Nghiên cứu sử dụng chất thải của ngành khai thác than làm cốt liệu cho bê tông ứng dụng cho kết cấu mái kè sông kẻ sặt, tỉnh hải dương

L I NÓI
N

c ta đ

U

c thiên nhiên u đãi v i ngu n tài nguyên r t phong phú và đa

d ng. Trong công cu c đ i m i đ t n

c hi n nay, n

c ta đã đ t đ

t u to l n trong s nghi p công nghi p hóa và hi n đ i hóa đ t n

c nh ng thành
c. óng góp vào

nh ng thành công đó không th không nói đ n s đóng góp to l n c a các ngành
s n xu t n ng l
n ng l

ng và khai thác khoáng s n nh : ngành khai thác d u m , than đá,

ng đi n,.... Bên c nh nh ng m t tích c c đó c ng còn t n t i nh ng m t

tiêu c c là v n đ v ô nhi m môi tr

ng đây là v n đ r t l n đang nh h

ti p đ n đ i s ng dân sinh và c nh quan c a đô th .
phát tri n b n v ng thì phát tri n kinh t đ t n
vê môi tr
n

th c hi n đ

ng tr c

c m c tiêu

c c n ph i song song v i vi c b o

ng.
c ta ngành khai thác khoáng s n là m t ngành r t phát tri n trong đó có

ngành khai thác than. Bên c nh nh ng đóng góp to l n cho n n kinh t thì nh ng h
l y v môi tr
Th

ng do ngành này t o ra c ng không nh . Theo

ng đ n n m 2025, các m than

đ t đá th i, hàng tri u m3 n
bi n pháp x lý tái s d ng l

c tính c a B Công

Qu ng Ninh th i ra môi tr

c th i m , và m t l

ng h n 4,6 t t n

ng b i r t l n. N u không có

ng đ t đá th i kh ng l này s t o ra m t s v n đ

nh : Lãng phí ngu n v t li u, ô nhi m môi tr

ng, chi m d ng qu đ t đ làm bãi

đ th i.
Ngày nay, v i s phát tri n m nh m c a ngành v t li u xây d ng thì v n đ
tái ch và s d ng ch t th i r n c a ngành than đã không còn là v n đ khó kh n.
Trên th gi i đã có m t s công trình nghiên c u nh m s d ng lo i v t li u này đ
s n xu t g ch nh : Nga, Trung Qu c, Châu Âu,... S n ph m t có ch t l
đ

ng v i các lo i s n ph m t v t li u truy n th ng.

n

c ta b

ng t

ng

c đ u đã có m t

s nhóm tác gi nghiên c u nh m tái s d ng lo i v t li u này. Tuy nhiên đ s
d ng đ

c h t và tri t đ l

ng ch t th i kh ng l này c n có thêm nhi u nghiên

c u đ c l p h n n a nh m t o ra nhi u s n ph m đa d ng áp d ng đ
l nh v c khác nhau trong các ngành s n xu t.

c vào nhi u


V i ý ngh a đó, tác gi đã th c hi n lu n v n th c s v i đ tài: “Nghiên c u
s d ng ch t th i c a ngành khai thác than làm c t li u cho bê tông.
cho k t c u mái kè sông K S t – t nh H i D
Tr

ng d ng

ng”.

c h t, tác gi trân tr ng c m n t i các th y, cô giáo tr

ng

i h c Th y

L i, khoa Công trình, b môn V t li u xây d ng, đã quan tâm giúp đ , t o m i đi u
ki n cho tác gi trong quá trình h c t p và th c hi n lu n v n.
c bi t, tác gi xin bày t l i c m n chân thành t i hai th y giáo TS.
Nguy n Vi t C

ng và TS. Nguy n

ình Trinh đã tr c ti p t n tình h

ng d n

trong su t quá trình th c hi n lu n v n, c ng nh cung c p tài li u, thông tin khoa
h c c n thi t cho lu n v n này.
Tác gi c ng g i l i c m n t i gia đình, các b n bè đ ng nghi p đã h t s c
giúp đ , ng h đ tác gi đ t đ

c k t qu nh hôm nay.

Trong quá trình thu th p tài li u và nghiên c u đ hoàn thành lu n v n, tác gi
khó tránh kh i nh ng thi u sót r t mong nh n đ

c nh ng ch b o, góp ý c a các

th y, cô và các b n bè đ ng nghi p đ lu n v n thêm hoàn ch nh h n.
Xin chân thành c m n!
Hà N i, ngày ... tháng ... n m 2014
Tác gi

Nguy n

c Vinh


L I CAM OAN
Tên tôi là Nguy n

c Vinh, tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên c u

c a riêng tôi. Nh ng n i dung và k t qu trình bày trong lu n v n là trung th c và
ch a đ

c ai công b trong b t k công trình khoa h c nào.
Tác gi

Nguy n

c Vinh


DANH M C B NG BI U
B ng 1.1: Lo i CTR theo các ngu n phát sinh khác nhau ..........................................5
B ng 1.2:

c tính ch t th i r n t ho t đ ng khai thác than vào n m 2025 ...........12

B ng 1.3: Bi n đ ng đ che ph r ng khu v c Hòn Gai – C m Ph . ......................15
B ng 1.4. Di n tích khai tr ng, bãi th i và di n tích đ th i ra bi n vùng C m Ph .....16
B ng 1.5: So sánh u nh

c đi m hai ph

ng pháp đ th i ....................................17

B ng 1.6: Ch tiêu hóa h c đ t các khu v c bãi th i .................................................19
B ng 2.1: Các tiêu chu n Vi t Nam đ

c s d ng đ nghiên c u tính ch t v t li u

trong đ tài .................................................................................................................28
B ng 2.2: Các tiêu chu n Vi t Nam đ

c s d ng trong nghiên c u tính ch t h n

h p bê tông và bê tông ..............................................................................................29
B ng 2.3: T l l

ng dùng cát trong h n h p c t li u ............................................33

B ng 2.4: Thành ph n h t c a cát t nhiên theo TCVN 7570-2006 .........................34
B ng 2.5: Hàm l ng t p ch t trong cát t nhiên quy đ nh theo TCVN 7570-2006 ......36
B ng 2.6: Hàm l

ng ion Cl- trong cát t nhiên theo TCVN 7570-2006 ................36

B ng 2.7: Mác c a đá d m t đá thiên nhiên theo đ nén d p theo TCVN 75702006 ...........................................................................................................................37
B ng 2.8: Yêu c u v đ nén d p đ i v i s i và s i d m theo TCVN 7570-2006 ..38
B ng 2.9: Thành ph n h t c a c t li u l n theo TCVN 7570-2006 .........................38
B ng 2.10: Hàm l

ng bùn, b i, sét trong c t li u l n theo TCVN 7570-2006.......39

B ng 2.11. S ph thu c đ x p vào ki u s p x p và s đi m ti p xúc c a h t ......41
B ng 2.12: S ph thu c c a đ r ng vào s ph i h p các c p h t .........................42
B ng 2.13: K t qu thí nghi m các tính ch t c lý c a xi m ng Bút S n PCB30 ....48
B ng 2.14: K t qu phân tích thành ph n hóa đá th i c a ngành than .....................50
B ng 2.15: K t qu thí nghi m thành ph n h t c a CTT ..........................................51
B ng 2.16: K t qu thí nghi m các tính ch t c b n c a c t li u l n Dmax = 20 mm ....51
B ng 2.17: K t qu thí nghi m các tính ch t c b n c a cát vàng sông Lô .............53
B ng 2.18: K t qu thí nghi m thành ph n h t c a cát vàng sông Lô ......................54
B ng 2.19:

s t c a h n h p bê tông ....................................................................57


