Hội giảng tiếng gà trưa giải nhất hội giảng tỉnh

Văn bản:
- “Tiếng gà trưa”
in lần đầu trong tập
thơ “Hoa dọc chiến
hào” (1968)


Trên đường hành quân xa
Dừng chân bên xóm nhỏ
Tiếng gà ai nhảy ổ:
“ Cục …cục tác cục ta”
Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ
Tiếng gà trưa
Ổ rơm hồng những trứng
Này con gà mái mơ
Khắp mình hoa đốm trắng
Này con gà mái vàng
Lông óng như màu nắng
Tiếng gà trưa
Có tiếng bà vẫn mắng
- Gà đẻ mà mày nhìn
Rồi sau này lang mặt (1)!
Cháu về lấy gương soi
Lòng dại thơ lo lắng

Tiếng gà trưa
Tay bà khum soi trứng
Dành từng quả chắt chiu
Cho con gà mái ấp

Tiếng gà trưa
Mang bao nhiêu hạnh phúc
Đêm cháu về nằm mơ
Giấc ngủ hồng sắc trứng.

Cứ hàng năm hàng năm
Cháu chiến đấu hôm nay
Khi gió mùa đông tới
Vì lòng yêu Tổ quốc
Bà lo đàn gà toi
Vì xóm làng thân thuộc
(2)
Mong trời đừng sương muối Bà ơi cũng vì bà
Để cuối năm bán gà
Vì tiếng gà cục tác
Cháu được quần áo mới
Ổ trứng hồng tuổi thơ.
Ôi cái quần chéo go(3)
Ống rộng dài quét đất
Cái áo cánh trúc bâu(4)
Đi qua nghe sột soạt.
***

(Xuân Quỳnh, trong Sân ga
chiều em đi, NXB Văn học,
Hà Nội, 1984)


1/ Văn bản được viết theo phương thức biểu đạt nào?

- PTBĐ: Biểu cảm - Miêu tả - Tự sự
2/ Nhân vật trữ tình trong bài thơ là ai?
- Người cháu, người chiến sĩ đang trên đường hành quân
3/ Cảm xúc của nhân vật trữ tình được khơi gợi từ sự việc gì?
- Từ sự việc: trên đường hành quân người chiến sĩ nghe tiếng
gà nhảy ổ, âm thanh đó đã gọi dậy trong tâm hồn người chiến sĩ
những kỉ niệm tuổi thơ và từ đó khắc sâu thêm tình cảm với quê
hương, đất nước.


(Xuân Quỳnh)
Trên đường hành quân xa
Dừng chân bên xóm nhỏ
Tiếng gà ai nhảy ổ:
“ Cục …cục tác cục ta”
Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ
Tiếng gà trưa
Ổ rơm hồng những trứng
Này con gà mái mơ
Khắp mình hoa đốm trắng
Này con gà mái vàng
Lông óng như màu nắng

Tiếng gà trưa
Có tiếng bà vẫn mắng
- Gà đẻ mà mày nhìn
Rồi sau này lang mặt!
Cháu về lấy gương soi

Lòng dại thơ lo lắng
Tiếng gà trưa
Tay bà khum soi trứng
Dành từng quả chắt chiu
Cho con gà mái ấp

Ôi cái quần chéo go
Ống rộng dài quét đất
Cái áo cánh trúc bâu
Đi qua nghe sột soạt.
***
Tiếng gà trưa
Mang bao nhiêu hạnh phúc
Đêm cháu về nằm mơ
Giấc ngủ hồng sắc trứng.

