Kinh nghiệm một số nước trong việc nâng cao năng lực tài chính và khả năng cạnh tranh của ngân hàng thương

TAl

CHiNH

w£~~~TI11
12,5%trong tong tri gia hang nh~p
kh§unam 1989 nhU'ngda tang len
22,7% vao dau nam 1991.
Ba
Lan,trong 8 thang dau nam 1991,
hangtieu dung.'trong hang nh~p
kh§udi:itang tCt18,8% len 31:6%.
Tinhtren ty I~ tang tnrdng, doi vai
Bulgaria,Czechoslovakia,Hungary,
Poland,Romania,va Lien Xo (cG),
hangtieu dung co xu hLfangtang
nhanh nhat trong tong so hang
nh?pkh~u nam 1992,tren ca cong
ngh~va tLfli~u san xuat12.

a

D~ doi pho vai tinh tr~ng chay
nguen Il,J'Cra ben ngoai trong nhU'ng

nam80 bu()c Chinh phu Nam TLf

phaithl,J'Chi~n cac bi~n phap rat

(4)

lam nhLf v~y, gan nhLf h9 dLfgc thanh

doanhnghi'p
Ng nan day dLfagi[(a cacdoanh
nghi~pphat sinh do 2 nguyennhan.
Tha nhat, trong h~ thong cG, cac
DNNN da rat m~t moi d~ dap ltQg
cac chi tieu dLfgcgiao. Khi h9 da

"General

(5) China, Macroeconomic Stability
in a Decentralized Economv, The World
Bank, 1995,trang xiv.
(6) Mckinnon, Ronald I" Financial
Growth and Macroeconomic Stabilitvin
China 1978 -1992, Imolications for Russia
and Other Transitional Economies.
Journal of comparative economics,
Josef C" Barada (ed.), Vol. 18, 1994,
trang 438.
(7) On KitTam, Financial Reform in
~trang
32.
(8) Mckinnon, Ronald I. "Financial
Growth and Macroeconomic Stabilityin
China, 1978- 1992:Implicationsfor Russia

and Other Transitional Economies",

Journal oof Comparative Economics,
Vol. 18,1994, trang 463.
(9)
Nut;,
Domenico
Mario,
"Stabilization and Sequencing in the

Reformof SocialistEconomic", in Simon

Commander (ed.), Mana9in9 Inflationin
Socialist Economics in Transition The
World Bank, 1991.trang 136.
(10) China. Macroeconomic Stabilitv
in a Decentralized Economv. The World
Bank, 1995,trang 16.
(11) McCarthy, F. Desmond (et 01),
External Shocks and Performance
Resoonses durina Svstem Transition.The
Case of Ukraine. Policy Research
WorkingPaper No. 1361,TheWorldBank,
1994.
(12) Amsden, Alice H" The Market
Meets its Match, Restructurina the
Economies of Eastern Eurooe. Hcward
UniversityPress, 1994,trang 102.

Word Bank, 1991. trang 2.
(2) Amsden,

Micheal.

(ed.), Economic Transition in Eastern
Eurooe. Blackwellpublichers, 1995,trang
23.

m~nhd~ can bang cancanthanh
toan.ChLfelngtrinh dieu chinh bao
gempha gia rat m~rih va, trLfactien
la giam m~nh hang nh~p kh~u.
ThOngqua cac bi~nphap dod~lam
tang th~ng dLf can can vang lai,
trongthl,J'C
te, hau nhLfngay sau do,
(1) Roe, Alan, ''Managing Inflation in
in Simon
ho~td(mg kinh te suy thoai va I~m Socialist Economies ",
Commander (ed.), Managing Inflation in
phatda tang len nhanh chong.
Socialist economies
in Transition, The

5. Nq n&n day duo giita e6e

Ellman,

Aspects of Transition
", in P.H.Admiraal

toan tll di?ngva Nha nLfacdam bao

vi~c thanh toan cuoi cung cho h9.
Trong qua trinh chuy~n doi, rat
nhieu DNN~ da ngU'ngthanh toan
cho ngLfCJi
cung cap, ho~c vi h9
thieu tien ho~cvi h9 thayco Igi khi
cac bi~n phap ph~t khong co hi~u
IIICva vi~cch~mtn~thanhtoan56
lam giam gia tri thl,J'Cte cua cac
khoan thanh toan trong mi?t moi
trLfCJng
I~m phat cao. Tha hai, chinh
sach tien t~ that ch~t da dLfgccac
nLfac XHCN ap dt:mg trong cac
chLfelngtrinh on dinh, di:i khuyen
khich cac doanh nghi~p tim kiem
cac nguon tai trg phi ngan hang do
do, lam tang ng nan gi[(a cac doanh
nghi~p.Cac khoan ng nan gi[(a cac
doanh nghi~p ngay cang tang gay
ap IIICcho Chinh phu va Ngan hang
TrungLfelngphai tai tai trg maden
ILfgtno gay ap Il,J'C
I~m phat.8