B ng 2.20: L

ng n

c dùng cho bê tông (lít/m3 bê tông) .....................................57

B ng 2.21: H s ch t l

ng v t li u A, A’ ..............................................................59

B ng 2.22: B ng xác đ nh h s d v a....................................................................61
B ng 3.1: Thành ph n c p ph i c s

c a bê tông mác 20 MPa s d ng c t li u l n

là CTT .......................................................................................................................70
B ng 3.2: Thành ph n c p ph i và đ s t c a h n h p bê tông s d ng c t li u l n
là ch t th i than Dmax = 20 mm ...............................................................................71
B ng 3.3: K t qu thí nghi m c
c a ngành khai thác than

tu i 3 ngày .....................................................................73

B ng 3.4: K t qu thí nghi m c
c a ngành khai thác than

ng đ nén c a bê tông s d ng c t li u là ch t th i

tu i 7 ngày .....................................................................73

B ng 3.5: K t qu thí nghi m c
c a ngành khai thác than

ng đ nén c a bê tông s d ng c t li u là ch t th i

ng đ nén c a bê tông s d ng c t li u là ch t th i

tu i 28 ngày ...................................................................74

B ng 3.6: Thành ph n c p ph i và đ s t c a h n h p bê tông s d ng c t li u l n
là đá th

ng Dmax = 20 mm ....................................................................................74

B ng 3.7: K t qu thí nghi m c

th

ng

tu i 3 ngày .................................................................................................74

B ng 3.8: K t qu thí nghi m c
th

ng

ng

ng đ nén c a bê tông s d ng c t li u là đá

tu i 7 ngày .................................................................................................75

B ng 3.9: K t qu thí nghi m c
th

ng đ nén c a bê tông s d ng c t li u là đá

ng đ nén c a bê tông s d ng c t li u là đá

tu i 28 ngày ...............................................................................................75

B ng 3.10: K t qu thí nghi m đ ch ng th m c a bê tông mác 20 MPa s d ng c t
li u l n là CTT ..........................................................................................................79

DANH M C HÌNH V
Hình 1.1: S đ t ng quát h th ng qu n lý ch t th i r n ...........................................4
Hình 1.2: Hình nh m t m than khai thác theo hình th c l thiên .........................22
Hình 1.3: Hình nh bãi th i c a ngành khai thác than

Qu ng Ninh .....................22

Hình 1.4: Hình nh bãi th i c a ngành khai thác than

Qu ng Ninh .....................22

Hình 1.5: Bãi th i đá xít th i t i m Cao S n – t nh Qu ng Ninh ............................22
Hình 1.6: Hình nh s n ph m g ch bê tông block t chèn s d ng c t li u là ch t
th i r n- xít c a ngành khai thác than .......................................................................26
Hình 2.1:
dùng n

nh h

ng m c ng m cát (m) v i tính công tác c a h n h p khi l

ng

c không thay đ i. ........................................................................................32

Hình 2.2: Các ki u s p x p c a h t c t li u ..............................................................41
Hình 2.3: Bãi đá th i c a xí nghi p s n xu t vôi c u Nghìn – Thái Bình.................49
Hình 2.4: M u đá th i đ

c l y t i xí nghi p s n xu t vôi c u Nghìn - Thái Bình ..49

Hình 2.5: M u đá sau khi đã đ

c nghi n ................................................................50

Hình 2.6: M u đá th i than (bên trái) và đá th

ng (bên ph i) ................................50

Hình 2.7: Hình nh sàng đá .......................................................................................52
Hình 2.8: Thí nghi m thành ph n c p ph i c a đá ...................................................52
Hình 2.9: S y c t li u t i phòng thí nghi m v t li u c a tr
Hình 2.10: Khuôn đ

ng

i h c Th y L i53

ng kính 150mm ép xác đ nh đ nén d p c a c t li u l n ...53

Hình 2.11: M u cát vàng sông Lô đã đ

c s y.........................................................54

Hình 2.12: Thí nghi m sàng cát b ng máy t i phòng thí nghi m tr

ng

i h c

Th y L i ....................................................................................................................54
Hình 2.13: Các c h t sau khi sàng c a cát...............................................................55
Hình 2.14: Thí nghi m sét c c c a c h t 2,5mm đ n 5mm ....................................55
Hình 2.15: Thí nghi m sét c c c a c h t 1,25mm đ n 2,5mm ...............................55
Hình 2.16: Thí nghi m xác đ nh kh i l

ng th tích x p c a cát .............................55

Hình 3.1: M t c t ngang tuy n kè bên b t c c SST62 ...........................................65
Hình 3.2: M t c t kè bên b h u SSH62 ..................................................................66
Hình 3.3: Các t m lát mái c a mái kè .......................................................................67


Hình 3.4: C t thép t m lát mái ..................................................................................67
Hình 3.5: Chi ti t A ...................................................................................................67
Hình 3.6: Chi ti t B ...................................................................................................67
Hình 3.7:

h n h p bê tông vào côn th đ s t ....................................................72

Hình 3.8: o đ s t c a h n h p bê tông .................................................................72
Hình 3.9: Bi u đ so sánh s phát tri n c

ng đ và c

c t li u là đá CTT và bê tông s d ng c t li u là đá th

ng đ c a bê tông s d ng
ng ....................................76

Hình 3.10: H n h p bê tông s d ng c t li u l n là CTT ........................................77
Hình 3.11:

h n h p bê tông vào t khuôn 15x15x15 cm ....................................77

Hình 3.12: T o m t cho m u .....................................................................................77
Hình 3.13: H n h p bê tông đã đ

c đ đ y, lèn ch t và t o m t trong khuôn .......77

Hình 3.14: M t t m u bê tông c t li u CTT đ thí nghi m đ b n nén ..................78
Hình 3.15: Máy nén bê tông t i phòng thí nghi m tr

ng

i h c Th y L i ..........78

Hình 3.16: M u bê tông s d ng c t li u l n là CTT dùng trong thí nghi m xác đ nh
đ ch ng th m ...........................................................................................................79
Hình 3.17: M t khoang ch a m u c a máy thí nghi m xác đ nh đ ch ng th m bê
tông ............................................................................................................................79
Hình 3.18: M u đã đ

c l p vào khoang ch a đ thí nghi m xác đ nh đ ch ng

th m ...........................................................................................................................79
Hình 3.19: Máy thí nghi m xác đ nh đ ch ng th m c a bê tông t i tr

ng

ih c

Th y L i ....................................................................................................................79
Hình 3.20: S đ công ngh x lý ch t th i than ......................................................81
Hình 3.21: Máy c p li u rung ...................................................................................82
Hình 3.22: Máy sàng rung .........................................................................................82
Hình 3.23: Máy k p hàm ...........................................................................................82


