Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (93.65 KB, 2 trang )
Khu trú trao đổi chất
Khu trú trao đổi chất
Bởi:
Nguyễn Lân Dũng
KHU TRÚ TRAO ĐỔI CHẤT (Metabolic Channeling)
Một trong các cơ chế khu trú trao đổi chất phổ biến nhất là sự chia khoang
(compartmentation) nghĩa là sự phân bố biệt hoá các enzyme và các chất trao đổi trong
các cấu trúc tế bào tách biệt hoặc các bào quan có màng bao bọc. Chẳng hạn, sự oxy
hoá acid béo gặp bên trong ti thể nhưng tổng hợp acid béo lại diễn ra trong tế bào chất.
Chu chất ở vi khuẩn cũng có thể được xem là một ví dụ của sự chia khoang. Sự chia
khoang tạo điều kiện cho việc hoạt động và điều chỉnh đồng thời nhưng tách biệt của
các con đường có thể được phối hợp nhờ sự điều chỉnh việc vận chuyển các chất trao
đổi và các coenzyme giữa các khoang của tế bào. Giả dụ, có hai con đường tồn tại trong
các khoang tế bào khác nhau nhưng đều cần NAD+ cho hoạt động. Sự phân bố NAD+
giữa hai khoang sẽ quyết định hoạt tính tương đối của các con đường cạnh tranh này và
con đường nào chiếm dư thừa NAD+ sẽ có lợi thế hơn.
Sự chia khoang cũng gặp bên trong các khoang như nền tế bào chất. Nền (matrix) là
vật thể đông đặc, có cấu trúc gồm nhiều khoang nhỏ. Ở sinh vật nhân thật nền cũng được
chia nhỏ bởi lưới nội chất (endoplasmic reticulum) và bộ khung tế bào (cytoskeleton).
Trong một môi trường như vậy các chất trao đổi và các coenzyme không khuếch tán
nhanh và các gradien chất trao đổi sẽ được thiết lập gần các enzyme hoặc các hệ thống
enzyme cục bộ. Điều này diễn ra vì các enzyme ở một vị trí đặc biệt chuyển hoá các
chất thành sản phẩm dẫn đến giảm nồng độ của một hoặc nhiều chất trao đổi này và tăng
nồng độ của một hoặc nhiều chất trao đổi khác. Chẳng hạn, nồng độ sản phẩm sẽ cao ở
gần enzyme và thấp dần theo khoảng cách tăng lên tính từ enzyme.
Sự khu trú có thể tạo ra những thay đổi rõ rệt trong nồng độ chất trao đổi và vì vậy
ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt tính enzyme. Nồng độ cơ chất, nói chung, thường ở vào
khoảng 10-3 - 10-6M/l, thậm chí thấp hơn, nghĩa là có thể ở trong cùng phạm vi như
nồng độ enzyme và bằng hoặc nhỏ hơn hằng số Michaelis (Km) của nhiều enzyme. Dưới