏc nc iu chnh c cu sn xut, y mnh cnh tranh v hp
tỏc trờn th trng quc t. Cựng vi s xut hin cỏc ngnh cụng nghip mi :
sinh hc, nhit lng mi, in tó dn n s bin ng sõu sc c v kinh
12


Tăng cờng vai trò chủ đạo của thành phần kinh tế nhà nớc trong nền kinh tế nhiều
thành phần ở nớc ta hiện nay

t, chớnh tr, xó hi trờn quy mụ ton th gii cng nh nh hng ln n chin
lc phỏt trin kinh t xó hi, v chin lc qun lớ v mụ nn kinh t th trng
theo nh hng XHCN nc ta.
Túm li, tng cng vai trũ kinh t ca Nh nc núi chung l mt s cn
thit khỏch quan v cn phi tng cng cho phự hp cỏc iu kin kinh t mi
nh hin nay. V i vi nc ta, mt nc theo nh hng xó hi thỡ vai trũ
kinh t ca Nh nc cng phi uc coi trng m bo va phỏt trin kinh t
bn vng va m bo s cụng bng, dõn ch XHCN, vut qua khú khn th
thỏch, tin nh chớnh tr, m ca hi nhp tranh th c vn k thut, cụng
ngh v qun lớ theo ỳng nguyờn tc i ngoi ca nc ta: Hp tỏc, m ca,
hiu qu cao v gi vng t ch c lp quc gia.
B)

Thc trng v gii phỏp cho vn tng vng vai trũ ch o ca

thnh phn kinh t nh nc trong nn kinh t nhiu thnh phn nc ta hin
nay
I. Thc Trng vai Trũ ca nh nc trong phỏt trin kinh t xó hi
nc ta trong nhng nm qua v cỏc chớnh sỏch ca nh nc
1.Vai trũ ca nh nc trong phỏt trin kinh t xó hi
Nhiu chớnh sỏch nh nc a ra khụng sỏt thc t, khụng ớt vn bn

mõu thun chng chộo, nhiu vn bn va ban hnh ú phi sa i, b sung,
gõy khú khn cho vic vn dng thc thi. Th tc hnh dõn ch khụng phi cỏn
b hnh, lm khú d vi vnh, tiu cc, mt khỏc chớnh th tc phc tp to
iu kin cho cỏn b hnh dõn. Tụi cho rng tt c cỏc khõu ca chỳng ta u
cha hon thin, c trờn ln di.
nc ta, trong quỏ trnh chuyn i sang kinh t th trng, nhiu ngi
cho rng th trng quyt nh ht thy, quyt nh giỏ c , quyt nh sn xut.
Theo GS. Stiglitz th trng l rt quan trng nhng khụng nờn quỏ chỳ trng
bi nú khụng phi l tt c, vai tr ca nh nc trong vic iu tit th trng l
rt quan trng. Theo tụi ch trng chớnh sỏch ca nh nc l iu cn phi cú,
13


Tăng cờng vai trò chủ đạo của thành phần kinh tế nhà nớc trong nền kinh tế nhiều
thành phần ở nớc ta hiện nay

l quyt nh, th trng l iu kin phỏt huy. Nhng thnh tu v tn ti
ca kinh t-xú hi ca nc ta trong thi gian qua ch yu ph thuc vo nhng
chớnh sỏch nh nc, ph thuc vo c ch qun lý ca nh nc.
Song nhiu vn tn ti chỳng ta cho cp di thc thi chớnh sỏch
khụng ỳng. Nhiu chớnh sỏch nh nc a ra khụng sỏt thc t, khụng ớt vn
bn mõu thun chng chộo, nhiu vn bn va ban hnh ú phi sa i, b
sung, gõy khú khn cho vic vn dng thc thi. Th tc hnh dõn ch khụng
phi cỏn b hnh, lm khú d vi vnh, tiu cc, mt khc chnh th tc
phc tp to iu kin cho cỏn b hnh dõn. Tụi cho rng tt c cỏc khõu ca
chỳng ta u cha hon thin, c trờn ln di.
Cc ch trng a ra th nhiu nhng thc t cỏch lm, c ch chớnh
sỏch li khụng phự hp, nhiu khi cn hn ch.
+Ch Trng Tng trng Cao:
VN cú n lc ln trong tng trng tc cao, trong nm 2004 tc tng

