Bài giảng bài công thức tính nhiệt lượng vật lý 8 (12)

V ÂT L Ý 8


Câu 1

* Thế nào là sự đối lưu?

Khơng
cĩ dụng
cụ truyền
nào đo trực
tiếpbằng các
Đối lưu
là sự
nhịêt
được
cơng.
Đểlỏng
xác định
cơng
củakhí.
một lực,
dùng
chất
hoặc
chất
người ta phải dùng lực kế đo độ lớn của lực
đo quãng
dịchnhiệt?
Câu 2 và*dùng
Nêuthước

kết luận
về đường
bức xạ
chuyển, từ đĩ tính cơng. A = F.s
như
thế, khơng
dụng
Bức xạTương
nhiệt tự
là sự
truyền
nhiệt cĩ
bằng
các tia nhiệt đi
thẳng.cụ nào cĩ thể đo trực tiếp nhiệt lượng. Vậy,
muốn
định cĩ
nhiệt
ta phải
Bức xác
xạ nhiệt
thể lượng
xảy rangười
cả ở trong
chân khơng.
làm thế nào?



I. NHIỆT LƯỢNG MỘT VẬT THU VÀO ĐỂ NÓNG LÊN

PHỤ THUỘC NHỮNG YẾU TỐ NÀO?
Nhiệt lượng một vật cần thu vào để làm vật nóng lên phụ thuộc
vào 3 yếu tố sau đây:
* Khối lượng của vật.
* Độ tăng nhiệt độ của vật.
* Chất cấu tạo nên vật.

Để kiểm tra xem nhiệt lượng vật cần thu vào để nóng
lên có phụ thuộc ba yếu tố trên không, người ta làm thế
nào?


I. NHIỆT LƯỢNG MỘT VẬT THU VÀO ĐỂ NÓNG LÊN
PHỤ THUỘC NHỮNG YẾU TỐ NÀO?
1. Quan hệ giữa nhiệt lượng vật thu vào để nóng lên và khối
lượng của vật
Để kiểm tra mối quan hệ giữa nhiệt lượng vật cần thu vào để
nóng lên và khối lượng vật, người ta làm thí nghiệm như hình 24.1.

C1 Trong thí nghiệm trên, yếu
tố nào ở hai cốc được giữ
giống nhau, yếu tố nào được
thay đổi? Tại sao làm như thế?
Hãy tìm số thích hợp cho các ô
trống ở hai cột cuối bảng 24.1.
Biết nhiệt lượng ngọn
lửa đèn cồn truyền cho nước tỉ
lệ thuận với thời gian đun.

I. NHIỆT LƯỢNG MỘT VẬT THU VÀO ĐỂ NÓNG LÊN
PHỤ THUỘC NHỮNG YẾU TỐ NÀO?
1. Quan hệ giữa nhiệt lượng vật thu vào để nóng lên và khối
lượng của vật
Để kiểm tra mối quan hệ giữa nhiệt lượng vật cần thu vào để
nóng lên và khối lượng vật, người ta làm thí nghiệm như hình 24.1.
Trong thí nghiệm này độ
tăng nhiệt độ và chất làm vật
(nước) được giữ giống nhau;
khối lượng vật khác nhau.
Làm thư vậy để tìm hiểu mối
liên hệ giữa nhiệt lượng và
khối lượng. Nhiệt lượng thu
vào của vật phụ thuộc vào
khối lượng vật.


I. NHIỆT LƯỢNG MỘT VẬT THU VÀO ĐỂ NÓNG LÊN
PHỤ THUỘC NHỮNG YẾU TỐ NÀO?
1. Quan hệ giữa nhiệt lượng vật thu vào để nóng lên và khối
lượng của vật
Để kiểm tra mối quan hệ giữa nhiệt lượng vật cần thu vào để
nóng lên và khối lượng vật, người ta làm thí nghiệm như hình 24.1.
Trong thí nghiệm này độ tăng nhiệt độ và chất làm vật (nước)
được giữ giống nhau; khối lượng vật khác nhau. Làm thư vậy
để tìm hiểu mối liên hệ giữa nhiệt lượng và khối lượng. Nhiệt
lượng thu vào của vật phụ thuộc vào khối lượng vật.
Chất

