Bài giảng bài ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ vật lý 9 (2)

Giáo viên thực hiện:

Lê Bá Tường

Đơn vị: TRƯỜNG THCS THỊ TRẤN KHE TRE HUYỆN NAM ĐÔNG


CÂU HỎI KIỂM TRA
Câu 1) Cách nhận biết một thấu kính hội tụ?

Câu 2) Trình bày đường truyền 3 tia sáng đặc biệt qua
thấu kính hội tụ
TRẢ LỜI
Câu 1) TKHT có phần rìa mỏng hơn phần giữa, chùm tia
tới song song trục chính thì chùm tia ló hội tụ tại
tiêu điểm của thấu kính
Câu 2)
– Tia tới qua quang tâm thì tia ló truyền thẳng
_ Tia tới song song trục chính thì tia ló qua tiêu điểm
_ Tia tới qua tiêu điểm thì tia ló song song trục chính


TIẾT 46:
BÀI 43
ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH HỘI
TỤ
I)ĐẶC ĐIỂM ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH HỘI TỤ

1) Thí nghiệm:
Quan sát ảnh của 1 vật tạo bởi thấu kính hội tụ:
( Bố trí thí nghiệm như hình 43.2)

1) Vật đặt ngoài khoảng tiêu cự:
a) Vật đặt ở rất xa thấu kính:
F

F/





f

f

-Ảnh thật hay ảnh ảo? Cùng chiều hay ngược chiều với vật?
 Aûnh thật ngược chiều với vật,nằm tại tiêu điểm
thấu kính


Vật đặt cách thấu kính 1 khoảng d > 2f:

F

F/





0
d > 2f

Ảnh thật hay ảnh ảo ? Ảnh như thế nào so với vật ?
-Ảnh thật, ngược chiều với vật, nhỏ hơn vật


Dịch chuyển vật lại gần thấu kính
cách TK 1 khoảng d: f< d< 2f

F

F/





f
d

Ảnh thật hay ảnh ảo ? Ảnh như thế nào so với vật ?
- Aûnh thật, ngược chiều với vật lớn hơn vật


b) Đặt vật trong khoảng tiêu cự:
Dịch chuyển vật lại gần thấu kính cách
thấu kính 1 khoảng d: d< f

F

F





d
f

Ảnh thật hay ảnh ảo ? Ảnh như thế nào so với vật ?

- Aûnh không hứng được trên màn, ảnh này là ảnh ảo


2) GHI CÁC NHẬN XÉT Ở TRÊN VÀO BẢNG 1:
Kết quả
Lần TN
1

2
3
4

Khoảngc
ách vât
đến thấu
kính

Ảnh thật
hay ảo

Cùng chiều
hay ngược
chiều với
vật

Lớn hơn
hay nhỏ
hơn vật

Ảnh thật

Ngược
chiều

Nhỏ hơn
vật

Ảnh thật

Ngược
chiều

Nhỏ hơn
vật

f < d< 2f Ảnh thật

Ngược
chiều

Lớn hơn
vật

Cùng
chiều

Lớn hơn
vật

Vật ở rất
xa

d > 2f

d
Ảnh ảo


CHÚ Ý:

Một điểm sáng nằm ngay trên trục chính, ở rất xa thấu kính,
cho ảnh tại tiêu điểm của thấu kính
Vật vuông góc trục chính của thấu kính cho ảnh cũng
vuông góc với trục chính
II) CÁCH DỰNG ẢNH:
1)Dựng ảnh của 1 điểm sáng tạo bởi thấu kính hội tụ

a) Điểm sáng ngoài trục chính
S



F
C4)



F/


S/

Từ S dựng 2 trong 3 tia đặc biệt đến TK, giao điểm 2
tia ló S/ là ảnh của S


b) Điểm sáng trên trục chính :
tiêu điểm phụ
Trục phụ

F1’
S

F

O

tiêu diện ảnh

F’

s/


2) DỰNG ẢNH CỦA MỘT VẬT SÁNG AB TẠO BỞI THẤU
KÍNH HỘI TỤ:
a) Trường hợp 1: d > f ,vật nằm ngoài khoảng tiêu cự (d = OA ,
= OF )
B

