Những vấn đề chung về công tác khoán ở doanh nghiệp xây dựng

Những vấn đề chung về công tác khoán ở doanh nghiệp xây dựng

Những vấn đề chung về công
tác khoán ở doanh nghiệp
xây dựng
Bởi:
Học Viện Tài Chính

Các khái niệm về khoán trong các doanh nghiệp xây dựng.
- Giao khoán có thể hiểu là một hình thức giao quyền, nhiệm vụ xác định mức độ chịu
trách nhiệm, khuyến khích tính năng động sáng tạo của đơn vị sản xuất đối với một loại
hình công việc nào đó, thông qua các chỉ tiêu thuộc về nhiệm vụ như khối lượng công
việc, tiến độ hoàn thành và các chỉ tiêu khuyến khích bằng lợi ích vật chất.
- Khoán là một biện pháp quản lý kinh tế trong hạch toán kinh doanh nên khi tiến hành
giao khoán phải dựa vào các nguyên tắc, các chỉ tiêu kinh tế có căn cứ thực tế để thực
hiện, các biện pháp kiểm soát để đảm bảo tiến hành sản xuất kinh doanh, gắn chặt quyền
lợi và trách nhiệm giữa một bên là đơn vị giao khoán : thường là công ty với một bên là
đơn vị nhận khoán : các tổ, đội, xưởng sản xuất của công ty.
- Khoán trong xây dựng có thể khoán cho từng bước công việc đối với từng cá nhân,
song cũng có thể khoán cho cả tập thể người lao động cho cả một công trình, hạng mục
công trình. Chế độ khoán này thường được áp dụng cho các đội, tổ xây dựng hoặc cá
nhân người xây dựng, không có tổ chức hạch toán kinh tế độc lập nhằm một mặt tạo ra
tính chủ động, sáng tạo trong sản xuất thi công nâng cao chất lượng công trình, tiến độ
thi công.
Công tác khoán trong các doanh nghiệp xây dựng là một quá trình thực hiện hàng loạt
các công việc, từ việc xác định đặc điểm tính chất, định mức đơn giá, lập dự toán thi
công, giá giao khoán ... đến khâu tổ chức thực hiện và thanh quyết toán công trình.
Thực chất của công tác khoán là quá trình xác định mức độ tự chịu trách nhiệm, tính chủ
động trong sản xuất kinh doanh khuyến khích tính năng động sáng tạo của các tổ, đội
sản xuất thông qua các chỉ tiêu khuyến khích bằng lợi ích vật chất, csác chỉ tiêu qui dịnh
về nhiẹm vụ quyền hạn.

1/8


Những vấn đề chung về công tác khoán ở doanh nghiệp xây dựng

Những năm gần đây khoán công việc, công trình, hạng mục công trình trong các doanh
nghiệp xây dựng được thực hiện rộng rãi góp phần nâng cao chất lượng công trình và
tiến độ thực hiện thi công đáp ứng được các đòi hỏi yêu cầu của thị trường.

Tính tất yếu của việc áp dụng cơ chế khoán trong tổ chức sản xuất.
Chúng ta tìm hiểu trên cả 2 giác độ, cơ sở lý luận và thực tiễn:
* Cơ sở lý luận
Do tính đặc thù của ngành xây dựng, tính chất của sản phẩm xây dựng khác hẳn so với
các ngành khác; phải tập trung các điều kiện như máy móc,vật liệu, nhân lực... tại công
trường để thực hiện thi công chứ không đặt tại công ty. Các sản phẩm không nằm tập
trung tại một địa điểm cố định mà nằm rải rác trên các địa bàn khác nhau nên việc quản
lý, cung ứng các điều kiện cho thi công xây dựng từ công ty tới các công trường gặp khó
khăn. Vì vậy thực hiện khoán cho các đội đặt tại các công trường tự đảm nhận thực hiện
thi công dưới sự giám sát quản lý của công ty là rất phù hợp.
Trong các doanh nghiệp xây dựng thường tổ chức thành các đội, tổ, xưởng sản xuất ...
mang tính chuyên môn hoá theo lĩnh vực công việc riêng hoặc tổng hợp nên các đội có
thể đảm nhận khối công việc trong lĩnh vực của mình hoặc có thể phối hợp cùng các đội
khác cùng tham gia thực hiện. Khoán là hình thức nhằm phát huy khả năng, tính độc lập,
chủ động sáng tạo trong thực hiện sản xuất của tổ, đội.
Áp dụng chế độ khoán tạo điều kiện gắn tập thể người lao động lại với nhau, gắn sản
phẩm tạo ra với thu nhập của họ, tiết kiệm tận dụng các nguồn lực phù hợp với điều kiện
thực tế hiện nay.
Các sản phẩm của ngành xây dựng là các công trình, hạng mục công trình rất khó tách
bạch khi đánh giá sự đóng góp của mỗi cá nhân mà thực tế tách bạch như vậy cũng

