Một số kinh nghiệm dạy học tích hợp phần công dân với đạo đức GDCD lớp 10 nhằm phát huy năng lực học sinh
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (618.3 KB, 49 trang )
Một số kinh nghiệm dạy học tích hợp phần Cơng dân với đạo đức -GDCD lớp 10 nhằm phát huy
năng lực học sinh
SỞ GIÁO DỤC - ĐÀO TẠO ĐỒNG NAI
TRƯỜNG THPT SÔNG RAY
Mã số: ……………
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
MỘT SỐ KINH NGHIỆM DẠY HỌC TÍCH HỢP PHẦN CƠNG DÂN
VỚI ĐẠO ĐỨC-GDCD 10 NHẰM PHÁT HUY NĂNG LỰC HỌC SINH
Người thực hiện: Dương Thị Thu Nhung
Lĩnh vực nghiên cứu:
Quản lý giáo dục: ………………………………………
Phương pháp dạy học bộ môn: Giáo dục công dân….
Phương pháp giáo dục: …………………………………..
Lĩnh vực khác: ................................................................
Sản phẩm đính kèm:
Mơ hình
Phần mềm
Phim ảnh
Hiện vật khác
Cẩm Mỹ, ngày 20 tháng 05 năm 2015
GV: Dương Thị Thu Nhung – THPT Sông Ray
1
Một số kinh nghiệm dạy học tích hợp phần Cơng dân với đạo đức -GDCD lớp 10 nhằm phát huy
năng lực học sinh
SƠ LƯỢC LÝ LỊCH KHOA HỌC
I. THÔNG TIN CHUNG VỀ CÁ NHÂN
1.
Họ và tên: Dương Thị Thu Nhung
2.
Ngày tháng năm sinh: 27-07-1981
3.
Nam, nữ: Nữ
4.
Địa chỉ: xã Xuân Đông, huyện Cẩm Mỹ, tỉnh Đồng Nai.
5.
Điện thoại: (CQ)/ 0613.713.267
6.
Fax:
7.
Chức vụ: Giáo viên
8.
Đơn vị công tác: Trường THPT Sông Ray
(NR); 0966456235
E-mail:
II. TRÌNH ĐỘ ĐÀO TẠO
Học vị (hoặc trình độ chun mơn, nghiệp vụ) cao nhất: Cử nhân khoa
học.
-
Năm nhận bằng: 2005
-
Chuyên ngành đào tạo: Giáo dục Chính trị.
III.
KINH NGHIỆM KHOA HỌC
-
Lĩnh vực chun mơn có kinh nghiệm: Giảng dạy
-
Số năm có kinh nghiệm: 10 năm
-
Các sáng kiến kinh nghiệm đã có trong 5 năm gần đây:
GV: Dương Thị Thu Nhung – THPT Sông Ray
2
Một số kinh nghiệm dạy học tích hợp phần Cơng dân với đạo đức -GDCD lớp 10 nhằm phát huy
năng lực học sinh
I.LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI.
Luật giáo dục năm 2005 , Điều 2 đã xác định: Mục tiêu của giáo dục phổ
thông là đào tạo con người Việt Nam phát triển tồn diện, có đạo đức, tri thức, sức
khỏe, thẩm mỹ và nghề nghiệp, trung thành với lý tưởng độc lập, dân tộc và chủ
nghĩa xã hội, hình thành, bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất và năng lực công dân,
đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Như vậy, mục tiêu của giáo dục phổ thông đã chuyển từ trang bị kiến thức
cho học sinh sang trang bị những năng lực cần thiết cho các em, đặc biệt năng lực
hành động, năng lực thực tiễn. Phương pháp giáo dục phổ thông cũng được đổi mới
theo hướng “phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, tu duy sáng tạo của người
học, bồi dưỡng cho người học năng lực tự học, khả năng thực hành, lịng say mê
học tập và ý chí vươn lên” .
Đó cũng chính là mục tiêu và nhiệm vụ của mơn Giáo dục công dân trong
trường phổ thông. Là môn khoa học xã hội, gắn với đường lối của Đảng, cùng với
các bộ mơn khoa học khác, góp phần đào tạo người lao động vừa có tri thức, vừa có
đạo đức, có năng lực hoạt động thực tiễn, có trách nhiệm với gia đình, có phương
pháp suy nghĩ, hành động phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh xã hội, lịch sử , đất
nước, nhân loại.
Dạy học Giáo dục công dân ở trường THPT bắt nguồn từ nguyên tắc: lý
luận gắn liền với thực tiễn, học đi đôi với hành,...Những tri thức của bộ môn gắn
với sự vận động, phát triển của khoa học tự nhiên, khoa học xã hội của nhân loại,
của đất nước và con người Việt Nam. Môn GDCD với đặc điểm riêng là một môn
khoa học xã hội tổng hợp liên quan đến rất nhiều với các vấn đề, sự kiện, hiện
tượng, kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội .... Xuất phát từ những quan điểm trên
môn Giáo dục cơng dân trong trường THPT được tích hợp nhiều chủ đề như Học
tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, giáo dục phịng chống tham
nhũng, phổ biến giáo dục pháp luật và bảo vệ môi trường sống, giáo dục kỹ năng
sống... Do đó, việc tích hợp giáo dục một số nội dung thiết thực, cấp bách vào môn
GDCD là rất cần thiết trong giai đoạn hiện nay. Vấn đề đặt ra là tích hợp như thế
nào để đạt hiệu quả cao nhất?
Trong quá trình dạy học môn GDCD ở trường phổ thông, tôi nhận thấy rằng
việc tích hợp nhiều nội dung trong bộ mơn nói chung và từng bài học nói riêng là
khơng hề đơn giản. Nguyên tắc tích hợp giáo dục là lồng ghép các nội dung vào
bài học một cách tự nhiên, phù hợp nội dung bài học, phù hợp vào đặc điểm, điều
kiện thực tế và không gây áp lực cho học sinh. Yêu cầu này đòi hỏi GV phải nỗ lực
trong việc vận dụng linh hoạt, sáng tạo các phương pháp dạy học, kĩ thuật dạy học
tích cực, nhằm mang lại hiệu quả cao nhất trong dạy học tích hợp. Trong phạm vi
đề tài này, tôi mong muốn chia sẻ cùng đồng nghiệp những kinh nghiệm bản thân
trong dạy học tích hợp trong năm học vừa qua cũng như nhận được góp ý, trao đổi
của quý đồng nghiệp để đề tài hồn thiện hơn.
GV: Dương Thị Thu Nhung – THPT Sơng Ray
3
Một số kinh nghiệm dạy học tích hợp phần Cơng dân với đạo đức -GDCD lớp 10 nhằm phát huy
năng lực học sinh
II. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN.
1.Cơ sở lý luận.
1.1.Dạy học tích hợp (DHTH) là gì ?
Theo từ điển Tiếng Việt: “Tích hợp là sự kết hợp những hoạt động, chương
trình hoặc các thành phần khác nhau thành một khối chức năng. Tích hợp có nghĩa
là sự thống nhất, sự hòa hợp, sự kết hợp”
Theo từ điển Giáo dục học: “Tích hợp là hành động liên kết các đối tượng
nghiên cứu, giảng dạy, học tập của cùng một lĩnh vực hoặc vài lĩnh vực khác nhau
trong cùng một kế hoạch dạy học”.
Trong tiếng Anh, tích hợp được viết là “integration” một từ gốc Latin
(integer) có nghĩa là “whole” hay “tồn bộ, tồn thể”. Có nghĩa là sự phối hợp các
hoạt động khác nhau, các thành phần khác nhau của một hệ thống để bảo đảm sự
hài hòa chức năng và mục tiêu hoạt động của hệ thống ấy.