trng ca VN l 7,6% (Thỏi Lan 8%, Singapore 8,1%, Trung Quc 9,3%). Mt
thc t nc ta trong nhng nm qua, tng trng kinh t thuc loi cao, c
cu kinh t bt hp lý ú lm cho nn kinh t pht trin km bn vng: hiu qu
kinh t thp, cnh tranh yu, lm pht tng, tc gim nghốo chng li, chờnh
lch thu nhp tng, ti nguyờn cn kit, mụi trng b ụ nhim.
Nhn li 20 nm qua c cu kinh t nc ta ú chuyn dch theo hng
gim t trng nụng nghip, tng t trng cụng nghip. Song phõn tớch c cu
kinh t cho thy:
T trng dch v trong GDP ú gim trong 8 nm liờn tc ngc vi quy
lut chung, cỏc ngnh dch v cú tớnh cht ng lc cn phỏt trin nh giỏo dc,
khoa hc cụng ngh, ti chớnh tớn dng t trng rt thp. Kinh doanh ti sn v
14


Tăng cờng vai trò chủ đạo của thành phần kinh tế nhà nớc trong nền kinh tế nhiều
thành phần ở nớc ta hiện nay

dch v t vn, kinh doanh t ai nh chim t trng cao th 2 trong cc
ngnh dch v. Cỳ th nỳi tnh trng tng nhanh dch v kinh doanh t ai nh
trong c cu kinh t khụng cú li cho phỏt trin kinh tờ xú hi t nc. Bi
hc Thỏi Lan, Hn Quc ú chng minh s pht trin dch v kinh doanh t ai
nh ú lm gim tng trng kinh t.
V phỏt trin cụng nghip, chớnh sỏch nh nc cn ch trng nhiu v
pht trin cng nghip ch bin lng thc thc phm, cụng nghip nh may
mc da giy, thiu s phỏt trin cỏc ngnh cụng nghip h tr v liờn quan, cỏc
ngnh sn xut t liu sn xut, cỏc ngnh cú hm lng khoa hc cao. Chớnh
sỏch phỏt trin ny ú bin nn cng nghip nc ta thnh cụng nghip gia cụng
lp rỏp. Theo tin s AT Kearney VN phi cnh giỏc cỏi by chi phớ (lao ng)
thp tr thnh búi lp rp hng xut khu nh Mexico.
C cu kinh t ca nc ta vn thuc loi c cu kinh t ca cỏc nc kộm

phỏt trin. S chuyn dch c cu kinh t ca VN khỏ chm chp. Thc vy ú
30 nm trụi qua, chỳng ta xõy dng kinh t trong ho bnh, thi gian m cc
nc cụng nghip phỏt trin ú lm th gii kinh ngc tr thnh nhng con h.
Cc nc cụng nghip phỏt trin trong 3 thp k ú chuyn dch nhanh chỳng,
thp k u xut khu cỏc sn phm cụng nghip nh s dng nhiu lao ng,
thp k tip theo cụng nghip húa hng v xut khu cỏc sn phm cú hm
lng k thut, vn cao, thp k cui cựng ca th k 20 thc hin cụng nghip
húa hng v xut khu cỏc sn phm k thut cao cú sc cnh tranh ln.
phỏt trin cao v bn vng, VN nờn a dng húa sn phm, phỏt trin
cỏc ngnh h tr v cỏc sn phm hm lng khoa hc cao v chm dt tnh
trng u t mự quỏng vo mt s ngnh cụng nghip v dch v khụng hiu
qu.
2.Cỏc chớnh sỏch ca nh nc
15


Tăng cờng vai trò chủ đạo của thành phần kinh tế nhà nớc trong nền kinh tế nhiều
thành phần ở nớc ta hiện nay