không có ý nghĩa gì trong việc phản ánh chất lượng công trình, chất lượng công trình sẽ
được phản ánh ở sản phẩm hoàn thành. Như vậy, thực hiện khoán công trình cho tổ, đội
và đánh giá kết quả cuối cùng qua đó thực hiện thanh quyết toán, trả lương cho người
lao động có căn cứ hơn.
Trong quá trình thực hiện việc cung cấp các điều kiện phục vụ thi công như máy, vật
tư nhiên liệu, nhân công ... là rất quan trọng thực hện chế độ khoán góp phần cắt giảm
các chi phí không cần thiết, tận dụng các lợi thế ở các địa bàn có công trường trong việc
cung ứng các điều kiện phục vụ thi công mặt khác tạo ra tính chủ động hơn cho các đội,
chủ công trình, tránh tình trạng phải chờ đợi từ Công ty.

2/8


Những vấn đề chung về công tác khoán ở doanh nghiệp xây dựng

Thực hiện cơ chế khoán góp phần tinh giảm bộ máy quản lý cồng kềnh kém hiệu quả,
chức năng nhiệm vụ từng người được quy định rõ ràng và qua đó nâng cao hiệu quả và
chất lượng công tác.
* Cơ sở thực tiễn:
- Trong thời gian vừa qua hầu hết các doanh nghiệp xây dựng nói chung và các công ty
cơ giới xây lắp nói riêng đã vận dụng cơ chế khoán áp dụng trong sản xuất thi công đáp
ứng được những yêu cầu của sản phẩm, thị trường như chất lượng công trình, tiến độ thi
công, thu nhập của người lao động nhờ đó cũng tăng lên.
- Chuyển sang nền kinh tế thị trường, thực hiện chế độ khoán đã giúp cho các doanh
nghiệp xây dựng tổ chức hoạt động sản xuất có hiệu quả hơn một mặt phát huy được
khả năng, tính tự chủ trong sản xuất của các tổ, đội đồng thời Công ty vẫn quản lý giám
sát chặt chẽ. Vì vậy trong thời gian qua không ít doanh nghiệp đã thực sự lớn mạnh và
tự khẳng định được vị trí của mình trên thị trường đang có sự cạnh tranh quyết liệt.

Thực chất, vai trò và tác dụng của khoán trong các doanh nghiệp xây dựng

. Thực chất của công tác khoán là quá trình xác định mức độ tự chịu trách nhiệm khuyến
khích tính năng động sáng tạo của tổ, đội sản xuất của Công ty thông qua các chỉ tiêu
thuộc về nhiệm vụ các chỉ tiêu khuyến khích bằng lợi ích vật chất. Thông qua cơ chế
khoán một mặt tạo điều kiện cho các đơn vị nhận khoán tự chủ trong sản xuất, Công ty
chỉ quản lý thông qua các chỉ tiêu giao khoán do đó có thời gian cho việc tiến hành phân
tích kinh tế, tham gia đấu thầu tièm kiếm công việc.
Vai trò và tác dụng của việc thực hiện khoán
+ Ưu thế của khoán là nâng cao trách nhiệm và gắn bó trách nhiệm giữa những người
lao động, gắn thu nhập của họ vào kết quả thực hiện do đó khuyến khích họ tăng năng
suất, giảm các chi phí đẩy nhanh tiến độ thi công cho việc hoàn thành công trình.
+Thông qua hình thức khoán công việc mà công ty có thể tiến hành phân tích kinh tế,
kiểm tra quá trình hoạt động sản xuất của đơn vị cơ sở ( Thông qua các chỉ tiêu kinh
tế, kỹ thuật trong hợp đồng) kịp thời điều chỉnh, uốn nắn những mặt yếu trong công tác
thực hiện.
+ Thông qua cơ chế khoán tạo điều kiện cho các đơn vị tự xây dựng tổ chức kế hoạch
sản xuất của mình cho phù hợp với tình hình thực tế, phù hợp với tính hình thuê lao
động, cung ứng vật tư nhiên liệu thuê máy móc.
+ Thực tiễn ở các doanh nghiệp xây dựng cũng cho thấy hiệu quả của hình thức khoán
đối với việc bảo đảm tiến độ thi công, chất lượng công trình, giải quyết được các khó

3/8


Những vấn đề chung về công tác khoán ở doanh nghiệp xây dựng

khăn phát sinh tạo điều kiện hoàn thành, đáp ứng được các yêu cầu của khách hàng, thị
trường.