Nói một cách khác, dạy học tích hợp là dạy cho HS cách sử dụng kiến thức
và kĩ năng của mình để giải quyết và ứng dụng trong những tình huống cụ thể, và
với mục đích phát triển năng lực người học. Ngồi ra, dạy học tích hợp cịn tạo nên
mối liên hệ giữa kiến thức và kĩ năng của các chuyên ngành hoặc các môn học khác
nhau để bảo đảm cho HS phát huy có hiệu quả những kiến thức và năng lực của
mình trong việc giải quyết các tình huống tích hợp cụ thể.
Đưa tư tưởng sư phạm tích hợp vào trong q trình dạy học là cần thiết. dạy
học tích hợp là một xu hướng của lí luận dạy học và được nhiều nước trên thế giới
thực hiện.
1.2. Các mục tiêu của DHTH
- Làm cho các quá trình học tập có ý nghĩa phong phú hơn.
- Phân biệt cái cốt yếu với cái ít quan trọng hơn
- Dạy HS sử dụng kiến thức trong hoàn cảnh cụ thể. Thể hiện ở việc:
+ Nêu bật cách thức sử dụng kiến thức đã học
+ Tạo các tình huống học tập để HS vận dụng kiến thức một cách sáng tạo, tự lực.
- Hình thành và rèn luyện những kĩ năng đa thành phần trong cuộc sống và học tập
1.3.Vì sao phải thực hiện DHTH
* DHTH góp phần thực hiện mục tiêu giáo dục tồn diện của nhà trường phổ
thơng.
- Cần trang bị cho HS nhiều kĩ năng sống như các kiến thức về An tồn giao thơng,
bảo vệ mơi trường,..
GV: Dương Thị Thu Nhung – THPT Sông Ray
4
Một số kinh nghiệm dạy học tích hợp phần Cơng dân với đạo đức -GDCD lớp 10 nhằm phát huy
năng lực học sinh
- Phải đảm bảo tải học tập phù hợp với sự phát triển của HS, không thể tạo thành
mơn học mới...
- Chương trình SGK các mơn học đã tích hợp nhiều tri thức, song khơng thể đầy đủ
và phù hợp với tất các các đối tượng HS.
- GV phải tích hợp các nội dung này một cách cụ thể và phù hợp cho từng môn học,
với từng đối tượng HS ở các vùng miền khác nhau.
* Do bản chất của mối liên hệ giữa các tri thức khoa học
- Khoa học ở thế kỷ XX đã chuyển từ phân tích cấu trúc lên tổng hợp hệ thống làm
xuất hiện các liên ngành (như sinh thái học, tự động hóa, ...)
- Xu thế dạy học trong nhà trường là phải làm sao cho tri thức của HS xác thực và
tồn diện. QTDH phải liên kết, tổng hợp hóa các tri thức, đồng thời thay thế “tư
duy cơ giới cổ điển” bằng “tư duy hệ thống”.
*Góp phần giảm tải học tập cho HS
- DHTH giúp phát triển các năng lực, đặc biệt là trí tưởng tượng khoa học và năng
lực tư duy của HS, hứng thú học tập cho HS vì nó ln tạo ra các tình huống để HS
vận dụng kiến thức trong các tình huống gần với cuộc sống
- Giảm sự trùng lặp các nội dung dạy học giữa các mơn học, góp phần giảm tải nội
dung học tập.
1.4. Một số phương thức tích hợp các nội dung
Hai nhóm lớn và bốn cách tích hợp các nội dung học tập
* Dạng tích hợp thứ nhất:
Đưa ra những ứng dụng chung cho nhiều môn học (chẳng hạn các vấn đề năng
lượng, bảo vệ mơi trường, ...);
+ Vẫn duy trì các môn học riêng rẽ, trong khi các ứng dụng chung được tích hợp
vào các thời điểm thích hợp
+ Cách thứ 1:
Những ứng dụng chung cho nhiều môn học được thực hiện ở cuối năm học hay
cuối cấp học trong một bài học hoặc một bài tập tích hợp;
GV: Dương Thị Thu Nhung – THPT Sông Ray
5
Một số kinh nghiệm dạy học tích hợp phần Cơng dân với đạo đức -GDCD lớp 10 nhằm phát huy
năng lực học sinh
+ Cách thứ 2:
Những ứng dụng chung cho nhiều môn học được thực hiện tương đối đều đặn
trong suốt năm học trong các tình huống thích hợp;
* Dạng tích hợp thứ hai:
Phối hợp các q trình học tập của nhiều môn học khác nhau.
Cần:
+Hợp nhất hai hay nhiều mơn học thành một mơn học duy nhất.
+Địi hỏi phải nghiên cứu xây dựng chương trình và tài liệu học tập phù hợp,
thường phức tạp.
+ Cách thứ 3:
Phối hợp quá trình dạy học những mơn học khác nhau bằng đề tài tích hợp.
> nhóm các nội dung có mục tiêu bổ sung cho nhau thành đề tài tích hợp, trong khi
các môn học vẫn giữ nguyên những mục tiêu riêng.
+ Cách thứ 4:
Phối hợp q trình dạy học những mơn học khác nhau bằng tình huống tích hợp,
các mơn học tích hợp xung quanh mục tiêu chung / mục tiêu tích hợp .
1.5. Các phương thức tích hợp thường dùng hiện nay
- Tích hợp tồn phần (Hình 1)
GV: Dương Thị Thu Nhung – THPT Sông Ray
6
Một số kinh nghiệm dạy học tích hợp phần Cơng dân với đạo đức -GDCD lớp 10 nhằm phát huy
năng lực học sinh
Tích hợp tồn phần được thực hiện
khi hầu hết các kiến thức của môn
học, hoặc nội dung của một bài học cụ
thể cũng chính là các kiến thức về vấn
đề mà người dạy định đưa vào.
Hình1
-Tích hợp bộ phận ( Hình 2)
Tích hợp bộ phận được thực hiện khi
có một phần kiến thức của bài học có
nội dung liên quan đến vấn đề mà
người dạy định đưa vào.
Hình 2
- Hình thức liên hệ ( Hình 3)
Liên hệ là một hình thức tích hợp đơn
giản nhất khi chỉ có một số nội dung
của mơn học có liên quan tới vấn đề
tích hợp, song khơng nêu rõ trong nội
dung của bài học. Trong trường hợp
này GV phải khai thác kiến thức môn
học và liên hệ chúng với các nội
dung của vấn đề tích hợp. Đây là
trường hợp thường xảy ra.
Hình 3
1.6. Hình thức dạy học tích hợp
- Kiểu 1: thơng qua các bài học trên lớp.
GV thực hiện các mức độ tích hợp nêu ở trên.
Các hoạt động của GV có thể bao gồm:
Hoạt động 1:
GV: Dương Thị Thu Nhung – THPT Sông Ray
7
Một số kinh nghiệm dạy học tích hợp phần Cơng dân với đạo đức -GDCD lớp 10 nhằm phát huy
năng lực học sinh
Nghiên cứu chương trình SGK
>xây dựng mục tiêu dạy học, trong đó có các mục tích hợp
Hoạt động 2:
Xác định các nội dung giáo dục cần tích hợp vào nội dung bài dạy.
+ Căn cứ vào mối liên hệ giữa kiến thức môn học với các nội dung định tích hợp
+ GV lựa chọn tư liệu và phương án tích hợp, cụ thể phải trả lời các câu hỏi:
- Tích hợp nội dung nào là hợp lý?
- Liên kết các kiến thức về nội dung giáo dục định tích hợp như thế nào?
- Thời lượng là bao nhiêu?