Alice H (eds.) The Market

Meets its Match
Restructurina
the

Economies of Eastern Eurooe, Harvard
University Press, 1994, trang 31
(3) Aslund, Anders, "lessons of the First
Four Years of Systemic Change in Eastern
Europe",
Journal
of Comparative
Economics, Vol. 19, 1994, trang 26.

Kinhnlhiem
.. mol so n.oc Ironl viee
. nanl cao nanll.c. lai chinh
va ~ha nanl canh
Iranhcua nlan hanllh.onl
.

L

':;;T1lhenao de tang von tl,J'co

luon la mi?t van de quan tr9ng
d~t ra doi vai cac ngan hang
thLfelng m~i (NHTIy1),day la Cd Sd
quan tr9ng nhat d~ tang kha nang
c~Qh tranh va bao dam ho~t di?ng
ngan hang c6 hi~u qua. Hi~n nay,
theo NHNN thi ty I~ an toan von
dLfgc phan anh qua ty I~ von tl,J'co
tren tong nguon von tinh binh quan
cua cac NHTM Nha nLfac chi d~t

3,72%, rat thap so vai chu~n ml,J'c
quoc te la 8%1.

TS. D6 Van Due *

cac NHTM nay theo tieu chuan
quoc te, . kho.angmi?t ty USD,cM
NhLf v~y, cung vai nhU'nggiai yeu bang cach phat hanh trai phieu
phap doi mai quan Iy, doi mai va ap d~c bi~t cua Bi?Hi chinh. Cho den
dyng cong ngh~ hi~n d~i, xuly ng tMi di~m nam 2003, Chinh pM da
ton d9ng,... tang von tl,J'co la mi?t cap bo sung cho 4 ngan hang nay
dieuki~ncanthietd~ chu<'3n
b! cho 7.750 ty dong tren tong so tien
h~ thong ngan hang cua nLfacta
10.740 ty dong cho giai do~n tCt
bLfacV80 qua trinh hi?i nh~p. Hi~n 2002 - 2005. 80i vai cac ngan hang
nay, Chinh phu dang co gang thl,J'C thLfelng/m~i co phan (NHTMCP),
hi~n chu trLfelngtU'ngbLfOC
tang von Mn hanh celcau I~ithee hLfangsap
dieu I~ cho bon NHTMNha nLfacd~
* Hoc vien Ng an han g
tang cLfCJng
hang Il,J'C
tai chinh cua
'\

T.w em NGANMNG - &6 2 NXM2004

mai
I

"

'--

69


TOI

CHiNH

w£~~~TI11
nh~p cac NHTMCP detang nang ll,J'ctai chinh va kha
nang c~nh tranh. Tuy nhien, theo danh gia cua cac
chuyengia trong nganh ngan hang thi sau khi dLt<;1C
b6
sung du so van ma Chinh phu dl,J'kien thi van dieu 1$
cua cac ngan hang nay moi chi d~t binh quan 4000 ty
dong, tLtongdLtong258 tri$u USD, chLtadu de cac

"

NHTM Nha nLtOc d~t dLt<;lcqui mo trung binh trong khu

vl,J'c2.Theo kinh nghi$m cua -the gioi, m9t trong cac
nguon quan tr9ng nhat ma cac NHTM nLtocngoai co
dLt<;Jcdetang van tl,J'co la ban c6 phieu tren thi trLtdng
chUng khoan. Trong dieu ki$n hi$n nay, khi thi trLtdng
chCl'ngkhoan va cac NHTM cua nLtoc ta chLta du "d9