M CL C

M
CH

U ....................................................................................................................1
NG 1. T NG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN C U S

TH I C A NGÀNH KHAI THÁC THAN

D NG CH T

VI T NAM VÀ TRÊN TH

GI I............................................................................................................................3
1.1. Gi i thi u v ch t th i c a ngành khai thác than .................................................3
1.1.1. Khái ni m v ch t th i r n (CTR) .....................................................................3
1.1.2. Ch t th i c a ngành khai thác than ...................................................................8
1.1.3. Ch t th i c a ngành khai thác than t i khu v c t nh Qu ng Ninh ..................13
1.2. Tình hình nghiên c u và s d ng ch t th i c a ngành khai thác than trên th
gi i.............................................................................................................................22

1.3. Tình hình nghiên c u và s d ng ch t th i c a ngành khai thác than Vi t Nam ...24
1.4. K t lu n ch
CH
2.1. Ph

ng I ...............................................................................................26

NG 2. V T LI U VÀ PH

NG PHÁP NGHIÊN C U .......................28

ng pháp nghiên c u....................................................................................28

2.1.1. Các ph

ng pháp tiêu chu n xác đ nh tính ch t c lý c a v t li u s d ng ...28

2.1.2. Các ph

ng pháp nghiên c u tính ch t c a h n h p bê tông và bê tông .......29

2.2. L a ch n v t li u s d ng trong nghiên c u......................................................30
2.2.1. C t li u dùng cho bê tông ...............................................................................30
2.2.2. nh h

ng c a c t li u đ n tính ch t c a bê tông và h n h p bê tông ..........40

2.2.3. V t li u s d ng trong nghiên c u ..................................................................47
2.3. Ph

ng pháp thi t k thành ph n c p ph i bê tông ...........................................56

2.3.1. L a ch n ph

ng pháp thi t k thành ph n c p ph i bê tông ........................56

2.3.2. Tính toán c p ph i bê tông theo ph
2.4. K t lu n ch
CH

ng pháp Bolomey – Skramtaev ...........56

ng II .............................................................................................61

NG 3. THI T K

C P PH I BÊ TÔNG MÁC 20 MPA S

D NG

C T LI U LÀ CH T TH I C A NGÀNH KHAI THÁC THAN CHO K T
C U MÁI KÈ SÔNG K S T – T NH H I D

NG .......................................63


3.1. S b v d án công trình: N o vét và xây d ng h th ng kè hai b sông S t
đo n t c u C y đ n c u C t .....................................................................................63
3.1.1. i u ki n t nhiên ...........................................................................................63
3.1.2.

a hình, đ a m o ............................................................................................63

3.1.3. M c tiêu và nhi m v công trình ....................................................................64
3.1.4. Quy mô d án ..................................................................................................65
3.1.5. H ng m c công trình kè b o v b .................................................................65
3.2. Tính toán thành ph n c p ph i bê tông mác 20 MPa s d ng c t li u là ch t th i
than ............................................................................................................................69
3.3. Các tính ch t và ch tiêu c lý c a h n h p bê tông và bê tông s d ng c t li u
là ch t th i c a ngành khai thác than ........................................................................71
3.3.1. Nghiên c u tính công tác c a h n h p bê tông s d ng c t li u là ch t th i
c a ngành than...........................................................................................................71
3.3.2. Nghiên c u tính ch t c a bê tông s d ng c t li u là ch t th i c a ngành khai
thác than ....................................................................................................................72
3.4.

xu t ph

ng án s d ng bê tông có c t li u là ch t th i c a ngành khai thác

than cho k t c u mái kè sông K S t – t nh H i D

ng ...........................................80

3.4.1. Dây chuy n công ngh x lý ch t th i r n c a ngành khai thác than .............80
3.4.2. ng d ng vào s n xu t bê tông mác 20 MPa cho k t c u mái kè sông K S t .....82
3.5. K t lu n ch

ng III ............................................................................................85

K T LU N ..............................................................................................................86
KI N NGH .............................................................................................................88


DANH M C KÍ HI U VÀ C M T
CTR

: Ch t th i r n

CTT

: Ch t th i than

BT

: Bê tông

VI T T T

BTCT : Bê tông c t thép
BTXM : Bê tông xi m ng
X

: Xi m ng

N

:N

CL

: C t li u

CLL

: C t li u l n

C

: Cát

c

: á
CKD

: Ch t k t dính

N
X

:T l n

C
CKD

: T l cát trên ch t k t dính

PCB

: Xi m ng Poocl ng h n h p – Blended Porland Cements

PC

: Xi m ng Poocl ng – Porland Cements

PCC

: Bê tông xi m ng – Porland Cement Concrete

c trên xi m ng

ASTM : Tiêu chu n M - American Society of Testing and Masterials
TCVN : Tiêu chu n Vi t Nam
D max

:đ

ng kính l n nh t c a c t li u t

ng ng v i c sàng có l

ng sót

ng ng v i c sàng có l

ng sót

tích l y nh h n và g n 10% nh t
D min

:đ

ng kính nh nh t c a c t li u t

tích l y l n h n và g n 90% nh t
a%

:L

ng sót riêng bi t

A%

:L

ng sót tích l y

M dl

: Modun đ l n

ρ

: Kh i l

ng riêng


ρv

: Kh i l

SN

:

Rn

:C

ng đ ch u nén

R yc

:C

ng đ yêu c u

Rx

:C

ng đ ch u nén c a xi m ng

ng th tích

s t

1

M
I. TÍNH C P THI T C A

U

TÀI

Ch t th i c a ngành khai thác than đ

c sinh ra do ho t đ ng bóc đ t m v a

khi khai thác than và ch bi n tuy n than. Lo i ch t th i này đã gây nh h
r t l n t i môi tr

ng vì l

ng khói b i, ô nhi m ngu n n

ng x u

c, di n tích đ t ph c v

cho vi c s d ng làm n i đ th i là r t l n gây lãng phí tài nguyên đ t. M t khác,
trong đá xít th i còn ch a 5-8% l

ng than s ch, l

ng than này đã b bi n thành

ch t th i gây lãng phí tài nguyên qu c gia.
Tr

c nh ng áp l c c a nguy c gây ô nhi m môi tr

nguyên, nhi u n

ng, lãng phí ngu n tài

c trên th gi i đã n l c nghiên c u đ tìm gi i pháp t i u nh m

tái ch và s d ng lo i ch t th i này. Nhi u n

c đã thành công trong vi c đ a ch t

th i này vào s d ng trong ngành xây d ng. H đã ch bi n s n xu t th nghi m
g ch s n xu t t ngu n đá xít th i, lo i g ch này có ch t l