Các nhân tố ảnh hưởng tới công tác khoán trong doanh nghiệp xây dựng.
Đặc điểm của sản xuất, sản phẩm xây dựng ảnh hưởng đến tổ chức sản xuất.

- Hoạt động xâp lắp và thi công cơ giới nói riêng và xây dựng cơ bản nói chung là những
hoạt động nhằm tạo ra những tài sản cố định ( đó là những công trình sử dụng lâu dài
trong toàn bộ nền kinh tế quốc dân) thông qua các hình thức: Xây dựng mới, cải tạo mở
rộng, sửa chữa và khôi phục.
Theo "điều lệ quản lý đầu tư xây dựng " ban hành kèm theo nghị định số 40/ CP ngày
16/7/1996 của Chính phủ trình tự đầu tư và xây dựng bao gồm 3 giai đoạn lớn:
• Chuẩn bị đầu tư
• Thực hiện đầu tư
• Kết thúc xây dựng đưa dự án vào khai thác sử dụng.
- Sản phẩm xây dựng với tư cách là công trình đã hoàn thành và theo nghĩa rộng là tổng
hợp và kết tinh sản phẩm của nhiều ngành sản xuất như : Chế tạo máy, năng lượng, hoá
chất, luyện kim ngành xây dựng đóng vai trò tổ chức cấu tạo công trình ở khâu cuối
cùng để đưa chúng vào hoạt động. Sản phẩm của ngành chỉ bao gồm phần kiến tạo các
kết cấu xây dựng làm chức năng bao che, nâng đỡ và phần lắp đặt các thiết bị cần thiết
vào công trình.
Đặc điểm của sản phẩm xây dựng có ảnh hưởng rất lớn cho các công việc có nhiều mầu
sắc khác với các ngành sản xuất khác.
+ Các sản phẩm là các công trình phân bổ ở nhiều nơi trên toàn lãnh thổ trên các địa bàn
khác nhau do đó sản xuất xây dựng có tính lao động cao và thiếu ổn định.
+ Sản phẩm thường có kích cỡ lớn, thời gian xây dựng sử dụng lâu dài do đó những sai
lầm về xây dựng có thể gây nên những lãng phí lớn tồn tại lâu dài và khó sửa chữa.
+ Sản phẩm của ngành phụ thuộc chặt chẽ vào từng địa phương có tính đa dạng và cá
biệt cao về công dụng, cách cấu tạo và phương pháp chế tạo do đó tổ chức sản xuất phải
đáp ứng yêu cầu này.
* Đặc điểm của sản xuất xây dựng ảnh hưởng đến tổ chức sản xuất :
+ Trong tổ chức sản xuất vì các công trình đặt trên các địa bàn khác nhau do đó phải
di chuyển máy móc, vật tư, nhiên liệu nhân công tới vị trí đó để thực hiện đặt điểm này