Cháu chiến đấu hôm nay
Vì lòng yêu Tổ quốc
Cứ hàng năm hàng năm
Vì xóm làng thân thuộc
Khi gió mùa đông tới
Bà ơi cũng vì bà
Bà lo đàn gà toi
Mong trời đừng sương muối Vì tiếng gà cục tác
Ổ trứng hồng tuổi thơ.
Để cuối năm bán gà
Cháu được quần áo mới


Bố cục văn bản:

- Phần 1 (7 câu đầu): Âm thanh tiếng gà trên
đường hành quân.
- Phần 2 (26 câu tiếp): Những kỉ niệm tuổi thơ.
- Phần 3 (10 câu thơ cuối): Những suy tưởng
của người chiến sĩ


(Xuân Quỳnh)
Trên đường hành quân xa
Dừng chân bên xóm nhỏ
Tiếng gà ai nhảy ổ:
“ Cục …cục tác cục ta”
Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ
Tiếng gà trưa
Ổ rơm hồng những trứng
Này con gà mái mơ
Khắp mình hoa đốm trắng
Này con gà mái vàng
Lông óng như màu nắng

Tiếng gà trưa
Có tiếng bà vẫn mắng
- Gà đẻ mà mày nhìn
Rồi sau này lang mặt!
Cháu về lấy gương soi
Lòng dại thơ lo lắng

Ôi cái quần chéo go

Ống rộng dài quét đất
Cái áo cánh trúc bâu
Đi qua nghe sột soạt.

Tiếng gà trưa
Tay bà khum soi trứng
Dành từng quả chắt chiu
Cho con gà mái ấp

***
Tiếng gà trưa
Mang bao nhiêu hạnh phúc
Đêm cháu về nằm mơ
Giấc ngủ hồng sắc trứng.

Cứ hàng năm hàng năm
Khi gió mùa đông tới
Bà lo đàn gà toi
Mong trời đừng sương muối
Để cuối năm bán gà
Cháu được quần áo mới

Cháu chiến đấu hôm nay
Vì lòng yêu Tổ quốc
Vì xóm làng thân thuộc
Bà ơi cũng vì bà
Vì tiếng gà cục tác
Ổ trứng hồng tuổi thơ.

Trên đường hành quân xa
Dừng chân bên xóm nhỏ
Tiếng gà ai nhảy ổ:
“ Cục …cục tác cục ta”
Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ

- Âm thanh tiếng gà nhẩy ổ:
+ Quen thuộc, bình dị trong cuộc sống đời thường
+ Gợi cuộc sống thanh bình
- Cảm nhận của người chiến sĩ khi nghe tiếng gà:
+ Cảm thấy nắng trưa xao động
+ Cảm thấy bàn chân đỡ mỏi
+ Thấy những kỉ niệm tuổi thơ ùa về


Trên đường hành quân xa
Dừng chân bên xóm nhỏ
Tiếng gà ai nhẩy ổ:
Cục…cục tác cục ta
Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ


Trên đường hành quân xa
Dừng chân bên xóm nhỏ
Tiếng gà ai nhẩy ổ
“Cục…cục tác cục ta”

Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ

- Âm thanh tiếng gà nhẩy ổ:
+ Quen thuộc bình dị trong cuộc sống đời thường
+ Gợi cuộc sống thanh bình
- Cảm nhận của người chiến sĩ khi nghe tiếng gà:
+ Cảm thấy nắng trưa xao động.
+ Cảm thấy bàn chân đỡ mỏi.
+ Thấy những kỉ niệm tuổi thơ ùa về.
- Biện pháp tu từ: + Điệp ngữ “nghe”
+ Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác


Tiếng gà trưa
Ổ rơm hồng những trứng
Này con gà mái mơ
Khắp mình hoa đốm trắng
Này con gà mái vàng
Lông óng như màu nắng
Tiếng gà trưa
Có tiếng bà vẫn mắng
- Gà đẻ mà mày nhìn
Rồi sau này lang mặt!
Cháu về lấy gương soi
Lòng dại thơ lo lắng

Tiếng gà trưa
Tay bà khum soi trứng

Dành từng quả chắt chiu
Cho con gà mái ấp
Cứ hàng năm hàng năm
Khi gió mùa đông tới
Bà lo đàn gà toi
Mong trời đừng sương muối
Để cuối năm bán gà
Cháu được quần áo mới
Ôi cái quần chéo go
Ống rộng dài quét đất
Cái áo cánh trúc bâu
Đi qua nghe sột soạt.