chin" ve nhieu phLtong di$n thi vi$c thu hut van va tang
van tl,J'co bang phLtong phap phat hanh c6 phieu chLta
co vai tro van co cua no. M~c du v~y, chung toi cho rang
tinh hinh nay chi la t~m tMi. Trong tLtong lai, cac NHTM
Nha nLtoc khong the chi cM d<;1ivao nguon cap phat
van cua Chinh phu nhLt hi$n nay ma h9 hoan toan co
the va can phai tl,J'minh phat hanh c6 phieu, va phai coi
day la m9t kenh quan tr9ng nhat de thu hut cac nha dau
tLt vao vi$c tang van tl,J'co va phat trien ngan hang.
De thl,J'Chi$n dieu nay, vi$c nghien cU'u kinh nghi$m
cua the gioi trong vi$c tang gia tri c6 phieu va tang kha
nang thu hut dau tLttrong nen kinh 18th! trLtdng, d do th!
trLtdng van phat trien va gilt vai tro d~c bi$t quan tr9ng,
la dieu can thiet trLtoc het.
DLtoi day, chung toi xin gioi thi$u m9t so kinh nghi$m
cua nLtOcngoai trong linh vl,J'cnay. Phat hanh c6 phieu
la m9t linh vl,J'cho~t d9ng chu yeu va la cong cl,Jquan
tr9ng hang dau de tang van va phat trien cac ngan
hang. Khi c6 phieu cua cac NHTM dLt<;lcmua - ban tl,J'
do tren thi trLtong chUng khoan, de co the tang CLtdng
sCl'cm~nh tai chinh, kha nang c~nh tranh va kh~ng d!nh
sl,J'phat trien, thi ngan hang phai tim cach tang gia tr!
cua cac c6 phieu. Neu gia tri cua c6 phieu cang cao thi
ngan hang S8 co the thu hut dLt<;1C
cang nhieu van trong
Ian phat hanh c6 phi~u tiep theo.
Gia c6 phieu dLt<;1c
xac dinh theo cong thCl'c:
Pcp = Uii m(>tco phieu x hf'! so gia/lai
Nghia la, de nang gia tr! cua c6 phieu co the bang

cach tang lai cua m9t c6 phie~, ho~c tang h$ so giaJlai
(price - to - earnings ratio, viet t131la pie). H$ so pie
phan anh moi quan h$ cua cac nha dau tLtdoi vdi ngan
hang, va sl,J'danh gia cua h9 ve trien v9ng cua ngan
hang. H$ so nay dLt<;lCdanh gia bdi cac cong ty danh gia

tin nhi$m co uy tin nhLt Ernst & Young, Standart &
Poore,... Vi dl,J, neu c6 phieu cua 1 ngan hang dLt<;1cban

vdi h$ so pie bang 10, co nghia la cac nha dau tLt da
danh gia c6 phieu cua ngan hang nay co gia gap 10 Ian
lai hang nam cua no. Va neu c6 phieu cua m9t ngan
hang khac dLt<;1c
ban vdi h$ so pie bang 20, co nghia la
cac nha dau tLtda danh gia c6 phieu cua ngan hang thCl'
hai co gia cao gap 2 Ian gia c6 phieu cua ngan hang thCl'
nhat. Do do, ngan hang thCl'hai dang de dau tLt hon.

70

Anh: MD
Cac NHTM co the bang cac giai phap nhat d!nh lam
thay d6i moi quan h$ cua cac nha dau tLtva tang h$ so
pie ngay ca khi khong can tang lai. Con cac nha dau tLt
dung h$ so pie de so sanh cac ngan hang va danh gia
ket qua ho~t d9ng cua cac ngan hang trong vi$c tang
gia tri c6 phieu. Qua trinh lam tang h$ so pie doi hoi rat
nhieu thdi gian. Theo kinh nghi$m cua cac ngan hang
nLtdc ngoai, cac nguyen tac va phLtong phap tang h$ so
pie de tang gia tri c6 phieu bao gom:

ThtJ nhat, h$ so pie phl,Jthu9c vao nhip d9 tang I
nhu~n. TY 1$lai tren 1 c6 phieu cang tang nhanh, thi cac
nha dau tLt cang san sang tra gia c6 phieu cao hon. Tuy
nhien, doi vdi cac nha dau tLtdieu quan tr9ng hon la l<;Ii
nhu~n phai tang m9t cach 6n dinh. NhLt v~y nhi$m vl,J
quan tr9ng nhat cua ngan hang khi muon tang gia tr! c6
<;Ii