4/8

Những vấn đề chung về công tác khoán ở doanh nghiệp xây dựng

làm khó khăn cho việc tổ chức sản xuất. Do vậy hình thức khoán công trình cho các tổ,
đội thực hiện đang được áp dụng rộng rãi nhằm khắc phục tình tràng này.
+ Chu kỳ sản xuất dài do đó vốn sử dụng cần phải lớn và luôn trong tình trạng ứ đọng,
dễ gặp phải rủi ro. Đặc điểm này yêu cầu trong tổ chức sản xuất cần lựa chon phương
án hợp lý, có chế độ thanh toán, kiểm tra và chế độ dự trữ hợp lý.
+ Trong thi công cơ giới và xây lắp nói riêng quá trình thực hiện khá phức tạp cần có
sự phối hợp chặt chẽ giữa các tổ, đội , các bộ phận trên công trường do đó tổ chức sản
xuất phải linh hoạt việc di chuyển, điều động thiết bị xe cơ giới nhân lực phải tính toán
để giảm các chi phí không cần thiết.
+ Sản xuất xây dựng chịu ảnh hưởng của lợi nhận chênh lệnh do điều kiện đặc điểm về
địa bàn , thị trường đem lại.
Hiện nay thị trường ngày càng mở rộng khả năng tự đáp ứng về các điều kiện phục vụ
cho sản xuâts thi công như nguyên liệu, máy móc, nhân công. Do đó nếu tận dụng được
các lợi thế ở địa bàn khu vực thị trường đó sẽ có lợi cho sản xuất đặc biệt là khi áp dụng
cơ chế khoán.
Các nhân tố ảnh hưởng đến công tác khoán.
Cơ chế khoán đã được áp dụng khá rộng rãi trong các doanh nghiệp xây dựng nói chung
và các Công ty cơ giới và xây lắp nói riêng chúng ta sẽ xem xét một số nhân tố ảnh
hưởng.
+ Các quy định, văn bản hướng dẫn của Nhà nước về quy chế giao khoán trong các
doanh nghiệp xây dựng.
Các quy định, hướng dẫn này là khung pháp lý, quy định hướng dẫn, làm cơ sở cho các
doanh nghiệp dựa vào đó để xác định cho mình một cơ chế khoán hợp lý, xác lập các
hình thức giao khoán phù hợp.
Hiện nay bên cạnh việc đưa ra các quy định, văn bản hướng dẫn các loại định mức trong
xây dựng cơ bản, đơn giá cũng được ban hành nhằm tạo điều kiện cho doanh nghiệp
triển khai thực hiện.

+ Đặc điểm và tính chất công việc thực hiện khoán.
Để thực hiện khoán một công việc (công trình, hạng mục công trình) có hiệu quả thì
việc xác định chính xác đặc điểm, tính chất công việc để lựa chọn áp dụng hình thức
khoán hợp lý là rất quan trọng. Bởi vì mỗi một hình thực khoán sẽ có tác dụng riêng,
phù hợp với một loại hình công việc là chủ yếu. Khi khoán một công trình thì các hình
thức khoán gọn, khoán một số chi phí chủ yếu lại được sử dụng rộng rãi.
5/8


Những vấn đề chung về công tác khoán ở doanh nghiệp xây dựng

+ Năng lực tổ chức quản lý thực hiện thi công của đội , tổ cũng là nhân tố ảnh hưởng tới
việc thực hiện khoán.
Hiện nay trong mỗi công ty xây dựng đều tổ chức theo các tổ, đội chuyên môn hoá trong
lĩnh vực cụ thể nào đó hoặc mang tính tổng hợp.
Việc giao khoán mỗi loại hình công việc cần phải căn cứ vào khả năng tổ chức tổ chức
quản lý sản xuất, trình độ tay nghề, lĩnh vực chuyên môn đội đảm nhiệm ... để giao công
việc. Có như vậy mới phát huy được khả năng của đội và có khả năng hoàn thành công
việc được giao.
Trong thời gian qua nhiều trường hợp do những lý do khác nhau việc khoán công trình
cho các đội không đủ khả năng dẫn tới việc chất lượng công trình thấp, không đảm bảo
tiến độ thi công. Do đó đây là một nhân tố khá quan trọng cần phải quan tâm khi thực
hiện giao khoán.
+ Công tác cung ứng các điều kiện phục vụ thi công.
Trong quá trình thi công việc đảm bảo cung ứng các điều kiện như : Vật tư nhiên liệu,
máy móc phục vụ, nhân công ... là rất quan trọng ảnh hưởng tới công tác tổ chức thực
hiện, tiến độ thi công và chất lượng công trình.
Hiện nay thị trường các yếu tổ phục vụ sản xuất thi công ngày càng mở rộng và có sự
khác biệt về giá cả giữa các khu do đó nếu tận dụng được các điều kiện cung ứng tại địa
bàn có công trường có thể rất có lợi cho việc giảm các chi phí về vận chuyển, giao dịch ,

bảo quản ... Trong thực hiện khoán cần lưu ý tại chỗ phục vụ thi công mặt khác tận dụng
được lợi thế ở khu vực đó.
+Công tác tổ chức, quản lý, điều hành sản xuất cụ thể là :
. Công tác lập hợp đồng, tổ chức chỉ đạo, giám sát trong quá trình thực hiện công tác
khoán công việc cho các đội, tổ.
Hiện nay ở hầu hết các doanh nghiệp công tác này là một trong những nguyên nhân gây
ra các ách tắc do cơ chế chỉ đạo còn chồng chéo , chưa rõ ràng về chức năng, nhiệm vụ,
các phòng ban chưa hướng vào phục vụ công tác khoán.
Do vậy để thực hiện một cở chế khoán có hiệu quả thì việc đổi mới bộ máy quản lý,
phân chia rõ ràng chức năng nhiệm vụ của từng phòng ban hướng vào mục đích chung
là yêu cầu cấp thiết đặt ra.
. Công tác tổ chức thực hiện thi công tại công trường của các tổ, đội. Xét cho cùng thì
đây chính là nhân tố quyết định đối với công việc khoán có được thực hiện hay không.