ng t

ng đ

ng so c i

g ch s n xu t t đ t sét và có th dùng làm v t li u cho các công trình giao thông,
xây d ng dân d ng và công nghi p. Tuy nhiên giá thành c a lo i v t li u này còn
t

ng đ i cao, nh ng đ đ

nguyên nên nhi u n

u tiên gi i quy t các v n đ ô nhi m, t n thu tài

c đã ban hành nhi u chính sách h tr v mi n gi m thu

nh m khuy n khích s d ng lo i v t li u này nh : Nga, Trung Qu c, Pháp,...
Vi t Nam, t i Qu ng Ninh hi n có 4 vùng khai thác than t p trung nh :
ông Tri u, Uông Bí, H Long và C m Ph . Theo quy ho ch c a ngành than Vi t
Nam đ n n m 2020, C m Ph s có kho ng 16 m và công tr
đang ho t đ ng. S n l
l

ng khai thác t 14-16 tri u t n/n m, t

ng đ t b c t 180-200 tri u m3 /n m. L

gây nh h

ng khai thác l thiên
ng ng v i kh i

ng ch t th i càng l n thì các nguy c

ng x u t i đ i s ng c a nhân dân g n khu v c đó càng nhi u. C vào

mùa m a l là gây s t l núi th i gây thi t h i v ng

i và tài s n, nhà c a c a nhân

dân. Sông su i t nhiên b bi n đ i dòng ch y và ch c n ng t
đi riêng c a n

c t bãi th i than gây ô nhi m môi tr

i tiêu thành đ

ng

ng sinh thái. Vì v y, vi c

nghiên c u s d ng ch t th i c a ngành khai thác than trong xây d ng có ý ngh a
khoa h c và th c ti n r t l n.


2

II. M C ÍCH NGHIÊN C U C A

TÀI

Nghiên c u s d ng ch t th i c a ngành khai thác than làm c t li u cho bê
tông.

ng d ng cho k t c u mái kè sông S t – t nh H i D

III.

IT

NG VÀ PH M VI NGHIÊN C U

it

ng nghiên c u là đá th i t các m than

ng.

Qu ng Ninh.

Trong lu n v n này ta ti n hành nghiên c u các tính ch t c a lo i v t li u này.
Dùng chúng thay th các lo i đá thông th
Mpa.

ng s d ng đ ch t o bê tông mác 20

ng d ng cho k t c u các t m lát mái kè sông K S t –t nh H i D

IV. CÁCH TI P C N VÀ PH

NG PHÁP NGHIÊN C U

-T ng k t các tài li u liên quan trong và ngoài n

c.

-K t h p gi a nghiên c u lý thuy t và th c nghi m.

ng.

3

CH

NG 1. T NG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN C U S

TH I C A NGÀNH KHAI THÁC THAN

D NG CH T

VI T NAM VÀ TRÊN TH GI I

1.1. Gi i thi u v ch t th i c a ngành khai thác than
1.1.1. Khái ni m v ch t th i r n (CTR)
Ch t th i r n sinh ra ch a đ
c ba môi tr

ng: đ t, n

c thu gom và x lý tri t đ là ngu n gây ô nhi m

c và không khí. T i các bãi th i ch t th i, n

c r ra t

các bãi th i, mùi không khí ô nhi m, b i là m i đe d a đ i v i ngu n n
n

c ng m trong khu v c. Kh i l

c m t và

ng ch t th i r n t các ho t đ ng c a con ng

i

ngày càng gia t ng nhanh chóng theo t c đ gia t ng dân s và phát tri n kinh t xã
h i. L

ng ch t th i r n n u không đ

môi tr

ng không th l

ra th

ng tr

cđ

c x lý t t s d n đ n hàng lo t các h u qu
c. Các v n đ môi tr

ng do ch t th i r n gây

ng là h u qu c a vi c qu n lý không h p lý ch t th i r n t ngu n phát sinh

đ n n i th i b cu i cùng. X th i b a bãi ch t th i r n xu ng kênh r ch đã làm ô
nhi m ngu n n

cm t

đã gây ô nhi m môi tr
không khí
tr

nhi u khu v c. Chôn l p ch t th i r n không h p v sinh
ng đ t, môi tr

ng n

h u h t các khu v c có bãi đ th i.

ng khác nh : lún, tr

t bãi chôn l p, tràn n

mùi hôi th i, b i nh h

c m t, môi tr

ng n

c ng m và

ó là ch a k đ n các s c môi
c r rác ra môi tr

ng xung quanh,

ng trên di n r ng, phát sinh ru i mu i và các lo i côn

trùng,...
Ch b ng cách t ch c, v n hành và qu n lý m t cách hi u qu ch t th i r n t
ngu n phát sinh đ n n i th i b cu i cùng m i có th gi m đ
h n ch các v n đ môi tr
qu n lý ch t th i r n đ

c chi phí c ng nh

ng do ch t th i gây ra. Khi t ng khâu trong h th ng

c t ch c h p lý và các khâu trong h th ng này đ

c ph i

h p v n hành m t cách nh p nhàng, ch t th i s không còn là v n n n môi tr
cho con ng

ng

i.

1.1.1.1. Khái ni m:
Ch t th i đ

c hi u nh quy đ nh t i

n m 2005: “ch t th i là v t ch t

i u 2 c a Lu t B o V Môi Tr

ng

d ng r n, l ng, khí, mùi ho c các d ng khác th i


4

ra t sinh ho t, s n xu t, kinh doanh, d ch v ho c các ho t đ ng khác c a con
ng

i”.
Ch t th i r n bao g m t t c các ch t th i

đ ng c a con ng
con ng

i và sinh v t đ

d ng r n, phát sinh do các ho t

c th i b khi chúng không còn h u ích hay khi

i không mu n s d ng.