+Chớnh sỏch thu hỳt u t nc ngoi
VN quan tõm quỏ nhiu vo n s lng FDI, quỏ coi trng s ly c
bao nhiờu d ỏn, nhng li xem nh li ớch ca d ỏn, tỏc ng ca d ỏn n
nn kinh t, trong khi cỏc nc ú quay sang ch trng thu ht cht lng cỏc
ngun vn FDI.
Tnh hnh thu ht FDI va qua cho thy quy m ca cc d n FDI va
v nh l ch yu chim n 60%, nu nh nm 1997 bnh quừn vn u t mt
d ỏn khong 23 triu USD, nm 2004 ch cn 4 triu USD/d n. Phn ln cc
d n tp trung vo ngnh cng nghip nh v cụng nghip ch bin lng thcthc phm, du khớ, khỏch sn, bt ng sn, nh ca, ch u t phn ln l cỏc
nc ASEAN, Hn Quc, i Loan l nhng nc cú ngun vn cha ln v
khoa hc cụng ngh trnh qun lý cha phỏt trin cao, hn ta mt ớt.

Nhng tin tc mi õy cho rng VN ang thay i v lng v cht trong
thu hỳt FDI. Ch trong 2-3 thỏng u nm 2005, B k hoch u t cp phộp
cho cụng ty Honda VN c sn xut v kinh doanh ụ tụ ti VN u t 60 triu
USD, H Ni ú cp php 2 d ỏn u t vi ngun vn rt ln l d ỏn kinh
doanh in thoi di ng CDMA tr giỏ 660 triu USD v d ỏn xõy dng cao c
65 tng vi vn ng ký 114 triu USD. im c bit trong vic thu hỳt ngun
vn FDI trong 2 thỏng u nm ny chnh l dch v chim 70% trong ngun
vn ng ký mi. Nhn vo lnh vc d n u t nc ngoi phn ln l nhng
lnh vc nh u t thu li nhun ln. Phõn tớch 3 d ỏn cho thy d ỏn sn xut
ụ tụ ch hn, sn, lp rỏp ch khụng phi sn xut ụ tụ, sn xut ng c, d ỏn
in thoi di ng l d ỏn kinh doanh mng in thoi ch khụng phi d ỏn
sn xut mỏy in thoi di ng, d ỏn xõy dng cao c 65 tng l d ỏn kinh
doanh t ai nh , lnh vc li nhun bộo b nh ú m Hn Quc trc õy
ú thu ht c ngun ti chớnh rt ln t cỏc nc Rp giu du m a v
nc.
16


Tăng cờng vai trò chủ đạo của thành phần kinh tế nhà nớc trong nền kinh tế nhiều
thành phần ở nớc ta hiện nay

lụi kộo nh u t, cỏc a phng ú a ra nhng u úi vt quỏ
gii hn quy nh : u úi v thu, u úi v tn dng, u úi v t v tng
cng cỏc u úi khc mt cch khng cỳ quy hoch.
Tuy nhiờn theo cỏc nh u t nc ngoi mụi trng u t ca VN cha
thc s hp dn.
Thc vy, th nht VN khụng cú chớnh sỏch phỏt trin cỏc ngnh h tr v
liờn quan, hu nh l con s 0. Khụng cú ngun cung ng ti ch, buc cỏc nh
u t phi nhp linh kin, ph tựng, khin giỏ thnh cao, sc cnh tranh gim.
Chng hn trong ngnh cụng nghip ụ tụ xe mỏy, chớnh sỏch ni a húa ca ta

i hi cỳ 5%, trong khi Thi Lan 60% vo nm th 5. Bi hc Thỏi Lan cho
thy, h rt coi trng t l ni a húa, ch cú 15 nh mỏy lp rỏp nhng cú n
1.800 nh mỏy cung ng.
Th hai, h tng c s yu kộm, chi phớ c s h tng cao.
Th ba, chớnh sỏch phỏt trin ngun nhõn lc cha c coi trng a n
cht lng lao ng cn thp.
Th t, th tc v thu, hi quan rc ri, rm r. Theo cỏc cụng ty ti
chớnh v tp on ngõn hng th gii cụng b , c ch u úi u t ca VN
phc tp nht th gii.
ú n lỳc chỳng ta phi tp trung nõng cao cht lng c s h tng, phỏt
trin ngun nhõn lc, ch khụng phi ua nhau a ra nhng u úi vt khung,
ng thi tng thu hỳt FDI v mt cht lng, u úi i vi nhng lnh vc
cụng ngh k thut cao, nhng lnh vc sn xut t liu sn xut, cỏc ngnh h
tr v liờn quan m bo sn xut hiu qu, nõng cao kh nng cnh tranh
ca sn phm trong hi nhp kinh t quc t.
+Chnh sch thu ht ODA