A

F



O



f

A/

F/
B/

C5 )

 Dựng ảnh B/ của B rồi hạ đường vuông góc với trục
chính tại A/ , A /B/ là ảnh tạo bởi vật AB
Nhận xét tính chất ảnh, độ lớn và chiều so với vật AB?
Khi d = 36cm > f = 12cm ảnh A/B/ là ảnh thật,
ngược chiều, ảnh nhỏ hơn vật .


b) Trường hợp 2: d< f ( Vật đặt trong khoảng tiêu cự)
B/

B

A/


F

A

O

Nhận xét tính chất ảnh, chiều, độ lớn, so với vật AB?

Ảnh A/B/ là ảnh ảo, cùng chiều với vật và lớn hơn vật.



F/

A

B
F’
B’

A’

F


A
B
F

’

F


MỘT SỐ HÌNH ẢNH ỨNG DỤNG CÁCH TẠO ẢNH CỦA
VẬT QUA THẤU KÍNH HỘI TỤ
MẮT
LÃO

KÍNH LÃO

MÁY ẢNH

MẮT


III) VẬN DỤNG: C6
a) Trường hợp 1: d > f (d = OA , f = OF )
B

A

F



O



A/

F/
B/

Gọi OA = d, OA/ = d/ ,OF = OF/ = f Dùng các tam giác đồng dạng
AOB và A/OB/, IOF/ và B/A/F/. Ta chứng minh được công thức:
AB  d  (1) 1 1 1 (2)
 

f d d

AB
d
Từ (2) d/ = df / d-f
= 36.12/ 36-12 = 18cm

Từ (1) A/B/= AB.d//d
=1. 18/ 36= 0,5 cm


B/

b) Trường hợp 2: d< f

B

A/


F

A

I

O

/
F

Dùng các tam giác đồng dạng ta cũng chứng minh được các

công thức: AB  d 
1 1 1 (2)
(1)

 
AB
d
f d d
/B/ =AB.d//d
/
Từ
(1)
A
Từ(2) d = df / f – d
= 8.12/ 12- 8= 24cm

= 1.24 / 8 = 3cm.


Qua bài tập trên ta nhận xét tính chất ảnh của TKHT:

Aûnh thật luôn ngược chiều với vật.
Aûnh ảo luôn cùng chiều với vật và lớn hơn vật
C7)
Khi dịch chuyển thấu kính từ từ ra xa trang sách,ảnh của dòng
chữ quan sát qua thấu kính cùng chiều va øto hơn dòng chữ thật
trên trang sách. Đó là ảnh ảo tạo bởi TKHT
Khi dịch chuyển thấu kính ra xa một khoảng cách nhất định
nào đó, ta nhìn thấy ảnh của dòng chữ ngược chiều với vật Đó
là ảnh thật của dòng chữ tạo bởi TKHT

CÂU 1

CÂU 2

CÂU 3

CÂU 4

Khi nào thấu kính HT
cho ảnh thật?

A) Vật nằm trong khoảng tiêu cự TK
B) Vật đặt vuông góc truc chính
C) Vật đặt rất gần thấu kính
D) Vật nằm ngoài khoảng tiêu cự TK

TKHT cho ảnh thât
nhỏ hơn vât khi:

A) d > f
B) 2 f < d
C) d < f
D) f
Khi nào thấu kính HT
cho ảnh ảo?

A) d > f

B) f< d <2 f
C) d < f
D) d > 2f

Ảnh ảo TKHT có
tính chất gì?

A) Cùng chiều,lớn hơn vật
B) Cùng chiều, nhỏ hơn vật
C) Ngược chiều,lớn hơn vật
D) Ngược chiều ,nhỏ hơn vật


•
•
•
•
•
•
•

 CÂU HỎI:
1) Khi nào TKHT cho ảnh thật, ảnh ảo?
2) Tính chất ảnh của thấu kính hội tụ?
 DẶN DÒ:
1- Đọc phần có thể em chưa biết
2- Làm bài tập sách bài tập bài 43.
3- Chứng minh các công thức (1) (2) về thấu
kính hội tụ.

CHÚC CÁC EM HỌC SINH NGOAN HỌC GIỎI