6/8


Những vấn đề chung về công tác khoán ở doanh nghiệp xây dựng

Công tác này đóng vai trò trong việc đảm bảo tiến độ thực hiện hợp đồng khoán giữa
công ty với các tổ, đội, thực hiện các quy định, hướng dẫn của công tác khoán áp dụng.
+ Một số nhân tố như: Định mức, đơn giá, cấp bậc công việc ảnh hưởng trực tiếp tới
công tác khoán ở công ty.
Trong thực hiện khoán thì định mức là rất quan trọng, nó có thể kìm hãm hoặc thúc đẩy
sản xuất phát triển. Hiện nay hệ thống định mức trong các công ty còn rất thiếu mà chủ
yếu khi thực hiện dựa vào hệ thống định mức xây dựng cơ bản của Nhà nước nên chưa
phù hợp với tình hình thực tế ở công ty nên còn nhiều trở ngại trong sản xuất. Việc hoàn
thiện hệ thống định mức quyết định tới chất lượng cũng như hiệu quả thực hiện khoán
hiện nay.
Bên cạnh định mức kinh tế kỹ thuật, đơn giá cũng đóng một vai trò quan trọng , cần phải

xác định đúng để thực hiện thanh quyết toán nhanh gọn, hợp lý.
Cấp bậc công việc hiện nay phản ánh thu nhập của cán bộ công nhân viên song trong
thực hiện khoán nhân tố này cần lưu ý để thực hiện việc trả lương và chia lương hợp lý.

Ý nghĩa của việc hoàn thiện và nâng cao chất lượng khoán công trình
Khoán công trình đã dược áp dụng khá lâu và hiện nay đang là hình thức tổ chức sản
xuất phổ biến trong hầu hết các doanh nghiệp xây dựng, đáp ứng được các yêu cầu đòi
hỏi của quá trình tổ chức sản xuất, sản phẩm thị trường.
Từ khi có những qui định và hướng dẫn của Nhả nước về thực hiện áp dụng chế độ
khoán công trình trong tổ chức sản xuất. Các doanh nghiệp xây dựng nước ta đã không
ngừng tìm hiểu nghiên cứu áp dụng các hình thức khoán, cách thức tổ chức sản xuất cho
phù hợp với tình hình và điều kiện thực tế của đon vị. Chính nhờ việc từng bước hoàn
thiện về cơ chế khoán, nâng cao hiệu quả công tác thực hiện đã giúp các đơn vị giải
quyết kịp thời các vướng mắc thực hiện tổ chức sản xuất có h iệu quả, nâng cao chất
lượng công trình, đảm bảo tiến độ thi công.
Trong giai đoạn hiện nay nhìn chung cơ chế và mô hình khoán ở các doanh nghiệp chưa
hoàn thiện mà còn áp dụng ở các mức độ khác nhau, tuỳ vào từng điều kiện cụ thể của
doanh nghiệp. Một số đơn vị hiện còn đang áp dụng những hình thức, mô hình khoán
giản đơn nhất, chưa tạo điều kiện áp dụng các mô hình tiên tiến, có hiệu quả hơn., thêm
vào đó là công tác tổ chức quản lý thực hiện còn kém hiệu quả, chưa kịp thời giải quyết
được các vấn đề, các yêu cầu của công việc trong tình hình mới. Hiện nay đứng trước
những khó khăn đang đặt ra : thị trường xây dựng có sự cạnh tranh quyết liệt, các đơn
vị trong tình trạng thiếu vốn, nợ ứ đọng kéo dài, sản xuất gặp nhiều khó khăn việc từng
bước hoàn thiện về cơ chế mô hình khoán, nâng cao hiệu quả công tác quản lý, tổ chức
thực hiện có tác dụng và ý nghĩa lớn trong việc xác lập một cơ cấu tổ chức sản xuất hợp

7/8


Những vấn đề chung về công tác khoán ở doanh nghiệp xây dựng

lý, thực hiện công việc một cách có hiệu quả, giải quyết được các vướng mắc đặt ra hiện
nay, thực hiên quá trình đó cũng là tận dụng và phát huy ưư thế của khoán trong giai
đoạn mới.

8/8