Hoạt động 3:
- Lựa chọn các PPDH, Phương tiện dạy học phù hợp,
- PPDH tích cực, các PTDH có hiệu quả cao để tăng cường tính trực quan và hứng
thú học tập của HS (như sử dụng các thí nghiệm, máy vi tính, đèn chiếu ...).
Hoạt động 4:
-Xây dựng tiến trình dạy học cụ thể.
- GV cần nêu cụ thể các hoạt động của HS,
- Các hoạt động trợ giúp của GV.
+ Kiểu 2
Các vấn đề định tích hợp vào nội dung bài học có thể được triển khai như một hoạt
động độc lập song vẫn gắn liền với việc vận dụng kiến thức các mơn học.
Các hoạt động có thể như: tham quan, ngoại khóa, tổ chức các nhóm ngoại khóa
chuyên đề, các bài học dự án, nghiên cứu một đề tài (phù hợp với HS), ...
2. Cơ sở thực tiễn.
Tích hợp là một trong những quan điểm GD đã trở thành xu thế trong việc
xác định nội dung dạy học trong nhà trường phổ thông và trong xây dựng chương
trình mơn học ở nhiều nước trên thế giới. Quan điểm tích hợp được xây dựng trên
cơ sở những quan niệm tích cực về q trình học tập và q trình dạy học. Trong
một số mơn học, tư tưởng tích hợp được tiếp nhận với các mức độ thấp và khác
nhau như: Lồng ghép - là đưa thêm nội dung cần học tương tự với mơn học chính;
tích hợp - là sự kết hợp tri thức của nhiều môn học tạo nên mơn học mới.
Tư tưởng tích hợp bắt nguồn từ cơ sở khoa học và đời sống. Trước hết phải
thấy rằng cuộc sống là một bộ đại bách khoa toàn thư, là một tập đại thành của tri
thức, kinh nghiệm và phương pháp. Mọi tình huống xảy ra trong cuộc sống bao giờ
cũng là những tình huống tích hợp. Không thể giải quyết một vấn đề và nhiệm vụ
GV: Dương Thị Thu Nhung – THPT Sông Ray
8
Một số kinh nghiệm dạy học tích hợp phần Cơng dân với đạo đức -GDCD lớp 10 nhằm phát huy
năng lực học sinh
nào của lí luận và thực tiễn mà lại không sử dụng tổng hợp và phối hợp kinh
nghiệm kĩ năng đa ngành của nhiều lĩnh vực khác nhau. Tích hợp trong nhà trường
sẽ giúp HS học tập thơng minh và vận dụng sáng tạo kiến thức, kĩ năng và phương
pháp của khối lượng tri thức toàn diện, hài hịa và hợp lí trong giải quyết các tình
huống khác nhau và mới mẻ trong cuộc sống hiện đại.
Từ thực tiễn giáo dục ở nhiều nước và Việt Nam cho thấy, dạy học theo
hướng tích hợp là xu thế mà nhiều nước trên thế giới đã áp dụng, đặc biệt là các
nước trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương. GV khi đã quen với cách dạy tích
hợp thì việc xử lí các tình huống giáo dục trở nên mềm dẻo hơn. Dạy học theo
hướng tích hợp phát huy được tính tích cực của HS, góp phần đổi mới nội dung và
phương pháp dạy học ở trường.
Hơn nữa, từ nhiều năm nay, Bộ GD-ĐT đã chỉ đạo tích hợp nhiều nội dung
giáo dục vào quá trình dạy học các môn học trong trường phổ thông như: giáo dục
đạo đức, học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh; giáo dục pháp luật;
giáo dục phịng chống tham nhũng; giáo dục chủ quyền quốc gia, tài nguyên và môi
trường về biên giới, biển, đảo; sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả; bảo vệ
môi trường; đa dạng sinh học và bảo tồn thiên nhiên; ứng phó với biến đổi khí hậu,
phịng tránh và giảm nhẹ thiên tai; giáo dục an tồn giao thơng... nhưng quỹ thời
gian có hạn, không thể tăng số môn học lên được. Việc tích hợp nội dung một số
mơn học là giải pháp có thể thực hiện được nhiệm vụ giáo dục nhiều mặt cho HS
mà không quá tải.
III. TỔ CHỨC THỰC HIỆN ĐỀ TÀI.
1. Một số nội dung tích hợp trong phần Cơng dân với đạo đức-GDCD 10.
a Tư tưởng Hồ Chí Minh.
Mục đích tích hợp:
- Nhằm trang bị cho HS những hiểu biết cần thiết, cơ bản về đạo đức Hồ Chí minh,
trên cơ sở đó các em có được những nhận thức, thái độ và hành vi tích cực theo tấm
gương đạo đức Hồ Chí Minh.
- Giáo dục ý thức quan tâm tới việc học tập, làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí
Minh, làm cho việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh trở thành
thói quen và nếp sống của học sinh.
- Phát triển kĩ năng thực hành, kĩ năng phát hiện và ứng xử tích cực trong việc học
tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh.
- Góp phần giáo dục cho HS trở thành những người công dân tốt, biết sống và làm
việc theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh.
Giáo dục tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh cần chú ý những điểm sau:
- Tấm gương trọn đời phấn đấu, hi sinh vì sự nghiệp giải phóng dân tộc, giải phóng
giai cấp, giải phóng con người.
GV: Dương Thị Thu Nhung – THPT Sông Ray
9
Một số kinh nghiệm dạy học tích hợp phần Cơng dân với đạo đức -GDCD lớp 10 nhằm phát huy
năng lực học sinh
- Tấm gương của ý chí và nghị lực tinh thần to lớn, vượt qua mọi thử thách, khó
khăn để đạt được mục đích.
- Tấm gương tuyệt đối tin tưởng vào sức mạnh của nhân dân, kính trọng nhân dân,
hết lòng, hết sức phục vụ nhân dân.
- Tấm gương của một con người nhân ái, vị tha, khoan dung, nhân hậu hết mực vì
con người.
- Tấm gương cần kiệm, liêm chính, chí cơng vơ tư, đời riêng trong sáng, nếp sống
giản dị và khiêm tốn phi thường
- Tấm gương tơn trọng Pháp luật, khơng dành cho mình một đặc quyền nào.
b. Bảo vệ mơi trường.
Mục tiêu tích hợp:
Trong chương trình giáo dục phổ thơng cần giáo dục cho học sinh nắm những kiến
thức về những hệ sinh thái, nguồn tài nguyên, khai thác và sử dụng hợp lí nguồn tài
ngun, sự ơ nhiễm và suy thối của mơi trường, có thái độ quan tâm thường xun
đến mơi trường sống của cá nhân, gia đình, cộng đồng, có ý thức giữ gìn bảo vệ
mơi trường, có kĩ năng phát hiện các vấn đề về môi trường và ứng xử tích cực với
các vấn đề mơi trường.
Một số vấn đề môi trường đang được quan tâm hiện nay
a/ Tài nguyên rừng bị suy giảm: Các họat động của con người ảnh hưởng đến sự
suy giảm tài nguyên rừng.
b/ Ô nhiễm nước: Vai trò của nước đối với sự sống trên Trái Đất. Các q trình lý
hóa khi nước bị ơ nhiễm. Các biện pháp bảo vệ nước, chu trình nước trong tự nhiên
liên quan đến sự chuyển thể của nước.
c/ Suy thối và ơ nhiễm đất.
d/ Ơ nhiễm khơng khí: Q trình suy giảm tầng ơzơn, chất phóng xạ.
e/ Ơ nhiễm tiếng ồn: Liên quan trực tiếp đến cuộc sống con người, đặc biệt khu vực
đông dân cư.
c. Pháp luật.
Mục tiêu tích hợp:
- Trang bị cho học sinh những hiểu biết cần thiết, căn bản về các văn bản pháp luật.