17


Tăng cờng vai trò chủ đạo của thành phần kinh tế nhà nớc trong nền kinh tế nhiều
thành phần ở nớc ta hiện nay

Nm 2004 ODA t 3 t USD, nm 2005 t 3,4 t USD. Giỏm c WB
ti VN núi rng hin tng n nc ngoi ca VN l 15 t USD, tớnh ra mi
ngi dõn VN ang n 180 USD bng gn ẵ s GDP/ngi/nm (484 USD).
T nm 1998 hng nm VN phi chi tr khong 1 t USD c vn ln lúi. u
nm 2005, 10% s n n hn ca chớnh ph VN tr giỏ khong 100 triu USD
s c chớnh ph Anh ng ra tr giỳp. Vic ú s gõy khú khn lõu di cho
VN do mt uy tớn trờn th trng ti chớnh.

Cc chuyn gia kinh t quc t cỳ nhiu li khuyn VN khng v c
vay vi lúi sut thp m vay trn lan khng tnh hiu qu s tr thnh nc n
nn khú cú kh nng thanh toỏn.
Kinh nghim pht trin trong 50 nm qua ca cỏc nc cho thy r, mt s
ln cc nc ang phỏt trin trụng cy vo vin tr ti chớnh vn nc ngoi,
vn nm trong s nhng nc kộm phỏt trin nht. gim gỏnh nng n nn,
cn phi tng tit kim ni b. T l tit kim trong nc nm 2001 ca VN t
24,6% GDP l quỏ thp, Trung Quc t 39%, Hn Quc 34,2%, Singapore
49,9%, Malaysia 47%, Thỏi Lan 32,8%.
nn kinh t phỏt trin nhanh v bn vng cn phi tng cng tit kim,
gim vay n quc t.
+Chớnh sỏch t ai nh
Dch v t ai nh ln nhanh trong nhng nm qua do chớnh sỏch t
ai ca nc ta hng ti mc ớch t ai l ngun thu ln ca ngõn sỏch sau
du m v khuyn khớch u giỏ t (thc cht l khuyn khớch nõng giỏ t).
Ngun thu t t ln song c dựng ch yu chi cho n bự gii ta, tin
n bự gii phúng mt bng trong nhiu trng hp cn ln hn c tin u t
trc tip vo cụng trnh, theo Th tng Phan Vn Khi TP.HCM tin cho bi

18


Tăng cờng vai trò chủ đạo của thành phần kinh tế nhà nớc trong nền kinh tế nhiều
thành phần ở nớc ta hiện nay

hon gii ta chim ht 2/3 d ỏn, tin lm ng ch 1/3, mt li khụng bự
c vi nhng mt thit hi do t gõy nờn.
Giỏ t ú tng lờn nhanh chúng. Giỏ thuờ t cao nht trong khu vc.
Theo kho sỏt ca CBRE VN, giỏ t trung bnh ti H Ni t gp 2,6 ln
Bangkok, giỏ thuờ vn phng hng A TP.HCM t gp ụi Bangkok.