phieu la phai bao dam nhip d9 tang l<;1i nhu~n 6n dinh.
T~i nLtdc My hau nhLt hang tuan deu dien ra vi$c
mua ban hay thon tinh cac thiet che tai chinh. Chinh vi
the ma hi$n nay chi 25 ngan hang Idn nhat nLtdc My da
chiem tdi 45% thi phan tai chinh nLtdc nay.
Trong qua trinh nay vi$c mua m9t thiet che tai chinh
cac c6 dong danh gia tich cl,J'cneu no gay
khac S8 dLt<;1c
ra dLt<;lC
"ph8n tJng c(>nghuong". Do la phan Ung,trong
do khi sl,J'tac d9ng t6ng h<;1p
cua cac yeu to ket h<;1p
phai
Idn hon sl,J'tac d9ng cua Wng yeu to rieng bi$t c9ng I~i.
Nghia la, m9t ngan hang muon than tinh m9t thiet che
tai chinh khac thi vi$c thon tinh do S8 mang I~i ket qua
mong muon, ~eu ngan hang mdi - san ph§m cua sl,J'
. than tfnh, S8 c~!
Idn hon t6ng gia tri cua hai ngan
T
NCAAI1ANc - &5 2 NAM2004

TAl

CHINH

W£~~~TIm
himgcu c(mgIi?i.
Vi V$y,theo nguyen uk nay thi
vi$cthantinh, sap nh$pS13
du~c coi
Iii thanhcang, neu gia trj c6 phieu
cuanganhangmai s13cao hemt6ng
giatri cophieucua 2 ngan hang cO.
Ketquatfch cl!c cua vi~c sap nh$p
haythan tlnh cac ngan hang du~c
thehi~ntrEmba phudngdi~nla tang
thunh$p,giam chi phi va tang kha
nangci?nhtranh. Hi~ultng t6ng h~p
thuangdU9cth~ hi~n r6 nhat trang
cac Vl,lsap nh$p, than tlnh thong
quaketqua giam chi phi. Trang do,
ngoai kha nang dUdng nhien ve
giamchi phi quan Iy, can phai tinh
denvai tro rat quan trQngcua cua
hi~uU'ngqui mo. Vi dl,l 0 My cac
nganhangIan hang namthuang chi
tlJ 100 - 300 tri~u USD cho hOi?t
d(>ngquang cao, nhU'ngdieu nay
d6i vai cac ngan hang nho la ngoai

kha nang. Hdn nCta,can phai nhan
mi?nhrang, trong nhieu truang h~p
phan ltng c(>nghuong tU cac cu(>c
sap nh$p,than tlnh cac ngan hang
co th~ chua phat huy ngay sau khi
tien hanh ma phai sau m(>ttMi gian
nhatdinh mai thay du~c.
Cac ngan hang Ian da nang co
cac 10i?ihinh dich vl,l phong pM va
trai r(>ngtren phi?m vi dja Iy r(>ng
lan, co h~ s6 pie Ian hdn so vai cac
nganhangchuyendoanh ho~chOi?t
d(>ngtren phi?mvi d!a Iy h~p 0 m(>t
vung nao do. Ngay nay, 0 My cung
nhu tren the giai it co t$p doan nao
co th~ so sanh du'9cvai t$p doan
Citigroup ve phi?mvi dja Iy cua thi
truong, no hi~n di~n 0 trEm 100
nuac, va ve sl! da di?ng cac 10i?i
hinh dich vl,lnhu: d!chvl,lngan hang
truyen th6ng, the tin dt:mg, bao
hi~m,tin dl,lngbao lanh,dich vI,!mai
giai, d!ch vl,l sap nh$p, than tinh,...
h~ s6 pie cua t$p doan nay du~c
danh.gia la 20, cao hdn h~ s6 pie
binh quan toan nganhtai chinh My.
ThOhai, chu ky kinh te tac d(>ng
rat nhieuden hOi?td(>ngngan hang.
Vi v$y, neu ngan hang co th~ lam
cho cac nha dau tu thay du~c vi~c

kinh doanh cua ng€mhang minh b!
anh huang boi chu kinh te 0 muc

T~ cui NGAN
IIhNG- s6 2NAM
2004

thap ho~c sl! anh huong do la
khong dang k~, thi c6 phieu cua
ngan hang S13du~c cac nM dau tu
mua ban vai h~ so pie cao. Tuy
nhien, theo kinh nghiem cua nu'ac
ngoai thi kinh doanh ngan hang
du~c coi la hOi?td(>ngmangtlnh chu
ky. Chu ky cua 10i?ihinh hOi?td(>ng
nay gan vai chu ky kinh te vi mo va
thu'angdien ra nhu'sau: khi nen kinh
te rdi VaGtMi ky suy thoai, dau tien
la san lu~ng ngLtngtang sau do
giam. Khi san lu~ng giam sut thi
nhan to gia toc bat dau phat huy tac
dl,lng lam cho dau tu giam ngay
cang mi?nh,tUdo tong cau giam sut
va Ii?mphat trang nen kinh te bat
dau giam. Vao thai di~m nay, khi
nguy cd Ii?mphat da giam xuong,
Ngan hang Trung udng bat dau cat
giam lai suat nham ml,lc tieu phl,lC
hoi Ii?inen kinh te, nhu'v$y, gia cua
tin dl,!ng"s13