- Hình thành niềm tin vào pháp luật, giáo dục cho học sinh ý thức tôn trọng pháp
luật, sống và làm việc theo pháp luật.
- Hình thành động cơ, hành vi tích cực theo pháp luật. Nâng cao ý thức chấp hành
pháp luật của học sinh. Biết phân biệt hành vi đúng pháp luật và hành vi trái pháp
GV: Dương Thị Thu Nhung – THPT Sông Ray
10
Một số kinh nghiệm dạy học tích hợp phần Cơng dân với đạo đức -GDCD lớp 10 nhằm phát huy
năng lực học sinh
luật. Ủng hộ những hành vi thực hiện đúng pháp luật, lên án những hành vi trái
pháp luật.
d. Giáo dục Phịng, chống tham nhũng.
Mục tiêu tích hợp:
Trang bị cho học sinh THPT những kiến thức về phòng, chống tham nhũng; qua đó
nâng cao nhận thức cho học sinh về mục đích, u cầu của cuộc đấu tranh phịng,
chống tham nhũng, xây dựng được thái độ, ý thức đấu tranh, bài trừ tệ nạn tham
nhũng trong xã hội.
Một số nội dung cần lưu ý:
- Khái niệm, đặc trưng và các biểu hiện của tham nhũng.
- Nguyên nhân và tác hại của tham nhũng.
- Các giải pháp phòng ngừa tham nhũng.
- Các giải pháp phát hiện tham nhũng.
đ. Bảo vệ tài ngun, mơi trường biển, đảo.
Mục tiêu tích hợp:
- Nâng cao nhận thức cho HS về việc sử dụng hợp lý và bảo vệ tài nguyên, môi
trường biển, đảo.
- Thông qua việc giáo dục về tài nguyên và môi trường biển, đảo dần hình thành
các kỹ năng sử dụng hợp lý tài nguyên và bảo vệ môi trường biển, đảo.
Một số nội dung cần tích hợp:
- Vai trị địa lý chiến lược và tiềm năng kinh tế của Biển Đông, một số vùng biển,
đảo của Việt Nam.
- Phạm vi và một số quy chế pháp lý của vùng biển và thềm lục địa nước ta ( Công
ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982)
- Các căn cứ khẳng định chủ quyền biển, đảo Việt Nam.
- Khai thác tài nguyên, khoáng sản biển, đảo. Phát triển du lịch biển, đảo. Giao
thông vận tải biển.
- Nguy cơ giảm sút tài nguyên và ô nhiễm môi trường, các biện pháp sử dụng hợp
lý nguồn tài nguyên thiên nhiên và bảo vệ mơi trường.
e. Kỹ năng sống.
Mục tiêu tích hợp:
- Trang bị cho HS những kiến thức, giá trị, thái độ và kĩ năng phù hợp. Trên cơ sở
đó hình thành những hành vi, thói quen lành mạnh, tích cực , loại bỏ những hành
GV: Dương Thị Thu Nhung – THPT Sông Ray
11
Một số kinh nghiệm dạy học tích hợp phần Cơng dân với đạo đức -GDCD lớp 10 nhằm phát huy
năng lực học sinh
vi, thói quen tiêu cực trong các mối quan hệ, các tình huống và hoạt động hằng
ngày.
- Tạo cơ hội thuận lợi để học sinh thực hiện tốt quyền, bổn phận của mình và phát
triển hài hịa về thể chất, trí tuệ, tinh thần và đạo đức.
Kĩ năng sống bao gồm các nhóm sau:
- Nhóm các kĩ năng nhận biết và sống với chính mình, bao gồm các kĩ năng sống
cụ thể như: tự nhận thức, xác định giá trị, ứng phó với căng thẳng, tìm kiếm sự hỗ
trợ, tự trọng, tự tin,...
- Nhóm các kĩ năng nhận biết và sống với người khác, bao gồm các kĩ năng như:
giao tiếp có hiệu quả, giải quyết mâu thuẫn, thương lượng, từ chối, bày tỏ sự cảm
thơng, hợp tác,..
-Nhóm các kĩ năng đưa ra quyết định một cách hiệu quả, bao gồm các kĩ năng sống
cụ thể như: tìm kiếm và xử lý thông tin, tư duy phê phán, tư duy sáng tạo, ra quyết
định, giải quyết vấn đề,..
2. Một số phương pháp dạy học tích hợp nhằm phát huy năng lực của học
sinh.
a. Phương pháp thảo luận nhóm.
* Bản chất
Dạy học nhóm cịn được gọi bằng những tên khác nhau như: Dạy học hợp tác, Dạy
học theo nhóm nhỏ, trong đó HS của một lớp học được chia thành các nhóm nhỏ,
trong khoảng thời gian giới hạn, mỗi nhóm tự lực hồn thành các nhiệm vụ học tập
trên cơ sở phân công và hợp tác làm việc. Kết quả làm việc của nhóm sau đó được
trình bày và đánh giá trước tồn lớp.
Dạy học nhóm nếu được tổ chức tốt sẽ phát huy được tính tích cực, tính trách
nhiệm; phát triển năng lực cộng tác làm việc và năng lực giao tiếp của HS.
* Quy trình thực hiện
Tiến trình dạy học nhóm có thể được chia thành 3 giai đoạn cơ bản:
a. Làm việc toàn lớp : Nhập đề và giao nhiệm vụ
- Giới thiệu chủ đề
- Xác định nhiệm vụ các nhóm
- Thành lập nhóm
b. Làm việc nhóm
- Chuẩn bị chỗ làm việc
- Lập kế hoạch làm việc
- Thoả thuận quy tắc làm việc
GV: Dương Thị Thu Nhung – THPT Sông Ray
12
Một số kinh nghiệm dạy học tích hợp phần Cơng dân với đạo đức -GDCD lớp 10 nhằm phát huy
năng lực học sinh
- Tiến hành giải quyết các nhiệm vụ
- Chuẩn bị báo cáo kết quả.
c. Làm việc toàn lớp: Trình bày kết quả, đánh giá
- Các nhóm trình bày kết quả
- Đánh giá kết quả.
* Một số lưu ý
. Có rất nhiều cách để thành lập nhóm theo các tiêu chí khác nhau, khơng nên áp
dụng một tiêu chí duy nhất trong cả năm học. Số lượng HS/1 nhóm nên từ 4- 6 HS.
. Nhiệm vụ của các nhóm có thể giống nhau, hoặc mỗi nhóm nhận một nhiệm vụ
khác nhau, là các phần trong một chủ đề chung.
. Dạy học nhóm thường được áp dụng để đi sâu, luyện tập, củng cố một chủ đề đã
học hoặc cũng có thể tìm hiểu một chủ đề mới.
Các câu hỏi kiểm tra dùng cho việc chuẩn bị dạy học nhóm:
- Chủ đề có hợp với dạy học nhóm khơng?
- Các nhóm làm việc với nhiệm vụ giống hay khác nhau?
- HS đã có đủ kiến thức điều kiện cho cơng việc nhóm chưa?
- Cần trình bày nhiệm vụ làm việc nhóm như thế nào?
- Cần chia nhóm theo tiêu chí nào?
- Cần tổ chức phòng làm việc, kê bàn ghế như thế nào?
b. Phương pháp nêu vấn đề và giải quyết vấn đề.
* Bản chất
Dạy học (DH) phát hiện và giải quyết vấn đề (GQVĐ) là PPDH đặt ra trước HS
các vấn đề nhận thức có chứa đựng mâu thuẫn giữa cái đã biết và cái chưa biết,
chuyển HS vào tình huống có vấn đề , kích thích họ tự lực, chủ động và có nhu cầu
mong muốn giải quyết vấn đề.