Trong thi gian qua chớnh sỏch t ai thc s ú tc ng khụng thun li
n kinh t v xú hi nc ta, lm chụn mt lng vn ln, cú nhiu t phỳ ln
nht so vi cỏc loi kinh doanh khỏc, ra tin ca k tham nhng, li nhun bộo
b tun ra nc ngoi. C th l :
- Vay tin u t vo th trng bt ng sn mt lng vn khụng nh ú
chn vo th trng nh t ai l nguyờn nhõn rt quan trng gõy ra tnh
trng thiu vn tin ng cho sn xut trong cỏc ngõn hng thng mi. Theo
bỏo cỏo ca y ban ci cỏch v phỏt trin nh nc Trung Quc, s bựng phỏt
th trng nh t nc ny trong 3 nm qua ang cú nguy c sp do vic
cú n 61% vn u t vo a c l vn vay ngõn hng v khong 120 triu m 2
nh khụng bỏn c.
- C phn húa khú khn v vic xc nh giỏ tr quyn s dng t.
-S thu hỳt u t FDI ang gp nhiu khú khn tr ngi, ch yu vn
nm trong khõu t ai, n bự do giỏ cao.
- Li nhun thu c do kinh doanh t ai nh khỏ ln vo loi bc
nht so vi cỏc loi hot ng sn xut kinh doanh khỏc. Cú khỏ nhiu doanh
nghip nc ngoi nh Singapore, Hn Quc, i Loan phi hp vi cỏc
doanh nghip trong nc u t xõy dng cỏc chung c cao tng, cao cp,
nhiu doanh nghip sn xut kinh doanh VN thu c li nhun th u t
vo a c, nh REE u t ta nh E-town, Cng ty in t Biờn ha u t
vo cao c Belco, Vitek VTB cng ang xõy dng cao c 10 tng. Theo bỏo cỏo
19


Tăng cờng vai trò chủ đạo của thành phần kinh tế nhà nớc trong nền kinh tế nhiều
thành phần ở nớc ta hiện nay

kinh nghim phỏt trin kinh t Hn Quc cho thy thi k u Hn Quc ú tp
trung xừy dng ti cc nc Rp giu du m, thu c li nhun rt nhiu
em v nc.

- Giỏ t ai nh ca cao, khin a s ngi dõn cú nhu cu khụng th mua
c. Ngi cú thu nhp trờn 3 triu ng mi thỏng khụng bao gi m n mt
cn h dnh cho ngi cú thu nhp thp 500 triu ng.
Kinh nghim Hn Quc, Thỏi lan, Trung Quc cho thy s phỏt trin sụi
ng th trng bt ng sn ú tc ng xu n nn kinh t -xú hi.
Ti Hn Quc giỏ t ú tng vt vo nhng nm 1980 lm cho chi phớ
n bự t ai cho xõy dng c s h tng nm 1993 tng gp 270 ln nm
1972, lm cho tng trng kinh t b gim v phỳc li cụng dõn b nh hng.
Cui nhng nm 80 xung t bo ng xy ra dai dng e da n nhng vn
xú hi v chnh tr, tớnh nguyờn vn ca quc gia. Chớnh quyn ú kp thi thay
i. Ti Thỏi Lan th trng t ai sụi ng ú y giỏ t t mc cha tng
cú, m u khng hong kinh t ti chớnh ca Thỏi Lan trc õy.
V vy chnh sch t ai ca ta cn hng ti phc v pht trin kinh t
v xú hi. Ban hnh thu ỏnh mnh vo u c t ai, gia tng gỏnh nng thu
lờn vai ngi s hu t quy mụ ln. Ngoi ra chớnh ph quy nh mc trn din
tớch i vi t th c ụ th/h, buc ch t sang nhng t d tha.
+Chớnh sỏch thng mi
Vi nn kinh t hng v xut khu cn phi cú th trng, chỳng ta tr
thnh th trng tiờu th hng húa ca cỏc nc, VN luụn nhp siờu v ngy
cng tng.
Xut khu: Nm 2004 xut khu t 26 t USD, cú 17 mt hng vt kim
ngch 100 triu USD, ni bt cú 6 mt hng vt mc 1 t USD, ú l du thụ,
dt may, da giy, thy sn, g, in v linh kin in t. Nhn vo c cu
20


