Bài giảng bài hiện tượng khúc xạ ánh sáng vật lý 9 (5)

THIẾT KẾ BÀI GIẢNG

CHƢƠNG 3 - QUANG HỌC
TIẾT 44 - HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH
SÁNG

GV thiết kế :Châu Vĩnh Ngọc
Đơn vị: Trường THCS Hợp Đức


Kiểm tra bài cũ:
Hãy nêu định luật truyền thẳng ánh sáng và định luật phản xạ ánh sáng?

Trả lời:
Định luật truyền thẳng ánh sáng: Trong môi trường trong suốt và đồng tính
ánh sáng truyền theo đường thẳng

Định luật phản xạ ánh sáng:
Tia phản xạ nằm trong mặt phẳng chứa tia tới và pháp tuyến tại điểm tới.
Góc phản xạ luôn luôn bằng góc tới.


Nhìn từ đáy cốc ta thấy:

Hình như đũa bị gẫy khúc tại
mặt nước và đáy dường như
được nâng lên cao.
Phần đũa ở dưới dường như to
hơn phần đũa trên mặt nước.
Tại sao?

Vấn đề này và một số vấn
đề khác chúng ta sẽ được
nghiên cứu trong chương
III và bài hôm nay chúng ta
sẽ tìm hiểu vấn đề trên


CHƢƠNG 3 - QUANG HỌC
TIẾT 44 - HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
I- HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG:

1. Quan sát:
sát hìnhtừ
vẽSbên
vàmặt
nêu phân
nhận xét
Tia Quan
sáng truyền
đến
cách
rồi đến
K đã truyền
mấy
môi trường
về đường
truyền qua
của tia
sáng:
trong suốt và có đặc điểm gì ?

a) Từ S đến I ( trong không khí)
- Truyền thẳng

b) Từ I đến K ( trong nước)
- Truyền thẳng
c) Từ S đến mặt phân cách rồi đến K.

- Bị gãy khúc tại mặt phân cách


CHƢƠNG 3 - QUANG HỌC
TIẾT 44 - HIỆN

TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG

I - HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG

1 - Quan sát
2 - Kết luận :

?

Hãy hoàn thành kết
luận vào vở

S
Hiện tƣợng Tia sáng truyền từ ……………
Môi
(1)trƣờng trong
suốt này sang ………….

. trong suốt khác thì bị
(2)
. (3)khúc tại mặt phân cách giữa hai môi
Gãy
trƣờng gọi là hiện tƣợng Khúc xạ Ánh sáng

I

K


CHƢƠNG 3 - QUANG HỌC
TIẾT 44 - HIỆN

TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG

I - HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG

1 - Quan sát
2 - Kết luận :
Hiện tượng Tia sáng truyền từ môi trường
trong suốt này sang môi trường trong suốt khác
thì bị gãy khúc tại mặt phân cách giữa hai môi
trường gọi là hiện tượng Khúc xạ Ánh sáng

S

3 - Một số khái niệm

I

K


Hiện tượng khúc xạ Ánh sáng

P

N

S
- Tia tới : SI

- Tia Khúc xạ : IK

- Điểm tới : I
I

-Pháp tuyến : NN'
-Góc tới : SIN
-Góc khúc xạ : KIN'

K

N'

- Mặt phẳng tới : (P)


CHƢƠNG 3 - QUANG HỌC

TIẾT 44 - HIỆN

TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG

I - HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG

1 - Quan sát
2 - Kết luận :

?
N

3 - Một số khái niệm
-Tia tới : SI - Điểm tới : I
- Tia Khúc xạ : IK - Pháp tuyến : NN'
- Góc tới SIN - Góc Khúc xạ : KIN'
- Mặt phẳng tới chứa tia tới SI và pháp tuyến
NN'

I

K

N'

S


CHƢƠNG 3 - QUANG HỌC
TIẾT 44 - HIỆN

TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG

I - HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG

Qua thí nghiệm . Hãy kết luận
- Vị trí của tia Khúc xạ
- So sánh góc khúc xạ và góc tới

?

1 - Quan sát
2 - Kết luận :
3 - Một số khái niệm
-Tia tới : SI - Điểm tới : I
- Tia Khúc xạ : IK - Pháp tuyến : NN'
- Góc tới i= SIN ,Góc Khúc xạ i'= KIN'
- Mặt phẳng tới chứa tia tới SI và pháp tuyến
NN'
4 – Thí nghiệm
5 - Kết luận : Khi tia sáng truyền từ
không khí sang nƣớc thì :
- Tia Khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới
- Góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới

N

I

K

N'

S


CHƢƠNG 3 - QUANG HỌC
TIẾT 44 - HIỆN

TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG

I - HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG

1 - Quan sát
2 - Kết luận :
3 - Một số khái niệm
N

4 – Thí nghiệm
5 - Kết luận : Khi tia sáng truyền từ
không khí sang nƣớc thì :
- Tia Khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới
- Góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới

I

K

N'

S


CHƢƠNG 3 - QUANG HỌC
TIẾT 44 - HIỆN

TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG

I - HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG

1 - Quan sát
2 - Kết luận :
3 - Một số khái niệm
4 – Thí nghiệm
5 - Kết luận : Khi tia sáng truyền từ
không khí sang nƣớc thì :
- Tia Khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới
- Góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới

Hãy dự đoán, khi tia sáng truyền từ
Thựcrahiện
nƣớc
khôngthíkhínghiệm
thì hiện nhƣ
tƣợng
hình 40.3
xảy SGK
ra thế nào ?
N

II - SỰ KHÚC XẠ CỦA TIA SÁNG KHI TRUYỀN TỪ
NƯỚC SANG KHÔNG KHÍ

I

1 - Thí nghiệm

K

N'

