Bài giảng vật lý 6 bài 3 đo thể tích chất lỏng (31)

Nước non lận đận một mình,
Thân cò lên thác xuống ghềnh bấy nay.
Lên núi xuống ghềnh

Không thể thay thế bằng từ khác.

Lên núi xuống rừng
Leo thác lội ghềnh
Lên trên thác xuống dưới ghềnh

Lên thác xuống ghềnh

Không thể thêm từ ngữ.

Lên thác
cao xuống
sâu
Chỉ
sự gian
nan, ghềnh
vất vả,
khó khăn, nguy hiểm

Lên ghềnh xuống thác
Lên xuống ghềnh thác

Không thể hoán đổi vị trí các từ.


Nhanh như chớp

Rất nhanh, chỉ trong khoảnh khắc.
(Như ánh chớp loé lên rồi tắt


Tìm những biến thể của Thành ngữ sau ?
Đứng núi này trông núi nọ
Đứng núi nọ trông núi kia
Đứng núi này trông núi khác
Ba chìm bảy nổi
Bảy nổi ba chìm
Sông cạn đá mòn
Sông có thể cạn, đá có thể mòn
 Lưu ý:

Thành ngữ có cấu tạo cố định nhưng tính cố
định của thành ngữ cũng chỉ là tương đối.


Đầu voi đuôi chuột


Mắt nhắm mắt mở


Treo đầu dê bán thịt chó


Xác định vai trò ngữ pháp của các thành ngữ:
a.Thân em vừa trắng lại vừa tròn

Bảy nổi ba chìm với nước non.
Vị ngữ

(Hồ Xuân Hương)

b.“Tôn sư trọng đạo” là truyền thống quý báu của dân tộc
Chủ ngữ
ta.
c. Anh đã nghĩ thương em như thế thì hay là anh đào giúp
em một cái ngách sang nhà anh, phòng khi tắt lửa tối đèn
có đứa nào bắt nạt thì em chạy sang…
Phụ ngữ
( Tô Hoài)


Câu có sử dụng thành ngữ

Câu không sử dụng thành ngữ

Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non. Long đong, phiêu bạt với nước non
Anh đã nghĩ thương em như
thế thì hay là anh đào giúp em
một cái ngách sang nhà anh,
phòng khi tắt lửa tối đèn có đứa
nào bắt nạt thì em chạy sang…

Anh đã nghĩ thương em như thế
thì hay là anh đào giúp em một cái

ngách sang nhà anh, phòng khi khó
khăn, hoạn nạn, nguy hiểm có đứa
nào bắt nạt thì em chạy sang…

Câu thơ, câu văn, lời nói sử dụng thành ngữ giúp diễn đạt ngắn
gọn, hàm súc, có tính hình tượng, tính biểu cảm cao.


Bài tập 1: Tìm và giải thích nghĩa của các thành ngữ trong những câu sau đây
a. Đến ngày lễ Tiên Vương, các lang mang sơn hào hải vị, nem công chả
phượng tới, chẳng thiếu thứ gì.
( Bánh chưng, bánh giầy)

b. Một hôm, có người hàng rượu tên là Lí Thông đi qua đó. Thấy Thạch
Sanh gánh về một gánh củi lớn, hắn nghĩ bụng: “ Người này khoẻ như
voi. Nó về ở cùng thì lợi biết bao nhiêu”. Lí Thông lân la gợi chuyện, rồi
gạ cùng Thạch Sanh kết nghĩa anh em. Sớm mồ côi cha mẹ, tứ cố vô
thân, nay có người săn sóc đến mình, Thạch Sanh cảm động, vui vẻ nhận
lời.
( Thạch Sanh)
c.

Chốc đà mười mấy năm trời,
Còn ra khi đã da mồi, tóc sương.
( Truyện Kiều)


a. Đến ngày lễ Tiên Vương, các lang mang sơn hào hải vị, nem công chả
phượng tới, chẳng thiếu thứ gì.
( Bánh chưng, bánh giầy)

- Sơn hào hải vị:
 những món ăn ngon, quý hiếm được lấy trên rừng, dưới biển
- Nem công chả phượng:
 những món ăn ngon, quý được trình bày đẹp
( Những món ăn của vua chuá ngày xưa )


b. Một hôm, có người hàng rượu tên là Lí Thông đi qua đó. Thấy Thạch
Sanh gánh về một gánh củi lớn, hắn nghĩ bụng: “ Người này khoẻ như
voi. Nó về ở cùng thì lợi biết bao nhiêu”. Lí Thông lân la gợi chuyện, rồi
gạ cùng Thạch Sanh kết nghĩa anh em. Sớm mồ côi cha mẹ, tứ cố vô
thân, nay có người săn sóc đến mình, Thạch Sanh cảm động, vui vẻ nhận
lời.
( Thạch Sanh)
- Khoẻ như voi:  rất khoẻ
- Tứ cố vô thân:
thân  mồ côi, không anh em họ hàng thân thích, nghèo khổ


c.

Chốc đà mười mấy năm trời,
Còn ra khi đã da mồi, tóc sương.
( Truyện Kiều)

- Da mồi tóc sương:  chỉ người già, tóc đã bạc, da đã nổi đồi mồi


Bài tập 3

Điền thêm yếu tố để thành ngữ được trọn vẹn

- Lời……tiếng
ăn
nói

- Bách ………bách
chiến
thắng

sương
- Một nắng hai….

- Sinh cơ
…....lập nghiệp

tốt
- Ngày lành tháng….

mềm
- Chân cứng đá……

- No cơm ấm….
áo

- Máu chảy…….mềm
ruột

1. Đầu xuôi đuôi lọt lẽ thường
1. Đầu xuôi đuôi lọt lẽ thường
Đầu sóng ngọn gió bước đường chông gai
Đầu sóng ngọn gió bước đường chông gai
Đầu tắt mặt tối gian nan
Đầu tắt mặt tối gian nan
Đầu trâu mặt ngựa bạo tàn vô lương
Đầu trâu mặt ngựa bạo tàn vô lương
Đầu Ngô mình Sở dở dang
Đầu Ngô mình Sở dở dang
Đầu đường xó chợ lang thang bụi đời …
Đầu đường xó chợ lang thang bụi đời …
2. Bách niên giai lão từng mong
2. Bách niên giai lão từng mong
Vinh quy bái tổ - thoả lòng kẻ thi
Vinh quy bái tổ - thoả lòng kẻ thi
Xin đừng bán tín bán nghi
Xin đừng bán tín bán nghi
Bán thân bất toại còn gì buồn hơn
Bán thân bất toại còn gì buồn hơn
Bỏ thói an phận thủ thường
Bỏ thói an phận thủ thường
Tuỳ cơ ứng biến trăm đường nghĩ suy …
Tuỳ cơ ứng biến trăm đường nghĩ suy …