* Quy trình thực hiện
- Xác định, nhận dạng vấn đề/tình huống;
- Thu thập thơng tin có liên quan đến vấn đề/tình huống đặt ra;
- Liệt kê các cách giải quyết có thể có ;
- Phân tích, đánh giá kết quả mỗi cách giải quyết ( tích cực, hạn chế, cảm xúc, giá
trị)
- So sánh kết quả các cách giải quyết ;
- Lựa chọn cách giải quyết tối ưu nhất;
GV: Dương Thị Thu Nhung – THPT Sông Ray
13
Một số kinh nghiệm dạy học tích hợp phần Cơng dân với đạo đức -GDCD lớp 10 nhằm phát huy
năng lực học sinh
- Thực hiện theo cách giải quyết đã lựa chọn;
- Rút kinh nghiệm cho việc giải quyết những vấn đề, tình huống khác.
* Một số lưu ý
# Các vấn đề/ tình huống đưa ra để HS xử lí, giải quyết cần thoả mãn các yêu cầu
sau:
- Phù hợp với chủ đề bài học
- Phù hợp với trình độ nhận thức của HS
- Vấn đề/ tình huống phải gần gũi với cuộc sống thực của HS
- Vấn đề/ tình huống có thể diễn tả bằng kênh chữ hoặc kênh hình, hoặc kết hợp cả
hai kênh chữ và kênh hình hay qua tiểu phẩm đóng vai của HS
- Vấn đề/ tình huống cần có độ dài vừa phải
- Vấn đề/ tình huống phải chứa đựng những mâu thuẫn cần giải quyết, gợi ra cho
HS nhiều hướng suy nghĩ, nhiều cách giải quyết vấn đề.
# Tổ chức cho HS giải quyết, xử lí vấn đề/ tình huống cần chú ý:
- Các nhóm HS có thể giải quyết cùng một vấn đề/ tình huống hoặc các vấn đề/ tình
huống khác nhau, tuỳ theo mục đích của hoạt động.
- HS cần xác định rõ vấn đề trước khi đi vào giải quyết vấn đề.
- Cần sử dụng phương pháp động não để HS liệt kê các cách giải quyết có thể có.
- Cách giải quyết tối ưu đối với mỗi HS có thể giống hoặc khác nhau.
c. Phương pháp trực quan sinh động.
Trực quan là phương pháp giảng dạy mà giáo viên sử dụng các phương tiện dạy
học tác động trực tiếp đến các cơ quan cảm giác của học sinh, hướng dẫn học sinh
quan sát, đặt câu hỏi để học sinh giải thích các hiện tượng quan sát được, từ đó học
sinh lĩnh hội kiến thức nhằm đạt hiệu quả dạy học cao.
Các phương pháp trực quan trong dạy học bao gồm:
- Các vật tượng trưng như: sơ đồ, bản đồ, bảng biểu.
- Các vật tạo hình như: tranh, sa bàn, phim ảnh, ti vi, máy tính...
Các phương tiện trực quan được sử dụng trong dạy học trong tất cả các môn ở
trường phổ thông. Nhưng tùy theo nội dung kiến thức, đặc điểm môn học và điều
kiện cụ thể mà giáo viên có cách vận dụng sáng tạo cho phù hợp.
Các phương tiện trực quan có thể bao gồm: phương pháp quan sát trực quan và
phương pháp trình bày trực quan.
- Quan sát trực quan được coi là phương pháp nhận thức cảm tính tích cực.
GV: Dương Thị Thu Nhung – THPT Sông Ray
14
Một số kinh nghiệm dạy học tích hợp phần Cơng dân với đạo đức -GDCD lớp 10 nhằm phát huy
năng lực học sinh
- Trình bày trực quan: khi trình bày trực quan, học sinh quan sát các phương
tiện trực quan dưới sự hướng dẫn của giáo viên.
d. Phương pháp nghiên cứu trường hợp điển hình.
* Bản chất
Nghiên cứu trường hợp điển hình là phương pháp sử dụng một câu chuyện có thật
hoặc chuyện được viết dựa trên những trường hợp thường xảy ra trong cuộc sống
thực tiễn để minh chứng cho một vấn đề hay một số vấn đề. Đôi khi nghiên cứu
trường hợp điển hình có thể được thực hiện trên video hay một băng catset mà
không phải trên văn bản viết.
* Quy trình thực hiện
Các bước nghiên cứu trường hợp điển hình có thể là:
- HS đọc (hoặc xem, hoặc nghe) về trường hợp điển hình
- Suy nghĩ về nó (có thể viết một vài suy nghĩ trước khi thảo luận điều đó với người
khác).
- Thảo luận về trường hợp điển hình theo các câu hỏi hướng dẫn của GV.
* Một số lưu ý
- Vì trường hợp điển hình được nêu lên nhằm phản ánh tính đa dạng của cuộc sống
thực, nên nó phải tương đối phức tạp, với các tuyến nhân vật và những tình huống
khác nhau chứ không phải là một câu chuyện đơn giản.
- Trường hợp điển hình có thể dài hay ngắn, tuỳ từng nội dung vấn đề song phải
phù hợp với chủ đề bài học, phù hợp với trình độ HS và thời lượng cho phép.
- Tùy từng trường hợp, có thể tổ chức cho cả lớp cùng nghiên cứu một trường hợp
điển hình hoặc phân cơng mỗi nhóm nghiên cứu một trường hợp khác nhau.
3. Chương trình dạy học tích hợp trong Phần Cơng dân với đạo đức- GDCD
10
Tên
bài
Nội
dung
tích
hợp
Giáo
dục
Pháp
luật
Địa chỉ u cầu tích hợp
tích
hợp
Gợi ý phương
pháp tích hợp
Mục 1b * Kiến thức: Ngoài ĐĐ, PL cũng là Động não, thuyết
một phương thức điều chỉnh hành vi trình, đàm thoại.
con người.
Sự khác nhau giữa PL và ĐĐ trong
việc điều chỉnh hành vi con người.
*Kĩ năng: Phân biệt ĐĐ và PL. nêu
VD
*Thái độ: Tự giác thực hiện PL
GV: Dương Thị Thu Nhung – THPT Sông Ray
15
Một số kinh nghiệm dạy học tích hợp phần Cơng dân với đạo đức -GDCD lớp 10 nhằm phát huy
năng lực học sinh
Kĩ năng
sống
Phòng
chống
Tham
nhũng
Bài 11
(2 tiết)
Một số
phạm
trù đạo
đức
Kĩ năng so sánh giữa đạo đức và pháp
luật.
Kĩ năng xác định giá trị, tự nhận thức
khi đánh giá việc thực hiện các chuẩn
mực đạo đức của bản thân
Kĩ năng thể hiện sự tự tin khi trình bày
vai trị của đạo đức đối với cá nhân,
gia đình và xã hội.
Mục 1a Về kiến thức:
- Người có hành vi tham nhũng chà
đạp lên lợi ích của Nhà nước và cơng
dân, là người khơng có đạo đức.
- Khái niệm tham nhũng.
Về kĩ năng:
Phân biệt hành vi tham nhũng với
hành vi không phải là tham nhũng.
Về thái độ:
Xa lánh hành vi tham nhũng.
Thảo luận lớp
Xử lý tình huống
Thảo luận nhóm
Trình bày 1 phút
- VD: Người tham
ơ tài sản của Nhà
nước chỉ nghĩ đến
lợi ích của bản
thân, xâm phạm lợi
ích của Nhà nước.
-VD: tham ơ tài sản
của Nhà nước là
hành
vi
tham
nhũng; lấy trộm tài
sản không phải là
hành vi tham nhũng
Bảo vệ Mục 1 * Kiến thức:
- Sử dụng tình
mơi
- Bảo vệ mơi trường là chuẩn mực đạo huống, VD để đi
trường
đức cần phải tuân theo.