Khối

lượng

Độ tăng nhiệt
độ

Thời gian đun

So sánh khối
lượng

So sánh nhiệt
lượng

Cốc 1

Nước

50g

∆to1 = 20oC

t1 = 5 phút

Cốc 2

Nước

100g

∆to2 = 20oC

t2 = 10 phút

1Q
1
Q
=
…
2
m1=…m2 1
2
2


I. NHIỆT LƯỢNG MỘT VẬT THU VÀO ĐỂ NÓNG LÊN
PHỤ THUỘC NHỮNG YẾU TỐ NÀO?
1. Quan hệ giữa nhiệt lượng vật thu vào để nóng lên và khối
lượng của vật
Chất

Khối
lượng

Độ tăng nhiệt
độ

Thời gian đun

So sánh khối
lượng

So sánh nhiệt
lượng

Cốc 1

Nước

50g

∆to1 = 20oC

t1 = 5 phút

Cốc 2

Nước

100g

∆to2 = 20oC

t2 = 10 phút

1Q
1
Q
=
…
2

m1=…m2 1
2
2

C2 Từ thí nghiệm trên có thể kết luận gì về mối liên quan giữa
nhiệt lượng vật cần thu vào để nóng lên và khối lượng của vật?
Từ thí nghiệm trên ta có thể kết luận rằng: Khối lượng của vật
càng lớn thì nhiệt lượng vật thu vào càng lớn.


I. NHIỆT LƯỢNG MỘT VẬT THU VÀO ĐỂ NÓNG LÊN
PHỤ THUỘC NHỮNG YẾU TỐ NÀO?
1. Quan hệ giữa nhiệt lượng vật thu vào để nóng lên và khối lượng của vật
Khối lượng của vật càng lớn thì nhiệt lượng vật thu vào càng lớn.
2. Quan hệ giữa nhiệt lượng vật thu vào để nóng lên và độ tăng nhiệt độ
Hãy thảo luận theo nhóm về cách làm thí nghiệm để kiểm tra
mối quan hệ giữa nhiệt lượng cần thu vào để nóng lên và độ tăng
nhiệt độ. Trong khi thảo luận cần lưu ý những vấn đề sau đây:
C3 Trong thí nghiệm phải giữ không đổi yếu tố nào? Muốn vậy
phải làm thế nào?
Phải giữ khối lượng và chất làm vật giống nhau. Muốn vậy
hai cốc phải đựng một lượng nước giống nhau.


I. NHIỆT LƯỢNG MỘT VẬT THU VÀO ĐỂ NÓNG LÊN
PHỤ THUỘC NHỮNG YẾU TỐ NÀO?
1. Quan hệ giữa nhiệt lượng vật thu vào để nóng lên và khối lượng của vật
Khối lượng của vật càng lớn thì nhiệt lượng vật thu vào càng lớn.
2. Quan hệ giữa nhiệt lượng vật thu vào để nóng lên và độ tăng nhiệt độ
Hãy thảo luận theo nhóm về cách làm thí nghiệm để kiểm tra

mối quan hệ giữa nhiệt lượng cần thu vào để nóng lên và độ tăng
nhiệt độ. Trong khi thảo luận cần lưu ý những vấn đề sau đây:
C4 Trong thí nghiệm này phải thay đổi yếu tố nào? Muốn vậy phải
làm thế nào? Hãy tìm số thích hợp cho hai cột cuối bảng 24.2
Phải đo độ tăng nhiệt độ khác nhau. Muốn vậy hai cốc phải để cho
nhiệt độ cuối của hai cốc nước khác nhau, thời gian đun khác nhau.