1.1.1.2. Ngu n g c phát sinh và h th ng qu n lý ch t th i r n:

Qu n lý ch t th i r n là s k t h p ki m soát ngu n th i, t n tr , thu gom,
trung chuy n và v n chuy n, x lý và đ ch t th i r n theo ph
nh m đ m b o không nh h

ng th c t t nh t

ng đ n s c kh e c ng đ ng, th a mãn các y u t v

kinh t , k thu t, b o t n tài nguyên thiên nhiên, gi gìn c nh quan đô th và h n
ch t t c các v n đ môi tr

ng liên quan. Qu n lý th ng nh t ch t th i r n là vi c

l a ch n và áp d ng k thu t, công ngh và ch

ng trình qu n lý thích h p nh m

hoàn thành m c tiêu đ c bi t là qu n lý ch t th i r n.
Ta có s đ k thu t qu n lý ch t th i r n:

Hình 1.1: S đ t ng quát h th ng qu n lý ch t th i r n


5

* Các ngu n phát sinh ch t th i r n (CTR) bao g m:
B ng 1.1: Lo i CTR theo các ngu n phát sinh khác nhau
Ngu n phát sinh
H gia đình

Khu th

Lo i ch t th i
Rác th c ph m, gi y, cacton, nh a, túi nylon, v i, da,
rác v n, g , th y tinh, lon thi c, nhôm, kim lo i, tro, lá cây,
ch t th i đ c bi t nh : pin, d u nh t xe, l p xe, ru t xe, s n
th a,...

ng m i

Công s

Gi y cacton, nh a, túi nylon, g , rác th c ph m, th y
tinh, kim lo i, ch t th i đ c bi t nh : v t d ng gia đình h
h ng (k sách, đèn, t ...), đ đi n t h h ng (máy radio,
tivi,...), t l nh, máy gi t h ng, pin, d u nh t xe, s m l p,
s n th a, ...
Gi y, cacton, nh a, túi nylon, g , rác th c ph m, th y
tinh, kim lo i, các lo i ch t th i đ c bi t nh : k sách, đèn,
t h ng, pin, d u nh t, s m l p xe, s n th a...

Khu công c ng

Gi y, túi nylon, lá cây,...

Xây d ng

G , thép, bê tông, đ t, cát
l

Khai thác m

Rác sinh ho t, ch t th i do xe máy t o ra, đ c bi t là
ng l n đ t đá th i đ c sinh ra do vi c khai m .

Tr m x lý n c
th i
* T n tr t i ngu n:
Ch t th i r n đ
l

Bùn

c l u tr khác nhau tùy theo đ c đi m ngu n phát sinh, kh i

ng ch t th i c n l u tr , chu kì thu gom và ph

ng ti n thu gom,...

* Thu gom:
Ch t th i sau khi đ

c t p trung t i nh ng đi m quy đ nh s đ

c thu gom và

v n chuy n đ n tr m trung chuy n, tr m x lý ho c bãi đ th i. Ch t th i c ng có
th đ

c chuy n đ n khu tái ch , x lý đ thu h i nh ng thành ph n có giá tr , ph n

còn l i sau đó m i đ

c chuy n đ n bãi chôn l p.

* Trung chuy n và v n chuy n:
Các tr m trung chuy n đ

c s d ng đ t i u hóa n ng su t lao đ ng c a đ i

thu gom và đ i xe. Tr m trung chuy n đ

c s d ng khi:


6

+ X y ra hi n t

ng đ ch t th i r n không đúng quy đ nh do kho ng cách v n

chuy n quá xa.
+ V trí th i b quá xa tuy n đ

ng thu gom.

+ S d ng xe thu gom có dung tích nh .
+ Khu v c ph c v là khu dân c th a th t.
* Tái ch và x lý:
R t nhi u thành ph n trong rác th i có kh n ng tái ch nh : gi y, carton, túi

nylon, nh a, cao su, da, g , th y tinh, kim lo i, ch t th i r n c a ngành than,... Các
thành ph n còn l i, tùy theo ph
ph

ng ti n k thu t hi n có s đ

c x lý b ng các

ng pháp khác nhau nh : s n xu t phân compost, s n xu t khí sinh h c (biogas),

đ t thu h i n ng l

ng hay đ ra bãi chôn l p.

* Bãi chôn l p:
Bãi chôn l p h p v sinh là ph
gi n nh t và ch p nh n đ
gi m l

ng pháp x lý và tiêu h y ch t th i r n đ n

c v m t môi tr

ng. Ngay c khi áp d ng các bi n pháp

ng ch t th i, tái s d ng và tái ch , vi c th i b ph n ch t th i còn l i ra bãi

chôn l p v n là m t khâu quan tr ng trong h th ng qu n lý th ng nh t ch t th i
r n. Bãi chôn l p h p v sinh và an toàn là bãi th i khi đ

c thi t k và v n hành

sao cho gi m đ n m c th p nh t tác đ ng đ n s c kh e c ng đ ng và môi tr
Bãi chôn l p h p v sinh và an toàn đ

ng.

c thi t k và v n hành có l p lót đáy, các

t ng che ph hàng ngày và che ph trung gian, có h th ng thu gom và x lý n
ch t th i, h th ng thu gom và x lý khí th i, b i, đ

cr

c che ph cu i cùng và duy

tu, b o trì khi đóng bãi chôn l p.
1.1.1.3. Phân lo i ch t th i r n
Ch t th i r n (CTR) có th phân lo i theo nhi u cách khác nhau:
- Phân lo i d a vào ngu n g c phát sinh nh : rác th i sinh ho t, v n phòng,
th

ng m i, công nghi p, đ

phá nhà x

ng ph , ch t th i trong quá trình xây d ng hay đ p

ng.

- Phân lo i d a vào đ c đi m t nhiên nh là các ch t h u c , vô c , ch t có
th cháy ho c không có kh n ng cháy.


7

- Tuy nhiên, c n c vào đ c đi m ch t th i có th phân lo i ch t th i r n thành
3 nhóm l n: ch t th i đô th , ch t th i công nghi p và ch t th i nguy h i.
Theo báo cáo môi tr

ng Qu c gia 2011 thì:

- Cùng v i s phát tri n m nh m c a đ t n
t i các đô th , khu công nghi p và c
thành ph n ph c t p. L

c, l

ng ch t th i r n phát sinh

các vùng nông thôn ngày càng gia t ng v i

ng ch t th i r n phát sinh t ng trung bình kho ng 10%

m i n m.
- Theo ngu n g c phát sinh, kho ng 46% CTR phát sinh t các đô th , 17% t
các ho t đ ng s n xu t công nghi p, CTR nông thôn, làng ngh và y t chi m ph n
còn l i. D báo đ n n m 2015, t tr ng này cho CTR đô th và công nghi p s còn
ti p t c t ng lên t

ng ng v i các con s 51% và 22%.

- T l thu gom CTR hi n nay đã t ng lên đáng k , tuy nhiên v n ch a đáp
ng đ

c yêu c u và mong mu n th c t . T l thu gom CTR sinh ho t, công

nghi p và d ch v các khu đô th , các khu công nghi p, khu ch xu t kho ng 80khu v c đô th và kho ng 40-55%

82% (t l này là 83-85%
thôn). Ph n l n CTR ch a đ

khu v c nông

c phân lo i t i ngu n, mà thu gom l n l n và v n

chuy n đ n bãi chôn l p. Công tác tái ch , x lí nói chung, x lí CTR nói riêng v n
ch a đáp ng đ

c yêu c u. Ô nhi m gây ra do x lí CTR không t t gây nh ng tác

đ ng không t t t i môi tr

ng, s c kh e c ng đ ng và phát tri n kinh t xã h i.