giam di. Khi nen kinh te
bat dau buac VaG thai ky tang
truong, cac nganh kinh te soi d(>ng
tro Ii?i,tin hi~u dau tien la nhu cau
dau tu tang, sl! tac d(>ngcua so
nh€ln chi tieu lam cho san IU9ng
du'9Cphl,lchoi va tang len, tong cau
tang tang theo, ty I~ Ii?mphat trong
nen kinh te tang len, cung vai qua
trinh nay la lai suat th! tru'angcOng
tang theo. Vai ml,lc dich kiem che
Ii?m phat 0 muc d(>thich h9P va
tranh tinh tri?ng"qua nong" cua nen
kinh te, Ngan hang Trung u'dngs13
co th~ quyet dinh tang lai sual. Tat
nhien, khi lai suat thay doi qua cac
giai dOi?ncua chu ky kinh te s13trl!c
tiep anh huong den I~i nhu$n cua
cac ngan hang.
Chinh vi the, cac ngan hang
thuang co gang giam cang nhieu
cang tot sl! anh huong cua chu ky
kinh te trang kinh doanh cua minh.
Giai phap quan trQng cho van de
nay la giamty trQngthu nh$ptUdich
vl,lngan hangtruyen thong, nghiala
thu nh$ptU lai suat, va tang ty trQng
thu nh$p tU vi~c cung ltng cac dich
vI,!phi tin dl,lng khac lien quan den
giay to co gia, dich vl,lmua ban, sap

nh$p cong ty, cac nghi~pvl,lquan Iy
qui,...Theo kinh nghi~m,cac NHTM
cung ltng cho khach hangday du va

dong b(>cac 10i?ihinh dich vI,!trong
hOi?td(>ngcua minh, thuang co h~
so pie cao hdn so vai cac ngan
hang chuyen man hoa h~p do cac
hOi?td(>ngkinh doanh bao lanh dai
hi?nbi anh huong n~ng hdn boi chu
ky kinh te.
ThOba, ty I~ I~inhu$ntren gia tr!
tu ban tl! co binh quan hay ty suat
doanh I~i cua ngan hang la m(>t
nh€lnto rat quan trQnganh huong
den h~ so pie. Cac ngan hang co
chi tieu ty suat doanh I~i 6n dinh 0
muc tren 15%1nam thuang du~c
cac nha dau tu danh gia cao. Vi dl,l
h~ s6 pie cua Citigroup du~c danh
gia la 20 khi ty suat doanh 19icua
T$p doan nay la 23%, trong khi h~
s6 nay cua Bank of America chi
du~c danh gia la 14 vi ty suat doanh
I~i cua no chi 0 muc 15%.
Song song vai qua trinh da nang
hoa cac NHTM, can dien ra qua
trinh ngu~c Ii?i.M(>tso NHTM co xu
huang rut lui khoi nhCtnglinh Vl!c
hOi?td(>ngma hQco it kinh nghi~m,

hay noi cach khac la d6 khong phai
la the mi?nh cua hQ, va t$p trung
vao nhCtnglinh Vl!c kinh doanh ma 0
do hQ la ngan hang dltng dau hay
co truyen thong. Dieu nay la can
thiet vi cac nha dau tu S13
tra gia cao
cho co phieu cua nhCtngngan hang
kinh doanhtrang cac linh Vl!c ma hQ
cam thay yen tam rang 0 do it co
cac ngan hang khac co th~ ci?nh
tranh du~c vai' ngan hang ma hQs13
tro thanh cac co dong.
Tren day la m(>tso kinh nghi~m
da dU9Cduc ket trang thl!Ctien hOi?t
d(>ng ngan hang 0 nuac ngoai.
Chung toi cno rang vi~c nghiencUu
nhCtngkinh nghi~m nay cho tUdng
lai gan doi vai cac NHTM cua nu'ac
nha ve nhCtnggiai philp tang nang
II!Ctai chinh va suc hap dan truac
con mat cua cac nha dau tu la dieu
can lam ngay tU bay gia, d~ qua
trinh h(>inh$p cua chung ta co th~
dien ra suon se..
(1) B60 Dau
10/11/2003,

tv

s6 135, ngay

(2) BaDmiu ILl~6133, ngay 5/11/2003

71