- Điệp ngữ “Tiếng gà trưa”
- Tác dụng: Nhấn mạnh âm thanh tiếng gà trưa, đồng thời gợi ra những kỉ niệm
tuổi thơ của người chiến sĩ.


Tiếng gà trưa
Ổ rơm hồng những trứng
Này con gà mái mơ
Khắp mình hoa đốm trắng
Này con gà mái vàng
Lông óng như màu nắng

-Từ ngữ: + hồng ( tính từ chỉ màu sắc)
+ những (lượng từ)
-Đảo ngữ: hồng những trứng
Tác dụng: Gợi vẻ đẹp rất thực
nhưng cũng rất nên thơ của ổ trứng

với những quả trứng hồng ấm áp.


Tiếng gà trưa
Ổ rơm hồng những trứng
Này con gà mái mơ
Khắp mình hoa đốm trắng
Này con gà mái vàng
Lông óng như màu nắng

- Điệp ngữ: Này
-Tác dụng:
+ Lời giới thiệu có tính chất liệt kê
về những con gà mái mơ,mái vàng.
+ Để lưu ý người đọc để người đọc
chú ý vào hình ảnh những con gà.


Tiếng gà trưa
Ổ rơm hồng những trứng
Này con gà mái mơ
Khắp mình hoa đốm trắng
Này con gà mái vàng
Lông óng như màu nắng

- Tính từ: trắng, vàng, óng
- Hình ảnh: Khắp mình hoa đốm trắng
- So sánh: Lông óng như màu nắng
Tác dụng: Gợi vẻ đẹp chân thực về
những con gà mái mơ, mái vàng

Tiếng gà trưa
Ổ rơm hồng những trứng
Này con gà mái mơ
Khắp mình hoa đốm trắng
Này con gà mái vàng
Lông óng như màu nắng

- Từ ngữ: + hồng (tính từ chỉ màu
sắc)
+ những (lượng từ)
- Đảo ngữ: hồng những trứng
- Điệp ngữ: Này
- Tính từ: trắng, vàng, óng
- Hình ảnh: Khắp mình hoa đốm trắng
- So sánh: Lông óng như màu nắng


Trên đường hành quân xa
Dừng chân bên xóm nhỏ
Tiếng gà ai nhảy ổ:
“ Cục …cục tác cục ta”
Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ
Tiếng gà trưa
Ổ rơm hồng những trứng
Này con gà mái mơ
Khắp mình hoa đốm trắng

Này con gà mái vàng
Lông óng như màu nắng
Tiếng gà trưa
Có tiếng bà vẫn mắng
- Gà đẻ mà mày nhìn
Rồi sau này lang mặt!
Cháu về lấy gương soi
Lòng dại thơ lo lắng

Tiếng gà trưa
Tay bà khum soi trứng
Dành từng quả chắt chiu
Cho con gà mái ấp
Cứ hàng năm hàng năm
Khi gió mùa đông tới
Bà lo đàn gà toi
Mong trời đừng sương muối
Để cuối năm bán gà
Cháu được quần áo mới
Ôi cái quần chéo go
Ống rộng dài quét đất
Cái áo cánh trúc bâu
Đi qua nghe sột soạt.
***

Tiếng gà trưa
Mang bao nhiêu hạnh phúc
Đêm cháu về nằm mơ
Giấc ngủ hồng sắc trứng.
Cháu chiến đấu hôm nay

Vì lòng yêu Tổ quốc
Vì xóm làng thân thuộc
Bà ơi cũng vì bà
Vì tiếng gà cục tác
Ổ trứng hồng tuổi thơ.

(Xuân Quỳnh, trong Sân ga
chiều em đi, NXB Văn học,
Hà Nội, 1984)