I. NHIỆT LƯỢNG MỘT VẬT THU VÀO ĐỂ NÓNG LÊN
PHỤ THUỘC NHỮNG YẾU TỐ NÀO?
1. Quan hệ giữa nhiệt lượng vật thu vào để nóng lên và khối lượng của vật
Khối lượng của vật càng lớn thì nhiệt lượng vật thu vào càng lớn.
2. Quan hệ giữa nhiệt lượng vật thu vào để nóng lên và độ tăng nhiệt độ
Chất

Khối
lượng

Độ tăng nhiệt
độ

Thời gian đun

Cốc 1

Nước

50g

∆to1 = 20oC

t1 = 5 phút

Cốc 2

Nước

50g

∆to2 = 40oC

t2 = 10 phút

So sánh khối
lượng

So sánh
nhiệt lượng

□12 ∆t

∆to1=

o

□12 Q

2 Q1=

2

C5 Từ thí nghiệm này có thể rút ra kết luận gì về mối quan hệ giữa
nhiệt lượng vật thu vào để nóng lên và độ tăng nhiệt độ.
Từ thí nghiệm trên ta có thể kết luận rằng: Độ tăng nhiệt độ của
vật càng lớn thì nhiệt lượng vật thu vào càng lớn.


I. NHIỆT LƯỢNG MỘT VẬT THU VÀO ĐỂ NÓNG LÊN
PHỤ THUỘC NHỮNG YẾU TỐ NÀO?
1. Quan hệ giữa nhiệt lượng vật thu vào để nóng lên và khối lượng của vật
Khối lượng của vật càng lớn thì nhiệt lượng vật thu vào càng lớn.
2. Quan hệ giữa nhiệt lượng vật thu vào để nóng lên và độ tăng nhiệt độ
Độ tăng nhiệt độ của vật càng lớn thì nhiệt lượng vật thu vào càng lớn.
3. Quan hệ giữa nhiệt lượng vật thu vào để nóng lên và chất làm vật
Để kiểm tra sự phụ thuộc
của nhiệt lượng vật cần thu
vào để nóng lên với chất
làm vật người ta làm thí
nghiệm sau đây: Hãy điền
dấu thích hợp vào ô trống ở
cột cuối bảng kết quả.


I. NHIỆT LƯỢNG MỘT VẬT THU VÀO ĐỂ NÓNG LÊN
PHỤ THUỘC NHỮNG YẾU TỐ NÀO?
1. Quan hệ giữa nhiệt lượng vật thu vào để nóng lên và khối lượng của vật
Khối lượng của vật càng lớn thì nhiệt lượng vật thu vào càng lớn.
2. Quan hệ giữa nhiệt lượng vật thu vào để nóng lên và độ tăng nhiệt độ
Độ tăng nhiệt độ của vật càng lớn thì nhiệt lượng vật thu vào càng lớn.
3. Quan hệ giữa nhiệt lượng vật thu vào để nóng lên và chất làm vật

Chất
Cốc 1
Cốc 2

Nước
Băng phiến

Khối
lượng

Độ tăng
nhiệt độ

Thời gian
đun

50g

∆to1 = 20oC

t1 = 5 phút

50g

∆to2

t2 = 5 phút

=

20oC

So sánh
nhiệt lượng

Q1

□>

Q2

Từ Trong
thí nghiệm
trên tanày
có những
thể kếtyếu
luậntốrằng:
Nhiệt
lượng
vậtthay
cầnđổi?
thu
C6
thí nghiệm
nào thay
đổi,
không
vào
để
nóng

lên
có
phụ
thuộc
chất
vật
(nhiệt
dung
riêng
củalàm
chất
C7
Nhiệt
lượng
vật
cầnlượng
thu vào
đểlàm
nóng
lên
cóđộ.phụ
thuộc
chất
Không
thay
đổi:
khối
và
độ
tăng

nhiệt
làm
vật).đổi: chất làm vật.
vậtThay
không?