đến nội dung cần
- Những tập quán gây hại cho môi giáo dục.
trường cần phải bỏ.
* Kĩ năng:
- Nêu được VD về các quy tắc, chuẩn
mực đạo đức liên quan đến môi trường
biến đổi theo sự vận động, phát triển
của lịch sử xã hội.
- Nêu VD, tấm gương về đạo đức liên
quan đến tài nguyên, môi trường.
- Bảo vệ môi trường phù hợp với lứa
tuổi và điều kiện của bản thân.
Kĩ năng Mục 1b Kĩ năng phán đốn, kĩ năng trình bày Thảo luận lớp
sống
suy nghĩ 1 phút ý tưởng khi xem tranh, Xử lý tình huống
ảnh.
Thảo luận nhóm
Kĩ năng phê phán, so sánh các hành vi Trình bày 1 phút
trong một số tình huống liên quan đến
một vài phạm trù đạo đức.
Kĩ năng tư duy sáng tạo
Kĩ năng hợp tác
GV: Dương Thị Thu Nhung – THPT Sông Ray
16
Một số kinh nghiệm dạy học tích hợp phần Cơng dân với đạo đức -GDCD lớp 10 nhằm phát huy
năng lực học sinh
Kĩ năng lắng nghe và phản hồi tích
cực.
Bảo vệ Mục 1b
tài
ngun,
mơi
trường
biển,
đảo
Phịng
Mục
chống
2a
Tham
nhũng
Giáo
dục
Pháp
luật
Bài 12
(2 tiết)
Cơng
dân với
tình
uhơn
nhân
và gia
Nghĩa vụ của người thanh niên: Có
trách nhiệm bảo vệ tài ngun mơi
trường biển, đảo cũng như bảo vệ chủ
quyền biển đảo thiêng liêng của Tổ
quốc
Về kiến thức:
Người tham nhũng hoặc phải sống
trong trạng thái cắn rứt lương tâm,
hoặc không cắn rứt lương tâm, không
ăn năn, hối hận; nhưng đều phải sống
trong trạng thái không thanh thản.
Về kĩ năng:
Phân biệt trạng thái lương tâm của
người tham nhũng với người không
tham nhũng.
Về thái độ:
Không chấp nhận tham nhũng, dù ở
trạng thái nào.
Mục 2, * Kiến thức: Hôn nhân là quan hệ vợ
Mục
chồng sau khi đã kết hôn, được bắt
3c
đầu từ khi cơ quan nhà nước có thẩm
quyền cấp Giấy chứng nhận kết hơn
cho hai bên nam và nữ.
Các đặc điểm tốt đẹp, tiến bộ của chế
độ hơn nhân và gia đình nước ta.
* Kĩ năng: Biết thực hiện trách nhiệm
của bản thân trong các mối quan hệ
gia đình.
* Thái độ: Thực hiện tốt trách nhiệm
của bản thân trong gia đình.
GV: Dương Thị Thu Nhung – THPT Sông Ray
GV hướng dẫn đọc
thêm, giới thiệu tài
liệu tham khảo để
HS đọc thêm.
HS sử dụng kĩ
thuật đọc hợp tác,
tìm kiếm thơng tin.
Động não, Thuyết
trình, Đàm thoại,
Thảo luận nhóm,
Giải quyết vấn đề.
17
Một số kinh nghiệm dạy học tích hợp phần Cơng dân với đạo đức -GDCD lớp 10 nhằm phát huy
năng lực học sinh
Kĩ năng
sống
Bài 13
(2 tiêt)
Công
dân với
cộng
đồng
Bài 14
(2 tiết)
Công
Kĩ năng giải quyết vấn đề, ra quyết
định trong tình huống về những điều
nên tránh trong tình yêu nam nữ thanh
niên.
Kĩ năng từ chối quan hệ tình dục trước
hơn nhân.
Kĩ năng đảm nhận trách nhiệm thực
hiện trách nhiệm với gia đình
TT
Mục 1b Tấm gương nhân nghĩa của Bác Hồ
HCM
Bác Hồ là một tấm gương lớn về nhân
nghĩa:
- Bác yêu thương, quan tâm, chăm sóc
mọi người.
- Bác vị tha, khơng cố chấp với người
lầm lỗi biết hối cải.
- Bác kính trọng, biết ơn những người
có cơng với nước và biết ơn những
người đã giúp đỡ mình.
Bảo vệ Mục 1b Sự gắn bó máu thịt giữa đất liền và
TN, MT
đồng bào biển đảo.
biển,
đảo
Kĩ năng
Kĩ năng tìm kiếm và xử lý thơng tin về
sống
nhân nghĩa, hòa nhập và hợp tác.
Kĩ năng tư duy sáng tạo trong việc đề
xuất các biện pháp thực hiện trách
nhiệm với cộng đồng
Kĩ năng lập kế hoạch khi lập dự án
Kĩ năng hợp tác,kĩ năng đảm nhận
trách nhiệm khi thực hiện dự án
Kĩ năng quản lý thời gian, thể hiện sự
tự tin khi trình bày suy nghĩ, ý tưởng
Giáo
Mục 3 * Kiến thức: Trách nhiệm công dân
dục
học sinh trong sự nghiệp xây dựng và
Pháp
bảo vệ Tổ quốc.
luật
* Kĩ năng: Tham gia các hoạt động
bảo vệ quê hương đất nước phù hợp
với lứa tuổi.
* Thái độ: Tích cực học tập, rèn luyện
và tự giác tham gia các hoạt động góp
phần bảo vệ Tổ quốc.
GV: Dương Thị Thu Nhung – THPT Sông Ray
Thảo luận lớp
Xử lý tình huống
Thảo luận nhóm
Trình bày 1 phút
Kể chuyện về Bác
Hồ, NXB Giáo dục,
tập 4 năm 2008,
tr 210
PP thuyết trình
Xử lý tình huống
Động não
Thảo luận lớp
Thảo luận nhóm
18
Một số kinh nghiệm dạy học tích hợp phần Cơng dân với đạo đức -GDCD lớp 10 nhằm phát huy
năng lực học sinh
TT
HCM
Bảo vệ Mục
TN, MT 1,2,3
biển,
đảo
Kĩ năng
sống
Giáo
dục
Pháp
Bài 15 luật
(1 tiết)
Cơng
dân với
một số
vấn đề
cấp
Mơi
trường
Lịng u nước của Bác Hồ
- Bác Hồ là người có lịng u q
hương, đất nước thiết tha.
- Bác đã cống hiến cả cuộc đời mình
vì đất nước.
Trách nhiệm của thanh niên trong việc
bảo vệ chủ quyền biển, đảo thiêng
liêng của Tổ quốc.
Kĩ năng trình bày 1 phút, ý tưởng về
trách nhiệm của công dân đối với việc
xây dựng và bảo vệ tổ quốc
Kĩ năng tư duy phê phán hành vi gây
ảnh hưởng xấu đến an ninh đất nước
Kĩ năng giải quyết vấn đề trong tình
huống về xây dựng. bảo vệ tổ quốc
Mục
* Kiến thức: Công dân có trách
1b,2b,3 nhiệm tham gia vào các hoạt động góp
b
phần bảo vệ mơi trường, hạn chế bùng
nổ dân số, phịng chống các dịch bệnh
hiểm nghèo.
* Kĩ năng: Biết tham gia các hoạt
động phù hợp với lứa tuổi.
* Thái độ: Tự giác tham gia vào các
hoạt động bảo vệ môi trường, hạn chế
bùng nổ dân số, phòng chống các dịch
bệnh hiểm nghèo do địa phương tổ
chức.
Mục 1 * Kiến thức:
- Khái niệm mơi trường.