Tăng cờng vai trò chủ đạo của thành phần kinh tế nhà nớc trong nền kinh tế nhiều
thành phần ở nớc ta hiện nay

hng xut khu ca ta phn ln l nguyờn liu, sn phm cụng nghip nh s

dng nhiu lao ng, hng s ch hm lng cht xỏm thp, v nhng mt hng
cụng nghip t l ni a húa thp, giỏ tr gia tng khụng nhiu. Phõn tớch 6 i
gia trong cõu lc b 1 t USD cho thy xut du thụ l bỏn ti nguyờn, thy sn,
g cng l ti nguyờn nh hng n mụi trng, cn dt may da giy l 2
ngnh s dng nhiu lao ng, ch yu l lm cụng ly li, giỏ tr thc hng
khụng bao nhiờu, mt hng linh kin in t ch yu l lp rỏp. Cho nờn Tham
tỏn thng mi VN ti TQ núi VN xut khu cng nhiu, cng nhp siờu.
Nhp khu: Cụng nghip ca ta ch yu l gia cụng, phn ln sn phm
cỏc ngnh c sn xut ra trờn c s tiờu th cỏc nguyờn ph liu, linh kin, chi
tit, bỏn sn phm ca cỏc nc.
Nh nc cn phi ci thin hn na mụi trng kinh doanh, trc ht cn
phi nõng cao cụng ngh sn xut, ngun nhõn lc v ngun ti chớnh tớn dng,
tng t l ni a húa, chng c quyn nõng giỏ cỏc sn phm u vo ( xng
du, in, nc, bu in, hng khụng, vn chuyn, st thộp ), a ra lut
chng c quyn.
+Chnh sch gi
Theo ỏnh giỏ ca cỏc chuyờn gia kinh t quc t trong hu ht mi lnh
vc kinh t ca VN, chi phớ sn xut u rt cao. Giỏ hu ht cỏc sn phm xut
khu ca VN u cao hn cỏc i th cnh tranh
Nm 2004 giỏ c tng do chu nh hng bi nhng tỏc ng ca giỏ
nguyờn vt liu quc t tng cao, dch cỳm gia cm nhng do nh nc kim
soỏt c th trng, can thip vo giỏ c nờn ch s tng giỏ ca cỏc nc trong
khu vc nh Thỏi Lan, Philippines, Trung Quc thp hn VN t 1,5-2% v
vn gim giỏ nhiu sn phm, dch v. Sỏu thỏng qua mt mt do giỏ du th
gii tng, mt khỏc ch yu do qun lý ca ngnh xng du yu kộm (chi phớ
tin lng chim ti 30-35%, chi phớ vn ti 20%, chi phớ haoht 30%, 20.000
21


Tăng cờng vai trò chủ đạo của thành phần kinh tế nhà nớc trong nền kinh tế nhiều

thành phần ở nớc ta hiện nay

lao ng), u mi nhp nhiu (VN cú 11, Trung Quc 2, Malaysia 1), h thng
phõn phi quỏ ln (290 tng i lý, 9.000 i lý) khụng kim soỏt c, lm
lng on th trng, Nh nc tng giỏ xng 3 ln khi bự l. Tnh hnh ú
ú tc ng tng giỏ mt lot hng húa, lm tng lm phỏt v gim tc tng
trng, tc tng trng cụng nghip ti nht t trc n nay.
Giỏ c tng VN cn l do mt s doanh nghip u c, trong ú DNNN
úng vai tr quan trng. Nm 2003 v nm 2004 li dng giỏ quc t tng TCTy
thộp VN ú tng giỏ thộp lờn quỏ mc, thu li nhun quỏ ln. Thỏng 3.2005 xi
mng bc vo t tng giỏ mi, xi mng núng lờn v từm lý do TCTy xi mng
tuyờn b trong nm 2005 s thiu 6,5 triu tn xi mng. Phi núi rng hin tng
c quyn nõng giỏ ny rt khụng bnh thng trong khi Nh nc tng sc
mnh cho cỏc tng cụng ty nh nc ti 171.000 t ng, chim 80% tng vn
cỏc doanh nghip nh nc giỳp Nh nc iu tit v hng dn nn kinh
t, tiờn phong v h tr, nh hng th trng, lm n by y nhanh s tng
trng kinh t, hng ti mc tiờu li ớch quc gia th cc TCT 91 ny ú hot
ng sai tụn ch mc ớch.
tn ti trong cnh tranh hng húa, khụng nhng ch quan tõm n vn
cht lng hng húa m nh nc cn quan tõm hn na trong chớnh sỏch
giỏ, khụng giỏ do cỏc doanh nghip c quyn th trng khng ch
+Chnh sch khoa hc cng ngh
Vai tr ca KHCN trong pht trin kinh t rt r rng. õy l dch v cn
phỏt trin. ng li ch trng phỏt trin c cao nhng thc hin rt ớt.
Ngõn sỏch dnh cho KHCN quỏ nh bộ, trc 2000 t 1%, t nm 2001-2003
t 2% tng chi ngõn sỏch. Theo Vin qun lý kinh t trung ng, u t cho
nghiờn cu trin khai KH-CN nc ta, ch chim khong 0,4% GDP, trong khi
mt s nc trong khu vc t l ny ln ti 2-3%.