Trong th i gian qua, nhi u c g ng trong vi c qu n lý CTR đã đ
các c p, các ngành, có nhi u bi n pháp, gi i pháp đã đ
nh m ng n ch n xu th ô nhi m môi tr

c tri n khai

c xây d ng, đ xu t

ng do CTR. Tuy nhiên, công tác qu n lý

CTR còn nhi u t n t i: phân công, phân nhi m trong qu n lý còn phân tán, ch ng
chéo và nhi u l h ng; th ch , chính sách v qu n lý ch a hoàn thi n và ch a đ
th c thi tri t đ ; công c kinh t ch a phát huy đ
ch a đ

c

c hi u qu ; công c thông tin

c đ u t , chú tr ng đúng m c; xã h i hóa, t nhân hóa và huy đ ng c ng

đ ng tham gia công tác qu n lý còn h n ch .


8

1.1.2. Ch t th i c a ngành khai thác than
Cho t i nay than đá v n là ngu n n ng l
tr l

ng ch y u c a loài ng

ng c a c th gi i là trên 13000 t t n, trong đó tr l

kho ng 6 t t n.

n

ng than

i v i t ng
Vi t Nam là

c ta ngành công nghi p than đã ra đ i và tr i qua quá trình

phát tri n h n 120 n m. T ng c ng đã khai thác đ

c 278 tri u t n than s ch. Trong

th i Pháp thu c, t n m 1883 đ n tháng 1955 đã khai thác trên 50 tri u t n than
s ch, đào hàng tr m km đ

ng l , bóc và đ th i hàng ch c tri u m3 đ t đá. T n m

1995 đ n 2001 đã khai thác đ

c g n 228 tri u t n than s ch, đào 1041 km đ

ng

l , b c và đ th i 795 tri u m3 đ t đá th i trên di n tích bãi th i hàng tr m ha; s
d ng hàng tri u m3 g ch ng lò, hàng tr m ngàn t n thu c n và hàng tri u t n
nhiên li u các lo i; trong đó, riêng t n m 1995 đ n 2001 (khi T ng công ty Than
Vi t Nam đ
s nl

c thành l p) đã khai thác 73,4 tri u t n than s ch (b ng 26,4% t ng

ng toàn ngành khai thác t tr

c t i nay), đào 504,5 km đ

th i 237,2 tri u m3 đ t đá (đ t 48,5% t ng s đ

ng l ; b c và đ

ng lò và 29,8% t ng kh i l

ng

đ t đá c a toàn ngành t n m 1995 đ n 2001).
Ho t đ ng khai thác khoáng s n
môi tr

n

c ta đang gây nhi u tác đ ng x u đ n

ng xung quanh. Bi u hi n rõ nh t là vi c s d ng thi u hi u qu các ngu n

khoáng s n t nhiên; tác đ ng đ n c nh quan và hình thái môi tr
phát tán ch t th i làm nh h

ng đ n s d ng n

c, ô nhi m n

ng; tích t ho c

c, ti m n nguy c

v dòng th i axit m ,... Nh ng ho t đ ng này đang phá v cân b ng đi u ki n sinh
thái đ
tr

c hình thành t hàng ch c tri u n m, gây ô nhi m n ng n đ i v i môi

ng, tr thành v n đ c p bách mang tính chính tr và xã h i c a c ng đ ng m t

cách sâu s c.
áng lo ng i nh t là các ho t đ ng khai thác, ch bi n khoáng s n quy mô nh
đang di n ra khá ph bi n
ch , khai thác b ng ph

n

c ta. Do v n đ u t c a các doanh nghi p này h n

ng pháp th công, bán c gi i, công ngh l c h u và nh t

là ch y theo l i nhu n, ý th c ch p hành lu t pháp ch a cao nên các ch c s ít
quan tâm đ n công tác b o v môi tr

ng, an toàn lao đ ng, b o v tài nguyên

khoáng s n, đ l i nhi u h u qu x u đ n môi tr

ng. a s các m đang ho t đ ng


9

hi n nay s n l

ng khai thác th p h n nhi u so v i s n l

ng đ

c c p phép, ho t

đ ng không tuân th d án, thi t k và báo cáo đánh giá tác đ ng môi tr
b n cam k t đ

ng, ho c

c duy t.

n c nh vi c khai thác than, t n m 2000 đ n nay s n l

ng ngành than đã

không ng ng t ng. Song v n đ b c xúc nh t đ i v i các m khai thác than v góc
đ b o v môi tr

ng là đ t đá th i.

ph , th i t 1-3 m3 n

s n xu t 1 t n than, c n bóc đi 8-10 m3 đ t

c th i m . Ch tính riêng n m 2006, các m than c a T p

đoàn Công nghi p Than và Khoáng s n Vi t Nam đã th i vào môi tr
tri u m3 đ t đá th i, kho ng 70 tri u m3 n

ng 182,6

c th i m , d n đ n m t s vùng c a t nh

Qu ng Ninh b ô nhi m đ n m c báo đ ng nh : M o Khê, Uông Bí, C m Ph , ...
Tác đ ng môi tr

ng c a ho t đ ng khai khoáng còn bao g m xói mòn, s t

đ t, m t đa d ng sinh h c, ô nhi m đ t, n
bi n qu ng. Trong m t s tr

ng h p, r ng

c ng m và n

vùng lân c n còn b ch t phá đ l y

ch ch a ch t th i m . Bên c nh vi c h y ho i môi tr
c ng nh h

ng đ n s c kh e ng

c m t do hóa ch t ch

i dân đ a ph

ng,

ng, ô nhi m do hóa ch t
nh ng vùng hoang vu, khai

khoáng có th gây h y ho i ho c nhi u lo n h sinh thái và sinh c nh, còn

n i

canh tác thì h y ho i ho c nhi u lo n đ t tr ng cây và đ ng c ,...
V thay đ i c nh quan: Không có ho t đ ng nào, c nh quan nào b thay đ i
nghiêm tr ng nh khai thác than l thiên hay khai thác d i, làm t n h i giá tr c a
môi tr

ng t nhiên c a nh ng vùng đ t lân c n. Khai thác than theo d i hay l

thiên s phá h y hoàn toàn h th c v t, phá h y ph u di n đ t phát sinh, di chuy n
ho c phá h y sinh c nh đ ng th c v t, ô nhi m không khí, thay đ i cách s d ng
đ t hi n t i và

m c đ nào đó thay đ i v nh vi n đ a hình t ng quan c a khu v c

khai m . Qu n xã vi sinh v t và quá trình quay vòng ch t dinh d

ng b đ o l n do

di chuy n, t n tr và tái phân b đ t. Di chuy n đ t t khu v c chu n b khai m s
làm thay đ i ho c phá h y nhi u đ c tính t nhiên c a đ t và có th làm gi m n ng
su t nông nghi p ho c đa d ng sinh h c. Phá b l p th c bì và nh ng ho t đ ng làm
đ

ng chuyên ch than, t n tr đ t m t, di chuy n ch t th i và chuyên ch đ t và

than làm t ng l

ng b i xung quanh vùng khai thác m . B i làm gi m ch t l

ng


10

không khí t i ngay khu v c khai m , t n h i th c v t và s c kh e công nhân m
c ng nh vùng lân c n. H n n a, trên các m than th