I. NHIỆT LƯỢNG MỘT VẬT THU VÀO ĐỂ NÓNG LÊN
PHỤ THUỘC NHỮNG YẾU TỐ NÀO?
Kết luận: Nhiệt lượng vật cần thu vào để nóng lên phụ thuộc,
khối lượng, độ tăng nhiệt độ và chất làm vật (nhiệt dung riêng
của chất làm vật).
II. CÔNG THỨC TÍNH NHIỆT LƯỢNG.
Nhiệt lượng thu vào được tính theo công thức:
Q = m.c.∆t Trong đó:

Q là nhiệt lượng vật thu vào (J)
m là khối lượng vật (kg)
∆t = t2 – t1 là độ tăng nghiệt độ (oC)
c là nhiệt dung riêng của vật (J/kg. độ)
Nhiệt dung riêng của một chất cho biết nhiệt lượng cần thu
vào để làm cho 1kg chất đó tăng thêm 1oC


I. NHIỆT LƯỢNG MỘT VẬT THU VÀO ĐỂ NÓNG LÊN
PHỤ THUỘC NHỮNG YẾU TỐ NÀO?
Kết luận: Nhiệt lượng vật cần thu vào để nóng lên phụ thuộc,
khối lượng, độ tăng nhiệt độ và chất làm vật (nhiệt dung riêng
của chất làm vật).
II. CÔNG THỨC TÍNH NHIỆT LƯỢNG.

Nhiệt lượng thu vào được tính theo công thức: Q = m.c.∆t

Nhiệt dung riêng của một chất cho biết nhiệt lượng cần thu
vào để làm cho 1kg chất đó tăng thêm 1oC
Bảng nhiệt dung riêng của một số chất:
Chất

Nhiệt dung riêng (J/kg.độ)

Chất

Nhiệt dung riêng (J/kg.độ)

Nước

4200

Đất

800

Rượu

2500

Thép

460

Nước đá

1800

Đồng

380

Nhôm

880

Chì

130


I. NHIỆT LƯỢNG MỘT VẬT THU VÀO ĐỂ NÓNG LÊN
PHỤ THUỘC NHỮNG YẾU TỐ NÀO?
Kết luận: Nhiệt lượng vật cần thu vào để nóng lên phụ thuộc,
khối lượng, độ tăng nhiệt độ và chất làm vật (nhiệt dung riêng
của chất làm vật).
II. CÔNG THỨC TÍNH NHIỆT LƯỢNG.
Nhiệt lượng thu vào được tính theo công thức: Q = m.c.∆t
Nhiệt dung riêng của một chất cho biết nhiệt lượng cần thu
vào để làm cho 1kg chất đó tăng thêm 1oC
III. VẬN DỤNG.
C8 Muốn xác định nhiệt lượng cần thu vào cần tra bảng để biết độ
lớn của đại lượng nào và đo độ lớn của những đại lượng nào bằng
những dụng cụ gì?
Tra bảng: để biết nhiệt dung riêng của chất đó.

Đo: Khối lượng vật bằng cân.
Độ tăng nhiệt độ của vật bằng nhiệt kế.


III. VẬN DỤNG.
C9 Tính nhiệt lượng cần tuyền cho 5kg đồng để tăng nhiệt độ từ 20oC
lên 50oC?
Giải
Tóm tắt:
Nhiệt lượng cần truyền cho 5kg đồng nóng lên 30oC
m = 5kg
Q = m.c.∆t = 5.380.30 = 57.000 (J)
c = 380J/kg. độ
∆t = 50-20 = 30oC
Q =?
C10 Một ấm đun nước bằng nhôm khối lượng 0,5kg chứa 2kg nước ở
nhiệt độ 25oC. Muốn đun sôi ấm nước này cần nhiệt lượng bao nhiêu?
Tóm tắt:
Nhiệt lượng cần truyền nhôm nóng lên 75oC
m1 = 5kg; m2 = 2kg
Q1 = m1.c1.∆t = 0,5.880.75 = 33.000 (J)
c1 = 880J/kg. độ
Nhiệt lượng cần truyền nước nóng lên 75oC
c2 = 42000J/kg. độ
Q2 = m2.c2.∆t = 2.4200.75 = 630.000 (J)
∆t = 100-25 = 75oC Nhiệt lượng cần truyền ấm nước nóng lên 75oC
Q =?
Q = Q1 + Q2 = 33000 + 630000 = 633.000(J)

Học hiểu phần ghi trong tâm của bài

Làm các bài tập từ 24.1 đến 24.13 SBT
Đọc thêm phần có thể

Chuẩn bị bài 25


TRƯỜNG THCS CÁT HANH