22

Tăng cờng vai trò chủ đạo của thành phần kinh tế nhà nớc trong nền kinh tế nhiều
thành phần ở nớc ta hiện nay

u t cho i mi cụng ngh ca cỏc doanh nghip VN rt thp, chi phớ
i mi cụng ngh ch khong 0,2-0,3% doanh thu, trong khi An l 5%,
Hn Quc l 10%.
Kt qu l :
- Mt bng chung v trnh cụng ngh v trang thit b ca VN mc
thp, lc hu t 2-3 th h so vi cỏc nc cụng nghip phỏt trin, t l trang
thit b k thut c, cụng ngh lc hu chim 60-70%
Xp hng cụng ngh VN ng th 68/80. Theo ỏnh giỏ khoa hc cụng
ngh nc ta ch xp trờn Lo, Campuchia v Myanmar trong khu vc.
- Theo nhn xột ca cỏc nh khoa hc nc ngoi, thụng tin khoa hc cụng
ngh ca VN cn xa mi bng nhng iu kin v thụng tin khoa hc cụng ngh
ca sinh viờn cỏc nc trong vựng nh Thỏi Lan, Singapore, Malaysia, Hn
Quc.
-Lc lng cỏn b khoa hc trong nghiờn cu khoa hc v cụng ngh so
sỏnh vi mt s nc, t l ngi nghiờn cu khoa hc VN l 0,18/100 dõn,
trong khi Hn Quc gp 12 ln VN, M gp 20 ln VN.
Nh nc cn tng ngõn sỏch u t vo nhng lnh vc nghiờn cu c
bn, nhng hng u tiờn, ng cho c ch th trng chi phi 100% hot
ng khoa hc cụng ngh.
Chnh sch gio dc
Theo B giỏo dc cho bit VN cú 94% dõn s bit ch, VN ú xỳa xong
nn m ch, ph cp gio dc tiu hc v ang thc thi ph cp trung hc c s,
thnh tớch tht l n tng. Song thc t cho bit cú khong 6,8 triu ngi trờn
10 tui cha tng n trng v trong s ú cú 5,3 triu ngi hon ton cha
bit ch. Ngoi ra s lao ng c o to ngh hin nay ch t 25% so vi

23


Tăng cờng vai trò chủ đạo của thành phần kinh tế nhà nớc trong nền kinh tế nhiều
thành phần ở nớc ta hiện nay