- Vai trị của mơi trường đối với cuộc
sống của con người.
- Thực trạng môi trường hiện nay.
- Hậu quả của ơ nhiễm và suy thối
mơi trường đối với sự tồn tại và phát
triển của loài người.
* Kĩ năng:
Thực hiện đúng chính sách, pháp luật
của Nhà nước về bảo vệ môi trường.
GV: Dương Thị Thu Nhung – THPT Sơng Ray
Hồ Chí Minh sáng
mãi tên người,
NXB Văn học năm
2008, tr 86
PP thảo luận nhóm,
nêu vấn đề.
Xử lý tình huống
Động não
Thảo luận lớp
Thảo luận nhóm
- Cuộc sống
con người ln
bó mật thiết
môi trường
nhiên.
của
gắn
với
tự
Thực hiện trách
nhiệm của công
dân trong việc bảo
vệ môi trường phù
hợp với lứa tuổi
19
Một số kinh nghiệm dạy học tích hợp phần Cơng dân với đạo đức -GDCD lớp 10 nhằm phát huy
năng lực học sinh
thiết
của
nhân
loại
Mục 2
Bảo vệ Mục 1
TN, MT
biển,
đảo
Kĩ năng
sống
Bài 16 TT
(1 tiết) HCM
Tự
hoàn
thiện
Kĩ năng
sống
* Kiến thức:
Hậu quả của bùng nổ dân số đối với
môi trường.
* Kĩ năng:
Trách nhiệm của công dân trong việc
hạn chế bùng nổ dân số.
- Bùng nổ dân số
phá vỡ các yếu tố
cân bằng của tự
nhiên, làm cạn kiệt
tài nguyên, ô nhiễm
môi trường.
- Thực hiện trách
nhiệm của cơng
dân trong việc góp
phần góp phần hạn
chế bùng nổ dân số
phù hợp với lứa
tuổi, như: tham gia
tuyên truyền chính
sách dân số, không
tảo hôn…
- Chiến lược biển đảo đến năm 2020.
PP thảo luận nhóm,
- Đối xử thân thiện với mơi trường, nêu vấn đề.
yêu quý và trân trọng những giá trị của
biển đảo.
Kĩ năng tìm kiếm và xử lý thơng tin về Xử lý tình huống
ơ nhiễm mơi trường, dịch bệnh
Động não
Kĩ năng ra quyết định và giải quyết vấ Thảo luận lớp
đề trong tình huống càn giải quyết để Thảo luận nhóm
bảo vệ mơi trường, hạn chế bùng nổ
dân số, đẩy lùi dịch bệnh
Kĩ năng tư duy phê phán hành vi gây ô
nhiễm môi trường, lây lan dịch bệnh.
Tấm gương tự hoàn thiện bản thân của
Bác Hồ. Bác Hồ là một tấm gương lớn
về sự kiên trì phấn đấu tự hoàn thiện
bản thân, từ việc rèn luyện thấn thể,
học tập đến việc đặt mục đích và phấn
đấu cho mục đích “ ích quốc, lợi dân”
Kĩ năng xác định giá trị của bản thân
Thảo luận lớp
Kĩ năng đặt mục tiêu hoàn thiện bản Xử lý tình huống
thân
Thảo luận nhóm
Kĩ năng lập kế hoạch hồn thiện bản Trình bày 1 phút
GV: Dương Thị Thu Nhung – THPT Sông Ray
20
Một số kinh nghiệm dạy học tích hợp phần Cơng dân với đạo đức -GDCD lớp 10 nhằm phát huy
năng lực học sinh
bản
thân
thân
Kĩ năng từ chối trong một số tình
huống có nguy cơ ảnh hưởng đến sự
phát triển lành mạnh của bản thân
4. Thiết kế một số giáo án dạy học tích hợp nhiều nội dung phần Cơng dân với
đạo đức-GDCD lớp 10.
Bài 12: CƠNG DÂN VỚI TÌNH U, HƠN NHÂN VÀ GIA ĐÌNH (2 Tiết)
I.MỤC TIÊU BÀI HỌC:
1. Về kiến thức:
- Hiểu được thế nào là tình yêu, thế nào là tình u chân chính.
- Biết được những điều cần tránh trong tình yêu nam nữ.
- Hiểu được mối quan hệ giữa tình u, hơn nhân và gia đình.
- Biết được các đặc trưng tốt đẹp, tiến bộ của chế độ hôn nhân ở nước ta hiện nay.
- Nêu được các chức năng cơ bản của gia đình.
2. Về kỹ năng:
- Biết nhận xét, đánh giá một số quan niệm sai lầm về tình yêu.
- Thực hiện tốt trách nhiệm của bản thân trong gia đình.
Kỹ năng sống:
Kĩ năng giải quyết vấn đề, ra quyết định trong tình huống về những điều nên tránh
trong tình yêu nam nữ thanh niên.
Kĩ năng từ chối quan hệ tình dục trước hơn nhân.
3. Về thái độ:
- Yêu quý gia đình.
- Đồng tình, ủng hộ các quan niệm đúng đắn về tình yêu.
II. NỘI DUNG:
T1: Mục 1. Trọng tâm của tiết này là phải làm rõ tình yêu là gì và những biểu hiện
của một tình u chân chính, nêu một số điều nên tránh trong tình yêu của nam nữ
thanh niên.
T2: Mục 2, 3. Trọng tâm tiết này là làm rõ những đặc trưng của chế độ hôn nhân ở
nước ta hiện nay cùng các chức năng của gia đình.
III.PHƯƠNG PHÁP - HÌNH THỨC TỔ CHỨC DẠY HỌC:
- Thuyết trình, diễn giảng, đàm thoại.
- Nêu vấn đề, thảo luận nhóm, liên hệ.
- Trò chơi sắm vai.
IV.TÀI LIỆU VÀ PHƯƠNG TIỆN:
SGK GDCD 10.
GV: Dương Thị Thu Nhung – THPT Sông Ray
21
Một số kinh nghiệm dạy học tích hợp phần Cơng dân với đạo đức -GDCD lớp 10 nhằm phát huy
năng lực học sinh
Ca dao, tục ngữ, thơ ca về tình yêu.
Máy chiếu, tranh ảnh.
V.HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC:
1.Ổn định lớp:
2.Kiểm tra bài cũ:
Câu hỏi: Em hãy cho biết thế nào là nhân phẩm, danh dự? Mỗi người cần làm gì
để giữ nhân phẩm, danh dự?
3.Giảng bài mới:
Tiết 1
Hoạt động của GV và HS
Nội dung cần đạt
Hoạt động 1: Giới thiệu bài
1. Tình yêu
GV sử dụng hương pháp vấn đáp-đàm thoại
a.Tình yêu là gì ?
Trong đời sống tình cảm của mỗi cá nhân, tình
u giữ một vị trí đặc biệt. Nó khơng chỉ góp
phần điều chỉnh hành vi của con người mà còn
làm bộc lộ nhiều phẩm chất đạo đức của cá
nhân.Tình u có nội dung rất rộng, nhưng ở bài
này chỉ đề cập đến tình yêu nam nữ.
H: - Em hãy nêu một số câu ca dao, tục ngữ,
đoạn thơ nói về tình u?
- u em anh biết để đâu
Để vào tay áo lâu lâu lại dòm
- Nhớ ai, bổi hổi, bồi hồi
Như đứng đống lửa, như ngồi đống than.
- Gió đâu gió mát sau lưng
Bụng đâu bụng nhớ người dưng thế này?
... Anh không xứng là biển xanh.
Nhưng cũng xin làm bể biếc.
Để hát mãi bên ghềnh
Mối tình chung khơng hết.
Để những khi bọt tung trắng xố
Và gió về bay toả nơi nơi.