S


Thí nghiệm kiểm tra
Ghim đinh vào tấm xốp tại điểm A ngang với
đáy bình , tại điểm B ngang mặt nƣớc
-Đặt tấm xốp vào trong bình

Đổ thêm nƣớc vào bình sao cho đinh
ghim ở điểm B nằm ngang mặt nƣớc
- Đặt mắt sao cho mắt chỉ nhìn thấy đinh
tại B không thấy đinh tại A
-Ghim đinh C ở vị trí trên tấm xốp (trên
không khí) sao cho mắt chỉ nhìn thấy
đinh C che khuất cả hai đinh A và B

B

A

C


CHƢƠNG 3 - QUANG HỌC
TIẾT 44 - HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
Mắt không nhìn thấy A chứng tỏ
B có nằm trên đƣờng truyền của
tia sáng từ A đến mắt hay không

Có
C che khuất B và A chứng tỏ C có nằm
trên đƣờng truyền của tia sáng từ A và
B đến mắt hay không

Có
Vậy có kết luận gì về đƣờng nối các
điểm A,B,C và đƣờng truyền của tia
sáng từ A đến mắt
Tia tới

Đƣờng nối các điểm A,B,C chính là đƣờng truyền của
tia sáng từ điểm A đến mắt


CHƢƠNG 3 - QUANG HỌC
TIẾT 44 - HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
Tia khúc xạ

Pháp tuyến

C6: Nhận

xét đường truyền của tia
sáng, chỉ ra điểm tới, tia tới, tia
khúc xạ, pháp tuyến. So sánh độ
lớn góc khúc xạ và góc tới.

Điểm tới

Tia sáng bị gãy khúc tại mặt phân
cách.
Góc khúc xạ lớn hơn góc tới.

Tia tới


CHƢƠNG 3 - QUANG HỌC
TIẾT 44 - HIỆN

TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG

I - HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG

1 - Quan sát
2 - Kết luận :
3 - Một số khái niệm
4 – Thí nghiệm
5 - Kết luận : Khi tia sáng truyền từ
không khí sang thì nƣớc :
- Tia Khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới

- Góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới

Từ kết quả thí nghiệm hãy kết luận
- Vị trí tia khúc xạ ?
- So sánh góc tới và góc khúc xạ ?

?

N

II - SỰ KHÚC XẠ CỦA TIA SÁNG KHI TRUYỀN TỪ
NƯỚC SANG KHÔNG KHÍ

1 - Thí nghiệm
2 - Kết luận : Khi tia sáng truyền từ nƣớc
sang không khí thì :
- Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới
- Góc khúc xạ lớn hơn góc tới

I

K

N'

S


CHƢƠNG 3 - QUANG HỌC
TIẾT 44 - HIỆN

TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG

I - HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG

1 - Quan sát
2 - Kết luận :
3 - Một số khái niệm
4 – Thí nghiệm
5 - Kết luận : Khi tia sáng truyền từ
không khí sang nƣớc thì :
- Tia Khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới
- Góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới
II - SỰ KHÚC XẠ CỦA TIA SÁNG KHI TRUYỀN TỪ
NƯỚC SANG KHÔNG KHÍ

1 - Thí nghiệm
2 - Kết luận : Khi tia sáng truyền từ nƣớc
sang không khí thì :
- Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới
- Góc khúc xạ lớn hơn góc tới


III - VẬN DỤNG
C 7 : Phân biệt các hiện tƣợng khúc xạ
và phản xạ Ánh sáng ?

S

Pháp tuyến

N

Góc tới

i

 i = i’

I

Góc phản xạ

i’

Điểåm tới

R


CHƢƠNG 3 - QUANG HỌC
TIẾT 44 - HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
III - VẬN DỤNG

C 7 : Phân biệt các hiện tƣợng khúc xạ và phản xạ Ánh sáng ?

Hiện tượng phản xạ ánh sáng

Hiện tượng khúc xạ ánh sáng

-Tia tới gặp mặt phân cách giữa hai

-Tia tới gặp mặt phân cách giữa hai

môi trường trong suốt bị hắt trở lại
môi trường cũ.

môi trường trong suốt bị gãy khúc tại
mặt phân cách và tiếp tục đi vào môi
trường trong suốt thứ hai
-Góc khúc xạ không bằng góc tới

-Góc phản xạ bằng góc tới


Giải thích câu hỏi đầu bài

A

A’


Tia năo sau đđy lă tia khúc xạ? Vì sao?
B
A

N

C
a) Tia IA?

b) Tia IB?

Mặt phân cách

c) Tia IC?
d) Tia ID?

P Không khí

Q

I

Nước

Tia chọn là tia IC vì
khi ánh sáng truyền
từ nước sang không
khí thì góc khúc xạ
lớn hơn góc tới

D

N’

S


CHƢƠNG 3 - QUANG HỌC

TIẾT 44 - HIỆN

TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG

•Hiện tƣợng tia sáng truyền từ môi
trƣờng trong suốt này sang môi
trƣờng trong suốt khác bị gãy khúc
tại mặt phân cách hai môi trƣờng
gọi là hiện tƣợng khúc xạ ánh
sáng
• Khi tia sáng truyền từ không khí
sang nƣớc , góc khúc xạ nhỏ hơn
góc tới
* Khi tia sáng truyền từ nƣớc sang
không khí , góc khúc xạ lớn hơn
góc tới

Qua nội dung bài học hãy cho biết

?

-Hiện tƣợng Khúc xạ Ánh sáng là gì ?
- Kết luận về sự khúc xạ khi ánh
sáng truyền từ không khí vào nƣớc
và ngƣợc lại ?