ng có m t v i hàm l

ng

cao các nguyên t Sc, Ti, Mn, ... Các khoáng v t sulphua có trong than còn ch a
Zn, Cd, Hg, ... làm cho b i tr nên đ c h i v i s c kh e con ng
đ t dành cho khai m b b hoang ch đ n khi đ
khai m đ

i. Hàng tr m ha

c tr l i dáng c và c i t o. N u

c c p phép thì dân c ph i di r i kh i n i này và nh ng ho t đ ng kinh

t nh : tr ng tr t, ch n nuôi, thu hái th c ph m đ u ph i d ng.
Khai m l thiên có th

nh h

ng t i th y v n c a khu v c. Ch t l

ng n

sông, su i có th b gi m do axit m ch y tràn lan, thành ph n đ c t , hàm l
cao c a nh ng ch t r n hòa tan trong n

c thoát ra t m và l

c
ng

ng phù sa l n đ

c

đ a vào sông su i. Ch t th i m và nh ng đ ng than t n tr c ng có th th i tr m
tích xu ng sông su i, n

c r t nh ng n i này có th là axit và có ch a đ c t .

Ch t th i r n t ho t đ ng khai thác m ch y u sinh ra do ho t đ ng khai
thác, bóc đ t m v a, ho t đ ng giao thông v n t i và ho t đ ng ch bi n tuy n than.
Có 2 hình th c khai thác: hình th c l thiên và h m lò, đây là ngu n phát sinh ch
y u ch t th i r n trong ngành khai thác than. Sau khi khai thác toàn b ph n đ t đá
bóc t i khu v c khai thác tr thành ch t th i r n. L

ng ch t th i này ph thu c vào

c u t o đ a ch t t ng vùng và công ngh khai thác. Do đ c thù c a khai thác m là
m t ho t đ ng công nghi p không gi ng các ho t đ ng công nghi p khác v nhi u
m t, nh ph i di d i m t kh i l

ng l n đ t đá ra kh i lòng đ t t o nên m t kho ng

tr ng r t l n và r t sâu. M t kh i l
v t li u có ích nh than th
đ

ng l n ch t th i r n đ

c hình thành do nh ng

ng ch chi m m t ph n nào đó c a t ng kh i l

c khai thác, sau khi khai thác ng

i ta s tách than ra d n đ n l

ng đ t đá l n

trong đó tr thành ch t th i r n c a ngành than,v i t c đ khai thác than t tr
nay đã t o ra m t l
d ng đ

ng kh i l

ng
ct i

ng đ t đá th i kh ng l . Ch t th i r n, không s

c cho các m c đích khác đ

c v n chuy n đ n các khu v c bãi th i đ đ

th i, đã t o nên trên b m t đ t đ a hình m p mô, xen k gi a các h sâu và các
đ ng đ t, đá. Tác đ ng c a các bãi th i này đ n môi tr
chi u sâu:

ng x y ra trên di n r ng và


11

- Tác đ ng đ n đ a hình, đ a m o.
- Thay đ i đ cao: Ph c t p hóa đ a hình, t ng đ t
cao t

ng ph n, t ng đ chênh

ng đ i gi a các d ng đ a hình, gi m th n ng đ a hình.
- Thay đ i đ d c t nhiên c a đ a hình khu v c s n có.
- Thay đ i c u trúc c nh quan t nhiên v đ ph xanh, đ a hình t nhiên,...
- Bi n đ i l u v c, các b n thu n

m i r t sâu, làm thay đ i h
m t; hình thành các v a n

c và dòng ch y: Hình thành các b n tr ng

ng c a nh ng dòng ch y m t, phân tán ngu n n

c ng m m i trong các l p đ t đá

c

bãi th i,...

- B s t lún nên hình thành nh ng v ng tr ng, n p lõm, đ t g y ho c t ng h p
các d ng trên t i các b m t t

ng ng v i t ng m c đ , t ng d ng s t lún.

- Tác đ ng đ n l p th nh
nh

ng nh h

ng: Thay đ i thành ph n, đ c tính và c u trúc th

ng đ n quá trình thành t o đ t do làm l đá g c.

- Quá trình đ th i làm thay đ i đáng k các đ c tính v t lý, hóa h c c a c h
th ng t nhiên.
c bi t

nh ng khu v c khai thác "th ph ", tình hình còn khó kh n h n

nhi u. M t s di n tích đ t xung quanh các bãi th i qu ng có th b b i l p do s t l ,
xói mòn c a đ t đá t các bãi th i, gây thoái hoá l p đ t m t. Vi c đ b đ t đá th i
t o ti n đ cho m a l b i l p các sông su i, các thung l ng và đ ng ru ng phía
chân bãi th i và các khu v c lân c n. Khi có m a l n th

ng gây ra các dòng bùn di

chuy n xu ng vùng th p, vùng đ t canh tác, gây tác h i t i hoa màu, ru ng v
nhà c a, vào mùa m a l th
t và môi tr

ng gây ra l bùn đá, gây thi t h i t i môi tr

n,

ng kinh

ng xã h i.

T l đ t bóc trong khai thác than quy t đ nh l

ng phát sinh ch t th i r n.

Vi t Nam h s đ t bóc trong khai thác l thiên là r t cao, dao đ ng t 3-13 m3/t n
s n ph m. Theo quy ho ch phát tri n ngành than đ n 2025, h s này t 5,9-10,2
m3/t n s n ph m. T ng kh i l
khai thác là 4,6 t m3/n m.

ng ch t th i r n th i ra môi tr

ng t ho t đ ng


12

B ng 1.2:

c tính ch t th i r n t ho t đ ng khai thác than vào n m 2025

Tên m

L

ng than khai
thác (T n)

H s đ t bóc

Kh i l ng đ t

(T n)

Vùng m C m Ph

350.794

10,2

3.578.099.000

Vùng Hòn Gai

58.636

7,9

463.244.000

Vùng Uông Bí

30.710

6,68

205.143.000

Vùng khác

61.955

5,97

369.871.000

T ng
4.616.357.000
Khi khai thác m b ng hình th c l thiên thì l p đ t đá ph trên b m t có
chi u dày t 20-100 cm, th

ng ch a nhi u mùn và các vi sinh v t b n đ a (ch y u

là đá).
t đá bóc khi khai thác l thiên th

ng có kh i l

ng r t l n vì tùy theo m

h s bóc đ t đá có th t 1/1 đ n 1/10 ho c l n h n.
t đá bóc còn ch a khoáng s n (qu ng nghèo) c n đ
khu v c đ thu n l i cho vi c khai thác sau này.

