Hình ảnh con sông đà trong bài tùy bút người lái đò sông đà

Hình ảnh con sông Đà trong bài tùy bút Người lái đò sông Đà
Cập nhật lúc: 29/12/2014 14:35 pm Danh mục: Ngữ Văn lớp 12

Tác phẩm Sông Đà, với mười lăm tùy bút, là kết quả của chuyến đi thực tế tây Bắc vào
năm 1958 của Nguyễn Tuân,

DÀN BÀI
I. MỞ BÀI
Tác phẩm Sông Đà, với mười lăm tùy bút, là kết quả của chuyến đi thực tế tây
Bắc vào năm 1958 của Nguyễn Tuân, đã ghi nhận nhiều bức tranh sinh động và
nhiều hình ảnh nghệ thuật đầy sức hấp dẫn, đậm đà cảm hứng lãng mạnh trong
sáng.
Một trong các tùy bút đó là Người lái đò Sông Đà. Bài văn đầy ắp những tư liệu
địa lí, lịch sử như ngọn nguồn của sông Đà, những địa thế đặc biệt, những con
thác dữ, lịch sử đấu tranh cách mạng của nhân dân vùng cao Tây Bắc, đồng thời
miêu tả hình ảnh con sông Đà bằng một phong cách nghệ thuật độc đáo.
II. THÂN BÀI
1. Sông Đà hung bạo, hiểm ác
a) Sông Đà hung bạo
Nét dữ dội đầu tiên của con sông là những thác nước gầm réo muôn đời:
Tiếng nước thác nghe như là oán trách gì, rồi lại như là van xin, rồi lại như là
khiêu khích, giọng gằn mà chế nhạo. Thế rồi nó rống lên như tiếng một ngả con
trâu mộng đang lồng lộn giữa rừng vầu, rừng tre nứa nổ lửa, đang phá tuông
rừng lửa cùng gầm thét với đàn trâu da cháy bùng bùng.
Con sông chợt trở nên hung bạo hơn khi sóng nước reo hò làm thanh điệu cho
đá, mặt nước hò la vang dậy quanh mình ùa vào mà bẻ gãy cán chèo (...) Có lúc
chúng đội cả thuyền lên.
b) Sông Đà hiểm ác
Có những quãng sông đầy thác ghềnh, lòng sông như bày một thạch trận chực
nuốt chìm những con thuyền non tay lái:
Mới thấy rằng đây là nó bày thạch trận trên sông. Đám tảng đám hòn chia làm

ba hàng chặn ngang trên sông, đòi ăn chết cái thuyền...


Phép nhân hóa được tận dụng để tả thạch trận mà khúc sông đã bày ra tho
một chiến thuật hiểm ác:
Vòng đẩu vừa rồi nói mở ra năm trận, có bốn cửa tử một cửa sinh, cửa sinh
này nằm lập lờ phía tả ngạn sông. Vòng thứ hai tăng thêm nhiều cửa tử để đánh
lừa con thuyền vào, và cửa sinh lại bố trí lệch qua phía bờ hữu ngạn.
Bên cạnh hình ảnh hung bạo, hiểm ác là hình ảnh con sông Đà hiền hòa, thơ
mộng, hai bờ sông tràn đầy cảnh sắc tươi vui.
2. Sông Đà thơ mộng, hiền hòa
a) Con sông thơ mộng được mô tả từ trên cao
Con Sông đà tuôn dài như một áng tóc trữ tình, đầu tóc, chân tóc ẩn hiện trong
mây trời Tây Bắc...
Nước sông đổi thay tùy mùa: Mùa xuân dòng xanh như ngọc bích... Mùa thu
nước sông Đà lừ lừ chín đỏ...
b) Con sông hiền hòa
Có những quãng ven sông lặng lờ: Hình như từ đời Lí, đời Trần, đời Lê, quãng
sông này cũng lặng lờ đến thế mà thôi và bờ sông hồn nhiên như một nỗi niềm
cổ tích tuổi xưa.
Nét hiền hòa ấy làm cho cảnh vật trở nên gợi cảm, làm cho khách trên đò chợt
mơ màng như nghe tiếng con hươu đang thủ thỉ: “Hỡi ông khách sông Đà có
phải ông cũng vừa nghe thây một tiếng còi sương (...) của một chuyến xe lửa
đầu tiên” trong tưởng tượng của tác giả.
Biện pháp nhân hóa và ẩn dụ được vận dụng: Và con sông như đang lắng
nghe những giọng nói êm êm của người xuôi, và con sông đang trôi những con
đò mình nở chạy buồm vải...
c) Hai bờ sông Đà tràn ngập cảnh sắc tươi vui của một cuộc sống mới đang
đầu. nương ngô nhú lên mây lá ngô non đầu mùa (…) một đàn hươu cúi đầu
ngốn búp cổ tranh đẫm sương đêm (...), đàn cá đầm xanh quẫy vọt lên mặt sông

bụng trắng như bạc rơi thoi.
Nhìn chung, cái đẹp của sông Đà có khi do những nét hùng tráng, dữ dội, có từ
những dáng nét, thanh sắc êm dịu, mượt mà được thể hiện bằng một phong
cách độc đáo, tài hoa với những hình ảnh chọn lọc, từng ngôn từ chăm chút,
câu, đoạn văn giàu tính nhạc.


III. KẾT BÀI
Nguyễn Tuân nhìn thiên nhiên và con người trong hoàn cảnh khác nghiệt, đồng
thời cảm nhận thiên nhiên và con người ở cả phương diện thẩm mĩ, tài hoa.
Sông Đà nói chung và Người lái đò sông Đà chính là áng thơ trữ tình bằng văn
xuôi ca ngợi tổ quốc giàu đẹp, thể hiện niềm tin yêu cuộc sống mới đang diễn ra
trên đất nước ta.

Xem thêm tại: />