GV: Dương Thị Thu Nhung – THPT Sông Ray
22
Một số kinh nghiệm dạy học tích hợp phần Cơng dân với đạo đức -GDCD lớp 10 nhằm phát huy
năng lực học sinh
Như hôn mãi ngàn năm không thoả.
Bởi yêu bờ lắm lắm em ơi.
(Xuân Diệu)
- Qua những câu thơ, bài hát, ca dao, tục ngữ
đó, em hiểu tình u có những biểu hiện gì?
- Nhớ nhung, quyến luyến.
- Tình cảm tha thiết.
- Em hãy nêu các quan niêm về tình yêu?
GV cho HS viết các quan niệm của các em về
tình u, sau đó cho 2 HS đọc.
- Em đã đọc những quan niệm của mình về
tình yêu. Trong đó có những quan điểm chung
là gì?
- Là sự rung cảm giữa 2 người khác giới.
- Đến với nhau một cách tự nguyện.
- Sẵn sàng hy sinh cho nhau.
- Tình cảm của họ chân thành…
Tình yêu là một dạng tình cảm đặc biệt của con
người, xuất hiện ở cả nam và nữ khi trưởng thành
đến một độ nhất định. Biểu hiện của tình yêu rất
phong phú. Mỗi một mối tình có biểu hiện, sắc 1. Tình u:
thái riêng. Do đó, tình u là vấn đề ln được a. Tình u là gì?
mọi người quan tâm, là đề tài mn thuở của
Tình yêu là sự rung cảm và
nhân loại. Vậy thế nào là tình yêu?
quyến luyến sâu sắc giữa hai
Tại sao tình u mang tính xã hội?
người khác giới. Ở họ có sự
phù hợp về nhiều mặt... làm
cho họ có nhu cầu gần gũi, gắn
bó với nhau, nguyện sống vì
nhau và sẵn sàng hiến dâng cho
nhau cuộc sống của mình.
b. Thế nào là một tình u
chân chính?
Hoạt động 2: Tổ chức thảo luận nhóm tìm hiểu
GV: Dương Thị Thu Nhung – THPT Sông Ray
23
Một số kinh nghiệm dạy học tích hợp phần Cơng dân với đạo đức -GDCD lớp 10 nhằm phát huy
năng lực học sinh
biểu hiện của tình u chân chính.
Rèn luyện Kĩ năng giải quyết vấn đề, ra quyết
định trong tình huống về những biểu hiện của tình
u chân chính.
GV sử dụng phương pháp thảo luận nhóm
GV chia lớp thành 4 nhóm tương ứng với 4 tổ.
Sau đó GV phân cơng cho mỗi nhóm thảo luận,
tìm hiểu sâu về một vấn đề của bài học. HS thảo
luận nhóm về vấn đề đã được phân cơng.
Nhiệm vụ của mỗi nhóm:
Nhóm 1: Hoa là một cơ gái xinh đẹp, có nhiều
chàng trai theo đuổi; nhưng Hoa chưa hề yêu ai.
Thấy vậy Tuấn, một bạn trai cùng trường đánh
cuộc rằng mình sẽ chinh phục được Hoa. Từ đó
Tuấn ra sức săn đón, chăm sóc và chiều chuộng
Hoa và nói với Hoa rằng anh khơng thể sống
thiếu cơ. Cuối cùng Hoa đã siêu lịng.
Em nghĩ gì về tình cảm giữa Hoa và
Tuấn? Tình cảm đó có phải là tình u khơng?
Vì sao?
Nhóm 2: Hương là một cơ gái xinh đẹp, nết na,
có nhiều chàng trai theo đuổi. Trong số đó có cả
bác sĩ, kĩ sư, có người là con nhà giàu có, nhưng
Hương lại dành tình u của mình cho Hùng, một
cơng nhân bình thường, nhân hậu, chăm chỉ. Bạn
bè chê Hương là dại dột, mù qng trong tình
u.
Em đồng ý với nhận xét đó khơng? Vì
sao?
Nhóm 3: Tân là một chàng trai nhanh nhẹn, giỏi
giang, tốt bụng. Biết Tân đã có người yêu, nhưng
Xuân vẫn quyết tâm giành được tình yêu của Tân. * Tình u chân chính là tình
Sau nhiều lần bị Tân từ chối, Xuân đã tuyên bố: yêu trong sáng, lành mạnh, phù
hợp với quan niệm đạo đức tiến
nếu không được Tân u, cơ sẽ tự tử.
Em nghĩ gì về việc làm của Xn? Có bộ của xã hội.
người nói tình yêu của Xuân thật mãnh liệt, * Tình yêu chân chính có các
biểu hiện:
em có đồng ý với ý kiến đó khơng? Vì sao?
Nhóm 4: Lan mới học lớp 10, là người rất xinh - Tình cảm chân thực, sự quyến
GV: Dương Thị Thu Nhung – THPT Sông Ray
24
Một số kinh nghiệm dạy học tích hợp phần Cơng dân với đạo đức -GDCD lớp 10 nhằm phát huy
năng lực học sinh
đẹp và dịu dàng nên có nhiều chàng trai đến tìm luyến, cuốn hút, sự gắn bó giữa
hiểu. Lan băn khoan không biết lựa chọn ai. Thấy một nam và một nữ.
vậy, Bình là bạn thân khuyên Lan:
- Sự quan tâm sâu sắc đến
- Mày dại thế, hãy yêu thử hai, ba chàng nhau, không vụ lợi.
xem ai hơn thì chọn lấy một chàng để yêu thật sự. - Sự chân thành, tin cậy và tơn
Em có đồng ý với ý kiến của bạn Bình khơng? trọng từ cả hai phía.
Vì sao?
- Lịng vị tha và sự thơng cảm.
Nếu là bạn của Lan em sẽ khuyên bạn điều gì?
HS các nhóm trình bày quan niệm của mình về
các tình huống.
H: Qua các tình huống đó, em hãy cho biết thế
nào là tình u chân chính?
- Nêu các biểu hiện của một tình u chân chính?
HS thảo luận, trả lời.
Hoạt động 3: Tổ chức trị chơi tìm hiểu những
điều cần tránh trong tình yêu của nam nữ c. Một số điều nên tránh
thanh niên
trong tình yêu của nam, nữ
Rèn luyện Kĩ năng giải quyết vấn đề, ra quyết thanh niên:
định trong tình huống về những điều cần tránh - Yêu đương quá sớm.
trong tình yêu nam nữ thanh niên. Kĩ năng từ chối
- Yêu một lúc nhiều người, yêu
quan hệ tình dục trước hơn nhân.
để chứng tỏ khả năng chinh
Tình huống đóng vai: Trong lớp có bạn An và phục bạn khác giới hoặc yêu vì
Mai chơi thân với nhau và thường giúp đỡ nhau mục đích vụ lợi.
trong học tập cũng như trong hoạt động hằng
- Có quan hệ tình dục trước hơn
ngày. Thấy vậy, các bạn cùng lớp gán ghép và
nhân.
cho rằng hai bạn đó yêu nhau. An cố gắng giải
thích cho các bạn rằng đó chỉ là tình bạn, cịn
Mai thì lại nghĩ chắc An đã u mình nhưng
khơng dám nói ra.
Theo em, có tình bạn thân thiết giữa hai bạn
khác giới khơng ?Em có đồng tình với suy nghĩ
của Mai khơng? Lứa tuổi này đã nên yêu hay
chưa ? Vì sao?
Hoặc GV cho HS chơi trị chơi: Đồng ý giơ hai
tay, khơng đồng ý khoanh tay trước ngực, lưỡng
lự thì để 2 tay sau gáy.
• Tuổi học trị mà khơng u là kém.
GV: Dương Thị Thu Nhung – THPT Sông Ray
25