c đ riêng vào m t

t đá bóc có th s d ng san l p

m t b ng công nghi p, dân d ng, ho c các m đã khai thác xong. Khi đ t bóc có
ch t l

ng đ t tiêu chu n có th dùng làm nguyên v t li u đ xây đ p đ

ng giao

thông, đê đ p ho c s n xu t v t li u xây d ng nh g ch xây không nung, cát s i cho
s n xu t bê tông.
Ho t đ ng v n t i c ng t o ra l

ng th i không nh trong quá trình khai thác

than. Hàng ngày t i các m than có hàng ngàn l
đ n các đi m t p k t. Các ph

t xe v n t i s n ph m và ch t th i

ng ti n đa ph n không th c hi n nghiêm các quy

đ nh che đ y, và do t ng ca ch y theo kh i l

ng d n đ n t o ra l

ng ch t th i r n

th c p. Tình tr ng phát tán ch t th i r n do ho t đ ng v n t i làm m t v sinh môi
tr

ng, nhi u n i đã đ n m c báo đ ng nh ng v n ch a có gi i pháp gi i quy t

hi u qu .
Ho t đ ng ch bi n và tuy n qu ng than làm phát sinh d ng ch t th i ch y u
là qu ng đuôi. Qu ng đuôi là các s n ph m m n còn l i sau khi đã tuy n l y các

thành ph n kim lo i ho c khoáng v t có giá tr , ph n còn l i đ

c th i ra d

i d ng

các khoáng ch t h t m n, hóa ch t dùng trong tuy n khoáng và các kim lo i khác


13

ch a trong qu ng. Qu ng đuôi thông th

ng đ

c th i ra các h ch a, đ

c thi t k

đ ph c v cho các m c đích t p trung và l u gi các ch t th i r n. Tuy nhiên, có
nh ng h ch a ch t l

ng kém, ho c b o trì không t t,

khô c n, làm cho v t li u th i thoát ra vùng đ t, n

m t s n i th m chí còn b

c xung quanh gây ô nhi m. Do

ch a có h th ng quan tr c và ki m toán ch t th i t i các m than nên ch a có s
li u chính xác v kh i l

ng các ch t th i r n d

quá trình ch bi n và tuy n qu ng t tr

i d ng qu ng đuôi tích t trong

c t i nay.

1.1.3. Ch t th i c a ngành khai thác than t i khu v c t nh Qu ng Ninh
Qu ng Ninh có ngu n tài nguyên khoáng s n phong phú, r t đa d ng, tr
l

ng l n, ch t l

ng cao mà nhi u lo i ch có ho c t p trung nhi u nh t

nh : than, cao lanh, đ t sét, cát, th y tinh, đá vôi,... Có t i 90% tr l
c n

cn m

thành

n i đây

ng than c a

Qu ng Ninh. Chính vì th , vùng công nghi p khai thác than hình

đây t r t s m, đã b t đ u cách đây g n 100 n m d

Hi n nay và có l trong t

ng lai, s n l

Qu ng Ninh chi m kho ng 90% s n l

i th i Pháp thu c.

ng than khai thác t các m

b than

ng toàn qu c. Trong đ a t ng ch a than c a

b than Qu ng Ninh g m r t nhi u v a than:
- D i phía B c (U ng B - B o ài) có t 1 đ n 15 v a, trong đó có 6-8 v a có
giá tr công nghi p.
- D i phía Nam (Hòn Gai, C m Ph ) có t 2-45 v a, có giá tr công nghi p là
10-15 v a.
Phân lo i theo chi u dày c a b than Qu ng Ninh:
- V a r t m ng < 0,5 m chi m 3,57% t ng tr l

ng.

- V a m ng: 0,5-1,3 m, chi m 27,5%.
- V a trung bình: 1,3-3,5 m chi m 51,78%.

- V a dày > 3,5-15 m chi m 16,78%.
- V a r t dày > 15 m chi m 1,07%.
Tính ch t đ c tr ng c a than Antraxit t i b than Qu ng Ninh là ki n t o r t
ph c t p, t ng ch a than là nh ng d i h p, đ t quãng d c theo ph

ng c a v a, góc


14

d c c a v a thay đ i t d c tho i đ n d c đ ng (9o-51o). Các m than có nhi u v a,
v i c u t o và chi u dày v a thay đ i đ t ng t.
i v i vi c khai thác than

b Qu ng Ninh tr

c đây, có th i kì s n l

ng l

thiên đã chi m đ n 80%, t l này d n d n đã thay đ i, hi n nay còn 60%, trong
t

ng lai s còn xu ng th p h n.

l

ng; các m l thiên l n s không có, n u có là m t s m s n l

tri u t n/n m. T l s n l

n cu i giai đo n 2015-2020 có m không có s n
ng d

i 0,5-1

ng h m lò t ng, nói lên đi u ki n khai thác khó kh n, chi

phí đ u t xây d ng và khai thác t ng, d n t i giá thành s n xu t t ng cao. Cho nên,
tuy tr l

ng đ a ch t c a b than Qu ng Ninh là trên 3 t t n, nh ng tr l

t là 1,2 t t n và tr l
2010-2020 m i

ng kinh

ng công nghi p đ a vào quy ho ch xây d ng giai đo n t

m c 500-600 tri u t n. M c đ khai thác xu ng sâu là -150m.

Còn t -150m đ n -300m, c n ph i ti n hành th m dò đ a ch t, n u k t qu th m dò
thu n l i, thi t b và công ngh khai thác tiên ti n, vi c đ u t cho m c d
s đ

i -150 m

c xem xét khai thác vào sau n m 2020.
Vùng khai thác than, ch bi n, tiêu th than có ph m vi r t l n, tr i dài t

ông Tri u, Uông Bí, Hoành B , H Long và C m Ph . Tuy nhiên, ho t đ ng khai
thác than luôn có nh ng di n bi n ph c t p, gây tác đ ng x u đ n nhi u l nh v c.
c bi t nh t là v n đ ch t th i r n sinh ra do ho t đ ng khai thác than đang làm
nh h

ng l n đ n môi tr

ng và đ i s ng c a nhân dân xung quanh các bãi th i.

Do t c đ khai thác than t ng nhanh nh ng các doanh nghi p thu c T p đoàn
Công nghi p Than – Khoáng s n Vi t Nam (TKV) l i ch a đ u t thi t b s n xu t
t

ng x ng và công tác hoàn nguyên môi tr

th c hi n. i u này đã làm cho môi tr
ng

ng sau khai thác ch a đ

c chú tr ng

ng

Qu ng Ninh b ô nhi m nghiêm tr ng,

i dân n i đây đang t ng ngày ph i đ

ng đ u và gánh ch u m i h u qu c a

v n đ môi tr

ng b ô nhi m.

Vi c khai thác than trong nhi u n m qua đã t o ra m t l

ng ch t th i r n là

nh ng núi đ t đá th i kh ng l . Nh ng núi đ t đá th i cao g n 200 m, nh ng móng
khai thác sâu kho ng 100 m.
ph , th i t 1 đ n 3 m3 n

s n xu t 1 t n than c n bóc đi t 8 đ n 10 m3 đ t

c th i m .

có s n l

ng nh y v t, v

t công su t