tng s lao ng, ngha l cn 75% lao ng khụng c o to ngh. Nhng
con s ny khỏ ln so vi giỏo dc o to ca mt s nc trong khu vc.
Hin nay cú 3 vn lm xú hi lo lng l cht lng giỏo dc, chi phớ
úng gúp ca ngi dõn cho hc tp v o c xú hi.
iu lm xú hi quan từm u tiờn l cht lng giỏo dc t ph thụng n
i hc nhn chung cn thp, theo b trng giỏo dc nn giỏo dc ca VN tt
hu, thp hn Thỏi Lan 50 bc, thuc loi thp nht khu vc ụng Nam .
Chỳng ta c bit ch s cht lng giỏo dc v ngun nhõn lc nc ta ch t
3,79/10 im, Hn Quc 6,91, Singapore 6,81, Malaysia 5,59, Philippines 4,53,
Thỏi Lan 4,04.
Tip n o c xú hi do gio dc xung cp gừy ra lm nhc nhi xú
hi : b tin ra mua bng v thi h vo i hc (n 50 triu ng/ hc sinh). Hi
quan TP HCM phỏt hin trờn 100 cỏn b ang s dng bng gi, B thng mi
qua k thi nõng ngch bc cụng chc 2004 phỏt hin hng lot cỏn b l quan
chc qun lý th trng cỏc tnh thnh ph s dng vn bng chng ch dm.
Nhng bng gi cn khng lo bng bng tht hc gi.
Ngoi ra iu tra mc sng dõn c nm 2002 cho thy chi phớ trc tip cho
giỏo dc khỏ cao so vi thu nhp cỏc h nghốo l mt trong nhng nguyờn nhõn
chớnh khin tr em nghốo ớt i hc. Hin nay phn ti chớnh do dõn úng gúp cho
lnh vc o to nc ta cp tiu hc ú ln ti 44,5%, trung hc ph thng l
51,5%, dy ngh 62,1%. Hin nay nhiu nc ú thc hin lut gio dc min
ph v bt buc i vi tr em t 6 tui tr lờn nh Hn Quc, i Loan,
Singapore, M Chớnh ph Thỏi ú thng qua mt chng trnh ti tr gio

dc bt buc t lp 1 n lp 12, khụng cú th trng giỏo dc. c v mt
s nc, cỏc nc Bc Au giỏo dc k c i hc khụng mt tin. Khụng cú
thng mi húa giỏo dc. Theo giỏo s Nolan H Cambridge M i mi hi

24


Tăng cờng vai trò chủ đạo của thành phần kinh tế nhà nớc trong nền kinh tế nhiều
thành phần ở nớc ta hiện nay

nhp nhng lnh vc giỏo dc nh nc phi nm thay v th trng quyt
nh.
Trong khi chi ngõn sỏch cho giỏo dc ca VN nm 2003 l 16% tng chi
ngõn sỏch, th chi ngừn sch cho giỏo dc-o to u nhng nm 1990 t trng
ny ca Thỏi Lan ú l 20%, Hn Quc 22%. u t cho ngnh giỏo dc ca
VN khụng phi nh vi cỏc d ỏn giỏo dc, nhng tỏc dng ca cỏc d ỏn i
vi phỏt trin giỏo dc o to VN cn qu t. So snh mc chi ph gio dc
bnh quừn u ngi, VN gn cui bng, thp hn 24 ln so vi Singapore v
3 ln so vi Thỏi Lan.
giỏo dc tr v ỳng ngha vi giỏo dc, chỳng ta cn: Khụng th
trng húa giỏo dc, khụng thng mi húa giỏo dc.
Tng ngõn sỏch chi cho giỏo dc. Thc hin ph cp giỏo dc min phớ,
trc mt 9 nm sau tin lờn 12 nm. Thc hin xú hi hỳa gio dc, huy ng
cỏc t chc phi chớnh ph, t chc nhõn dõn tham gia s nghip giỏo dc. Ap
dng ch huy ng ngun ti chớnh ca cỏc doanh nghip, thu thu o to
ca cỏc doanh nghip lp Qu o to ngun nhõn lc.
Chnh sch y t
Chi ngõn sỏch cho y t ca nc ta cn kh thp. Ngun vn ngừn sch chi
cho y t 3,8% nm 1997, 3,2% nm 2001. Phn chi ca ngi dõn th ngy cng
tng, chi tiờu cho chm súc sc kho tng lờn 5,7% nm 2002 trong khi thu nhp

tng chm v din nghốo khỏ ln trong dõn.
C vn ca UNICEF t ý lo ngi v tnh trng t nhõn húa khụng kim
soỏt c mt s nc, trong ú cú Vit Nam. Xu hng da vo cỏc c s t
nhõn cựng vi s lc hu ca cỏc bnh vin nh nc ang e da tớnh mng ca
hng ngn b m tr em v ngi bnh.

25